| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೮. ಪಚಲಾಯಮಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
೬೧. ಅಟ್ಠಮೇ ಪಚಲಾಯಮಾನೋತಿ ತಂ ಗಾಮಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ಚಙ್ಕಮನವೀರಿಯೇನ ನಿಮ್ಮಥಿತತ್ತಾ ಕಿಲನ್ತಗತ್ತೋ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಪಚಲಾಯಮಾನೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಪಚಲಾಯಸಿ ನೋತಿ ನಿದ್ದಾಯಸಿ ನು। ಅನುಮಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಪರಿಮಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಆಲೋಕಸಞ್ಞನ್ತಿ ಮಿದ್ಧವಿನೋದನಆಲೋಕಸಞ್ಞಂ। ದಿವಾಸಞ್ಞನ್ತಿ ದಿವಾತಿಸಞ್ಞಂ। ಯಥಾ ದಿವಾ ತಥಾ ರತ್ತಿನ್ತಿ ಯಥಾ ದಿವಾ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾ ಅಧಿಟ್ಠಿತಾ, ತಥಾ ನಂ ರತ್ತಿಮ್ಪಿ ಅಧಿಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಸಿ। ಯಥಾ ರತ್ತಿಂ ತಥಾ ದಿವಾತಿ ಯಥಾ ಚ ತೇ ರತ್ತಿಂ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾ ಅಧಿಟ್ಠಿತಾ, ತಥಾ ನಂ ದಿವಾಪಿ ಅಧಿಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಸಿ। ಸಪ್ಪಭಾಸನ್ತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣತ್ಥಾಯ ಸಹೋಭಾಸಂ। ಪಚ್ಛಾಪುರೇಸಞ್ಞೀತಿ ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಅಭಿಹರಣಸಞ್ಞಾಯ ಸಞ್ಞಾವಾ। ಅನ್ತೋಗತೇಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹೀತಿ ಬಹಿ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಅನ್ತೋ ಅನುಪವಿಟ್ಠೇಹೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ। ಮಿದ್ಧಸುಖನ್ತಿ ನಿದ್ದಾಸುಖಂ। ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ ಭಗವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಮಿದ್ಧವಿನೋದನಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೋಣ್ಡನ್ತಿ ಮಾನಸೋಣ್ಡಂ। ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಅವಸ್ಸಂ ಕತ್ತಬ್ಬಾನಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ, ಇತರಾನಿ ಕರಣೀಯಾನಿ। ಮಙ್ಕುಭಾವೋತಿ ನಿತ್ತೇಜತಾ ದೋಮನಸ್ಸತಾ। ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ಥೇರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವತ್ತಂ ಕಥಿತಂ।
61. Aṭṭhame pacalāyamānoti taṃ gāmaṃ upanissāya ekasmiṃ vanasaṇḍe samaṇadhammaṃ karonto sattāhaṃ caṅkamanavīriyena nimmathitattā kilantagatto caṅkamanakoṭiyaṃ pacalāyamāno nisinno hoti. Pacalāyasi noti niddāyasi nu. Anumajjitvāti parimajjitvā. Ālokasaññanti middhavinodanaālokasaññaṃ. Divāsaññanti divātisaññaṃ. Yathā divā tathā rattinti yathā divā ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ rattimpi adhiṭṭhaheyyāsi. Yathā rattiṃ tathā divāti yathā ca te rattiṃ ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ divāpi adhiṭṭhaheyyāsi. Sappabhāsanti dibbacakkhuñāṇatthāya sahobhāsaṃ. Pacchāpuresaññīti purato ca pacchato ca abhiharaṇasaññāya saññāvā. Antogatehi indriyehīti bahi avikkhittehi anto anupaviṭṭheheva pañcahi indriyehi. Middhasukhanti niddāsukhaṃ. Ettakena ṭhānena bhagavā therassa middhavinodanakammaṭṭhānaṃ kathesi. Soṇḍanti mānasoṇḍaṃ. Kiccakaraṇīyānīti ettha avassaṃ kattabbāni kiccāni, itarāni karaṇīyāni. Maṅkubhāvoti nittejatā domanassatā. Ettakena ṭhānena satthārā therassa bhikkhācāravattaṃ kathitaṃ.
ಇದಾನಿ ಭಸ್ಸೇ ಪರಿಯನ್ತಕಾರಿತಾಯ ಸಮಾದಪೇತುಂ ತಸ್ಮಾತಿಹಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥನ್ತಿ ‘‘ನ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಸೀ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥಾ। ನಾಹಂ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾತಿಆದಿ ಪಾಪಮಿತ್ತಸಂಸಗ್ಗವಿವಜ್ಜನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋತಿ ಕಿತ್ತಕೇನ ನು ಖೋ। ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತತಾಯ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತೋ ನಾಮ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಕಿತ್ತಾವತಾ ಹೋತಿ। ಯಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಮೇವ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ದೇಸೇಥಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠೋತಿ ಖಯವಯಸಙ್ಖಾತಂ ಅನ್ತಂ ಅತೀತಾತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಾ, ಅಚ್ಚನ್ತಾ ನಿಟ್ಠಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠೋ, ಏಕನ್ತನಿಟ್ಠೋ ಸತತನಿಟ್ಠೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಚ್ಚನ್ತಯೋಗಕ್ಖೇಮೀತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮೀ, ನಿಚ್ಚಯೋಗಕ್ಖೇಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಚ್ಚನ್ತಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ, ನಿಚ್ಚಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಪರಿಯೋಸಾನಮಸ್ಸಾತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಅಚ್ಚನ್ತಪರಿಯೋಸಾನೋ। ಸೇಟ್ಠೋ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನನ್ತಿ ದೇವಾನಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮೋ। ಏವರೂಪೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಿತ್ತಾವತಾ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ತಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಕಥೇಥಾತಿ ಯಾಚತಿ।
Idāni bhasse pariyantakāritāya samādapetuṃ tasmātihātiādimāha. Tattha viggāhikakathanti ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinayappavattā viggāhikakathā. Nāhaṃ moggallānātiādi pāpamittasaṃsaggavivajjanatthaṃ vuttaṃ. Kittāvatā nu khoti kittakena nu kho. Taṇhāsaṅkhayavimutto hotīti taṇhāsaṅkhaye nibbāne taṃ ārammaṇaṃ katvā vimuttacittatāya taṇhāsaṅkhayavimutto nāma saṃkhittena kittāvatā hoti. Yāya paṭipattiyā taṇhāsaṅkhayavimutto hoti, tameva khīṇāsavassa bhikkhuno pubbabhāgapaṭipadaṃ saṃkhittena desethāti pucchati. Accantaniṭṭhoti khayavayasaṅkhātaṃ antaṃ atītāti accantā, accantā niṭṭhā assāti accantaniṭṭho, ekantaniṭṭho satataniṭṭhoti attho. Accantayogakkhemīti accantaṃ yogakkhemī, niccayogakkhemīti attho. Accantabrahmacārīti accantaṃ brahmacārī, niccabrahmacārīti attho. Accantaṃ pariyosānamassāti purimanayeneva accantapariyosāno. Seṭṭho devamanussānanti devānañca manussānañca seṭṭho uttamo. Evarūpo bhikkhu kittāvatā hoti, saṅkhepeneva tassa paṭipattiṃ kathethāti yācati.
ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ನಾಲಂ ಅಭಿನಿವೇಸಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಧಾತುಯೋ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಅಭಿನಿವೇಸಾಯ ನಾಲಂ ನ ಪರಿಯತ್ತಾ ನ ಸಮತ್ತಾ ನ ಯುತ್ತಾ। ಕಸ್ಮಾ? ಗಹಿತಾಕಾರೇನ ಅತಿಟ್ಠನತೋ। ತೇ ಹಿ ನಿಚ್ಚಾ ಸುಖಾ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹಿತಾಪಿ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ಅನತ್ತಾವ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ನಾಲಂ ಅಭಿನಿವೇಸಾಯ। ಅಭಿಜಾನಾತೀತಿ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾತಿ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಜಾನಾತಿ। ಪರಿಜಾನಾತೀತಿ ತಥೇವ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾಯ ಪರಿಜಾನಾತಿ। ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ವೇದನನ್ತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ವೇದನಂ ಅನುಭವತಿ। ಇಮಿನಾ ಭಗವಾ ಥೇರಸ್ಸ ವೇದನಾವಸೇನ ಚ ವಿನಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಅರೂಪಪರಿಗ್ಗಹಂ ದಸ್ಸೇಸಿ।
Sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti ettha sabbe dhammā nāma pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo, te sabbepi taṇhādiṭṭhivasena abhinivesāya nālaṃ na pariyattā na samattā na yuttā. Kasmā? Gahitākārena atiṭṭhanato. Te hi niccā sukhā attāti gahitāpi aniccā dukkhā anattāva sampajjanti. Tasmā nālaṃ abhinivesāya. Abhijānātīti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti ñātapariññāya abhijānāti. Parijānātīti tatheva tīraṇapariññāya parijānāti. Yaṃkiñci vedananti antamaso pañcaviññāṇasampayuttaṃ yaṃkiñci appamattakampi vedanaṃ anubhavati. Iminā bhagavā therassa vedanāvasena ca vinivaṭṭetvā arūpapariggahaṃ dassesi.
ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀತಿ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ। ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವೇ ವಿರಾಗಾ ಖಯವಿರಾಗೋ ಚ ಅಚ್ಚನ್ತವಿರಾಗೋ ಚ। ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಖಯಂ ಖಯತೋ ಪಸ್ಸನಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಿ, ಅಚ್ಚನ್ತವಿರಾಗಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿರಾಗತೋ ದಸ್ಸನಮಗ್ಗಞಾಣಮ್ಪಿ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸನಾ। ತದುಭಯಸಮಙ್ಗಿಪುಗ್ಗಲೋ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ನಾಮ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ’’ತಿ, ವಿರಾಗತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸಿಮ್ಹಿಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನಿರೋಧೋಪಿ ಹಿ ಖಯನಿರೋಧೋ ಅಚ್ಚನ್ತನಿರೋಧೋತಿ ದುವಿಧೋಯೇವ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ವುಚ್ಚತಿ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ। ಸೋ ಚ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ದುವಿಧೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ಸಾ ಹಿ ತದಙ್ಗವಸೇನ ಕಿಲೇಸೇ ಚ ಖನ್ಧೇ ಚ ವೋಸ್ಸಜತಿ। ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ಮಗ್ಗೋ। ಸೋ ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ। ದ್ವೀಹಿಪಿ ವಾ ಕಾರಣೇಹಿ ಸೋ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋಯೇವ, ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಖನ್ಧಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಞ್ಚ ವೋಸ್ಸಜನತೋ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದನತೋ। ತಸ್ಮಾ ಕಿಲೇಸೇ ಚ ಖನ್ಧೇ ಚ ಪರಿಚ್ಚಜತೀತಿ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ। ನಿರೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಮಗ್ಗೇ ಸಮೇತಿ। ತದುಭಯಸಮಙ್ಗೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮಾಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತೀತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖಾರಗತಂ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ। ಅನುಪಾದಿಯಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತೀತಿ ಅಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತಣ್ಹಾಪರಿತಸ್ಸನಾಯ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ। ಪಚ್ಚತ್ತಂಯೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತೀತಿ ಸಯಮೇವ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ। ಖೀಣಾ ಜಾತೀತಿಆದಿನಾ ಪನಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪ್ಪಟಿಪದಂ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಸಂಖಿತ್ತೇನೇವ ಕಥೇಸಿ। ಇದಂ ಪನ ಸುತ್ತಂ ಥೇರಸ್ಸ ಓವಾದೋಪಿ ಅಹೋಸಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಿ। ಸೋ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸುತ್ತೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋತಿ।
Aniccānupassīti aniccato anupassanto. Virāgānupassīti ettha dve virāgā khayavirāgo ca accantavirāgo ca. Tattha saṅkhārānaṃ khayaṃ khayato passanā vipassanāpi, accantavirāgaṃ nibbānaṃ virāgato dassanamaggañāṇampi virāgānupassanā. Tadubhayasamaṅgipuggalo virāgānupassī nāma. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘virāgānupassī’’ti, virāgato anupassantoti attho. Nirodhānupassimhipi eseva nayo. Nirodhopi hi khayanirodho accantanirodhoti duvidhoyeva. Paṭinissaggānupassīti ettha paṭinissaggo vuccati vossaggo. So ca pariccāgavossaggo pakkhandanavossaggoti duvidho hoti. Tattha pariccāgavossaggoti vipassanā. Sā hi tadaṅgavasena kilese ca khandhe ca vossajati. Pakkhandanavossaggoti maggo. So hi nibbānaṃ ārammaṇato pakkhandati. Dvīhipi vā kāraṇehi so vossaggoyeva, samucchedavasena khandhānaṃ kilesānañca vossajanato nibbāne ca pakkhandanato. Tasmā kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo. Nirodhāya nibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggoti ubhayampetaṃ magge sameti. Tadubhayasamaṅgī puggalo imāya paṭinissaggānupassanāya samannāgatattā paṭinissaggānupassī nāma hoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Na kiñci loke upādiyatīti kiñci ekampi saṅkhāragataṃ taṇhāvasena na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati. Anupādiyaṃ na paritassatīti aggaṇhanto taṇhāparitassanāya na paritassati. Paccattaṃyeva parinibbāyatīti sayameva kilesaparinibbānena parinibbāyati. Khīṇā jātītiādinā panassa paccavekkhaṇā dassitā. Iti bhagavā saṃkhittena khīṇāsavassa pubbabhāgappaṭipadaṃ pucchito saṃkhitteneva kathesi. Idaṃ pana suttaṃ therassa ovādopi ahosi vipassanāpi. So imasmiṃyeva sutte vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೮. ಪಚಲಾಯಮಾನಸುತ್ತಂ • 8. Pacalāyamānasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೮. ಪಚಲಾಯಮಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
