Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā

    ౧౯-౨౪. పచ్చనీయానులోమపట్ఠానవణ్ణనా

    19-24. Paccanīyānulomapaṭṭhānavaṇṇanā

    . ఇదాని కుసలాదీసు ధమ్మేసు పచ్చయధమ్మం పటిక్ఖిపిత్వా పచ్చయుప్పన్నస్స కుసలాదిభావం అప్పటిక్ఖేపవసేన ధమ్మానం పచ్చనీయానులోమతాయ లద్ధనామం పచ్చనీయానులోమపట్ఠానం దస్సేతుం నకుసలం ధమ్మం పటిచ్చ అకుసలో ధమ్మో ఉప్పజ్జతి హేతుపచ్చయాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ నకుసలం ధమ్మం పటిచ్చాతి కుసలస్స పచ్చయభావం వారేతి. అకుసలో ధమ్మో ఉప్పజ్జతీతి అకుసలస్స ఉప్పత్తిం అనుజానాతి. నకుసలఞ్హి అకుసలం అబ్యాకతం వా, తఞ్చ సహజాతపచ్చయం కత్వా ఉప్పజ్జమానో కుసలో నామ నత్థి, తస్మా అకుసలాబ్యాకతవసేన దేసనా కతా. తత్థ ‘‘అకుసలం ఏకం ఖన్ధం పటిచ్చ తయో ఖన్ధా’’తి ఏవం నకుసలం ధమ్మం పటిచ్చ విస్సజ్జనం వేదితబ్బం. అబ్యాకతో ధమ్మో ఉప్పజ్జతి హేతుపచ్చయాతి అయం పన పఞ్హో ‘‘విపాకాబ్యాకతం కిరియాబ్యాకతం ఏకం ఖన్ధం పటిచ్చ తయో ఖన్ధా చిత్తసముట్ఠానఞ్చ రూప’’న్తి విస్సజ్జితోవ. ఇతి సబ్బపఞ్హేసు అవిస్సజ్జితస్స అత్థానురూపం విస్సజ్జితస్స చ పాళిఆగతమేవ విస్సజ్జనం. ఏకేకస్మిఞ్చ తికదుకే వారప్పభేదపచ్చయగణనవిధానం సబ్బం హేట్ఠా వుత్తనయానుసారేనేవ వేదితబ్బం.

    1. Idāni kusalādīsu dhammesu paccayadhammaṃ paṭikkhipitvā paccayuppannassa kusalādibhāvaṃ appaṭikkhepavasena dhammānaṃ paccanīyānulomatāya laddhanāmaṃ paccanīyānulomapaṭṭhānaṃ dassetuṃ nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjati hetupaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha nakusalaṃ dhammaṃ paṭiccāti kusalassa paccayabhāvaṃ vāreti. Akusalo dhammo uppajjatīti akusalassa uppattiṃ anujānāti. Nakusalañhi akusalaṃ abyākataṃ vā, tañca sahajātapaccayaṃ katvā uppajjamāno kusalo nāma natthi, tasmā akusalābyākatavasena desanā katā. Tattha ‘‘akusalaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā’’ti evaṃ nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca vissajjanaṃ veditabbaṃ. Abyākato dhammo uppajjati hetupaccayāti ayaṃ pana pañho ‘‘vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti vissajjitova. Iti sabbapañhesu avissajjitassa atthānurūpaṃ vissajjitassa ca pāḷiāgatameva vissajjanaṃ. Ekekasmiñca tikaduke vārappabhedapaccayagaṇanavidhānaṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbaṃ.

    ఏత్తావతా చ –

    Ettāvatā ca –

    తికఞ్చ పట్ఠానవరం దుకుత్తమం,

    Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,

    దుకం తికఞ్చేవ తికం దుకఞ్చ;

    Dukaṃ tikañceva tikaṃ dukañca;

    తికం తికఞ్చేవ దుకం దుకఞ్చ,

    Tikaṃ tikañceva dukaṃ dukañca,

    ఛ పచ్చనీయానులోమమ్హి నయా సుగమ్భీరాతి. –

    Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti. –

    అట్ఠకథాయం వుత్తగాథాయ దీపితా. ధమ్మపచ్చనీయానులోమపట్ఠానే ఛ నయా నిద్దిట్ఠా హోన్తి. పచ్చయవసేన పనేత్థ ఏకేకస్మిం పట్ఠానే అనులోమాదయో చత్తారో చత్తారో నయాతి ఏకేన పరియాయేన చతువీసతినయపటిమణ్డితం పచ్చనీయానులోమపట్ఠానఞ్ఞేవ వేదితబ్బం.

