| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ
Paccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
ದುಬ್ಬಲ್ಯೇ ಆವಿಕತೇತಿ ಯಂನೂನಾಹಂ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯನ್ತಿಆದಿನಾ ದುಬ್ಬಲಭಾವೇ ಪಕಾಸಿತೇ। ಮುಖಾರುಳ್ಹತಾತಿ ಲೋಕಜನಾನಂ ಸತ್ತಟ್ಠಾತಿಆದೀಸು ಮುಖಾರುಳ್ಹಞಾಯೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ದಿರತ್ತತಿರತ್ತನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೫೨) ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಸಹಸೇಯ್ಯಾವಸೇನ ತಿರತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ನಿರನ್ತರಮೇವ ತಿಸ್ಸೋ ರತ್ತಿಯೋ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹಸೇಯ್ಯಾಯ ಅರುಣುಟ್ಠಾಪನವಸೇನ ತಿರತ್ತಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ‘‘ದಿರತ್ತತಿರತ್ತ’’ನ್ತಿ ಅಬ್ಯವಧಾನೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಿರತ್ತಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಪಯೋಜನಮ್ಪಿ ಸಕ್ಕಾ ಗಹೇತುಂ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾತಿ ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ಗಹಣಸ್ಸ ಪಯೋಜನಮತ್ಥೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಸ್ಸಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Dubbalyeāvikateti yaṃnūnāhaṃ buddhaṃ paccakkheyyantiādinā dubbalabhāve pakāsite. Mukhāruḷhatāti lokajanānaṃ sattaṭṭhātiādīsu mukhāruḷhañāyenāti adhippāyo. Dirattatirattanti (pāci. 52) ettha yathā antarantarā sahaseyyāvasena tirattaṃ aggahetvā nirantarameva tisso rattiyo anupasampannena saddhiṃ sahaseyyāya aruṇuṭṭhāpanavasena tirattaggahaṇatthaṃ ‘‘dirattatiratta’’nti abyavadhānena vuttanti dirattaggahaṇassa payojanampi sakkā gahetuṃ, evamidhāpi dubbalyaṃ anāvikatvāti imassāpi gahaṇassa payojanamatthevāti dassetuṃ yasmā vā sikkhāpaccakkhānassātiādi vuttaṃ.
ಇದಾನಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಮಪದಸ್ಸೇವ ವಿವರಣಭಾವಂ ವಿನಾಪಿ ವಿಸುಂ ಅತ್ಥಸಬ್ಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಪಿಚಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಸೇಸಾವಿಸೇಸನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯೇನ ವಾಕ್ಯೇನ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಮೇವ ಹೋತಿ, ನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ, ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಸೇಸೋ ಹೋತಿ। ಯೇನ ಪನ ವಚನೇನ ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ನೇವತ್ಥಿ ವಿಸೇಸೋ ಅವಿಸೇಸೋಪಿ, ತಂ ವಿಸೇಸಾವಿಸೇಸಂ। ‘‘ಕಠ ಕಿಚ್ಛಜೀವನೇ’’ತಿ ಧಾತೂಸು ಪಠಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕಿಚ್ಛಜೀವಿಕಪ್ಪತ್ತೋ’’ತಿ। ಉಕ್ಕಣ್ಠನಞ್ಹಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾ, ತಂ ಇತೋ ಗತೋತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ, ಕಿಚ್ಛಜೀವಿಕಂ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉದ್ಧಂ ಗತೋ ಕಣ್ಠೋ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾ, ಅನಭಿರತಿಯಾ ವಜೇ ನಿರುದ್ಧಗೋಗಣೋ ವಿಯ ಗಮನಮಗ್ಗಂ ಗವೇಸನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಉಕ್ಕಣ್ಠಂ। ಅನಭಿರತಿಂ ಇತೋತಿಪಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಉದ್ಧಂ ಕಣ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರಮಾನೋ’’ತಿ। ಸಾ ಚ ಉಕ್ಕಣ್ಠತಾ ವಿಕ್ಖೇಪೇನೇವಾತಿ ವಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Idāni dubbalyaṃ anāvikatvāti imassa purimapadasseva vivaraṇabhāvaṃ vināpi visuṃ atthasabbhāvaṃ dassetuṃ apicātiādi vuttaṃ. Visesāvisesanti ettha yena vākyena dubbalyāvikammameva hoti, na sikkhāpaccakkhānaṃ, tattha sikkhāpaccakkhānadubbalyāvikammānaṃ aññamaññaṃ viseso hoti. Yena pana vacanena tadubhayampi hoti, tattha nevatthi viseso avisesopi, taṃ visesāvisesaṃ. ‘‘Kaṭha kicchajīvane’’ti dhātūsu paṭhitattā vuttaṃ ‘‘kicchajīvikappatto’’ti. Ukkaṇṭhanañhi ukkaṇṭhā, taṃ ito gatoti ukkaṇṭhito, kicchajīvikaṃ pattoti attho. Uddhaṃ gato kaṇṭho etissāti ukkaṇṭhā, anabhiratiyā vaje niruddhagogaṇo viya gamanamaggaṃ gavesanto puggalo ukkaṇṭho hoti, taṃ ukkaṇṭhaṃ. Anabhiratiṃ itotipi ukkaṇṭhitoti atthaṃ dassento āha – ‘‘uddhaṃ kaṇṭhaṃ katvā viharamāno’’ti. Sā ca ukkaṇṭhatā vikkhepenevāti vikkhittotiādi vuttaṃ.
