Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā

    புச்சா²வாரோ

    Pucchāvāro

    1. பச்சயானுலோமவண்ணனா

    1. Paccayānulomavaṇṇanā

    ஏகேகங் திகங் து³கஞ்சாதி குஸலத்திகாதீ³ஸு பா³வீஸதியா திகேஸு ஹேதுது³காதீ³ஸு ஸதங் து³கேஸு ஏகேகங் திகங் து³கஞ்ச. ந திகது³கந்தி துல்யயோகீ³னங் ந திகது³கந்தி அத்தோ². திகவிஸிட்ட²ங் பன து³கங், து³கவிஸிட்ட²ஞ்ச திகங், திகவிஸிட்ட²திகது³கவிஸிட்ட²து³கேஸு விய நிஸ்ஸாய உபரி தே³ஸனா பவத்தா ஏவாதி.

    Ekekaṃ tikaṃ dukañcāti kusalattikādīsu bāvīsatiyā tikesu hetudukādīsu sataṃ dukesu ekekaṃ tikaṃ dukañca. Na tikadukanti tulyayogīnaṃ na tikadukanti attho. Tikavisiṭṭhaṃ pana dukaṃ, dukavisiṭṭhañca tikaṃ, tikavisiṭṭhatikadukavisiṭṭhadukesu viya nissāya upari desanā pavattā evāti.

    யே குஸலாதி³த⁴ம்மே படிச்சாதி வுத்தா ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி ஹேதுபச்சயா’’திஆதீ³ஸு, தே குஸலாதி³த⁴ம்மா படிச்சத்த²ங் ப²ரந்தா ஹேதுஆதி³பச்சயட்ட²ங் ஸாதெ⁴ந்தா குஸலாதி³பச்சயா சேவாதி அத்தோ². தேனேவாஹாதி யஸ்மா பச்சயத⁴ம்மானங் பச்சயுப்பன்னேஸு படிச்சத்த²ப²ரணங் உப⁴யேஸங் தேஸங் ஸஹபா⁴வே ஸதி, நாஞ்ஞதா². தேனேவ காரணேனாஹ ‘‘தே ச கோ² ஸஹஜாதாவா’’தி. தேதி ஹேதுஆதி³பச்சயா. தேஸு ஹி ஹேதுஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயாத³யோ ஸஹஜாதா, அனந்தரஸமனந்தராத³யோ அஸஹஜாதா பச்சயா ஹொந்தீதி. ஏதேஹி த்³வீஹி வாரேஹி இதரேதரத்த²போ³த⁴னவஸேன பவத்தாய தே³ஸனாய கிங் ஸாதி⁴தங் ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஏவஞ்ச நிருத்திகோஸல்லங் ஜனிதங் ஹோதீ’’தி.

    Ye kusalādidhamme paṭiccāti vuttā ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādīsu, te kusalādidhammā paṭiccatthaṃ pharantā hetuādipaccayaṭṭhaṃ sādhentā kusalādipaccayā cevāti attho. Tenevāhāti yasmā paccayadhammānaṃ paccayuppannesu paṭiccatthapharaṇaṃ ubhayesaṃ tesaṃ sahabhāve sati, nāññathā. Teneva kāraṇenāha ‘‘te ca kho sahajātāvā’’ti. Teti hetuādipaccayā. Tesu hi hetusahajātaaññamaññanissayādayo sahajātā, anantarasamanantarādayo asahajātā paccayā hontīti. Etehi dvīhi vārehi itaretaratthabodhanavasena pavattāya desanāya kiṃ sādhitaṃ hotīti āha ‘‘evañca niruttikosallaṃ janitaṃ hotī’’ti.

