| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
5. පබ්‌බතූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
136. පඤ්‌චමෙ මුද්‌ධාවසිත්‌තානන්‌ති ඛත්‌තියාභිසෙකෙන මුද්‌ධනි අවසිත්‌තානං කතාභිසෙකානං. කාමගෙධපරියුට්‌ඨිතානන්‌ති කාමෙසු ගෙධෙන පරියුට්‌ඨිතානං අභිභූතානං. ජනපදත්‌ථාවරියප්‌පත්‌තානන්‌ති ජනපදෙ ථිරභාවප්‌පත්‌තානං. රාජකරණීයානීති රාජකම්‌මානි රාජූහි කත්‌තබ්‌බකිච්‌චානි. තෙසු ඛ්‌වාහන්‌ති තෙසු අහං. උසුක්‌කමාපන්‌නොති බ්‍යාපාරං ආපන්‌නො. එස කිර රාජා දිවසස්‌ස තික්‌ඛත්‌තුං භගවතො උපට්‌ඨානං ගච්‌ඡති, අන්‌තරාගමනානි බහූනිපි හොන්‌ති. තස්‌ස නිබද්‌ධං ගච්‌ඡතො බලකායො මහාපි හොති අප්‌පොපි. අථෙකදිවසං පඤ්‌චසතා චොරා චින්‌තයිංසු – ‘‘අයං රාජා අවෙලාය අප්‌පෙන බලෙන සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස උපට්‌ඨානං ගච්‌ඡති, අන්‌තරාමග්‌ගෙ නං ගහෙත්‌වා රජ්‌ජං ගණ්‌හිස්‌සාමා’’ති. තෙ අන්‌ධවනෙ නිලීයිංසු. රාජානො ච නාම මහාපුඤ්‌ඤා හොන්‌ති. අථ තෙසංයෙව අබ්‌භන්‌තරතො එකො පුරිසො නික්‌ඛමිත්‌වා රඤ්‌ඤො ආරොචෙසි. රාජා මහන්‌තං බලකායං ආදාය අන්‌ධවනං පරිවාරෙත්‌වා තෙ සබ්‌බෙ ගහෙත්‌වා අන්‌ධවනතො යාව නගරද්‌වාරා මග්‌ගස්‌ස උභොසු පස්‌සෙසු යථා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං චක්‌ඛුනා චක්‌ඛුං උපනිබන්‌ධිත්‌වා ඔලොකෙන්‌ති, එවං ආසන්‌නානි සූලානි රොපාපෙත්‌වා සූලෙසු උත්‌තාසෙසි. ඉදං සන්‌ධාය එවමාහ.
136. Pañcame muddhāvasittānanti khattiyābhisekena muddhani avasittānaṃ katābhisekānaṃ. Kāmagedhapariyuṭṭhitānanti kāmesu gedhena pariyuṭṭhitānaṃ abhibhūtānaṃ. Janapadatthāvariyappattānanti janapade thirabhāvappattānaṃ. Rājakaraṇīyānīti rājakammāni rājūhi kattabbakiccāni. Tesu khvāhanti tesu ahaṃ. Usukkamāpannoti byāpāraṃ āpanno. Esa kira rājā divasassa tikkhattuṃ bhagavato upaṭṭhānaṃ gacchati, antarāgamanāni bahūnipi honti. Tassa nibaddhaṃ gacchato balakāyo mahāpi hoti appopi. Athekadivasaṃ pañcasatā corā cintayiṃsu – ‘‘ayaṃ rājā avelāya appena balena samaṇassa gotamassa upaṭṭhānaṃ gacchati, antarāmagge naṃ gahetvā rajjaṃ gaṇhissāmā’’ti. Te andhavane nilīyiṃsu. Rājāno ca nāma mahāpuññā honti. Atha tesaṃyeva abbhantarato eko puriso nikkhamitvā rañño ārocesi. Rājā mahantaṃ balakāyaṃ ādāya andhavanaṃ parivāretvā te sabbe gahetvā andhavanato yāva nagaradvārā maggassa ubhosu passesu yathā aññamaññaṃ cakkhunā cakkhuṃ upanibandhitvā olokenti, evaṃ āsannāni sūlāni ropāpetvā sūlesu uttāsesi. Idaṃ sandhāya evamāha.