ಸಮಣಭಾವತೋತಿ ಉಪಸಮ್ಪದತೋ। ಭಾವವಿಕಪ್ಪಾಕಾರೇನಾತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಾವತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಯಂ ಯಂ ಗಿಹಿಆದಿಭಾವಂ ಪತ್ತುಕಾಮೋ ‘‘ಅಹಂ ಅಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಭವನಂ ವಿಕಪ್ಪೇತಿ, ತೇನ ತೇನ ಗಿಹಿಆದಿಆಕಾರೇನ, ಅತ್ತನೋ ಭವನಸ್ಸ ವಿಕಪ್ಪನಾಕಾರೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Samaṇabhāvatoti upasampadato. Bhāvavikappākārenāti bhikkhubhāvato cavitvā yaṃ yaṃ gihiādibhāvaṃ pattukāmo ‘‘ahaṃ assa’’nti attano bhavanaṃ vikappeti, tena tena gihiādiākārena, attano bhavanassa vikappanākārenāti adhippāyo.
೪೬. ಪಾಳಿಯಂ ಯದಿ ಪನಾಹನ್ತಿ ಅಹಂ ಯದಿ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯಂ, ಸಾಧು ವತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಾಹಂ, ಹನ್ದಾಹನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ಹೋತಿ ಮೇ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಮಮ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವದತಿ।
46.Pāḷiyaṃyadi panāhanti ahaṃ yadi buddhaṃ paccakkheyyaṃ, sādhu vatassāti attho. Apāhaṃ, handāhanti etthāpi vuttanayeneva attho gahetabbo. ‘‘Hoti me buddhaṃ paccakkheyya’’nti mama cittaṃ uppajjatīti vadati.
೫೦. ನ ರಮಾಮೀತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ದುಕ್ಖಬಹುಲತಾಯ ಸುಖಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಾಭಿರಮಾಮೀತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಪಿ ಅನವಜ್ಜಸುಖೇ ಅತ್ತನೋ ಅಭಿರತಿಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
50.Naramāmīti pabbajjāya dukkhabahulatāya sukhābhāvaṃ dasseti. Nābhiramāmīti pabbajjāya vijjamānepi anavajjasukhe attano abhiratiabhāvaṃ dasseti.
೫೧. ತೇನೇವ ವಚೀಭೇದೇನಾತಿ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಅಞ್ಞೇನ ಕಾಯಪ್ಪಯೋಗೇನ ವಿಞ್ಞಾಪನಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಅಯಂ ಸಾಸನಂ ಜಹಿತುಕಾಮೋತಿಆದಿನಾ ಭಾಸಾಕೋಸಲ್ಲಾಭಾವೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪದತ್ಥಾವಬೋಧಾಭಾವೇಪಿ ‘‘ಅಯಂ ಅತ್ತನೋ ಪಬ್ಬಜಿತಭಾವಂ ಜಹಿತುಕಾಮೋ ಇಮಂ ವಾಕ್ಯಭೇದಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ಥಮತ್ತಂ ಚೇಪಿ ಸೋ ತಾವ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಮೇವ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏತ್ತಕಮತ್ತಮ್ಪಿ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ಪದಪಚ್ಛಾಭಟ್ಠನ್ತಿ ಪದಪರಾವತ್ತಿ, ಮಾಗಧಭಾಸತೋ ಅವಸಿಟ್ಠಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಭಾಸಾ ‘‘ಮಿಲಕ್ಖಭಾಸಾ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಖೇತ್ತಮೇವ ಓತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಸ್ಸ ರುಹನಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಖೇತ್ತಮೇವ ಓತಿಣ್ಣಂ।
51.Teneva vacībhedenāti vacībhedaṃ katvāpi aññena kāyappayogena viññāpanaṃ nivatteti. Ayaṃ sāsanaṃ jahitukāmotiādinā bhāsākosallābhāvena sabbaso padatthāvabodhābhāvepi ‘‘ayaṃ attano pabbajitabhāvaṃ jahitukāmo imaṃ vākyabhedaṃ karotī’’ti ettakaṃ adhippetatthamattaṃ cepi so tāva jānāti, paccakkhānameva hotīti dasseti. Tenāha ‘‘ettakamattampi jānātī’’ti. Padapacchābhaṭṭhanti padaparāvatti, māgadhabhāsato avasiṭṭhā sabbāpi bhāsā ‘‘milakkhabhāsā’’ti veditabbā. Khettameva otiṇṇanti sikkhāpaccakkhānassa ruhanaṭṭhānabhūtaṃ khettameva otiṇṇaṃ.
ದೂತನ್ತಿ ಮುಖಸಾಸನಂ। ಸಾಸನನ್ತಿ ಪಣ್ಣಸಾಸನಂ, ಭಿತ್ತಿಥಮ್ಭಾದೀಸು ಅಕ್ಖರಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತುಕಾಮತಾಚಿತ್ತೇ ಧರನ್ತೇಯೇವ ವಚೀಭೇದಸಮುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಯಮಿತಾನಿಯಮಿತವಸೇನ ವಿಜಾನನಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ಯದಿ ಅಯಮೇವ ಜಾನಾತೂತಿಆದಿ। ಅಯಞ್ಚ ವಿಭಾಗೋ ವದತಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಸ ವದತಿ, ತಸ್ಸೇವ ವಿಜಾನನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಲದ್ಧೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ನ ಹೇತ್ಥ ಏಕಸ್ಸ ವದತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಸಮ್ಭವತಿ। ‘‘ತೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಂ ಜಾನನ್ತೇಪೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ದ್ವೇಯೇವ ಜಾನನ್ತು ಏಕೋ ಮಾ ಜಾನಾತೂ’’ತಿ ಏವಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಜನಾನಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆರೋಚಿತೇಪಿ ತೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಜಾನನ್ತೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿಯೇವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪರಿಸಙ್ಕಮಾನೋತಿ ‘‘ವಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆಸಙ್ಕಮಾನೋ। ಸಮಯಞ್ಞೂತಿ ಸಾಸನಸಙ್ಕೇತಞ್ಞೂ, ಇಧ ಪನ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಮತ್ತಜಾನನೇನಾಪಿ ಸಮಯಞ್ಞೂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತೇನಾಹ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋತಿಆದಿ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿಆದಿಖೇತ್ತಪದಾನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಅತ್ಥಂ ಞತ್ವಾಪಿ ಸಚೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಭಾವತೋ ಚವಿತುಕಾಮತಾಯ ಏಸ ವದತೀ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಅತ್ಥಂ ಪನ ಅಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ವದತೀ’’ತಿ ತಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣವೀಥಿಯಾ ಸದ್ದಮತ್ತಗ್ಗಹಣಮೇವ, ಅತ್ಥಗ್ಗಹಣಂ ಪನ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣವೀಥಿಪರಮ್ಪರಾಯಾತಿ ಆಹ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವಾತಿಆದಿ।
Dūtanti mukhasāsanaṃ. Sāsananti paṇṇasāsanaṃ, bhittithambhādīsu akkharaṃ vā chinditvā dasseti. Paccakkhātukāmatācitte dharanteyeva vacībhedasamuppattiṃ sandhāya ‘‘cittasampayutta’’nti vuttaṃ, cittasamuṭṭhānanti attho. Niyamitāniyamitavasena vijānanabhedaṃ dassetumāha yadi ayameva jānātūtiādi. Ayañca vibhāgo vadati viññāpetīti ettha yassa vadati, tasseva vijānanaṃ adhippetanti iminā vuttanayena laddhoti daṭṭhabbaṃ, na hettha ekassa vadati aññassa viññāpetīti ayamattho sambhavati. ‘‘Tesu ekasmiṃ jānantepī’’ti vuttattā ‘‘dveyeva jānantu eko mā jānātū’’ti evaṃ dvinnampi janānaṃ niyametvā ārocitepi tesu ekasmimpi jānante paccakkhānaṃ hotiyevāti gahetabbaṃ. Parisaṅkamānoti ‘‘vāressantī’’ti āsaṅkamāno. Samayaññūti sāsanasaṅketaññū, idha pana adhippāyamattajānanenāpi samayaññū nāma hoti, tenāha ukkaṇṭhitotiādi. Tasmā buddhaṃ paccakkhāmītiādikhettapadānaṃ sabbaso atthaṃ ñatvāpi sace ‘‘bhikkhubhāvato cavitukāmatāya esa vadatī’’ti adhippāyaṃ na jānāti, appaccakkhātāva hoti sikkhā. Atthaṃ pana ajānitvāpi ‘‘ukkaṇṭhito vadatī’’ti taṃ jānāti, paccakkhātāva hoti sikkhā. Sotaviññāṇavīthiyā saddamattaggahaṇameva, atthaggahaṇaṃ pana manoviññāṇavīthiparamparāyāti āha taṅkhaṇaññevātiādi.
