Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౮. పచలాయమానసుత్తం
8. Pacalāyamānasuttaṃ
౬౧. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా భగ్గేసు విహరతి సుసుమారగిరే భేసకళావనే మిగదాయే. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో మగధేసు కల్లవాళపుత్తగామే 1 పచలాయమానో నిసిన్నో హోతి. అద్దసా ఖో భగవా దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం మగధేసు కల్లవాళపుత్తగామే పచలాయమానం నిసిన్నం. దిస్వా – సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య, ఏవమేవం – భగ్గేసు సుసుమారగిరే భేసకళావనే మిగదాయే అన్తరహితో మగధేసు కల్లవాళపుత్తగామే ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స సమ్ముఖే పాతురహోసి. నిసీది భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే. నిసజ్జ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఏతదవోచ –
61. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno magadhesu kallavāḷaputtagāme 2 pacalāyamāno nisinno hoti. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ magadhesu kallavāḷaputtagāme pacalāyamānaṃ nisinnaṃ. Disvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – bhaggesu susumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito magadhesu kallavāḷaputtagāme āyasmato mahāmoggallānassa sammukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca –
‘‘పచలాయసి నో త్వం, మోగ్గల్లాన, పచలాయసి నో త్వం, మోగ్గల్లానా’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’ . ‘‘తస్మాతిహ, మోగ్గల్లాన, యథాసఞ్ఞిస్స తే విహరతో తం మిద్ధం ఓక్కమతి, తం సఞ్ఞం మా మనసాకాసి 3, తం సఞ్ఞం మా బహులమకాసి 4. ఠానం ఖో పనేతం, మోగ్గల్లాన, విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ’’.
‘‘Pacalāyasi no tvaṃ, moggallāna, pacalāyasi no tvaṃ, moggallānā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ . ‘‘Tasmātiha, moggallāna, yathāsaññissa te viharato taṃ middhaṃ okkamati, taṃ saññaṃ mā manasākāsi 5, taṃ saññaṃ mā bahulamakāsi 6. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, moggallāna, vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha’’.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం చేతసా అనువితక్కేయ్యాసి అనువిచారేయ్యాసి, మనసా అనుపేక్ఖేయ్యాసి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkeyyāsi anuvicāreyyāsi, manasā anupekkheyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం విత్థారేన సజ్ఝాయం కరేయ్యాసి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ kareyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, ఉభో కణ్ణసోతాని ఆవిఞ్ఛేయ్యాసి 7, పాణినా గత్తాని అనుమజ్జేయ్యాసి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, ubho kaṇṇasotāni āviñcheyyāsi 8, pāṇinā gattāni anumajjeyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, ఉట్ఠాయాసనా ఉదకేన అక్ఖీని అనుమజ్జిత్వా 9 దిసా అనువిలోకేయ్యాసి , నక్ఖత్తాని తారకరూపాని ఉల్లోకేయ్యాసి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, uṭṭhāyāsanā udakena akkhīni anumajjitvā 10 disā anuvilokeyyāsi , nakkhattāni tārakarūpāni ullokeyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, ఆలోకసఞ్ఞం మనసి కరేయ్యాసి, దివాసఞ్ఞం అధిట్ఠహేయ్యాసి – యథా దివా తథా రత్తిం యథా రత్తిం తథా దివా. ఇతి వివటేన 11 చేతసా అపరియోనద్ధేన సప్పభాసం చిత్తం భావేయ్యాసి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, ālokasaññaṃ manasi kareyyāsi, divāsaññaṃ adhiṭṭhaheyyāsi – yathā divā tathā rattiṃ yathā rattiṃ tathā divā. Iti vivaṭena 12 cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, పచ్ఛాపురేసఞ్ఞీ 13 చఙ్కమం అధిట్ఠహేయ్యాసి అన్తోగతేహి ఇన్ద్రియేహి అబహిగతేన మానసేన. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి యం తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, pacchāpuresaññī 14 caṅkamaṃ adhiṭṭhaheyyāsi antogatehi indriyehi abahigatena mānasena. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘నో చే తే ఏవం విహరతో తం మిద్ధం పహీయేథ, తతో త్వం, మోగ్గల్లాన, దక్ఖిణేన పస్సేన సీహసేయ్యం కప్పేయ్యాసి పాదే పాదం అచ్చాధాయ సతో సమ్పజానో ఉట్ఠానసఞ్ఞం మనసి కరిత్వా. పటిబుద్ధేన చ 15 తే, మోగ్గల్లాన, ఖిప్పఞ్ఞేవ పచ్చుట్ఠాతబ్బం – ‘న సేయ్యసుఖం న పస్ససుఖం న మిద్ధసుఖం అనుయుత్తో విహరిస్సామీ’తి. ఏవఞ్హి తే, మోగ్గల్లాన, సిక్ఖితబ్బం.
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā. Paṭibuddhena ca 16 te, moggallāna, khippaññeva paccuṭṭhātabbaṃ – ‘na seyyasukhaṃ na passasukhaṃ na middhasukhaṃ anuyutto viharissāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ.
‘‘తస్మాతిహ, మోగ్గల్లాన, ఏవం సిక్ఖితబ్బం – ‘న ఉచ్చాసోణ్డం పగ్గహేత్వా కులాని ఉపసఙ్కమిస్సామీ’తి. ఏవఞ్హి తే, మోగ్గల్లాన, సిక్ఖితబ్బం. సచే, మోగ్గల్లాన, భిక్ఖు ఉచ్చాసోణ్డం పగ్గహేత్వా కులాని ఉపసఙ్కమతి, సన్తి హి, మోగ్గల్లాన, కులేసు కిచ్చకరణీయాని. యేహి మనుస్సా ఆగతం భిక్ఖుం న మనసి కరోన్తి, తత్ర భిక్ఖుస్స ఏవం హోతి – ‘కోసు నామ ఇదాని మం ఇమస్మిం కులే పరిభిన్ది, విరత్తరూపా దానిమే మయి మనుస్సా’తి. ఇతిస్స అలాభేన మఙ్కుభావో, మఙ్కుభూతస్స ఉద్ధచ్చం, ఉద్ధతస్స అసంవరో, అసంవుతస్స ఆరా చిత్తం సమాధిమ్హా.
‘‘Tasmātiha, moggallāna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamissāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ. Sace, moggallāna, bhikkhu uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamati, santi hi, moggallāna, kulesu kiccakaraṇīyāni. Yehi manussā āgataṃ bhikkhuṃ na manasi karonti, tatra bhikkhussa evaṃ hoti – ‘kosu nāma idāni maṃ imasmiṃ kule paribhindi, virattarūpā dānime mayi manussā’ti. Itissa alābhena maṅkubhāvo, maṅkubhūtassa uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā.
‘‘తస్మాతిహ, మోగ్గల్లాన, ఏవం సిక్ఖితబ్బం – ‘న విగ్గాహికకథం కథేస్సామీ’తి. ఏవఞ్హి తే, మోగ్గల్లాన, సిక్ఖితబ్బం. విగ్గాహికాయ, మోగ్గల్లాన, కథాయ సతి కథాబాహుల్లం పాటికఙ్ఖం, కథాబాహుల్లే సతి ఉద్ధచ్చం, ఉద్ధతస్స అసంవరో, అసంవుతస్స ఆరా చిత్తం సమాధిమ్హా 17. నాహం, మోగ్గల్లాన, సబ్బేహేవ సంసగ్గం వణ్ణయామి. న పనాహం , మోగ్గల్లాన, సబ్బేహేవ సంసగ్గం న వణ్ణయామి. సగహట్ఠపబ్బజితేహి ఖో అహం, మోగ్గల్లాన, సంసగ్గం న వణ్ణయామి 18. యాని చ ఖో తాని సేనాసనాని అప్పసద్దాని అప్పనిగ్ఘోసాని విజనవాతాని మనుస్సరాహస్సేయ్యకాని 19 పటిసల్లానసారుప్పాని తథారూపేహి సేనాసనేహి సంసగ్గం 20 వణ్ణయామీ’’తి.
‘‘Tasmātiha, moggallāna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na viggāhikakathaṃ kathessāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ. Viggāhikāya, moggallāna, kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ, kathābāhulle sati uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā 21. Nāhaṃ, moggallāna, sabbeheva saṃsaggaṃ vaṇṇayāmi. Na panāhaṃ , moggallāna, sabbeheva saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi. Sagahaṭṭhapabbajitehi kho ahaṃ, moggallāna, saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi 22. Yāni ca kho tāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 23 paṭisallānasāruppāni tathārūpehi senāsanehi saṃsaggaṃ 24 vaṇṇayāmī’’ti.
ఏవం వుత్తే ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, భిక్ఖు సంఖిత్తేన తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తో హోతి అచ్చన్తనిట్ఠో అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానో సేట్ఠో దేవమనుస్సాన’’న్తి?
Evaṃ vutte āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti?
‘‘ఇధ, మోగ్గల్లాన, భిక్ఖునో సుతం హోతి – ‘సబ్బే ధమ్మా నాలం అభినివేసాయా’తి; ఏవఞ్చేతం, మోగ్గల్లాన, భిక్ఖునో సుతం హోతి – ‘సబ్బే ధమ్మా నాలం అభినివేసాయా’తి. సో సబ్బం ధమ్మం అభిజానాతి, సబ్బం ధమ్మం అభిఞ్ఞాయ సబ్బం ధమ్మం పరిజానాతి. సబ్బం ధమ్మం పరిఞ్ఞాయ యంకిఞ్చి వేదనం వేదియతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా. సో తాసు వేదనాసు అనిచ్చానుపస్సీ విహరతి, విరాగానుపస్సీ విహరతి, నిరోధానుపస్సీ విహరతి, పటినిస్సగ్గానుపస్సీ విహరతి. సో తాసు వేదనాసు అనిచ్చానుపస్సీ విహరన్తో విరాగానుపస్సీ విహరన్తో నిరోధానుపస్సీ విహరన్తో పటినిస్సగ్గానుపస్సీ విహరన్తో న కిఞ్చి 25 లోకే ఉపాదియతి, అనుపాదియం న పరితస్సతి, అపరితస్సం పచ్చత్తంయేవ పరినిబ్బాయతి. ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానాతి. ఏత్తావతా ఖో, మోగ్గల్లాన, భిక్ఖు సంఖిత్తేన తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తో హోతి అచ్చన్తనిట్ఠో అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానో సేట్ఠో దేవమనుస్సాన’’న్తి. అట్ఠమం.
‘‘Idha, moggallāna, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti; evañcetaṃ, moggallāna, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti. Sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṃkiñci vedanaṃ vediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto virāgānupassī viharanto nirodhānupassī viharanto paṭinissaggānupassī viharanto na kiñci 26 loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ettāvatā kho, moggallāna, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౮. పచలాయమానసుత్తవణ్ణనా • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౮. పచలాయమానసుత్తవణ్ణనా • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā