| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
៨. បចលាយមានសុត្តំ
8. Pacalāyamānasuttaṃ
៦១. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ ភគវា ភគ្គេសុ វិហរតិ សុសុមារគិរេ ភេសកឡាវនេ មិគទាយេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ មគធេសុ កល្លវាឡបុត្តគាមេ 1 បចលាយមានោ និសិន្នោ ហោតិ។ អទ្ទសា ខោ ភគវា ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន អាយស្មន្តំ មហាមោគ្គល្លានំ មគធេសុ កល្លវាឡបុត្តគាមេ បចលាយមានំ និសិន្នំ។ ទិស្វា – សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ, ឯវមេវំ – ភគ្គេសុ សុសុមារគិរេ ភេសកឡាវនេ មិគទាយេ អន្តរហិតោ មគធេសុ កល្លវាឡបុត្តគាមេ អាយស្មតោ មហាមោគ្គល្លានស្ស សម្មុខេ បាតុរហោសិ។ និសីទិ ភគវា បញ្ញត្តេ អាសនេ។ និសជ្ជ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ មហាមោគ្គល្លានំ ឯតទវោច –
61. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno magadhesu kallavāḷaputtagāme 2 pacalāyamāno nisinno hoti. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ magadhesu kallavāḷaputtagāme pacalāyamānaṃ nisinnaṃ. Disvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – bhaggesu susumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito magadhesu kallavāḷaputtagāme āyasmato mahāmoggallānassa sammukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca –
‘‘បចលាយសិ នោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, បចលាយសិ នោ ត្វំ, មោគ្គល្លានា’’តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’ ។ ‘‘តស្មាតិហ, មោគ្គល្លាន, យថាសញ្ញិស្ស តេ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ ឱក្កមតិ, តំ សញ្ញំ មា មនសាកាសិ 3, តំ សញ្ញំ មា ពហុលមកាសិ 4។ ឋានំ ខោ បនេតំ, មោគ្គល្លាន, វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ’’។
‘‘Pacalāyasi no tvaṃ, moggallāna, pacalāyasi no tvaṃ, moggallānā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ . ‘‘Tasmātiha, moggallāna, yathāsaññissa te viharato taṃ middhaṃ okkamati, taṃ saññaṃ mā manasākāsi 5, taṃ saññaṃ mā bahulamakāsi 6. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, moggallāna, vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha’’.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, យថាសុតំ យថាបរិយត្តំ ធម្មំ ចេតសា អនុវិតក្កេយ្យាសិ អនុវិចារេយ្យាសិ, មនសា អនុបេក្ខេយ្យាសិ។ ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkeyyāsi anuvicāreyyāsi, manasā anupekkheyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, យថាសុតំ យថាបរិយត្តំ ធម្មំ វិត្ថារេន សជ្ឈាយំ ករេយ្យាសិ។ ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ kareyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, ឧភោ កណ្ណសោតានិ អាវិញ្ឆេយ្យាសិ 7, បាណិនា គត្តានិ អនុមជ្ជេយ្យាសិ។ ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, ubho kaṇṇasotāni āviñcheyyāsi 8, pāṇinā gattāni anumajjeyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, ឧដ្ឋាយាសនា ឧទកេន អក្ខីនិ អនុមជ្ជិត្វា 9 ទិសា អនុវិលោកេយ្យាសិ , នក្ខត្តានិ តារករូបានិ ឧល្លោកេយ្យាសិ។ ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, uṭṭhāyāsanā udakena akkhīni anumajjitvā 10 disā anuvilokeyyāsi , nakkhattāni tārakarūpāni ullokeyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, អាលោកសញ្ញំ មនសិ ករេយ្យាសិ, ទិវាសញ្ញំ អធិដ្ឋហេយ្យាសិ – យថា ទិវា តថា រត្តិំ យថា រត្តិំ តថា ទិវា។ ឥតិ វិវដេន 11 ចេតសា អបរិយោនទ្ធេន សប្បភាសំ ចិត្តំ ភាវេយ្យាសិ។ ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, ālokasaññaṃ manasi kareyyāsi, divāsaññaṃ adhiṭṭhaheyyāsi – yathā divā tathā rattiṃ yathā rattiṃ tathā divā. Iti vivaṭena 12 cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, បច្ឆាបុរេសញ្ញី 13 ចង្កមំ អធិដ្ឋហេយ្យាសិ អន្តោគតេហិ ឥន្ទ្រិយេហិ អពហិគតេន មានសេន។ ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ យំ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, pacchāpuresaññī 14 caṅkamaṃ adhiṭṭhaheyyāsi antogatehi indriyehi abahigatena mānasena. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.
‘‘នោ ចេ តេ ឯវំ វិហរតោ តំ មិទ្ធំ បហីយេថ, តតោ ត្វំ, មោគ្គល្លាន, ទក្ខិណេន បស្សេន សីហសេយ្យំ កប្បេយ្យាសិ បាទេ បាទំ អច្ចាធាយ សតោ សម្បជានោ ឧដ្ឋានសញ្ញំ មនសិ ករិត្វា។ បដិពុទ្ធេន ច 15 តេ, មោគ្គល្លាន, ខិប្បញ្ញេវ បច្ចុដ្ឋាតព្ពំ – ‘ន សេយ្យសុខំ ន បស្សសុខំ ន មិទ្ធសុខំ អនុយុត្តោ វិហរិស្សាមី’តិ។ ឯវញ្ហិ តេ, មោគ្គល្លាន, សិក្ខិតព្ពំ។
‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā. Paṭibuddhena ca 16 te, moggallāna, khippaññeva paccuṭṭhātabbaṃ – ‘na seyyasukhaṃ na passasukhaṃ na middhasukhaṃ anuyutto viharissāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ.
‘‘តស្មាតិហ, មោគ្គល្លាន, ឯវំ សិក្ខិតព្ពំ – ‘ន ឧច្ចាសោណ្ឌំ បគ្គហេត្វា កុលានិ ឧបសង្កមិស្សាមី’តិ។ ឯវញ្ហិ តេ, មោគ្គល្លាន, សិក្ខិតព្ពំ។ សចេ, មោគ្គល្លាន, ភិក្ខុ ឧច្ចាសោណ្ឌំ បគ្គហេត្វា កុលានិ ឧបសង្កមតិ, សន្តិ ហិ, មោគ្គល្លាន, កុលេសុ កិច្ចករណីយានិ។ យេហិ មនុស្សា អាគតំ ភិក្ខុំ ន មនសិ ករោន្តិ, តត្រ ភិក្ខុស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘កោសុ នាម ឥទានិ មំ ឥមស្មិំ កុលេ បរិភិន្ទិ, វិរត្តរូបា ទានិមេ មយិ មនុស្សា’តិ។ ឥតិស្ស អលាភេន មង្កុភាវោ, មង្កុភូតស្ស ឧទ្ធច្ចំ, ឧទ្ធតស្ស អសំវរោ, អសំវុតស្ស អារា ចិត្តំ សមាធិម្ហា។
‘‘Tasmātiha, moggallāna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamissāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ. Sace, moggallāna, bhikkhu uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamati, santi hi, moggallāna, kulesu kiccakaraṇīyāni. Yehi manussā āgataṃ bhikkhuṃ na manasi karonti, tatra bhikkhussa evaṃ hoti – ‘kosu nāma idāni maṃ imasmiṃ kule paribhindi, virattarūpā dānime mayi manussā’ti. Itissa alābhena maṅkubhāvo, maṅkubhūtassa uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā.