೫೩. ವಣ್ಣಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಸತ್ಥುಗುಣವಣ್ಣಪ್ಪಕಾಸಕಂ ಪಕರಣಂ। ಉಪಾಲಿಗಾಥಾಸೂತಿ ಉಪಾಲಿಸುತ್ತೇ ಉಪಾಲಿಗಹಪತಿನಾ ಧೀರಸ್ಸ ವಿಗತಮೋಹಸ್ಸಾತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಗಾಥಾಸು। ಯಥಾರುತನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನನ್ತಬುದ್ಧೀತಿಆದೀನಿ ವಣ್ಣಪಟ್ಠಾನೇ ಆಗತನಾಮಾನಿ। ಧೀರನ್ತಿಆದೀನಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೭೬) ಪನ ಉಪಾಲಿಗಾಥಾಸು। ತತ್ಥ ಬೋಧಿ ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ, ಸಾ ಜಾನನಹೇತುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾಣಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಬೋಧಿಪಞ್ಞಾಣೋ। ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿಆದೀಸು ಧಮ್ಮ-ಸದ್ದೋ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಾದಿಪದಾನಂ ಧಮ್ಮವೇವಚನಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತೋ। ತಸ್ಮಾ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತೇಯೇವ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಧಮ್ಮ-ಸದ್ದೇನ ಸಹ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವುತ್ತೇ ಪನ ಯಥಾರುತವಸೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಂ ಸಙ್ಘನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿಆದೀನಿಪಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿಆದಿಧಮ್ಮಮೇವ (ಧ॰ ಸ॰ ತಿಕಮಾತಿಕಾ ೧) ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನಾಮಾನಿ, ಇತರಥಾ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಪಚ್ಚಕ್ಖಾನೇ ದೋಸಾಭಾವಪ್ಪಸಙ್ಗತೋತಿ, ತೇನಾಹ ಚತುರಾಸೀತಿಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಹಸ್ಸೇಸೂತಿಆದಿ। ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂಯೇವ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ನ ಆಪತ್ತೀನಂ।
53.Vaṇṇapaṭṭhānanti satthuguṇavaṇṇappakāsakaṃ pakaraṇaṃ. Upāligāthāsūti upālisutte upāligahapatinā dhīrassa vigatamohassātiādinā vuttagāthāsu. Yathārutanti pāḷiyaṃ vuttamevāti attho. Anantabuddhītiādīni vaṇṇapaṭṭhāne āgatanāmāni. Dhīrantiādīni (ma. ni. 2.76) pana upāligāthāsu. Tattha bodhi vuccati sabbaññutaññāṇaṃ, sā jānanahetuttā paññāṇaṃ etassāti bodhipaññāṇo. Svākkhātaṃ dhammantiādīsu dhamma-saddo svākkhātādipadānaṃ dhammavevacanabhāvaṃ dassetuṃ vutto. Tasmā svākkhātaṃ paccakkhāmītiādinā vutteyeva vevacanena paccakkhānaṃ nāma hoti. Dhamma-saddena saha yojetvā vutte pana yathārutavasena paccakkhānanti veditabbaṃ. Suppaṭipannaṃ saṅghantiādīsupi eseva nayo. Kusalaṃ dhammantiādīnipi kusalā dhammā akusalā dhammātiādidhammameva (dha. sa. tikamātikā 1) sandhāya vuttanāmāni, itarathā akusaladhammapaccakkhāne dosābhāvappasaṅgatoti, tenāha caturāsītidhammakkhandhasahassesūtiādi. Paṭhamapārājikantiādinā sikkhāpadānaṃyeva gahaṇaṃ veditabbaṃ, na āpattīnaṃ.
