Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੩. ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Paccavekkhaṇasuttavaṇṇanā
੫੩. ਤਤਿਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਹੀਨੇਤਿ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹવਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਧੂਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਮਾਯਾ- ਸਾਠੇਯ੍ਯਥਮ੍ਭਸਾਰਮ੍ਭਮਾਨਾਤਿਮਾਨਮਦਪਮਾਦਤਣ੍ਹਾਅવਿਜ੍ਜਾਤਿવਿਧਾਕੁਸਲਮੂਲਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸવਿਸਮ- ਸਞ੍ਞਾવਿਤਕ੍ਕਪਪਞ੍ਚਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਪਲ੍ਲਾਸਆਸવਓਘਯੋਗਗਨ੍ਥਾਗਤਿਗਮਨਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਪਞ੍ਚવਿਧ- ਚੇਤੋਖਿਲਪਞ੍ਚਚੇਤੋવਿਨਿਬਨ੍ਧਨੀવਰਣਾਭਿਨਨ੍ਦਨਛવਿવਾਦ- ਮੂਲਤਣ੍ਹਾਕਾਯਸਤ੍ਤਾਨੁਸਯਅਟ੍ਠਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨવ- ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਦਸਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਗਤਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨਾਦਿਕਾਲਪવਤ੍ਤੇ ਦਿਯਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸਕਿਲੇਸੇ ਤਂਸਹਗਤੇ ਚਾਪਿ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕੇ ਲਾਮਕੇ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨવਸੇਸਂ ਸਹ વਾਸਨਾਯ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇવ ਪਹੀਨੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ’’ਤਿ ਅਨੁਪਦਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਯ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਭਗવਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ।
53. Tatiye attano aneke pāpake akusale dhamme pahīneti lobhadosamohaviparītamanasikāraahirikānottappakodhūpanāhamakkhapalāsaissāmacchariyamāyā- sāṭheyyathambhasārambhamānātimānamadapamādataṇhāavijjātividhākusalamūladuccaritasaṃkilesavisama- saññāvitakkapapañcacatubbidhavipallāsaāsavaoghayogaganthāgatigamanataṇhupādānapañcavidha- cetokhilapañcacetovinibandhanīvaraṇābhinandanachavivāda- mūlataṇhākāyasattānusayaaṭṭhamicchattanava- taṇhāmūlakadasākusalakammapathadvāsaṭṭhidiṭṭhigataaṭṭhasatataṇhāvicaritādippabhede attano santāne anādikālapavatte diyaḍḍhasahassakilese taṃsahagate cāpi aneke pāpake lāmake akosallasambhūtaṭṭhena akusale dhamme anavasesaṃ saha vāsanāya bodhimūleyeva pahīne ariyamaggena samucchinne paccavekkhamāno ‘‘ayampi me kileso pahīno, ayampi me kileso pahīno’’ti anupadapaccavekkhaṇāya paccavekkhamāno bhagavā nisinno hoti.
ਅਨੇਕੇ ਚ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿવਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਫਲਾਨਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯવਂਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ વੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਾਤੁਯੋ, ਪਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਞਾਣਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਛ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਛ ਗਾਰવਾ, ਛ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਾਤੁਯੋ, ਛ ਸਤਤવਿਹਾਰਾ, ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ, ਛ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਅਪਰਿਹਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਧਨਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਜ੍ਜਰવਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਤ੍ਤ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਖੀਣਾਸવਬਲਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਅਟ੍ਠ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਅਕ੍ਖਣਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਨવ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨવ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ, ਨવ ਸਤ੍ਤਾવਾਸਦੇਸਨਾ, ਨવ ਆਘਾਤਪ੍ਪਟਿવਿਨਯਾ, ਨવ ਸਞ੍ਞਾ, ਨવ ਨਾਨਤ੍ਤਾਨਿ, ਨવ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવਿਹਾਰਾ, ਦਸ ਨਾਥਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਦਸ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨਿ, ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ, ਦਸ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਦਸ ਅਰਿਯવਾਸਾ, ਦਸ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਦਸ ਤਥਾਗਤਬਲਾਨਿ, ਏਕਾਦਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸਾ, ਦ੍વਾਦਸ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਾਕਾਰਾ, ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਗੁਣਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨਿ, ਪਨ੍ਨਰਸ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸੋਲ਼ਸવਿਧਾ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਲ਼ਸ ਅਪਰਨ੍ਤਪਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮਹਾવਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, ਏਕੂਨવੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨਿ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਞਾਣવਤ੍ਥੂਨਿ, ਪਞ੍ਞਾਸ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਨਿ, ਪਰੋਪਞ੍ਞਾਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣવਤ੍ਥੂਨਿ, ਚਤੁવੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਞ੍ਚਾਰਿਮਹਾવਜਿਰਞਾਣਂ, ਅਨਨ੍ਤਨਯਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਪવਿਚਯਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਦੇਸਨਾਞਾਣਾਨਿ, ਤਥਾ ਅਨਨ੍ਤਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਨਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਦਿવਿਭਾવਨਞਾਣਾਨਿ ਚਾਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੇ ਅਨੇਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲੇ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇ ਅਨਨ੍ਤਕਾਲਂ ਪਾਰਮਿਪਰਿਭਾવਨਾਯ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਯ ਚ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ વੁਦ੍ਧਿਂ ਗਤੇ ‘‘ਇਮੇਪਿ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਮੇਪਿ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਰੁਚਿવਸੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰਾਭਿਮੁਖੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ વਗ੍ਗવਗ੍ਗੇ ਪੁਞ੍ਜਪੁਞ੍ਜੇ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਚ ਖੋ ਸਪਦੇਸਤੋ ਏવ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ। ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਭਗવਤਾਪਿ ਅਨੁਪਦਂ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਮਨਸਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਭਾવਤੋ।
Aneke ca kusale dhammeti sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanaṃ cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, cattāro ariyamaggā, cattāri phalāni, catasso paṭisambhidā, catuyoniparicchedakañāṇaṃ, cattāro ariyavaṃsā, cattāri vesārajjañāṇāni, pañca padhāniyaṅgāni, pañcaṅgiko sammāsamādhi, pañcañāṇiko sammāsamādhi, pañcindriyāni, pañca balāni, pañca nissāraṇīyā dhātuyo, pañca vimuttāyatanañāṇāni, pañca vimuttiparipācanīyā saññā, cha anussatiṭṭhānāni, cha gāravā, cha nissāraṇīyā dhātuyo, cha satatavihārā, cha anuttariyāni, cha nibbedhabhāgiyā paññā, cha abhiññā, cha asādhāraṇañāṇāni, satta aparihāniyā dhammā, satta ariyadhanāni, satta bojjhaṅgā, satta