Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၈. ပစလာယမာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ
8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
၆၁. အဋ္ဌမေ ပစလာယမာနောတိ တံ ဂာမံ ဥပနိသ္သာယ ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော သတ္တာဟံ စင္ကမနဝီရိယေန နိမ္မထိတတ္တာ ကိလန္တဂတ္တော စင္ကမနကောဋိယံ ပစလာယမာနော နိသိန္နော ဟောတိ။ ပစလာယသိ နောတိ နိဒ္ဒာယသိ နု။ အနုမဇ္ဇိတ္ဝာတိ ပရိမဇ္ဇိတ္ဝာ။ အာလောကသညန္တိ မိဒ္ဓဝိနောဒနအာလောကသညံ။ ဒိဝာသညန္တိ ဒိဝာတိသညံ။ ယထာ ဒိဝာ တထာ ရတ္တိန္တိ ယထာ ဒိဝာ အာလောကသညာ အဓိဋ္ဌိတာ, တထာ နံ ရတ္တိမ္ပိ အဓိဋ္ဌဟေယ္ယာသိ။ ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝာတိ ယထာ စ တေ ရတ္တိံ အာလောကသညာ အဓိဋ္ဌိတာ, တထာ နံ ဒိဝာပိ အဓိဋ္ဌဟေယ္ယာသိ။ သပ္ပဘာသန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏတ္ထာယ သဟောဘာသံ။ ပစ္ဆာပုရေသညီတိ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ အဘိဟရဏသညာယ သညာဝာ။ အန္တောဂတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟီတိ ဗဟိ အဝိက္ခိတ္တေဟိ အန္တော အနုပဝိဋ္ဌေဟေဝ ပဉ္စဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ။ မိဒ္ဓသုခန္တိ နိဒ္ဒာသုခံ။ ဧတ္တကေန ဌာနေန ဘဂဝာ ထေရသ္သ မိဒ္ဓဝိနောဒနကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ သောဏ္ဍန္တိ မာနသောဏ္ဍံ။ ကိစ္စကရဏီယာနီတိ ဧတ္ထ အဝသ္သံ ကတ္တဗ္ဗာနိ ကိစ္စာနိ, ဣတရာနိ ကရဏီယာနိ။ မင္ကုဘာဝောတိ နိတ္တေဇတာ ဒောမနသ္သတာ။ ဧတ္တကေန ဌာနေန သတ္ထာရာ ထေရသ္သ ဘိက္ခာစာရဝတ္တံ ကထိတံ။
61. Aṭṭhame pacalāyamānoti taṃ gāmaṃ upanissāya ekasmiṃ vanasaṇḍe samaṇadhammaṃ karonto sattāhaṃ caṅkamanavīriyena nimmathitattā kilantagatto caṅkamanakoṭiyaṃ pacalāyamāno nisinno hoti. Pacalāyasi noti niddāyasi nu. Anumajjitvāti parimajjitvā. Ālokasaññanti middhavinodanaālokasaññaṃ. Divāsaññanti divātisaññaṃ. Yathā divā tathā rattinti yathā divā ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ rattimpi adhiṭṭhaheyyāsi. Yathā rattiṃ tathā divāti yathā ca te rattiṃ ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ divāpi adhiṭṭhaheyyāsi. Sappabhāsanti dibbacakkhuñāṇatthāya sahobhāsaṃ. Pacchāpuresaññīti purato ca pacchato ca abhiharaṇasaññāya saññāvā. Antogatehi indriyehīti bahi avikkhittehi anto anupaviṭṭheheva pañcahi indriyehi. Middhasukhanti niddāsukhaṃ. Ettakena ṭhānena bhagavā therassa middhavinodanakammaṭṭhānaṃ kathesi. Soṇḍanti mānasoṇḍaṃ. Kiccakaraṇīyānīti ettha avassaṃ kattabbāni kiccāni, itarāni karaṇīyāni. Maṅkubhāvoti nittejatā domanassatā. Ettakena ṭhānena satthārā therassa bhikkhācāravattaṃ kathitaṃ.