අථ සත්‌ථා චින්‌තෙසි – ‘‘සචාහං වක්‌ඛාමි, ‘මහාරාජ, මාදිසෙ නාම සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙ ධුරවිහාරෙ වසන්‌තෙ තයා එවරූපං දාරුණං කම්‌මං කතං, අයුත්‌තං තෙ කත’න්‌ති, අථායං රාජා මඞ්‌කු හුත්‌වා සන්‌ථම්‌භිතුං න සක්‌කුණෙය්‍ය, පරියායෙන ධම්‌මං කථෙන්‌තස්‌සෙව මෙ සල්‌ලක්‌ඛෙස්‌සතී’’ති ධම්‌මදෙසනං ආරභන්‌තො තං කිං මඤ්‌ඤසීතිආදිමාහ. තත්‌ථ සද්‌ධායිකොති සද්‌ධාතබ්‌බො, යස්‌ස ත්‌වං වචනං සද්‌දහසීති අත්‌ථො. පච්‌චයිකොති තස්‌සෙව වෙවචනං, යස්‌ස වචනං පත්‌තියායසීති අත්‌ථො. අබ්‌භසමන්‌ති ආකාසසමං. නිප්‌පොථෙන්‌තො ආගච්‌ඡතීති පථවිතලතො යාව අකනිට්‌ඨබ්‍රහ්‌මලොකා සබ්‌බෙ සත්‌තෙ සණ්‌හකරණීයං තිණචුණ්‌ණං විය කරොන්‌තො පිසන්‌තො ආගච්‌ඡති.
Atha satthā cintesi – ‘‘sacāhaṃ vakkhāmi, ‘mahārāja, mādise nāma sammāsambuddhe dhuravihāre vasante tayā evarūpaṃ dāruṇaṃ kammaṃ kataṃ, ayuttaṃ te kata’nti, athāyaṃ rājā maṅku hutvā santhambhituṃ na sakkuṇeyya, pariyāyena dhammaṃ kathentasseva me sallakkhessatī’’ti dhammadesanaṃ ārabhanto taṃ kiṃ maññasītiādimāha. Tattha saddhāyikoti saddhātabbo, yassa tvaṃ vacanaṃ saddahasīti attho. Paccayikoti tasseva vevacanaṃ, yassa vacanaṃ pattiyāyasīti attho. Abbhasamanti ākāsasamaṃ. Nippothento āgacchatīti pathavitalato yāva akaniṭṭhabrahmalokā sabbe satte saṇhakaraṇīyaṃ tiṇacuṇṇaṃ viya karonto pisanto āgacchati.
අඤ්‌ඤත්‍ර ධම්‌මචරියායාති ඨපෙත්‌වා ධම්‌මචරියං අඤ්‌ඤං කාතබ්‌බං නත්‌ථි, දසකුසලකම්‌මපථසඞ්‌ඛාතා ධම්‌මචරියාව කත්‌තබ්‌බා, භන්‌තෙති – සමචරියාදීනි තස්‌සෙව වෙවචනානි. ආරොචෙමීති ආචික්‌ඛාමි. පටිවෙදයාමීති ජානාපෙමි. අධිවත්‌තතීති අජ්‌ඣොත්‌ථරති. හත්‌ථියුද්‌ධානීති නාළාගිරිසදිසෙ හෙමකප්‌පනෙ නාගෙ අභිරුය්‌හ යුජ්‌ඣිතබ්‌බයුද්‌ධානි. ගතීති නිප්‌ඵත්‌ති. විසයොති ඔකාසො, සමත්‌ථභාවො වා. න හි සක්‌කා තෙහි ජරාමරණං පටිබාහිතුං . මන්‌තිනො මහාමත්‌තාති මන්‌තසම්‌පන්‌නා මහොසධවිධුරපණ්‌ඩිතාදිසදිසා මහාඅමච්‌චා. භූමිගතන්‌ති මහාලොහකුම්‌භියො පූරෙත්‌වා භූමියං ඨපිතං. වෙහාසට්‌ඨන්‌ති චම්‌මපසිබ්‌බකෙ පූරෙත්‌වා තුලාසඞ්‌ඝාටාදීසු ලග්‌ගෙත්‌වා චෙව නිය්‍යුහාදීසු ච පූරෙත්‌වා ඨපිතං. උපලාපෙතුන්‌ති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං භින්‌දිතුං. යථා ද්‌වෙ ජනා එකෙන මග්‌ගෙන න ගච්‌ඡන්‌ති එවං කාතුං.
Aññatra dhammacariyāyāti ṭhapetvā dhammacariyaṃ aññaṃ kātabbaṃ natthi, dasakusalakammapathasaṅkhātā dhammacariyāva kattabbā, bhanteti – samacariyādīni tasseva vevacanāni. Ārocemīti ācikkhāmi. Paṭivedayāmīti jānāpemi. Adhivattatīti ajjhottharati. Hatthiyuddhānīti nāḷāgirisadise hemakappane nāge abhiruyha yujjhitabbayuddhāni. Gatīti nipphatti. Visayoti okāso, samatthabhāvo vā. Na hi sakkā tehi jarāmaraṇaṃ paṭibāhituṃ . Mantino mahāmattāti mantasampannā mahosadhavidhurapaṇḍitādisadisā mahāamaccā. Bhūmigatanti mahālohakumbhiyo pūretvā bhūmiyaṃ ṭhapitaṃ. Vehāsaṭṭhanti cammapasibbake pūretvā tulāsaṅghāṭādīsu laggetvā ceva niyyuhādīsu ca pūretvā ṭhapitaṃ. Upalāpetunti aññamaññaṃ bhindituṃ. Yathā dve janā ekena maggena na gacchanti evaṃ kātuṃ.
නභං ආහච්‌චාති ආකාසං පූරෙත්‌වා. එවං ජරා ච මච්‌චු චාති ඉධ ද්‌වෙයෙව පබ්‌බතා ගහිතා, රාජොවාදෙ පන ‘‘ජරා ආගච්‌ඡති සබ්‌බයොබ්‌බනං විලුම්‌පමානා’’ති එවං ජරා මරණං බ්‍යාධි විපත්‌තීති චත්‌තාරොපෙතෙ ආගතාව. තස්‌මාති යස්‌මා හත්‌ථියුද්‌ධාදීහි ජරාමරණං ජිනිතුං න සක්‌කා, තස්‌මා. සද්‌ධං නිවෙසයෙති සද්‌ධං නිවෙසෙය්‍ය, පතිට්‌ඨාපෙය්‍යාති. පඤ්‌චමං.
Nabhaṃ āhaccāti ākāsaṃ pūretvā. Evaṃ jarā ca maccu cāti idha dveyeva pabbatā gahitā, rājovāde pana ‘‘jarā āgacchati sabbayobbanaṃ vilumpamānā’’ti evaṃ jarā maraṇaṃ byādhi vipattīti cattāropete āgatāva. Tasmāti yasmā hatthiyuddhādīhi jarāmaraṇaṃ jinituṃ na sakkā, tasmā. Saddhaṃ nivesayeti saddhaṃ niveseyya, patiṭṭhāpeyyāti. Pañcamaṃ.
තතියො වග්‌ගො.
Tatiyo vaggo.
ඉති සාරත්‌ථප්‌පකාසිනියා
Iti sāratthappakāsiniyā
සංයුත්‌තනිකාය-අට්‌ඨකථාය
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
කොසලසංයුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kosalasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 5. පබ්‌බතූපමසුත්‌තං • 5. Pabbatūpamasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. පබ්‌බතූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