ಯಸ್ಸ ಮೂಲೇನಾತಿ ಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ। ಆಚರಿಯವೇವಚನೇಸು ಯೋ ಉಪಜ್ಝಂ ಅದತ್ವಾ ಆಚರಿಯೋವ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಯೋ ಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಮೂಲೇನಾತಿ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ। ಓಕಲ್ಲಕೋತಿ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿದುಕ್ಖಾತುರಾನಂ ಕಿಸಲೂಖಸರೀರವೇಸಾನಂ ಗಹಟ್ಠಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಮೋಳಿಬದ್ಧೋತಿ ಬದ್ಧಕೇಸಕಲಾಪೋ ಗಹಟ್ಠೋ। ಕುಮಾರಕೋತಿ ಕುಮಾರಾವತ್ಥೋ ಅತಿವಿಯ ದಹರೋ ಸಾಮಣೇರೋ। ಚೇಲ್ಲಕೋತಿ ತತೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಮಹನ್ತೋ। ಚೇಟಕೋತಿ ಮಜ್ಝಿಮೋ। ಮೋಳಿಗಲ್ಲೋತಿ ಮಹಾಸಾಮಣೇರೋ। ಸಮಣುದ್ದೇಸೋತಿ ಅವಿಸೇಸತೋ ಸಾಮಣೇರಾಧಿವಚನಂ। ಅಸುಚಿಸಙ್ಕಸ್ಸರಸಮಾಚಾರೋತಿ ಅಸುಚಿ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಮಯಾ ಕತಂ ಪರೇ ಜಾನನ್ತಿ ನು ಖೋ, ನ ನು ಖೋ’’ತಿ ಅತ್ತನಾ, ‘‘ಅಸುಕೇನ ನು ಖೋ ಇದಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ಪರೇಹಿ ಚ ಸಙ್ಕಾಯ ಸರಿತಬ್ಬೇನ ಅನುಸ್ಸರಿತಬ್ಬೇನ ಸಮಾಚಾರೇನ ಯುತ್ತೋ। ಸಞ್ಜಾತರಾಗಾದಿಕಚವರತ್ತಾ ಕಸಮ್ಬುಜಾತೋ। ಕೋಣ್ಠೋತಿ ದುಸ್ಸೀಲಾಧಿವಚನಮೇತಂ।
Yassa mūlenāti yassa santike. Ācariyavevacanesu yo upajjhaṃ adatvā ācariyova hutvā pabbājesi, taṃ sandhāya ‘‘yo maṃ pabbājesī’’ti vuttaṃ. Tassa mūlenāti tassa santike. Okallakoti khuppipāsādidukkhāturānaṃ kisalūkhasarīravesānaṃ gahaṭṭhamanussānaṃ adhivacanaṃ. Moḷibaddhoti baddhakesakalāpo gahaṭṭho. Kumārakoti kumārāvattho ativiya daharo sāmaṇero. Cellakoti tato kiñci mahanto. Ceṭakoti majjhimo. Moḷigalloti mahāsāmaṇero. Samaṇuddesoti avisesato sāmaṇerādhivacanaṃ. Asucisaṅkassarasamācāroti asuci hutvā ‘‘mayā kataṃ pare jānanti nu kho, na nu kho’’ti attanā, ‘‘asukena nu kho idaṃ kata’’nti parehi ca saṅkāya saritabbena anussaritabbena samācārena yutto. Sañjātarāgādikacavarattā kasambujāto. Koṇṭhoti dussīlādhivacanametaṃ.