ဣဒာနိ ဘသ္သေ ပရိယန္တကာရိတာယ သမာဒပေတုံ တသ္မာတိဟာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဂ္ဂာဟိကကထန္တိ ‘‘န တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ ဝိဂ္ဂာဟိကကထာ။ နာဟံ မောဂ္ဂလ္လာနာတိအာဒိ ပာပမိတ္တသံသဂ္ဂဝိဝဇ္ဇနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခောတိ ကိတ္တကေန နု ခော။ တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တော ဟောတီတိ တဏ္ဟာသင္ခယေ နိဗ္ဗာနေ တံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ဝိမုတ္တစိတ္တတာယ တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တော နာမ သံခိတ္တေန ကိတ္တာဝတာ ဟောတိ။ ယာယ ပဋိပတ္တိယာ တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ, တမေဝ ခီဏာသဝသ္သ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ သံခိတ္တေန ဒေသေထာတိ ပုစ္ဆတိ။ အစ္စန္တနိဋ္ဌောတိ ခယဝယသင္ခာတံ အန္တံ အတီတာတိ အစ္စန္တာ, အစ္စန္တာ နိဋ္ဌာ အသ္သာတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော, ဧကန္တနိဋ္ဌော သတတနိဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီတိ အစ္စန္တံ ယောဂက္ခေမီ, နိစ္စယောဂက္ခေမီတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တဗ္ရဟ္မစာရီတိ အစ္စန္တံ ဗ္ရဟ္မစာရီ, နိစ္စဗ္ရဟ္မစာရီတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တံ ပရိယောသာနမသ္သာတိ ပုရိမနယေနေဝ အစ္စန္တပရိယောသာနော။ သေဋ္ဌော ဒေဝမနုသ္သာနန္တိ ဒေဝာနဉ္စ မနုသ္သာနဉ္စ သေဋ္ဌော ဥတ္တမော။ ဧဝရူပော ဘိက္ခု ကိတ္တာဝတာ ဟောတိ, သင္ခေပေနေဝ တသ္သ ပဋိပတ္တိံ ကထေထာတိ ယာစတိ။
Idāni bhasse pariyantakāritāya samādapetuṃ tasmātihātiādimāha. Tattha viggāhikakathanti ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinayappavattā viggāhikakathā. Nāhaṃ moggallānātiādi pāpamittasaṃsaggavivajjanatthaṃ vuttaṃ. Kittāvatā nu khoti kittakena nu kho. Taṇhāsaṅkhayavimutto hotīti taṇhāsaṅkhaye nibbāne taṃ ārammaṇaṃ katvā vimuttacittatāya taṇhāsaṅkhayavimutto nāma saṃkhittena kittāvatā hoti. Yāya paṭipattiyā taṇhāsaṅkhayavimutto hoti, tameva khīṇāsavassa bhikkhuno pubbabhāgapaṭipadaṃ saṃkhittena desethāti pucchati. Accantaniṭṭhoti khayavayasaṅkhātaṃ antaṃ atītāti accantā, accantā niṭṭhā assāti accantaniṭṭho, ekantaniṭṭho satataniṭṭhoti attho. Accantayogakkhemīti accantaṃ yogakkhemī, niccayogakkhemīti attho. Accantabrahmacārīti accantaṃ brahmacārī, niccabrahmacārīti attho. Accantaṃ pariyosānamassāti purimanayeneva accantapariyosāno. Seṭṭho devamanussānanti devānañca manussānañca seṭṭho uttamo. Evarūpo bhikkhu kittāvatā hoti, saṅkhepeneva tassa paṭipattiṃ kathethāti yācati.
သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာတိ ဧတ္ထ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာမ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒ္ဝာဒသာယတနာနိ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော, တေ သဗ္ဗေပိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနိဝေသာယ နာလံ န ပရိယတ္တာ န သမတ္တာ န ယုတ္တာ။ ကသ္မာ? ဂဟိတာကာရေန အတိဋ္ဌနတော။ တေ ဟိ နိစ္စာ သုခာ အတ္တာတိ ဂဟိတာပိ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ အနတ္တာဝ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယ။ အဘိဇာနာတီတိ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ ဉာတပရိညာယ အဘိဇာနာတိ။ ပရိဇာနာတီတိ တထေဝ တီရဏပရိညာယ ပရိဇာနာတိ။ ယံကိဉ္စိ ဝေဒနန္တိ အန္တမသော ပဉ္စဝိညာဏသမ္ပယုတ္တံ ယံကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဝေဒနံ အနုဘဝတိ။ ဣမိနာ ဘဂဝာ ထေရသ္သ ဝေဒနာဝသေန စ ဝိနိဝဋ္ဋေတ္ဝာ အရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒသ္သေသိ။
Sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti ettha sabbe dhammā nāma pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo, te sabbepi taṇhādiṭṭhivasena abhinivesāya nālaṃ na pariyattā na samattā na yuttā. Kasmā? Gahitākārena atiṭṭhanato. Te hi niccā sukhā attāti gahitāpi aniccā dukkhā anattāva sampajjanti. Tasmā nālaṃ abhinivesāya. Abhijānātīti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti ñātapariññāya abhijānāti. Parijānātīti tatheva tīraṇapariññāya parijānāti. Yaṃkiñci vedananti antamaso pañcaviññāṇasampayuttaṃ yaṃkiñci appamattakampi vedanaṃ anubhavati. Iminā bhagavā therassa vedanāvasena ca vinivaṭṭetvā arūpapariggahaṃ dassesi.
အနိစ္စာနုပသ္သီတိ အနိစ္စတော အနုပသ္သန္တော။ ဝိရာဂာနုပသ္သီတိ ဧတ္ထ ဒ္ဝေ ဝိရာဂာ ခယဝိရာဂော စ အစ္စန္တဝိရာဂော စ။ တတ္ထ သင္ခာရာနံ ခယံ ခယတော ပသ္သနာ ဝိပသ္သနာပိ, အစ္စန္တဝိရာဂံ နိဗ္ဗာနံ ဝိရာဂတော ဒသ္သနမဂ္ဂဉာဏမ္ပိ ဝိရာဂာနုပသ္သနာ။ တဒုဘယသမင္ဂိပုဂ္ဂလော ဝိရာဂာနုပသ္သီ နာမ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဝိရာဂာနုပသ္သီ’’တိ, ဝိရာဂတော အနုပသ္သန္တောတိ အတ္ထော။ နိရောဓာနုပသ္သိမ္ဟိပိ ဧသေဝ နယော။ နိရောဓောပိ ဟိ ခယနိရောဓော အစ္စန္တနိရောဓောတိ ဒုဝိဓောယေဝ။ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီတိ ဧတ္ထ ပဋိနိသ္သဂ္ဂော ဝုစ္စတိ ဝောသ္သဂ္ဂော။ သော စ ပရိစ္စာဂဝောသ္သဂ္ဂော ပက္ခန္ဒနဝောသ္သဂ္ဂောတိ ဒုဝိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ပရိစ္စာဂဝောသ္သဂ္ဂောတိ ဝိပသ္သနာ။ သာ ဟိ တဒင္ဂဝသေန ကိလေသေ စ ခန္ဓေ စ ဝောသ္သဇတိ။ ပက္ခန္ဒနဝောသ္သဂ္ဂောတိ မဂ္ဂော။ သော ဟိ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏတော ပက္ခန္ဒတိ။ ဒ္ဝီဟိပိ ဝာ ကာရဏေဟိ သော ဝောသ္သဂ္ဂောယေဝ, သမုစ္ဆေဒဝသေန ခန္ဓာနံ ကိလေသာနဉ္စ ဝောသ္သဇနတော နိဗ္ဗာနေ စ ပက္ခန္ဒနတော။ တသ္မာ ကိလေသေ စ ခန္ဓေ စ ပရိစ္စဇတီတိ ပရိစ္စာဂဝောသ္သဂ္ဂော။ နိရောဓာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတီတိ ပက္ခန္ဒနဝောသ္သဂ္ဂောတိ ဥဘယမ္ပေတံ မဂ္ဂေ သမေတိ။ တဒုဘယသမင္ဂီ ပုဂ္ဂလော