    தே தே பஞ்ஹே உத்³த⁴ரித்வாதி ‘‘ஸியா குஸலோ த⁴ம்மோ குஸலஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோ’’திஆத³யோ யே யே பஞ்ஹா விஸ்ஸஜ்ஜனங் லப⁴ந்தி, தே தே பஞ்ஹே உத்³த⁴ரித்வா. பமாத³லேகா² ஏஸாதி இத³ங் ‘‘குஸலோ ஹேது ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் த⁴ம்மான’’ந்தி லிகி²தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். படிச்சஸஹஜாதவாரேஸு ஸஹஜாதபச்சயோ, பச்சயனிஸ்ஸயவாரேஸு நிஸ்ஸயபச்சயோ, ஸங்ஸட்ட²ஸம்பயுத்தவாரேஸு ஸம்பயுத்தபச்சயோ ஏகந்திகோதி கத்வா வுத்தோதி ஆஹ ‘‘புரிமவாரேஸு…பே॰… நியமெத்வா’’தி. தத்தா²தி தேஸு புரிமவாரேஸு ச²ஸு. ந விஞ்ஞாயந்தி ஸரூபதோ அனுத்³த⁴டத்தா. ஏவமாதீ³ஹி பஞ்ஹேஹி. ஹேதாதி³பச்சயபச்சயுப்பன்னேஸூதி ஹேதுஆதீ³ஸு பச்சயத⁴ம்மேஸு ஸம்பயுத்தக்க²ந்தா⁴தி³பே⁴தே³ஸு தேஸங் பச்சயுப்பன்னேஸு. நித்³தா⁴ரணே சேதங் பு⁴ம்மங். ஹேதாதி³பச்சயானங் நிச்ச²யாபா⁴வதோதி ‘‘இமே நாம தே ஹேதுஆத³யோ பச்சயத⁴ம்மா’’தி நிச்ச²யாபா⁴வதோ ஸரூபதோ அனித்³தா⁴ரிதத்தா. யதா² ஹி நாம நானாஜடாஜடிதங் கு³ம்ப³ந்தரக³தஞ்ச தங்ஸதி³ஸங் ஸரூபதோ அதி³ஸ்ஸமானங் இத³ங் தந்தி ந வினிச்சி²னீயதி, ஏவங் ஞாதுங் இச்சி²தோபி அத்தோ² ஸரூபதோ அனித்³தா⁴ரிதோ நிஜ்ஜடோ நிகு³ம்போ³ ச நாம ந ஹோதி நிச்ச²யாபா⁴வதோ, ஸரூபதோ பன தஸ்மிங் நித்³தா⁴ரிதே தப்³பி³ஸயஸ்ஸ நிச்ச²யஸ்ஸ வஸேன புக்³க³லஸ்ஸ அஸம்பு³த்³த⁴பா⁴வாப்பத்தியா ஸோ பஞ்ஹோ நிஜ்ஜடோ நிகு³ம்போ³ ச நாம ஹோதீதி ஆஹ ‘‘நிச்ச²யாபா⁴வதோ தே பஞ்ஹா நிஜ்ஜடா நிகு³ம்பா³ ச கத்வா ந விப⁴த்தா’’தி, ‘‘ந கோசி புச்சா²ஸங்க³ஹிதோ…பே॰… விப⁴த்தா’’தி ச. ந்தி பஞ்ஹாவிஸ்ஸஜ்ஜனங் ஸந்தா⁴ய நிஜ்ஜடதா ந வுத்தா, அத² கோ² நிச்ச²யுப்பாத³னந்தி அதி⁴ப்பாயோ.

    Tete pañhe uddharitvāti ‘‘siyā kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’tiādayo ye ye pañhā vissajjanaṃ labhanti, te te pañhe uddharitvā. Pamādalekhā esāti idaṃ ‘‘kusalo hetu hetusampayuttakānaṃ dhammāna’’nti likhitaṃ sandhāya vuttaṃ. Paṭiccasahajātavāresu sahajātapaccayo, paccayanissayavāresu nissayapaccayo, saṃsaṭṭhasampayuttavāresu sampayuttapaccayo ekantikoti katvā vuttoti āha ‘‘purimavāresu…pe… niyametvā’’ti. Tatthāti tesu purimavāresu chasu. Na viññāyanti sarūpato anuddhaṭattā. Evamādīhi pañhehi. Hetādipaccayapaccayuppannesūti hetuādīsu paccayadhammesu sampayuttakkhandhādibhedesu tesaṃ paccayuppannesu. Niddhāraṇe cetaṃ bhummaṃ. Hetādipaccayānaṃ nicchayābhāvatoti ‘‘ime nāma te hetuādayo paccayadhammā’’ti nicchayābhāvato sarūpato aniddhāritattā. Yathā hi nāma nānājaṭājaṭitaṃ gumbantaragatañca taṃsadisaṃ sarūpato adissamānaṃ idaṃ tanti na vinicchinīyati, evaṃ ñātuṃ icchitopi attho sarūpato aniddhārito nijjaṭo nigumbo ca nāma na hoti nicchayābhāvato, sarūpato pana tasmiṃ niddhārite tabbisayassa nicchayassa vasena puggalassa asambuddhabhāvāppattiyā so pañho nijjaṭo nigumbo ca nāma hotīti āha ‘‘nicchayābhāvato te pañhā nijjaṭā nigumbā ca katvā na vibhattā’’ti, ‘‘na koci pucchāsaṅgahito…pe… vibhattā’’ti ca. Tanti pañhāvissajjanaṃ sandhāya nijjaṭatā na vuttā, atha kho nicchayuppādananti adhippāyo.

    ட²பனங் நாம இத⁴ வினெய்யஸந்தானே பதிட்ட²பனங், தங் பன தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ தீ³பனங் ஜோதனந்தி ஆஹ ‘‘பகாஸிதத்தா’’தி. பகாரேஹீதி ஹேதுஆதி³பச்சயப்பகாரேஹி, குஸலாதி³பச்சயபச்சயுப்பன்னப்பகாரேஹி வா.

    Ṭhapanaṃ nāma idha vineyyasantāne patiṭṭhapanaṃ, taṃ pana tassa atthassa dīpanaṃ jotananti āha ‘‘pakāsitattā’’ti. Pakārehīti hetuādipaccayappakārehi, kusalādipaccayapaccayuppannappakārehi vā.

    25-34. பரிகப்பனங் வித³ஹனந்தி கத்வா ஆஹ ‘‘பரிகப்பபுச்சா²தி விதி⁴புச்சா²’’தி. ஸியாதி ப⁴வெய்யாதி அத்தோ². ஏஸோ விதி⁴ கிங் அத்தீ²தி ஏதேன ‘‘ஸியா’’தி விதி⁴ம்ஹி கிரியாபத³ங். புச்சா² பன வாக்யத்த²ஸித்³தா⁴ வேதி³தப்³பா³. தமேவ ஹி வாக்யத்த²ஸித்³த⁴ங் புச்ச²ங் த³ஸ்ஸேதுங் அட்ட²கதா²யம்பி ‘‘கிங் ஸோ குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச ஸியா’’தி வுத்தங். ஸங்புச்ச²னங் பரிகப்பபுச்சா²தி தஸ்மிங் பக்கே² ஹி கிரியாய பதே³னேவ புச்சா² விபா⁴வீயதீதி வுத்தங் ஹோதீதி. ‘‘ஸியா குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜெய்ய ஹேதுபச்சயா’’தி எத்த² ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச ஹேதுபச்சயா’’தி உப⁴யமித³ங் பச்சயவசனங், ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜெய்யா’’தி பச்சயுப்பன்னவசனங். தேஸு பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ பச்சயபா⁴வே விபா⁴விதே பச்சயுப்பன்னஸ்ஸ உப்பத்தி அத்த²தோ விபா⁴விதாயேவ ஹோதீதி பச்சயத⁴ம்மோவ புச்சி²தப்³போ³. தத்த² ச பச்சயத⁴ம்மவிஸிட்டோ² படிச்சத்தோ² வா புச்சி²தப்³போ³ ஸியா பச்சயவிஸிட்டோ² வாதி து³விதா⁴ புச்சி²தப்³பா³யேவ அத்த²விகப்பா அட்ட²கதா²யங் வுத்தா. தேஸு பட²மஸ்மிங் புச்சா² ஸதோ³ஸாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யோ குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜெய்யா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ஸப்³ப³புச்சா²னங் பவத்திதோதி குஸலமூலாதீ³னங் ஸத்தஸத்தபுச்சா²னங் பவத்தனதோ, உப்பஜ்ஜமானங் குஸலங். தேஹி பச்சயேஹீதி பச்சா²ஜாதவிபாகபச்சயேஹி உப்பத்தி அனுஞ்ஞாதாதி ஆபஜ்ஜதி, ந ச தங் யுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. தங்தங்பச்சயாதி ததோ ததோ யோனிஸோமனஸிகாராதி³பச்சயதோ. ப⁴வனமத்தி²தா எத்த² ந ச புச்சி²தாதி ‘‘கிங் ஸியா’’தி வுத்தயோஜனாய தோ³ஸமாஹ. ஏவஞ்ச கத்வாதி உப்பத்தியா ஏவ புச்சி²தத்தா.

