| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
၄. ပစ္စနီယာနုလောမဝဏ္ဏနာ
4. Paccanīyānulomavaṇṇanā
၄၉-၅၂. ဣဒာနိ ပစ္စနီယာနုလောမံ ဟောတိ။ တံ ဒသ္သေတုံ သိယာ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ နဟေတုပစ္စယာ အာရမ္မဏပစ္စယာတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အနုလောမပစ္စနီယပုစ္ဆာဟိ သမပ္ပမာဏော ဧဝ ပုစ္ဆာပရိစ္ဆေဒော။ ဧကမူလကာဒီသု စေတ္ထ ယာ ပုစ္ဆာ ပာဠိယံ အာဂတာ, ယာ စ န အာဂတာ, တာ သဗ္ဗာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
49-52. Idāni paccanīyānulomaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccayā ārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapaccanīyapucchāhi samappamāṇo eva pucchāparicchedo. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
တိကဉ္စ ပဋ္ဌာနဝရံ။ပေ.။ ဆ ပစ္စနီယာနုလောမမ္ဟိ နယာ သုဂမ္ဘီရာတိ ဧတ္ထာပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒ္ဝေ ပစ္စယာနုလောမာနိ – ဓမ္မပစ္စနီယာနုလောမံ ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမဉ္စ။ တတ္ထ ‘‘ကုသလာ ဓမ္မာ’’တိ ဧဝံ အဘိဓမ္မမာတိကာပဒေဟိ သင္ဂဟိတာနံ ဓမ္မာနံ ‘‘နကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော’’တိ ပစ္စနီယာနုလောမဒေသနာဝသေန ပဝတ္တံ ဓမ္မပစ္စနီယာနုလောမံ နာမ။ ‘‘နဟေတုပစ္စယာ အာရမ္မဏပစ္စယာ’’တိ ဧဝံ စတုဝီသတိယာ ပစ္စယေသု လဗ္ဘမာနပဒာနံ ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမဒေသနာဝသေန ပဝတ္တံ ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမံ နာမ။ တတ္ထ ဟေဋ္ဌာ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တိကဉ္စ ပဋ္ဌာနဝရံ။ပေ.။ ဆ ပစ္စနီယာနုလောမမ္ဟိ နယာ သုဂမ္ဘီရာ’’တိ အယံ ဂာထာ ဓမ္မပစ္စနီယာနုလောမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ ဣဓ ပန အယံ ဂာထာ ဓမ္မာနုလောမေယေဝ ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ ‘‘ဆ ပစ္စနီယာနုလောမမ္ဟိ နယာ သုဂမ္ဘီရာ’’တိ အဋ္ဌကထာယ ဓမ္မပစ္စနီယာနုလောမေ တိကပဋ္ဌာနာဒယော ဆ နယာ သုဂမ္ဘီရာတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမသ္မိံ ပနောကာသေ နဟေတုပစ္စယာ အာရမ္မဏပစ္စယာတိ ဧဝံ ပဝတ္တေ ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမေ ဧတေ ဓမ္မာနုလောမေယေဝ တိကပဋ္ဌာနာဒယော ဆ နယာ သုဂမ္ဘီရာတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti etthāpi heṭṭhā vuttanayeneva dve paccayānulomāni – dhammapaccanīyānulomaṃ paccayapaccanīyānulomañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’ti paccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyānulomaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ paccayapaccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyānulomaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāya dhammapaccanīyānulome tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse nahetupaccayā ārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīyānulome ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
တေသု အနုလောမတိကပဋ္ဌာနေယေဝ ကုသလတ္တိကမတ္တသ္သပိ ဝသေန အယံ ဣမသ္မိံ ပဋိစ္စဝာရသ္သ ပဏ္ဏတ္တိဝာရေ သင္ခိပိတ္ဝာ ပုစ္ဆာပဘေဒော ဒသ္သိတော။ သေသေသု ပန တိကေသု သေသပဋ္ဌာနေသု စ ဧကာပိ ပုစ္ဆာ န ဒသ္သိတာ။ တတော ပရေသု ပန သဟဇာတဝာရာဒီသု ကုသလတ္တိကသ္သပိ ဝသေန ပုစ္ဆံ အနုဒ္ဓရိတ္ဝာ လဗ္ဘမာနကဝသေန ဝိသ္သဇ္ဇနမေဝ ဒသ္သိတံ။ ‘‘ဆ ပစ္စနီယာနုလောမမ္ဟိ နယာ သုဂမ္ဘီရာ’’တိ ဝစနတော ပန ဣမသ္မိံ ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမေ ဆပိ ဧတေ ပဋ္ဌာနနယာ ပုစ္ဆာဝသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ဒသ္သေတဗ္ဗာ။ ပဋ္ဌာနံ ဝဏ္ဏယန္တာနဉ္ဟိ အာစရိယာနံ ဘာရော ဧသောတိ။
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassapi vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassapi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīyānulome chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
ပုစ္ဆာဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pucchāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ပဋ္ဌာနပာဠိ • Paṭṭhānapāḷi / ၃. ပုစ္ဆာဝာရော • 3. Pucchāvāro