ဣမာယ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သနာယ သမန္နာဂတတ္တာ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ နာမ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပာဒိယတီတိ ကိဉ္စိ ဧကမ္ပိ သင္ခာရဂတံ တဏ္ဟာဝသေန န ဥပာဒိယတိ န ဂဏ္ဟာတိ န ပရာမသတိ။ အနုပာဒိယံ န ပရိတသ္သတီတိ အဂ္ဂဏ္ဟန္တော တဏ္ဟာပရိတသ္သနာယ န ပရိတသ္သတိ။ ပစ္စတ္တံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတီတိ သယမေဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ခီဏာ ဇာတီတိအာဒိနာ ပနသ္သ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဒသ္သိတာ။ ဣတိ ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ခီဏာသဝသ္သ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒံ ပုစ္ဆိတော သံခိတ္တေနေဝ ကထေသိ။ ဣဒံ ပန သုတ္တံ ထေရသ္သ ဩဝာဒောပိ အဟောသိ ဝိပသ္သနာပိ။ သော ဣမသ္မိံယေဝ သုတ္တေ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပတ္တောတိ။
Aniccānupassīti aniccato anupassanto. Virāgānupassīti ettha dve virāgā khayavirāgo ca accantavirāgo ca. Tattha saṅkhārānaṃ khayaṃ khayato passanā vipassanāpi, accantavirāgaṃ nibbānaṃ virāgato dassanamaggañāṇampi virāgānupassanā. Tadubhayasamaṅgipuggalo virāgānupassī nāma. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘virāgānupassī’’ti, virāgato anupassantoti attho. Nirodhānupassimhipi eseva nayo. Nirodhopi hi khayanirodho accantanirodhoti duvidhoyeva. Paṭinissaggānupassīti ettha paṭinissaggo vuccati vossaggo. So ca pariccāgavossaggo pakkhandanavossaggoti duvidho hoti. Tattha pariccāgavossaggoti vipassanā. Sā hi tadaṅgavasena kilese ca khandhe ca vossajati. Pakkhandanavossaggoti maggo. So hi nibbānaṃ ārammaṇato pakkhandati. Dvīhipi vā kāraṇehi so vossaggoyeva, samucchedavasena khandhānaṃ kilesānañca vossajanato nibbāne ca pakkhandanato. Tasmā kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo. Nirodhāya nibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggoti ubhayampetaṃ magge sameti. Tadubhayasamaṅgī puggalo imāya paṭinissaggānupassanāya samannāgatattā paṭinissaggānupassī nāma hoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Na kiñci loke upādiyatīti kiñci ekampi saṅkhāragataṃ taṇhāvasena na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati. Anupādiyaṃ na paritassatīti aggaṇhanto taṇhāparitassanāya na paritassati. Paccattaṃyeva parinibbāyatīti sayameva kilesaparinibbānena parinibbāyati. Khīṇā jātītiādinā panassa paccavekkhaṇā dassitā. Iti bhagavā saṃkhittena khīṇāsavassa pubbabhāgappaṭipadaṃ pucchito saṃkhitteneva kathesi. Idaṃ pana suttaṃ therassa ovādopi ahosi vipassanāpi. So imasmiṃyeva sutte vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၈. ပစလာယမာနသုတ္တံ • 8. Pacalāyamānasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၈. ပစလာယမာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā