| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៤. បច្ចនីយានុលោមវណ្ណនា
4. Paccanīyānulomavaṇṇanā
៤៩-៥២. ឥទានិ បច្ចនីយានុលោមំ ហោតិ។ តំ ទស្សេតុំ សិយា កុសលំ ធម្មំ បដិច្ច កុសលោ ធម្មោ ឧប្បជ្ជេយ្យ នហេតុបច្ចយា អារម្មណបច្ចយាតិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ អនុលោមបច្ចនីយបុច្ឆាហិ សមប្បមាណោ ឯវ បុច្ឆាបរិច្ឆេទោ។ ឯកមូលកាទីសុ ចេត្ថ យា បុច្ឆា បាឡិយំ អាគតា, យា ច ន អាគតា, តា សព្ពា ហេដ្ឋា វុត្តនយានុសារេនេវ វេទិតព្ពា។
49-52. Idāni paccanīyānulomaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccayā ārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapaccanīyapucchāhi samappamāṇo eva pucchāparicchedo. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
តិកញ្ច បដ្ឋានវរំ…បេ.… ឆ បច្ចនីយានុលោមម្ហិ នយា សុគម្ភីរាតិ ឯត្ថាបិ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ ទ្វេ បច្ចយានុលោមានិ – ធម្មបច្ចនីយានុលោមំ បច្ចយបច្ចនីយានុលោមញ្ច។ តត្ថ ‘‘កុសលា ធម្មា’’តិ ឯវំ អភិធម្មមាតិកាបទេហិ សង្គហិតានំ ធម្មានំ ‘‘នកុសលំ ធម្មំ បដិច្ច កុសលោ ធម្មោ’’តិ បច្ចនីយានុលោមទេសនាវសេន បវត្តំ ធម្មបច្ចនីយានុលោមំ នាម។ ‘‘នហេតុបច្ចយា អារម្មណបច្ចយា’’តិ ឯវំ ចតុវីសតិយា បច្ចយេសុ លព្ភមានបទានំ បច្ចយបច្ចនីយានុលោមទេសនាវសេន បវត្តំ បច្ចយបច្ចនីយានុលោមំ នាម។ តត្ថ ហេដ្ឋា អដ្ឋកថាយំ ‘‘តិកញ្ច បដ្ឋានវរំ…បេ.… ឆ បច្ចនីយានុលោមម្ហិ នយា សុគម្ភីរា’’តិ អយំ គាថា ធម្មបច្ចនីយានុលោមំ សន្ធាយ វុត្តា។ ឥធ បន អយំ គាថា ធម្មានុលោមេយេវ បច្ចយបច្ចនីយានុលោមំ សន្ធាយ វុត្តា។ តស្មា ‘‘ឆ បច្ចនីយានុលោមម្ហិ នយា សុគម្ភីរា’’តិ អដ្ឋកថាយ ធម្មបច្ចនីយានុលោមេ តិកបដ្ឋានាទយោ ឆ នយា សុគម្ភីរាតិ ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ឥមស្មិំ បនោកាសេ នហេតុបច្ចយា អារម្មណបច្ចយាតិ ឯវំ បវត្តេ បច្ចយបច្ចនីយានុលោមេ ឯតេ ធម្មានុលោមេយេវ តិកបដ្ឋានាទយោ ឆ នយា សុគម្ភីរាតិ ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti etthāpi heṭṭhā vuttanayeneva dve paccayānulomāni – dhammapaccanīyānulomaṃ paccayapaccanīyānulomañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’ti paccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyānulomaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ paccayapaccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyānulomaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāya dhammapaccanīyānulome tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse nahetupaccayā ārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīyānulome ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
តេសុ អនុលោមតិកបដ្ឋានេយេវ កុសលត្តិកមត្តស្សបិ វសេន អយំ ឥមស្មិំ បដិច្ចវារស្ស បណ្ណត្តិវារេ សង្ខិបិត្វា បុច្ឆាបភេទោ ទស្សិតោ។ សេសេសុ បន តិកេសុ សេសបដ្ឋានេសុ ច ឯកាបិ បុច្ឆា ន ទស្សិតា។ តតោ បរេសុ បន សហជាតវារាទីសុ កុសលត្តិកស្សបិ វសេន បុច្ឆំ អនុទ្ធរិត្វា លព្ភមានកវសេន វិស្សជ្ជនមេវ ទស្សិតំ។ ‘‘ឆ បច្ចនីយានុលោមម្ហិ នយា សុគម្ភីរា’’តិ វចនតោ បន ឥមស្មិំ បច្ចយបច្ចនីយានុលោមេ ឆបិ ឯតេ បដ្ឋាននយា បុច្ឆាវសេន ឧទ្ធរិត្វា ទស្សេតព្ពា។ បដ្ឋានំ វណ្ណយន្តានញ្ហិ អាចរិយានំ ភារោ ឯសោតិ។
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassapi vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassapi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīyānulome chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
បុច្ឆាវារវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pucchāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / ៣. បុច្ឆាវារោ • 3. Pucchāvāro
