| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
१४. पच्चवेक्खणञाणनिद्देसो
14. Paccavekkhaṇañāṇaniddeso
६५. कथं तदा समुदागते धम्मे पस्सने पञ्ञा पच्चवेक्खणे ञाणं? सोतापत्तिमग्गक्खणे दस्सनट्ठेन सम्मादिट्ठि तदा समुदागता। अभिनिरोपनट्ठेन सम्मासङ्कप्पो तदा समुदागतो। परिग्गहट्ठेन सम्मावाचा तदा समुदागता। समुट्ठानट्ठेन सम्माकम्मन्तो तदा समुदागतो। वोदानट्ठेन सम्माआजीवो तदा समुदागतो। पग्गहट्ठेन सम्मावायामो तदा समुदागतो। उपट्ठानट्ठेन सम्मासति तदा समुदागता। अविक्खेपट्ठेन सम्मासमाधि तदा समुदागतो।
65. Kathaṃ tadā samudāgate dhamme passane paññā paccavekkhaṇe ñāṇaṃ? Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato. Pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā. Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato. Vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato. Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato. Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgatā. Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.
उपट्ठानट्ठेन सतिसम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो। पविचयट्ठेन धम्मविचयसम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो। पग्गहट्ठेन वीरियसम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो। फरणट्ठेन पीतिसम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो। उपसमट्ठेन पस्सद्धिसम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो। अविक्खेपट्ठेन समाधिसम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो। पटिसङ्खानट्ठेन उपेक्खासम्बोज्झङ्गो तदा समुदागतो।
Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato. Pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato. Paggahaṭṭhena vīriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato. Pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato. Upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato. Avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato. Paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.
अस्सद्धिये अकम्पियट्ठेन सद्धाबलं तदा समुदागतं। कोसज्जे अकम्पियट्ठेन वीरियबलं तदा समुदागतं। पमादे अकम्पियट्ठेन सतिबलं तदा समुदागतं। उद्धच्चे अकम्पियट्ठेन समाधिबलं तदा समुदागतं। अविज्जाय अकम्पियट्ठेन पञ्ञाबलं तदा समुदागतं।
Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ. Kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ tadā samudāgataṃ. Pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ. Uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ. Avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.
अधिमोक्खट्ठेन सद्धिन्द्रियं तदा समुदागतं। पग्गहट्ठेन वीरियिन्द्रियं तदा समुदागतं। उपट्ठानट्ठेन सतिन्द्रियं तदा समुदागतं। अविक्खेपट्ठेन समाधिन्द्रियं तदा समुदागतं। दस्सनट्ठेन पञ्ञिन्द्रियं तदा समुदागतं।
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadā samudāgataṃ. Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ. Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ tadā samudāgataṃ. Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ. Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.
आधिपतेय्यट्ठेन इन्द्रिया तदा समुदागता। अकम्पियट्ठेन बला तदा समुदागता। निय्यानट्ठेन सम्बोज्झङ्गा तदा समुदागता। हेतुट्ठेन मग्गो तदा समुदागतो। उपट्ठानट्ठेन सतिपट्ठाना तदा समुदागता। पदहनट्ठेन सम्मप्पधाना तदा समुदागता। इज्झनट्ठेन इद्धिपादा तदा समुदागता। तथट्ठेन सच्चा तदा समुदागता। अविक्खेपट्ठेन समथो तदा समुदागतो। अनुपस्सनट्ठेन विपस्सना तदा समुदागता। एकरसट्ठेन समथविपस्सना तदा समुदागता। अनतिवत्तनट्ठेन युगनद्धं तदा समुदागतं। संवरट्ठेन सीलविसुद्धि तदा समुदागता। अविक्खेपट्ठेन चित्तविसुद्धि तदा समुदागता। दस्सनट्ठेन दिट्ठिविसुद्धि तदा समुदागता। विमुत्तट्ठेन विमोक्खो तदा समुदागतो। पटिवेधट्ठेन विज्जा तदा समुदागता। परिच्चागट्ठेन विमुत्ति तदा समुदागता। समुच्छेदट्ठेन खये ञाणं तदा समुदागतं।
Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā. Akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā. Niyyānaṭṭhena sambojjhaṅgā tadā samudāgatā. Hetuṭṭhena maggo tadā samudāgato. Upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā. Padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā. Ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā. Tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā. Avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato. Anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā. Ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā. Anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ tadā samudāgataṃ. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā. Avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadā samudāgatā. Dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā. Vimuttaṭṭhena vimokkho tadā samudāgato. Paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā. Pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā. Samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.
छन्दो मूलट्ठेन तदा समुदागतो। मनसिकारो समुट्ठानट्ठेन तदा समुदागतो। फस्सो समोधानट्ठेन तदा समुदागतो। वेदना समोसरणट्ठेन तदा समुदागता। समाधि पमुखट्ठेन तदा समुदागतो। सति आधिपतेय्यट्ठेन तदा समुदागता। पञ्ञा तदुत्तरट्ठेन तदा समुदागता । विमुत्ति सारट्ठेन तदा समुदागता। अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन तदा समुदागतं। वुट्ठहित्वा पच्चवेक्खति, इमे धम्मा तदा समुदागता।
Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato. Manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato. Phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato. Vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā. Samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato. Sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā. Paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā . Vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā. Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ. Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
सोतापत्तिफलक्खणे दस्सनट्ठेन सम्मादिट्ठि तदा समुदागता। अभिनिरोपनट्ठेन सम्मासङ्कप्पो तदा समुदागतो…पे॰… पटिप्पस्सद्धट्ठेन अनुप्पादे ञाणं तदा समुदागतं। छन्दो मूलट्ठेन तदा समुदागतो। मनसिकारो समुट्ठानट्ठेन तदा समुदागतो। फस्सो समोधानट्ठेन तदा समुदागतो। वेदना समोसरणट्ठेन तदा समुदागता। समाधि पमुखट्ठेन तदा समुदागतो। सति आधिपतेय्यट्ठेन तदा समुदागता। पञ्ञा तदुत्तरट्ठेन तदा समुदागता। विमुत्ति सारट्ठेन तदा समुदागता। अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन तदा समुदागतं। वुट्ठहित्वा पच्चवेक्खति, इमे धम्मा तदा समुदागता।
Sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato…pe… paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato. Manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato. Phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato. Vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā. Samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato. Sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā. Paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā. Vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā. Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ. Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
सकदागामिमग्गक्खणे…पे॰… सकदागामिफलक्खणे…पे॰… अनागामिमग्गक्खणे…पे॰… अनागामिफलक्खणे…पे॰… अरहत्तमग्गक्खणे दस्सनट्ठेन सम्मादिट्ठि तदा समुदागता…पे॰… समुच्छेदट्ठेन खये ञाणं तदा समुदागतं। छन्दो मूलट्ठेन तदा समुदागतो…पे॰… अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन तदा समुदागतं। वुट्ठहित्वा पच्चवेक्खति, इमे धम्मा तदा समुदागता।
Sakadāgāmimaggakkhaṇe…pe… sakadāgāmiphalakkhaṇe…pe… anāgāmimaggakkhaṇe…pe… anāgāmiphalakkhaṇe…pe… arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā…pe… samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ. Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
अरहत्तफलक्खणे दस्सनट्ठेन सम्मादिट्ठि तदा समुदागता …पे॰… पटिप्पस्सद्धट्ठेन अनुप्पादे ञाणं तदा समुदागतं। छन्दो मूलट्ठेन तदा समुदागतो …पे॰… अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन तदा समुदागतं। वुट्ठहित्वा पच्चवेक्खति, इमे धम्मा तदा समुदागता। तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘तदा समुदागते धम्मे पस्सने पञ्ञा पच्चवेक्खणे ञाणं’’।
Arahattaphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā …pe… paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato …pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ. Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘tadā samudāgate dhamme passane paññā paccavekkhaṇe ñāṇaṃ’’.
पच्चवेक्खणञाणनिद्देसो चुद्दसमो।
Paccavekkhaṇañāṇaniddeso cuddasamo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / १४. पच्चवेक्खणञाणनिद्देसवण्णना • 14. Paccavekkhaṇañāṇaniddesavaṇṇanā
