| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
੪. ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮવਣ੍ਣਨਾ
4. Paccanīyānulomavaṇṇanā
੪੯-੫੨. ਇਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਨਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਪੁਚ੍ਛਾਹਿ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣੋ ਏવ ਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਏਕਮੂਲਕਾਦੀਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾ, ਯਾ ਚ ਨ ਆਗਤਾ, ਤਾ ਸਬ੍ਬਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
49-52. Idāni paccanīyānulomaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccayā ārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapaccanīyapucchāhi samappamāṇo eva pucchāparicchedo. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨવਰਂ…ਪੇ॰… ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਦ੍વੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮਾਨਿ – ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਨਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨਾਮ। ‘‘ਨਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਤੁવੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਦਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨવਰਂ…ਪੇ॰… ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਇਧ ਪਨ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮੇ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਛ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨੋਕਾਸੇ ਨਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮੇ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਛ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti etthāpi heṭṭhā vuttanayeneva dve paccayānulomāni – dhammapaccanīyānulomaṃ paccayapaccanīyānulomañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’ti paccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyānulomaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ paccayapaccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyānulomaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāya dhammapaccanīyānulome tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse nahetupaccayā ārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīyānulome ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
ਤੇਸੁ ਅਨੁਲੋਮਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ વਸੇਨ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚવਾਰਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਾਰੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾਪਭੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਤਿਕੇਸੁ ਸੇਸਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਚ ਏਕਾਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਤਤੋ ਪਰੇਸੁ ਪਨ ਸਹਜਾਤવਾਰਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸਪਿ વਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕવਸੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ‘‘ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮੇ ਛਪਿ ਏਤੇ ਪਟ੍ਠਾਨਨਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਪਟ੍ਠਾਨਂ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਰੋ ਏਸੋਤਿ।
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassapi vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassapi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīyānulome chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
ਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pucchāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • Paṭṭhānapāḷi / ੩. ਪੁਚ੍ਛਾવਾਰੋ • 3. Pucchāvāro