    Aṭṭhakathāyaṃ vuttagāthāya dīpitā. Dhammapaccanīyānulomapaṭṭhāne cha nayā niddiṭṭhā honti. Paccayavasena panettha ekekasmiṃ paṭṭhāne anulomādayo cattāro cattāro nayāti ekena pariyāyena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ paccanīyānulomapaṭṭhānaññeva veditabbaṃ.

    పచ్చనీయానులోమపట్ఠానవణ్ణనా.

    Paccanīyānulomapaṭṭhānavaṇṇanā.

    ఏవం ధమ్మానులోమాదివసేన చతూసు వారేసు ఏకేకస్మిం చతువీసతియా చతువీసతియా నయానం వసేన ఛన్నవుతి నయా హోన్తి. తత్థ పచ్చయనయే అగ్గహేత్వా ఏకేకస్మిం పట్ఠానే తికదుకాదీనఞ్ఞేవ ఛన్నం ఛన్నం నయానం వసేనేతం చతువీసతినయపటిమణ్డితం సమన్తపట్ఠానమహాపకరణం వేదితబ్బం. కేచి పన ‘‘కుసలారమ్మణో ధమ్మో అకుసలారమ్మణో ధమ్మో’’తిఆదినా నయేన ఆరమ్మణమాతికం నామ ఠపేత్వా ‘‘కుసలారమ్మణో ధమ్మో కుసలారమ్మణస్స ధమ్మస్స హేతుపచ్చయేన పచ్చయో’’తిఆదినా నయేన ఆరమ్మణపట్ఠానం నామ దస్సేత్వా అపరమ్పి ఫస్సాదీనం వసేనపి ఫస్సపట్ఠానం నామ ఉద్ధరిత్వా దస్సేన్తి. తం నేవ పాళియం న అట్ఠకథాసు సన్దిస్సతీతి ఇధ న విచారితం. సఙ్గీతిఆరుళ్హపాళివసేనేవ పనేత్థ వణ్ణనా కతాతి వేదితబ్బా.

    Evaṃ dhammānulomādivasena catūsu vāresu ekekasmiṃ catuvīsatiyā catuvīsatiyā nayānaṃ vasena channavuti nayā honti. Tattha paccayanaye aggahetvā ekekasmiṃ paṭṭhāne tikadukādīnaññeva channaṃ channaṃ nayānaṃ vasenetaṃ catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ samantapaṭṭhānamahāpakaraṇaṃ veditabbaṃ. Keci pana ‘‘kusalārammaṇo dhammo akusalārammaṇo dhammo’’tiādinā nayena ārammaṇamātikaṃ nāma ṭhapetvā ‘‘kusalārammaṇo dhammo kusalārammaṇassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’tiādinā nayena ārammaṇapaṭṭhānaṃ nāma dassetvā aparampi phassādīnaṃ vasenapi phassapaṭṭhānaṃ nāma uddharitvā dassenti. Taṃ neva pāḷiyaṃ na aṭṭhakathāsu sandissatīti idha na vicāritaṃ. Saṅgītiāruḷhapāḷivaseneva panettha vaṇṇanā katāti veditabbā.

    ఏత్తావతా చ –

    Ettāvatā ca –

    సమ్మూళ్హా యత్థ పజా, తన్తాకులాదిభావమాపన్నా;

    Sammūḷhā yattha pajā, tantākulādibhāvamāpannā;

    నేకవిధదుక్ఖగహనం, సంసారం నాతివత్తన్తి.

    Nekavidhadukkhagahanaṃ, saṃsāraṃ nātivattanti.

    పచ్చయభేదే కుసలో, లోకే గరుతమ్పి పచ్చయాకారం;

    Paccayabhede kusalo, loke garutampi paccayākāraṃ;

    అతినిప్పుణగమ్భీరం, జవనబ్భూమిం బుద్ధఞాణస్స.

    Atinippuṇagambhīraṃ, javanabbhūmiṃ buddhañāṇassa.

    కుసలాదిధమ్మభేదం, నిస్సాయ నయేహి వివిధగణనేహి;

    Kusalādidhammabhedaṃ, nissāya nayehi vividhagaṇanehi;

    విత్థారేన్తో సత్తమ-మభిధమ్మప్పకరణం సత్థా.

    Vitthārento sattama-mabhidhammappakaraṇaṃ satthā.

    సువిహితసన్నిట్ఠానో , పట్ఠానం నామ యం పకాసేసి;

    Suvihitasanniṭṭhāno , paṭṭhānaṃ nāma yaṃ pakāsesi;

    సద్ధాయ సమారద్ధా, యా అట్ఠకథా మయా తస్స.

    Saddhāya samāraddhā, yā aṭṭhakathā mayā tassa.

    ఆచరియానం వాదం, అవిహాయ విభజ్జవాదిసిస్సానం;

    Ācariyānaṃ vādaṃ, avihāya vibhajjavādisissānaṃ;

    అతిబహువిధన్తరాయే, లోకమ్హి అనన్తరాయేన.

    Atibahuvidhantarāye, lokamhi anantarāyena.

    సా ఏవం అజ్జ కతా, చుద్దసమత్తేహి భాణవారేహి;

    Sā evaṃ ajja katā, cuddasamattehi bhāṇavārehi;

    అత్థం పకాసయన్తీ, పట్ఠానవరస్స సకలస్స.

    Atthaṃ pakāsayantī, paṭṭhānavarassa sakalassa.

    సన్నిట్ఠానం పత్తా యథేవ నిట్ఠం తథా బహుజనస్స;

    Sanniṭṭhānaṃ pattā yatheva niṭṭhaṃ tathā bahujanassa;

    సమ్పాపుణన్తు సీఘం, కల్యాణా సబ్బసఙ్కప్పా.

    Sampāpuṇantu sīghaṃ, kalyāṇā sabbasaṅkappā.

    ఏత్తావతా –

    Ettāvatā –

    సత్తప్పకరణం నాథో, అభిధమ్మమదేసయి;

    Sattappakaraṇaṃ nātho, abhidhammamadesayi;

    దేవాతిదేవో దేవానం, దేవలోకమ్హి యం పురే.

    Devātidevo devānaṃ, devalokamhi yaṃ pure.

    తస్స అట్ఠకథా ఏసా, సకలస్సాపి నిట్ఠితా;

    Tassa aṭṭhakathā esā, sakalassāpi niṭṭhitā;

    చిరట్ఠితత్థం ధమ్మస్స, నిట్ఠపేన్తేన తం మయా.

    Ciraṭṭhitatthaṃ dhammassa, niṭṭhapentena taṃ mayā.

    యం పత్తం కుసలం తస్స, ఆనుభావేన పాణినో;

    Yaṃ pattaṃ kusalaṃ tassa, ānubhāvena pāṇino;

    సబ్బే సద్ధమ్మరాజస్స, ఞత్వా ధమ్మం సుఖావహం.

    Sabbe saddhammarājassa, ñatvā dhammaṃ sukhāvahaṃ.

    పాపుణన్తు విసుద్ధాయ, సుఖాయ పటిపత్తియా;

    Pāpuṇantu visuddhāya, sukhāya paṭipattiyā;

    అసోకమనుపాయాసం, నిబ్బానసుఖముత్తమం.

    Asokamanupāyāsaṃ, nibbānasukhamuttamaṃ.

    చిరం తిట్ఠతు సద్ధమ్మో, ధమ్మే హోన్తు సగారవా;

    Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, dhamme hontu sagāravā;

    సబ్బేపి సత్తా కాలేన, సమ్మా దేవో పవస్సతు.

    Sabbepi sattā kālena, sammā devo pavassatu.

    యథా రక్ఖింసు పోరాణా, సురాజానో తథేవిమం;

    Yathā rakkhiṃsu porāṇā, surājāno tathevimaṃ;

    రాజా రక్ఖతు ధమ్మేన, అత్తనోవ పజం పజన్తి.

    Rājā rakkhatu dhammena, attanova pajaṃ pajanti.

    పట్ఠానప్పకరణ-అట్ఠకథా నిట్ఠితా.

    Paṭṭhānappakaraṇa-aṭṭhakathā niṭṭhitā.

    నిట్ఠితా చ పఞ్చపకరణట్ఠకథాతి.

    Niṭṭhitā ca pañcapakaraṇaṭṭhakathāti.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact