Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
൪. പച്ചനീയാനുലോമവണ്ണനാ
4. Paccanīyānulomavaṇṇanā
൪൯-൫൨. ഇദാനി പച്ചനീയാനുലോമം ഹോതി. തം ദസ്സേതും സിയാ കുസലം ധമ്മം പടിച്ച കുസലോ ധമ്മോ ഉപ്പജ്ജേയ്യ നഹേതുപച്ചയാ ആരമ്മണപച്ചയാതിആദി ആരദ്ധം. തത്ഥ അനുലോമപച്ചനീയപുച്ഛാഹി സമപ്പമാണോ ഏവ പുച്ഛാപരിച്ഛേദോ. ഏകമൂലകാദീസു ചേത്ഥ യാ പുച്ഛാ പാളിയം ആഗതാ, യാ ച ന ആഗതാ, താ സബ്ബാ ഹേട്ഠാ വുത്തനയാനുസാരേനേവ വേദിതബ്ബാ.
49-52. Idāni paccanīyānulomaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccayā ārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapaccanīyapucchāhi samappamāṇo eva pucchāparicchedo. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
തികഞ്ച പട്ഠാനവരം…പേ॰… ഛ പച്ചനീയാനുലോമമ്ഹി നയാ സുഗമ്ഭീരാതി ഏത്ഥാപി ഹേട്ഠാ വുത്തനയേനേവ ദ്വേ പച്ചയാനുലോമാനി – ധമ്മപച്ചനീയാനുലോമം പച്ചയപച്ചനീയാനുലോമഞ്ച. തത്ഥ ‘‘കുസലാ ധമ്മാ’’തി ഏവം അഭിധമ്മമാതികാപദേഹി സങ്ഗഹിതാനം ധമ്മാനം ‘‘നകുസലം ധമ്മം പടിച്ച കുസലോ ധമ്മോ’’തി പച്ചനീയാനുലോമദേസനാവസേന പവത്തം ധമ്മപച്ചനീയാനുലോമം നാമ. ‘‘നഹേതുപച്ചയാ ആരമ്മണപച്ചയാ’’തി ഏവം ചതുവീസതിയാ പച്ചയേസു ലബ്ഭമാനപദാനം പച്ചയപച്ചനീയാനുലോമദേസനാവസേന പവത്തം പച്ചയപച്ചനീയാനുലോമം നാമ. തത്ഥ ഹേട്ഠാ അട്ഠകഥായം ‘‘തികഞ്ച പട്ഠാനവരം…പേ॰… ഛ പച്ചനീയാനുലോമമ്ഹി നയാ സുഗമ്ഭീരാ’’തി അയം ഗാഥാ ധമ്മപച്ചനീയാനുലോമം സന്ധായ വുത്താ. ഇധ പന അയം ഗാഥാ ധമ്മാനുലോമേയേവ പച്ചയപച്ചനീയാനുലോമം സന്ധായ വുത്താ. തസ്മാ ‘‘ഛ പച്ചനീയാനുലോമമ്ഹി നയാ സുഗമ്ഭീരാ’’തി അട്ഠകഥായ ധമ്മപച്ചനീയാനുലോമേ തികപട്ഠാനാദയോ ഛ നയാ സുഗമ്ഭീരാതി ഏവമത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. ഇമസ്മിം പനോകാസേ നഹേതുപച്ചയാ ആരമ്മണപച്ചയാതി ഏവം പവത്തേ പച്ചയപച്ചനീയാനുലോമേ ഏതേ ധമ്മാനുലോമേയേവ തികപട്ഠാനാദയോ ഛ നയാ സുഗമ്ഭീരാതി ഏവമത്ഥോ വേദിതബ്ബോ.
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti etthāpi heṭṭhā vuttanayeneva dve paccayānulomāni – dhammapaccanīyānulomaṃ paccayapaccanīyānulomañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’ti paccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyānulomaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ paccayapaccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyānulomaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāya dhammapaccanīyānulome tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse nahetupaccayā ārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīyānulome ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
തേസു അനുലോമതികപട്ഠാനേയേവ കുസലത്തികമത്തസ്സപി വസേന അയം ഇമസ്മിം പടിച്ചവാരസ്സ പണ്ണത്തിവാരേ സങ്ഖിപിത്വാ പുച്ഛാപഭേദോ ദസ്സിതോ. സേസേസു പന തികേസു സേസപട്ഠാനേസു ച ഏകാപി പുച്ഛാ ന ദസ്സിതാ. തതോ പരേസു പന സഹജാതവാരാദീസു കുസലത്തികസ്സപി വസേന പുച്ഛം അനുദ്ധരിത്വാ ലബ്ഭമാനകവസേന വിസ്സജ്ജനമേവ ദസ്സിതം. ‘‘ഛ പച്ചനീയാനുലോമമ്ഹി നയാ സുഗമ്ഭീരാ’’തി വചനതോ പന ഇമസ്മിം പച്ചയപച്ചനീയാനുലോമേ ഛപി ഏതേ പട്ഠാനനയാ പുച്ഛാവസേന ഉദ്ധരിത്വാ ദസ്സേതബ്ബാ. പട്ഠാനം വണ്ണയന്താനഞ്ഹി ആചരിയാനം ഭാരോ ഏസോതി.
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassapi vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassapi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīyānulome chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
പുച്ഛാവാരവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Pucchāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / പട്ഠാനപാളി • Paṭṭhānapāḷi / ൩. പുച്ഛാവാരോ • 3. Pucchāvāro