‘‘តស្មាតិហ, មោគ្គល្លាន, ឯវំ សិក្ខិតព្ពំ – ‘ន វិគ្គាហិកកថំ កថេស្សាមី’តិ។ ឯវញ្ហិ តេ, មោគ្គល្លាន, សិក្ខិតព្ពំ។ វិគ្គាហិកាយ, មោគ្គល្លាន, កថាយ សតិ កថាពាហុល្លំ បាដិកង្ខំ, កថាពាហុល្លេ សតិ ឧទ្ធច្ចំ, ឧទ្ធតស្ស អសំវរោ, អសំវុតស្ស អារា ចិត្តំ សមាធិម្ហា 17។ នាហំ, មោគ្គល្លាន, សព្ពេហេវ សំសគ្គំ វណ្ណយាមិ។ ន បនាហំ , មោគ្គល្លាន, សព្ពេហេវ សំសគ្គំ ន វណ្ណយាមិ។ សគហដ្ឋបព្ពជិតេហិ ខោ អហំ, មោគ្គល្លាន, សំសគ្គំ ន វណ្ណយាមិ 18។ យានិ ច ខោ តានិ សេនាសនានិ អប្បសទ្ទានិ អប្បនិគ្ឃោសានិ វិជនវាតានិ មនុស្សរាហស្សេយ្យកានិ 19 បដិសល្លានសារុប្បានិ តថារូបេហិ សេនាសនេហិ សំសគ្គំ 20 វណ្ណយាមី’’តិ។
‘‘Tasmātiha, moggallāna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na viggāhikakathaṃ kathessāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ. Viggāhikāya, moggallāna, kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ, kathābāhulle sati uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā 21. Nāhaṃ, moggallāna, sabbeheva saṃsaggaṃ vaṇṇayāmi. Na panāhaṃ , moggallāna, sabbeheva saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi. Sagahaṭṭhapabbajitehi kho ahaṃ, moggallāna, saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi 22. Yāni ca kho tāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 23 paṭisallānasāruppāni tathārūpehi senāsanehi saṃsaggaṃ 24 vaṇṇayāmī’’ti.
ឯវំ វុត្តេ អាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កិត្តាវតា នុ ខោ, ភន្តេ, ភិក្ខុ សំខិត្តេន តណ្ហាសង្ខយវិមុត្តោ ហោតិ អច្ចន្តនិដ្ឋោ អច្ចន្តយោគក្ខេមី អច្ចន្តព្រហ្មចារី អច្ចន្តបរិយោសានោ សេដ្ឋោ ទេវមនុស្សាន’’ន្តិ?
Evaṃ vutte āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti?
‘‘ឥធ, មោគ្គល្លាន, ភិក្ខុនោ សុតំ ហោតិ – ‘សព្ពេ ធម្មា នាលំ អភិនិវេសាយា’តិ; ឯវញ្ចេតំ, មោគ្គល្លាន, ភិក្ខុនោ សុតំ ហោតិ – ‘សព្ពេ ធម្មា នាលំ អភិនិវេសាយា’តិ។ សោ សព្ពំ ធម្មំ អភិជានាតិ, សព្ពំ ធម្មំ អភិញ្ញាយ សព្ពំ ធម្មំ បរិជានាតិ។ សព្ពំ ធម្មំ បរិញ្ញាយ យំកិញ្ចិ វេទនំ វេទិយតិ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា។ សោ តាសុ វេទនាសុ អនិច្ចានុបស្សី វិហរតិ, វិរាគានុបស្សី វិហរតិ, និរោធានុបស្សី វិហរតិ, បដិនិស្សគ្គានុបស្សី វិហរតិ។ សោ តាសុ វេទនាសុ អនិច្ចានុបស្សី វិហរន្តោ វិរាគានុបស្សី វិហរន្តោ និរោធានុបស្សី វិហរន្តោ បដិនិស្សគ្គានុបស្សី វិហរន្តោ ន កិញ្ចិ 25 លោកេ ឧបាទិយតិ, អនុបាទិយំ ន បរិតស្សតិ, អបរិតស្សំ បច្ចត្តំយេវ បរិនិព្ពាយតិ។ ‘ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយា’តិ បជានាតិ។ ឯត្តាវតា ខោ, មោគ្គល្លាន, ភិក្ខុ សំខិត្តេន តណ្ហាសង្ខយវិមុត្តោ ហោតិ អច្ចន្តនិដ្ឋោ អច្ចន្តយោគក្ខេមី អច្ចន្តព្រហ្មចារី អច្ចន្តបរិយោសានោ សេដ្ឋោ ទេវមនុស្សាន’’ន្តិ។ អដ្ឋមំ។
‘‘Idha, moggallāna, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti; evañcetaṃ, moggallāna, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti. Sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṃkiñci vedanaṃ vediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto virāgānupassī viharanto nirodhānupassī viharanto paṭinissaggānupassī viharanto na kiñci 26 loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ettāvatā kho, moggallāna, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៨. បចលាយមានសុត្តវណ្ណនា • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៨. បចលាយមានសុត្តវណ្ណនា • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