sappurisadhammā, satta nijjaravatthūni, satta saññā, satta dakkhiṇeyyapuggaladesanā, satta khīṇāsavabaladesanā, aṭṭha paññāpaṭilābhahetudesanā, aṭṭha sammattāni, aṭṭha lokadhammātikkamā, aṭṭha ārambhavatthūni, aṭṭha akkhaṇadesanā, aṭṭha mahāpurisavitakkā, aṭṭha abhibhāyatanadesanā, aṭṭha vimokkhā, nava yonisomanasikāramūlakā dhammā, nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni, nava sattāvāsadesanā, nava āghātappaṭivinayā, nava saññā, nava nānattāni, nava anupubbavihārā, dasa nāthakaraṇā dhammā, dasa kasiṇāyatanāni, dasa kusalakammapathā, dasa sammattāni, dasa ariyavāsā, dasa asekkhā dhammā, dasa tathāgatabalāni, ekādasa mettānisaṃsā, dvādasa dhammacakkākārā, terasa dhutaṅgaguṇā, cuddasa buddhañāṇāni, pannarasa vimuttiparipācanīyā dhammā, soḷasavidhā ānāpānassati, soḷasa aparantapanīyā dhammā, aṭṭhārasa mahāvipassanā, aṭṭhārasa buddhadhammā, ekūnavīsati paccavekkhaṇañāṇāni, catucattālīsa ñāṇavatthūni, paññāsa udayabbayañāṇāni, paropaññāsa kusalā dhammā, sattasattati ñāṇavatthūni, catuvīsatikoṭisatasahassasamāpattisañcārimahāvajirañāṇaṃ, anantanayasamantapaṭṭhānapavicayapaccavekkhaṇadesanāñāṇāni, tathā anantāsu lokadhātūsu anantānaṃ sattānaṃ āsayādivibhāvanañāṇāni cāti evamādike aneke attano kusale anavajjadhamme anantakālaṃ pāramiparibhāvanāya maggabhāvanāya ca pāripūriṃ vuddhiṃ gate ‘‘imepi anavajjadhammā mayi saṃvijjanti, imepi anavajjadhammā mayi saṃvijjantī’’ti rucivasena manasikārābhimukhe buddhaguṇe vaggavagge puñjapuñje katvā paccavekkhamāno nisinno hoti. Te ca kho sapadesato eva, na nippadesato. Sabbe buddhaguṇe bhagavatāpi anupadaṃ anavasesato manasi kātuṃ na sakkā anantāparimeyyabhāvato.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Vuttañhetaṃ –
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ વਣ੍ਣਂ,
‘‘Buddhopi buddhassa bhaṇeyya vaṇṇaṃ,
ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ।
Kappampi ce aññamabhāsamāno;
ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,
Khīyetha kappo ciradīghamantare,
વਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ॥
Vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’ti.
ਅਪਰਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਂ –
Aparampi vuttaṃ –
‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ।
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
ਗੁਣੇਨ ਨਾਮਮੁਦ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਨਾਮ ਸਹਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ॥
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti.
ਤਦਾ ਹਿ ਭਗવਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪ੍ਪਮੁਖੇ ਠਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਗਤੇਸੁ ਮਹਾਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤੀਤਜਾਤਿવਿਸਯਂ ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਾ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਾ’’ਤਿ ਕਿਲੇਸવਿਸਯਂ ਞਾਣਾਚਾਰਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤੇ ਪਹਾਨਮੁਖੇਨ ਅਨੁਪਦਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ વਤ ਕਿਲੇਸਾ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਹੀਨਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਕਰਂ ਸਾਕਾਰਂ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮਾਣਭੇਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਾਦਿਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇ ਮਨਸਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Tadā hi bhagavā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto vihāraṃ pavisitvā gandhakuṭippamukhe ṭhatvā bhikkhūsu vattaṃ dassetvā gatesu mahāgandhakuṭiṃ pavisitvā paññattavarabuddhāsane nisinno attano atītajātivisayaṃ ñāṇaṃ pesesi. Athassa tāni nirantaraṃ poṅkhānupoṅkhaṃ anantāparimāṇappabhedā upaṭṭhahiṃsu. So ‘‘evaṃ mahantassa nāma dukkhakkhandhassa mūlabhūtā ime kilesā’’ti kilesavisayaṃ ñāṇācāraṃ pesetvā te pahānamukhena anupadaṃ paccavekkhitvā ‘‘ime vata kilesā anavasesato mayhaṃ suṭṭhu pahīnā’’ti puna tesaṃ pahānakaraṃ sākāraṃ saparivāraṃ sauddesaṃ ariyamaggaṃ paccavekkhanto anantāparimāṇabhede attano sīlādianavajjadhamme manasākāsi. Tena vuttaṃ –
‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਹੀਨੇ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਨੇਕੇ ਚ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਤੇ’’ਤਿ।
‘‘Tena kho pana samayena bhagavā attano aneke pāpake akusale dhamme pahīne paccavekkhamāno nisinno hoti, aneke ca kusale dhamme bhāvanāpāripūriṃ gate’’ti.
ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਭੂਤਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Evaṃ paccavekkhitvā uppannapītisomanassuddesabhūtaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਤ੍ਥ ਅਹੁ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚਾਯਂ ਰਾਗਾਦਿਕੋ ਕਿਲੇਸਗਣੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਹੁ ਆਸਿ, ਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਿਲੇਸਗਣੇ ਕੋਚਿਪਿ ਕਿਲੇਸੋ ਨਾਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਨਾਹੂਤਿ ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸੋ ਕਿਲੇਸਗਣੋ ਨ ਅਹੁ ਨ ਆਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਣੁਮਤ੍ਤੋਪਿ ਕਿਲੇਸੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਤਤੋ ਨਾਹੂ’’ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਤੋ ਪਰਂ ਨਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾਹੁ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਯੋ ਚਾਯਂ ਮਮ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੋ ਏਤਰਹਿ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਤੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਸੋਪਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨ ਅਹੁ ਨ ਆਸਿ। ਤਦਾ ਅਹੂਤਿ ਯਦਾ ਪਨ ਮੇ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਦਾ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਮੇ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੋ ਆਸਿ। ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਹਤ੍ਥਗਤਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Tattha ahu pubbeti arahattamaggañāṇuppattito pubbe sabbopi cāyaṃ rāgādiko kilesagaṇo mayhaṃ santāne ahu āsi, na imasmiṃ kilesagaṇe kocipi kileso nāhosi. Tadā nāhūti tadā tasmiṃ kāle ariyamaggakkhaṇe so kilesagaṇo na ahu na āsi, tattha aṇumattopi kileso aggamaggakkhaṇe appahīno nāma natthi. ‘‘Tato nāhū’’tipi paṭhanti, tato arahattamaggakkhaṇato paraṃ nāsīti attho. Nāhu pubbeti yo cāyaṃ mama aparimāṇo anavajjadhammo etarahi bhāvanāpāripūriṃ gato upalabbhati, sopi ariyamaggakkhaṇato pubbe na ahu na āsi. Tadā ahūti yadā pana me aggamaggañāṇaṃ uppannaṃ, tadā sabbopi me anavajjadhammo āsi. Aggamaggādhigamena hi saddhiṃ sabbepi sabbaññuguṇā buddhānaṃ hatthagatā eva honti.
ਨ ਚਾਹੁ ਨ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚੇਤਰਹਿ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯੋ ਪਨ ਸੋ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਮਯ੍ਹਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਕਿਲੇਸਗਣੋ ਅਨવਸੇਸਂ ਪਹੀਨੋ, ਸੋ ਯਥਾ ਮਯ੍ਹਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨ ਚਾਹੁ ਨ ਚ ਅਹੋਸਿ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਭਾવਤੋ ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ વਿਯ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤਰਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇਪਿ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਭਾવਤੋ। ਨ ਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਅਨੇਕવਾਰਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਨ ਪਾਰਂ ਦਿਗੁਣਂ ਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Nacāhu na ca bhavissati, na cetarahi vijjatīti yo pana so anavajjadhammo ariyamaggo mayhaṃ bodhimaṇḍe uppanno, yena sabbo kilesagaṇo anavasesaṃ pahīno, so yathā mayhaṃ maggakkhaṇato pubbe na cāhu na ca ahosi, evaṃ attanā pahātabbakilesābhāvato te kilesā viya ayampi na ca bhavissati anāgate na uppajjissati, etarahi paccuppannakālepi na vijjati na upalabbhati attanā kattabbakiccābhāvato. Na hi ariyamaggo anekavāraṃ pavattati. Tenevāha – ‘‘na pāraṃ diguṇaṃ yantī’’ti.
ਇਤਿ ਭਗવਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨવਸੇਸਂ ਪਹੀਨੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਤੇ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤੁਪਨਾਯਿਕਪੀਤਿવੇਗવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਪੁਰਿਮਾਯ ਕਥਾਯ ਪੁਰਿਮવੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍વਯਮੇવ ਕਥਿਤਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਪਕਾਸਿਤਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ।
Iti bhagavā ariyamaggena attano santāne anavasesaṃ pahīne akusale dhamme bhāvanāpāripūriṃ gate aparimāṇe anavajjadhamme ca paccavekkhamāno attupanāyikapītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesi. Purimāya kathāya purimavesārajjadvayameva kathitaṃ, pacchimadvayaṃ sammāsambodhiyā pakāsitattā pakāsitameva hotīti.
ਤਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੩. ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Paccavekkhaṇasuttaṃ