| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
ಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸಪಕಿಣ್ಣಕವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Paccayaniddesapakiṇṇakavinicchayakathāvaṇṇanā
ಆದಿಮಪಾಠೋತಿ ಪುರಿಮಪಾಠೋ। ತಥಾ ಚ ಸತೀತಿ ದೋಸಸ್ಸಪಿ ಸತ್ತರಸಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇ ಸತಿ। ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯಭಾವೋಪಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತೋ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ದೋಸಸ್ಸಪಿ ಗರುಕರಣಂ ಪಾಳಿಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಸೇಸಾನ’’ನ್ತಿ ವಚನೇನೇವ ನಿವಾರಿತೋತಿ ಕದಾಚಿ ಆಸಙ್ಕೇಯ್ಯಾತಿ ತಂನಿವತ್ತನತ್ಥಮಾಹ ‘‘ನ ಚ ಸೇಸಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಪುರೇಜಾತಾದೀಹೀತಿ ಪುರೇಜಾತಕಮ್ಮಾಹಾರಝಾನಿನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೇಹಿ। ತನ್ನಿವಾರಣತ್ಥನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತದೋಸಸ್ಸ ನಿವಾರಣತ್ಥಂ। ವಿಸುಞ್ಚ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಲೋಭಮೋಹಾ ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯಾಪಿ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ದೋಸೋತಿ ಏವಂ ವಿಸುಞ್ಚ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಂ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ ಆರಮ್ಮಣಾದಿಪಚ್ಚಯೋ ಹೋನ್ತಂಯೇವ ಪಥವೀಆದಿಸಭಾವತ್ತಾ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತಾನಂ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಸ್ಸ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನ’’ನ್ತಿ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತೇ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಯೋಗಂ ಹೇತಾದಿಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ। ನ ಹಿ ಏತಂ…ಪೇ॰… ಭಾವದಸ್ಸನಂ, ಅಥ ಖೋ ಏಕಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನೇಕಪಚ್ಚಯಭಾವದಸ್ಸನಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏತೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ರೂಪಾದೀನನ್ತಿ ರೂಪಾಯತನಾದೀನಂ।
Ādimapāṭhoti purimapāṭho. Tathā ca satīti dosassapi sattarasahi paccayehi paccayabhāve sati. Adhipatipaccayabhāvopissa anuññāto hotīti āha ‘‘dosassapi garukaraṇaṃ pāḷiyaṃ vattabbaṃ siyā’’ti. ‘‘Sesāna’’nti vacaneneva nivāritoti kadāci āsaṅkeyyāti taṃnivattanatthamāha ‘‘na ca sesāna’’ntiādi. Purejātādīhīti purejātakammāhārajhānindriyamaggavipākapaccayehi. Tannivāraṇatthanti tassa yathāvuttadosassa nivāraṇatthaṃ. Visuñca aggahetvāti lobhamohā vipākapaccayāpi na honti, tathā dosoti evaṃ visuñca aggahetvā. Phoṭṭhabbāyatanaṃ kāyaviññāṇadhātuyā ārammaṇādipaccayo hontaṃyeva pathavīādisabhāvattā attanā sahajātānaṃ sahajātādipaccayā hontiyevāti vuttaṃ ‘‘phoṭṭhabbāyatanassa sahajātādipaccayabhāvaṃ dassetī’’ti. ‘‘Sabbadhammāna’’nti ‘‘sabbe dhammā manoviññāṇadhātuyā taṃsampayuttakānañca dhammānaṃ ārammaṇapaccayena paccayo’’ti ettha vutte sabbadhamme sandhāyāha ‘‘sabbadhammānaṃ yathāyogaṃ hetādipaccayabhāvaṃ dassetī’’ti. Na hi etaṃ…pe… bhāvadassanaṃ, atha kho ekadhammassa anekapaccayabhāvadassanaṃ, tasmā ‘‘etena phoṭṭhabbāyatanassā’’tiādi vuttanti adhippāyo. Rūpādīnanti rūpāyatanādīnaṃ.
ಭೇದಾತಿ ವಿಸೇಸಾ। ಭೇದಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಆದಿವಿಸೇಸಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ತೇ ಏವಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತವಿಸೇಸಾನಂ ಸಾಮಞ್ಞಭೂತೇ ಖನ್ಧೇ ಏವ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಏವಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತು’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪಟ್ಠಾನಸಂವಣ್ಣನಾ ಹೇಸಾತಿ ಏತೇನ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಪರಿಯಾಯಮಗ್ಗಭಾವೇನೇತ್ಥ ನ ಸಕ್ಕಾ ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಾದೀನಂ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯಂ ವತ್ತುನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೇಸಪಚ್ಚಯಭಾವೋತಿ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಯಥಾವುತ್ತೇಹಿ ಸೇಸೇಹಿ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ। ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ। ತನ್ತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ। ತತ್ಥಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಅಹಿರಿಕಾದೀಸು।
Bhedāti visesā. Bhedaṃ anāmasitvāti cakkhuviññāṇadhātuādivisesaṃ aggahetvā. Te evāti yathāvuttavisesānaṃ sāmaññabhūte khandhe eva. Yaṃ sandhāya ‘‘evaṃ na sakkā vattu’’nti vuttaṃ, taṃ vibhāvetuṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ. Paṭṭhānasaṃvaṇṇanā hesāti etena sutte vuttapariyāyamaggabhāvenettha na sakkā micchāvācādīnaṃ maggapaccayaṃ vattunti dasseti. Sesapaccayabhāvoti maggapaccayaṃ ṭhapetvā yathāvuttehi sesehi aṭṭhārasahi paccayehi paccayabhāvo. Adhipatipaccayo na hotīti ārammaṇādhipatipaccayo na hoti. Tanti vicikicchaṃ. Tatthāti yathāvuttesu ahirikādīsu.
ದಸಧಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪುನ ತಥಾ ಹದಯವತ್ಥುನ್ತಿ ಇದಂ ಅತ್ಥಮತ್ತವಚನಂ। ಪಾಠೋ ಪನ ‘‘ಹದಯವತ್ಥು ತೇಸಞ್ಚೇವ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ದಸಧಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ರೂಪಸದ್ದಗನ್ಧರಸಾಯತನಮತ್ತಮೇವಾತಿ ಇದಂ ರೂಪಾದೀನಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯತಾಯ ವಿಯ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯತಾಯ ಚ ಅಭಾವತೋ, ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯತಾಯ ಚ ಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ। ಏತಾನೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಾನಿ ರೂಪಸದ್ದಗನ್ಧರಸಾರಮ್ಮಣಾನಿ। ಸಬ್ಬಾತಿಕ್ಕನ್ತಪಚ್ಚಯಾಪೇಕ್ಖಾತಿ ‘‘ಏಕಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನೇಕಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ’’ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ವಿಚಾರೇ ಹೇತುಆದಿಅತಿಕ್ಕನ್ತಪಚ್ಚಯಾಪೇಕ್ಖಾ ಏತೇಸಂ ರೂಪಾದೀನಂ ಅಪುಬ್ಬತಾ ನತ್ಥಿ, ಅಥ ಖೋ ಆರಮ್ಮಣಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾಪೇಕ್ಖಾ। ನ ಹಿ ರೂಪಾದೀನಿ ಹೇತುಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿಆದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಅಪುಬ್ಬತಾ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಏಕೂನವೀಸತಿವಿಧೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸತ್ತಧಾ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ, ನ ಹಿ ಓಜಾ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ।
Dasadhā paccayā honti, puna tathā hadayavatthunti idaṃ atthamattavacanaṃ. Pāṭho pana ‘‘hadayavatthu tesañceva vippayuttassa ca vasena dasadhā paccayo hotī’’ti veditabbo. Rūpasaddagandharasāyatanamattamevāti idaṃ rūpādīnaṃ sahajātapaccayatāya viya nissayapaccayatāya ca abhāvato, purejātapaccayatāya ca bhāvato vuttaṃ. Etānīti yathāvuttāni rūpasaddagandharasārammaṇāni. Sabbātikkantapaccayāpekkhāti ‘‘ekadhammassa anekapaccayabhāvato’’ti etasmiṃ vicāre hetuādiatikkantapaccayāpekkhā etesaṃ rūpādīnaṃ apubbatā natthi, atha kho ārammaṇaārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayapaccayāpekkhā. Na hi rūpādīni hetusahajātādhipatiādivasena paccayā hontīti. Tassāti rūpajīvitindriyassa purejātapaccayabhāvato apubbatā, tasmā taṃ ekūnavīsatividho paccayo hotīti vuttaṃ hoti. Sattadhā paccayabhāvo yojetabbo, na hi ojā purejātapaccayo na hotīti.
ಅತ್ಥೋತಿ ವಾ ಹೇತುಆದಿಧಮ್ಮಾನಂ ಸಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಅರಣೀಯತೋ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬತೋ, ಞಾಣೇನ ವಾ ಞಾತಬ್ಬತೋ ‘‘ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಆಕಾರೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪವತ್ತಿಆಕಾರೋ, ಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ಉಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಂ ಪನ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ। ‘‘ಸತ್ತಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿ ಪಠಾನಸ್ಸ ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ।
Atthoti vā hetuādidhammānaṃ sabhāvo veditabbo. So hi attano paccayuppannehi araṇīyato upagantabbato, ñāṇena vā ñātabbato ‘‘attho’’ti vuccati. Ākāroti tasseva pavattiākāro, yena attano paccayuppannānaṃ paccayabhāvaṃ upagacchatīti evamettha attho daṭṭhabbo. Taṃ pana vippayuttaṃ. ‘‘Sattahākārehī’’ti paṭhānassa kāraṇamāha ‘‘ukkaṭṭhaparicchedo hī’’tiādinā.
ಯಂ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ…ಪೇ॰… ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಆಸೇವನಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾನಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಟ್ಠಾನತಾಯ। ಸಹಜಾತಮ್ಪಿ ಹಿ ಅನನ್ತರಮೇವಾತಿ। ಕೋಚಿ ಪನೇತ್ಥಾತಿ ಏತ್ಥ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯಸಮುದಾಯೇ ಕೋಚಿ ತದೇಕದೇಸಭೂತೋ ಕಮ್ಮಸಭಾವೋ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥಾತಿ ‘‘ಯದಿದಂ ಆರಮ್ಮಣಪುರೇಜಾತೇ ಪನೇತ್ಥ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯತಾ ನ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಂ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ಆರಮ್ಮಣಪುರೇಜಾತಗ್ಗಹಣೇ। ವತ್ಥುಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯತಾ ಲಬ್ಭತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ನ ಹಿ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಂ ವತ್ಥು ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಮೇವಾತಿ। ಇತೋ ಉತ್ತರೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಇತೋ’’ತಿ ಇದಂ ಪಚ್ಚಾಮಸನಂ ಪುರೇಜಾತಂ ವಾ ಸನ್ಧಾಯ ಆರಮ್ಮಣಪುರೇಜಾತಂ ವಾ। ತತ್ಥ ಪಠಮನಯಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪುರೇಜಾತತೋ ಪರತೋಪೀ’’ತಿ। ತೇನ ಕಮ್ಮಾದಿಪಚ್ಚಯೇಸುಪಿ ವಕ್ಖಮಾನೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದುತಿಯಂ ಪನ ನಯಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಆಗತವಸೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಇತೋ ವಾ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಪ್ಪಯುತ್ತತೋ’’ತಿ, ಅತ್ತನಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಪನ ‘‘ನಿಸ್ಸಯಿನ್ದ್ರಿಯವಿಪ್ಪಯುತ್ತತೋ ವಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಯಮೇವಾಹ ‘‘ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತೀ’’ತಿಆದಿ। ಕಮ್ಮಾದೀಸು ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನಂ ನ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಇತೋ ಉತ್ತರೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಗೇವ ಅತಿದೇಸಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಪುರಿಮೋಯೇವ ಪುರೇಜಾತತೋಪೀತಿ ವುತ್ತಅತ್ಥೋಯೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ।
Yaṃ kammapaccayo…pe… daṭṭhabbaṃ āsevanakammapaccayānaṃ paccayuppannassa anantaraṭṭhānatāya. Sahajātampi hi anantaramevāti. Koci panetthāti ettha etasmiṃ pakatūpanissayasamudāye koci tadekadesabhūto kammasabhāvo pakatūpanissayoti attho. Tatthāti ‘‘yadidaṃ ārammaṇapurejāte panettha indriyavippayuttapaccayatā na labbhatī’’ti vuttaṃ, tasmiṃ, tasmiṃ vā ārammaṇapurejātaggahaṇe. Vatthussa vippayuttapaccayatā labbhatīti na vattabbā. Na hi ārammaṇabhūtaṃ vatthu vippayuttapaccayo hoti, atha kho nissayabhūtamevāti. Ito uttarīti ettha ‘‘ito’’ti idaṃ paccāmasanaṃ purejātaṃ vā sandhāya ārammaṇapurejātaṃ vā. Tattha paṭhamanayaṃ apekkhitvā vuttaṃ ‘‘purejātato paratopī’’ti. Tena kammādipaccayesupi vakkhamānesu labbhamānālabbhamānaṃ veditabbanti vuttaṃ hoti. Dutiyaṃ pana nayaṃ anapekkhitvā aṭṭhakathāyaṃ āgatavasena vuttaṃ ‘‘ito vā indriyavippayuttato’’ti, attanā vuttanayena pana ‘‘nissayindriyavippayuttato vā’’ti. Tattha vattabbaṃ sayamevāha ‘‘ārammaṇādhipatī’’tiādi. Kammādīsu labbhamānālabbhamānaṃ na vakkhati ‘‘ito uttarī’’tiādinā pageva atidesassa katattā, tasmā purimoyeva purejātatopīti vuttaatthoyeva adhippeto.
‘‘ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯತಂ ಅವಿಜಹನ್ತೋವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಚ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯೋ ವುತ್ತೋತಿ ‘‘ಮಗ್ಗವಜ್ಜಾನಂ ನವನ್ನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಪಚ್ಛಿಮಪಾಠೇ, ಪುರಿಮಪಾಠೇ ಪನ ‘‘ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯತಂ ಅವಿಜಹನ್ತೋವಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಏವ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾತಿ ‘‘ದಸನ್ನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಪಚ್ಛಿಮಪಾಠೇ ‘‘ಏಕಾದಸಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಪುರಿಮಪಾಠೇ ‘‘ದ್ವಾದಸಹೀ’’ತಿ।
‘‘Maggapaccayataṃ avijahantovā’’ti iminā ca maggapaccayo vuttoti ‘‘maggavajjānaṃ navanna’’nti vuttaṃ pacchimapāṭhe, purimapāṭhe pana ‘‘maggapaccayataṃ avijahantovā’’ti vuttattā eva maggapaccayena saddhiṃ sahajātādipaccayā gahetabbāti ‘‘dasanna’’nti vuttaṃ. Tattha pacchimapāṭhe ‘‘ekādasahākārehī’’ti vattabbaṃ, purimapāṭhe ‘‘dvādasahī’’ti.
ಸಮನನ್ತರನಿರುದ್ಧತಾಯ ಆರಮ್ಮಣಭಾವೇನ ಚಾತಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ವಿಸೇಸಮನಾಮಸಿತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಸಮನನ್ತರನಿರುದ್ಧತಾಯ ಆರಮ್ಮಣಭಾವೇನ, ನ ಚ ಸಮನನ್ತರನಿರುದ್ಧತಾಆರಮ್ಮಣಭಾವಸಾಮಞ್ಞೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನಾ’’ತಿ ಪಚ್ಚಯಸಭಾಗತಾದಸ್ಸನೇನ ಪಚ್ಚಯವಿಸಭಾಗತಾದಸ್ಸನೇನ ಚ ವುತ್ತಂ ಪದದ್ವಯಂ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಪದುದ್ಧಾರೋ ಕತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಹೇತುಆದೀನಂ ಸಹಜಾತಾನಂ…ಪೇ॰… ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಆಹ। ಹೇತುಆರಮ್ಮಣಾದೀನಂ ಸಹಜಾತಾಸಹಜಾತಭಾವೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಸಭಾಗತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಮಾದಿನಾತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪುರೇಜಾತಾನಂ ಚಕ್ಖಾದೀನಂ ರೂಪಾದೀನಞ್ಚ ಪುರೇಜಾತಭಾವೇನ ಸಭಾಗತಾ, ಪವತ್ತಿಯಂ ವತ್ಥುಖನ್ಧಾದೀನಂ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಾನಂ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಭಾವೇನ ವಿಸಭಾಗತಾತಿ ಏವಮಾದೀನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಹೇತುನಹೇತುಆದಿಭಾವತೋಪಿ ಚೇತ್ಥ ಯುಗಳಕತೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಹಿ ಹೇತುಭಾವೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ಇತರೇ ತದಞ್ಞಭಾವೇನ। ಏವಮಿತರೇಸುಪಿ ಯಥಾರಹಂ ಯುಗಳಕತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Samanantaraniruddhatāya ārammaṇabhāvena cāti vijjamānampi visesamanāmasitvā kevalaṃ samanantaraniruddhatāya ārammaṇabhāvena, na ca samanantaraniruddhatāārammaṇabhāvasāmaññenāti attho. ‘‘Iminā upāyenā’’ti paccayasabhāgatādassanena paccayavisabhāgatādassanena ca vuttaṃ padadvayaṃ ekajjhaṃ katvā paduddhāro katoti dassento ‘‘hetuādīnaṃ sahajātānaṃ…pe… yojetabbā’’ti āha. Hetuārammaṇādīnaṃ sahajātāsahajātabhāvena aññamaññavisabhāgatāti yojanā. Evamādināti ādi-saddena purejātānaṃ cakkhādīnaṃ rūpādīnañca purejātabhāvena sabhāgatā, pavattiyaṃ vatthukhandhādīnaṃ purejātapacchājātānaṃ purejātapacchājātabhāvena visabhāgatāti evamādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo. Hetunahetuādibhāvatopi cettha yugaḷakato viññātabbo vinicchayo. Hetupaccayo hi hetubhāvena paccayo, itare tadaññabhāvena. Evamitaresupi yathārahaṃ yugaḷakato veditabbo.
ಉಭಯಪ್ಪಧಾನತಾತಿ ಜನನೋಪತ್ಥಮ್ಭನಪ್ಪಧಾನತಾ। ಠಾನನ್ತಿ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥವಚನಂ ಕಾರಣಭಾವೋತಿ ವಿನಾಪಿ ಭಾವಪಚ್ಚಯಂ ಭಾವಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಞಾಯತೀತಿ। ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಭಿನ್ದನ್ತೇನಾತಿ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಿಭಾಗೇನ ವಿಭಜನ್ತೇನ। ತಯೋಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯವಿಭಾಗಭಾವತೋ। ಉಪನಿಸ್ಸಯಗ್ಗಹಣಮೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ ಸಾಮಞ್ಞರೂಪೇನ। ತತ್ಥಾತಿ ಏವಮವಟ್ಠಿತೇ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯೋತಿ ಭಿನ್ದನಂ ವಿಭಾಗಕರಣಂ ಯದಿ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ರೂಪಾನಂ ಪಚ್ಚಯತ್ತಾಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ, ನನು ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಾಪಿ ರೂಪಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ನ ಹೋನ್ತಿಯೇವಾತಿ? ಸಚ್ಚಂ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಪನ ದಸ್ಸಿತನಯಾತಿ ತದೇಕದೇಸೇನ ಇತರಮ್ಪಿ ದಸ್ಸಿತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಆರಮ್ಮಣಂ…ಪೇ॰… ದಟ್ಠಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಂಸಮಾನಗತಿಕತ್ತಾತಿ ತೇಹಿ ಅನನ್ತರಾದೀಹಿ ಸಮಾನಗತಿಕತ್ತಾ ಅರೂಪಾನಂಯೇವ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ। ತನ್ತಿ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಂ। ತತ್ಥಾತಿ ಅನನ್ತರಾದೀಸು ಪಠಿತ್ವಾ।
Ubhayappadhānatāti jananopatthambhanappadhānatā. Ṭhānanti padassa atthavacanaṃ kāraṇabhāvoti vināpi bhāvapaccayaṃ bhāvapaccayassa attho ñāyatīti. Upanissayaṃ bhindantenāti anantarūpanissayapakatūpanissayavibhāgena vibhajantena. Tayopi upanissayā vattabbā upanissayavibhāgabhāvato. Upanissayaggahaṇameva kātabbaṃ sāmaññarūpena. Tatthāti evamavaṭṭhite anantarūpanissayapakatūpanissayoti bhindanaṃ vibhāgakaraṇaṃ yadi pakatūpanissayassa rūpānaṃ paccayattābhāvadassanatthaṃ, nanu ārammaṇūpanissayaanantarūpanissayāpi rūpānaṃ paccayā na hontiyevāti? Saccaṃ na honti, te pana dassitanayāti tadekadesena itarampi dassitameva hotīti imamatthaṃ dassento ‘‘ārammaṇaṃ…pe… daṭṭhabba’’nti āha. Taṃsamānagatikattāti tehi anantarādīhi samānagatikattā arūpānaṃyeva paccayabhāvato. Tanti purejātapaccayaṃ. Tatthāti anantarādīsu paṭhitvā.
ಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸಪಕಿಣ್ಣಕವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paccayaniddesapakiṇṇakavinicchayakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