೫೪. ತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾತಿ ಅತಿಖಿಪ್ಪಂ ಜಾನನಸಮತ್ಥೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ದುಹೇತುಕಾನಂ ತತ್ಥ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಸಭಾಗಸ್ಸಾತಿ ಪುರಿಸಸ್ಸ। ವಿಸಭಾಗಸ್ಸಾತಿ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ। ಪೋತ್ಥಕರೂಪಸದಿಸಸ್ಸಾತಿ ಮತ್ತಿಕಾದೀಹಿ ಕತರೂಪಸದಿಸಸ್ಸ । ಗರುಮೇಧಸ್ಸಾತಿ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಲಹುಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ದನ್ಧಗತಿಕತಾಯ ಗರುಪಞ್ಞಸ್ಸ, ಮನ್ದಪಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
54.Tihetukapaṭisandhikāti atikhippaṃ jānanasamatthe sandhāya vuttaṃ, na duhetukānaṃ tattha asambhavato. Sabhāgassāti purisassa. Visabhāgassāti mātugāmassa. Potthakarūpasadisassāti mattikādīhi katarūpasadisassa . Garumedhassāti ārammaṇesu lahuppavattiyā abhāvato dandhagatikatāya garupaññassa, mandapaññassāti vuttaṃ hoti.
ಇದಾನೇತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಾರಸ್ಸ ಪಾಳಿಯಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ವುತ್ತನಯಾನಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥವಸೇನ ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ತತ್ಥ ಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಾ ಚವಿತುಕಾಮೋತಿಆದೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಚಿತ್ತನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬುದ್ಧನ್ತಿಆದೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಖೇತ್ತನಿಯಮಂ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ ಧಾರೇತೀತಿ ಏತೇನ ಕಾಲನಿಯಮಂ, ವದತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪಯೋಗನಿಯಮಂ, ಅಲಂ ಮೇ ಬುದ್ಧೇನ, ಕಿಂ ನು ಮೇ, ನ ಮಮತ್ಥೋ, ಸುಮುತ್ತಾಹನ್ತಿಆದೀಹಿ ಅನಾಮಟ್ಠಕಾಲವಸೇನಪಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಿಜಾನನನಿಯಮಂ, ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇತಿಆದೀಹಿ ಪುಗ್ಗಲನಿಯಮಂ, ಸೋ ಚ ನಪ್ಪಟಿವಿಜಾನಾತೀತಿಆದೀಹಿ ವಿಜಾನನನಿಯಮಾಭಾವೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ದವಾಯಾತಿಆದೀಹಿ ಚಿತ್ತನಿಯಮಾಭಾವೇನ, ಸಾವೇತುಕಾಮೋ ನ ಸಾವೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪಯೋಗನಿಯಮಾಭಾವೇನ, ಅವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ಸಾವೇತಿ ವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ನ ಸಾವೇತೀತಿ ಏತೇಹಿ ಯಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಸಾವೇತಿ, ತಸ್ಸೇವ ಸವನೇ ಸೀಸಂ ಏತಿ, ನಾಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ। ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ನ ಸಾವೇತಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾತಿ ಇದಂ ಪನ ಚಿತ್ತಾದಿನಿಯಮೇನೇವ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಚಿತ್ತಖೇತ್ತಕಾಲಪಯೋಗಪುಗ್ಗಲವಿಜಾನನವಸೇನ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಞತ್ವಾ ತದಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Idānettha sikkhāpaccakkhānavārassa pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca vuttanayānaṃ sampiṇḍanatthavasena evaṃ vinicchayo veditabbo – tattha hi sāmaññā cavitukāmotiādīhi padehi cittaniyamaṃ dasseti. Buddhantiādīhi padehi khettaniyamaṃ, paccakkhāmi dhāretīti etena kālaniyamaṃ, vadatīti iminā payoganiyamaṃ, alaṃ me buddhena, kiṃ nu me, na mamattho, sumuttāhantiādīhi anāmaṭṭhakālavasenapi paccakkhānaṃ hotīti dasseti, viññāpetīti iminā vijānananiyamaṃ, ummattako sikkhaṃ paccakkhāti ummattakassa santiketiādīhi puggalaniyamaṃ, so ca nappaṭivijānātītiādīhi vijānananiyamābhāvena paccakkhānābhāvaṃ dasseti, davāyātiādīhi cittaniyamābhāvena, sāvetukāmo na sāvetīti iminā payoganiyamābhāvena, aviññussa sāveti viññussa na sāvetīti etehi yaṃ puggalaṃ uddissa sāveti, tasseva savane sīsaṃ eti, nāññassāti. Sabbaso vā pana na sāveti appaccakkhātā hoti sikkhāti idaṃ pana cittādiniyameneva sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, na aññathāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tasmā cittakhettakālapayogapuggalavijānanavasena sikkhāya paccakkhānaṃ ñatvā tadabhāvena appaccakkhānaṃ veditabbaṃ.
ಕಥಂ? ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಭಾವತೋ ಚವಿತುಕಾಮತಾಚಿತ್ತೇನೇವ ಹಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ದವಾ ವಾ ರವಾ ವಾ ಭಣನ್ತಸ್ಸ। ಏವಂ ಚಿತ್ತವಸೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನ। ತಥಾ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಾನಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಪರಿಯೋಸಾನಾನಂ ಚತುದ್ದಸನ್ನಞ್ಚೇವ ಗಿಹೀತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಾನಂ ಗಿಹಿಆದೀನಂ ಅಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಪರಿಯೋಸಾನಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಞ್ಚಾತಿ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಾವೀಸತಿಯಾ ಖೇತ್ತಪದಾನಂ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸವೇವಚನಸ್ಸ ವಸೇನ ತೇಸು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತುಕಾಮಸ್ಸ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವದತೋಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೇತ್ತವಸೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನ। ತತ್ಥ ಯದೇತಂ ‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ಚ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ವತ್ತಮಾನಕಾಲವಚನಂ, ಯಾನಿ ಚ ‘‘ಅಲಂ ಮೇ ಬುದ್ಧೇನ, ಕಿಂ ನು ಮೇ ಬುದ್ಧೇನ, ನ ಮಮತ್ಥೋ ಬುದ್ಧೇನ, ಸುಮುತ್ತಾಹಂ ಬುದ್ಧೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಆಖ್ಯಾತವಸೇನ ಕಾಲಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಪುರಿಮೇಹಿ ಚುದ್ದಸಹಿ ಪದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾನಿ ಅಲಂ ಮೇತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪದಾನಿ, ತೇಸಂಯೇವ ಚ ಸವೇವಚನಾನಂ ವಸೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ಪನ ‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಸಿ’’ನ್ತಿ ವಾ, ‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ವಾ, ‘‘ಮಂ ಧಾರೇಸೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಮಂ ಧಾರೇಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಯಂನೂನ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ವಾತಿಆದೀನಿ ಅತೀತಾನಾಗತಪರಿಕಪ್ಪವಚನಾನಿ ಭಣನ್ತಸ್ಸ। ಏವಂ ವತ್ತಮಾನಕಾಲವಸೇನ ಚೇವ ಅನಾಮಟ್ಠಕಾಲವಸೇನ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನ। ಪಯೋಗೋ ಪನ ದುವಿಧೋ ಕಾಯಿಕೋ ವಾಚಸಿಕೋ, ತತ್ಥ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಭಾಸಾಯ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ವಾಚಸಿಕಪಯೋಗೇನೇವ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ಅಕ್ಖರಲಿಖನಂ ವಾ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾದಿದಸ್ಸನಂ ವಾ ಕಾಯಪಯೋಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ। ಏವಂ ವಾಚಸಿಕಪಯೋಗೇನೇವ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನ।
Kathaṃ? Upasampannabhāvato cavitukāmatācitteneva hi sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, na davā vā ravā vā bhaṇantassa. Evaṃ cittavasena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvena. Tathā buddhaṃ paccakkhāmītiādinā vuttānaṃ buddhādīnaṃ sabrahmacāripariyosānānaṃ catuddasannañceva gihīti maṃ dhārehītiādinā vuttānaṃ gihiādīnaṃ asakyaputtiyapariyosānānaṃ aṭṭhannañcāti imesaṃ dvāvīsatiyā khettapadānaṃ yassa kassaci savevacanassa vasena tesu yaṃ kiñci vattukāmassa yaṃ kiñci vadatopi sikkhāpaccakkhānaṃ hoti. Evaṃ khettavasena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvena. Tattha yadetaṃ ‘‘paccakkhāmīti ca maṃ dhārehīti cā’’ti vuttaṃ vattamānakālavacanaṃ, yāni ca ‘‘alaṃ me buddhena, kiṃ nu me buddhena, na mamattho buddhena, sumuttāhaṃ buddhenā’’tiādinā nayena ākhyātavasena kālaṃ anāmasitvā purimehi cuddasahi padehi saddhiṃ yojetvā vuttāni alaṃ metiādīni cattāri padāni, tesaṃyeva ca savevacanānaṃ vasena paccakkhānaṃ hoti, na pana ‘‘paccakkhāsi’’nti vā, ‘‘paccakkhissa’’nti vā, ‘‘maṃ dhāresī’’ti vā, ‘‘maṃ dhāressasī’’ti vā, ‘‘yaṃnūna paccakkheyya’’nti vātiādīni atītānāgataparikappavacanāni bhaṇantassa. Evaṃ vattamānakālavasena ceva anāmaṭṭhakālavasena ca paccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvena. Payogo pana duvidho kāyiko vācasiko, tattha buddhaṃ paccakkhāmītiādinā nayena yāya kāyaci bhāsāya vacībhedaṃ katvā vācasikapayogeneva paccakkhānaṃ hoti, na akkharalikhanaṃ vā hatthamuddādidassanaṃ vā kāyapayogaṃ karontassa. Evaṃ vācasikapayogeneva paccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvena.
ಪುಗ್ಗಲೋ ಪನ ದುವಿಧೋ ಯೋ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಯಸ್ಸ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ತತ್ಥ ಯೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಸೋ ಸಚೇ ಉಮ್ಮತ್ತಕಖಿತ್ತಚಿತ್ತವೇದನಟ್ಟಾನಂ ಅಞ್ಞತರೋ ನ ಹೋತಿ, ಯಸ್ಸ ಪನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಸೋ ಸಚೇ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತೋ ಚ, ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ। ನ ಹಿ ಅಸಮ್ಮುಖೀಭೂತಸ್ಸ ದೂತೇನ ವಾ ಪಣ್ಣೇನ ವಾ ಆರೋಚನಂ ರುಹತಿ। ಏವಂ ಯಥಾವುತ್ತಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನ। ವಿಜಾನನಮ್ಪಿ ನಿಯಮಿತಾನಿಯಮಿತವಸೇನ ದುವಿಧಂ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಯೇಸಂ ವಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಇಮಸ್ಸ ಇಮೇಸಂ ವಾ ಆರೋಚೇಮೀತಿ ವದತಿ, ಸಚೇ ತೇ ಯಥಾ ಪಕತಿಯಾ ಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಆವಜ್ಜನಸಮಯೇ ಜಾನನ್ತಿ, ಏವಂ ತಸ್ಸ ವಚನಾನನ್ತರಮೇವ ‘‘ಅಯಂ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯತೀ’’ತಿ ವಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೋ ವಚನತ್ಥಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಅಥ ಅಪರಭಾಗೇ ‘‘ಕಿಂ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ವಾ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ। ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಸಚೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಯೋ ಕೋಚಿ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೋ ವಚನತ್ಥಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ, ಏವಂ ಜಾನನವಸೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನ। ಇತಿ ಇಮೇಸಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಚಿತ್ತಾದೀನಂ ವಸೇನೇವ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Puggalo pana duvidho yo ca paccakkhāti, yassa ca paccakkhāti, tattha yo paccakkhāti, so sace ummattakakhittacittavedanaṭṭānaṃ aññataro na hoti, yassa pana paccakkhāti, so sace manussajātiko hoti, na ca ummattakādīnaṃ aññataro sammukhībhūto ca, sikkhāpaccakkhānaṃ hoti. Na hi asammukhībhūtassa dūtena vā paṇṇena vā ārocanaṃ ruhati. Evaṃ yathāvuttapuggalavasena paccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvena. Vijānanampi niyamitāniyamitavasena duvidhaṃ. Tattha yassa yesaṃ vā niyametvā imassa imesaṃ vā ārocemīti vadati, sace te yathā pakatiyā loke manussā vacanaṃ sutvā āvajjanasamaye jānanti, evaṃ tassa vacanānantarameva ‘‘ayaṃ ukkaṇṭhito’’ti vā, ‘‘gihibhāvaṃ patthayatī’’ti vā yena kenaci ākārena manussajātiko vacanatthaṃ jānāti, paccakkhātāva hoti sikkhā. Atha aparabhāge ‘‘kiṃ iminā vutta’’nti cintetvā jānanti, aññe vā jānanti, appaccakkhātāva hoti. Aniyametvā ārocentassa pana sace vuttanayena yo koci manussajātiko vacanatthaṃ jānāti, paccakkhātā hoti sikkhā, evaṃ jānanavasena paccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvena. Iti imesaṃ vuttappakārānaṃ cittādīnaṃ vaseneva sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, na aññathāti daṭṭhabbaṃ.
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಣ್ಣನಾನಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Sikkhāpaccakkhānavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Sikkhāpaccakkhānakathāvaṇṇanā