    25-34. Parikappanaṃ vidahananti katvā āha ‘‘parikappapucchāti vidhipucchā’’ti. Siyāti bhaveyyāti attho. Eso vidhi kiṃ atthīti etena ‘‘siyā’’ti vidhimhi kiriyāpadaṃ. Pucchā pana vākyatthasiddhā veditabbā. Tameva hi vākyatthasiddhaṃ pucchaṃ dassetuṃ aṭṭhakathāyampi ‘‘kiṃ so kusalaṃ dhammaṃ paṭicca siyā’’ti vuttaṃ. Saṃpucchanaṃ parikappapucchāti tasmiṃ pakkhe hi kiriyāya padeneva pucchā vibhāvīyatīti vuttaṃ hotīti. ‘‘Siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā’’ti ettha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca hetupaccayā’’ti ubhayamidaṃ paccayavacanaṃ, ‘‘kusalo dhammo uppajjeyyā’’ti paccayuppannavacanaṃ. Tesu paccayadhammassa paccayabhāve vibhāvite paccayuppannassa uppatti atthato vibhāvitāyeva hotīti paccayadhammova pucchitabbo. Tattha ca paccayadhammavisiṭṭho paṭiccattho vā pucchitabbo siyā paccayavisiṭṭho vāti duvidhā pucchitabbāyeva atthavikappā aṭṭhakathāyaṃ vuttā. Tesu paṭhamasmiṃ pucchā sadosāti dassento ‘‘yo kusalo dhammo uppajjeyyā’’tiādimāha. Tattha sabbapucchānaṃ pavattitoti kusalamūlādīnaṃ sattasattapucchānaṃ pavattanato, uppajjamānaṃ kusalaṃ. Tehi paccayehīti pacchājātavipākapaccayehi uppatti anuññātāti āpajjati, na ca taṃ yuttanti adhippāyo. Taṃtaṃpaccayāti tato tato yonisomanasikārādipaccayato. Bhavanamatthitā ettha na ca pucchitāti ‘‘kiṃ siyā’’ti vuttayojanāya dosamāha. Evañca katvāti uppattiyā eva pucchitattā.

    தத்தா²தி ‘‘அத² வா’’திஆதி³னா வுத்தே அத்த²ந்தரே. உப்பஜ்ஜெய்யாதி உப்பத்திங் அனுஜானித்வாதி ‘‘உப்பஜ்ஜெய்யா’’தி எத்த² வுத்தங் குஸலபச்சயங் உப்பத்திங் அனுஜானித்வா. தஸ்ஸாதி உப்பத்தியா. ப⁴வனபுச்ச²னந்தி ஹேதுபச்சயா ப⁴வனபுச்ச²னங் ந யுத்தந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. புன தஸ்ஸாதி ஹேதுபச்சயா உப்பத்தியா. ப⁴வனபுச்ச²னந்தி கேவலங் ப⁴வனபுச்ச²னங். தஸ்மாதி யஸ்மா வுத்தனயேன உப⁴யத்தா²பி உப்பத்திஅனுஜானநமுகே²ன ப⁴வனபுச்ச²னங் அயுத்தங், தஸ்மா. அனுஜானநஞ்ச அட்ட²கதா²யங் வுத்தே அத்த²விகப்பத்³வயே அத்த²தோ ஆபன்னங், தங் அனநுஜானந்தோ ஆஹ ‘‘அனநுஜானித்வாவா’’திஆதி³. ஸங்புச்ச²னமேவாதி இமினா ஸங்புச்ச²னே ‘‘உப்பஜ்ஜெய்யா’’தி இத³ங் கிரியாபத³ந்தி த³ஸ்ஸேதி. யதி³ ஏவங் ‘‘ஸியா’’தி இத³ங் கத²ந்தி ஆஹ ‘‘ஸியாதி…பே॰… புச்ச²தீ’’தி. அயங் நயோதி ‘‘ஸியா’’திஆதி³னா அனந்தரவுத்தோ அத்த²னயோ. ந விஞ்ஞாயதி அனாமட்ட²விஸேஸத்தா. த்³வேபி புச்சா²தி ஸம்ப⁴வனபுச்சா² தப்³பி³ஸேஸபுச்சா² சாதி து³விதா⁴பி புச்சா² ஏகாயேவ புச்சா² ஸங்புச்ச²னபா⁴வதோ ஏகாதி⁴கரணபா⁴வதோ ச.

    Tatthāti ‘‘atha vā’’tiādinā vutte atthantare. Uppajjeyyāti uppattiṃ anujānitvāti ‘‘uppajjeyyā’’ti ettha vuttaṃ kusalapaccayaṃ uppattiṃ anujānitvā. Tassāti uppattiyā. Bhavanapucchananti hetupaccayā bhavanapucchanaṃ na yuttanti sambandho. Puna tassāti hetupaccayā uppattiyā. Bhavanapucchananti kevalaṃ bhavanapucchanaṃ. Tasmāti yasmā vuttanayena ubhayatthāpi uppattianujānanamukhena bhavanapucchanaṃ ayuttaṃ, tasmā. Anujānanañca aṭṭhakathāyaṃ vutte atthavikappadvaye atthato āpannaṃ, taṃ ananujānanto āha ‘‘ananujānitvāvā’’tiādi. Saṃpucchanamevāti iminā saṃpucchane ‘‘uppajjeyyā’’ti idaṃ kiriyāpadanti dasseti. Yadi evaṃ ‘‘siyā’’ti idaṃ kathanti āha ‘‘siyāti…pe… pucchatī’’ti. Ayaṃ nayoti ‘‘siyā’’tiādinā anantaravutto atthanayo. Na viññāyati anāmaṭṭhavisesattā. Dvepi pucchāti sambhavanapucchā tabbisesapucchā cāti duvidhāpi pucchā ekāyeva pucchā saṃpucchanabhāvato ekādhikaraṇabhāvato ca.

    க³மனுஸ்ஸுக்கவசனந்தி க³மனஸ்ஸ உஸ்ஸுக்கவசனங். க³மனகிரியாய யதா² அத்தனோ கத்தா உபரி கத்தப்³ப³கிரியாய யொக்³யரூபோ ஹோதி, ஏவமேவ டா²னங் க³மனுஸ்ஸுக்கனங் தஸ்ஸ போ³த⁴னங் வசனங். ஏவங்பூ⁴தா ச கிரியா யஸ்மா அத்த²தோ கிரியந்தராபெக்கா² நாம ஹோதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘க³மனஸ்ஸ…பே॰… அத்தோ²’’தி. கத²ங் பனேதஸ்மிங் ஸஹஜாதபச்சயபட்டா²னே படிச்சவாரே படிச்சஸத்³த³ஸ்ஸ பச்சி²மகாலகிரியாபெக்க²தாதி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘யதி³பீ’’திஆதி³. தேனேதங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘அஸதிபி படிஅயனுப்பஜ்ஜனானங் காலபே⁴தே³ அஞ்ஞத்ர ஹேதுப²லேஸு தி³ஸ்ஸமானங் புரிமபச்சி²மகாலதங் ஹேதுப²லதாஸாமஞ்ஞதோ இதா⁴பி ஸமாரோபெத்வா ருள்ஹீவஸேன புரிமபச்சி²மகாலவோஹாரோ கதோ’’தி. தேனாஹ ‘‘க³ஹணப்பவத்திஆகாரவஸேன…பே॰… த³ட்ட²ப்³போ³’’தி. தத்த² அத்தபடிலாபோ⁴ உப்பாதோ³தி அத்தோ².

    Gamanussukkavacananti gamanassa ussukkavacanaṃ. Gamanakiriyāya yathā attano kattā upari kattabbakiriyāya yogyarūpo hoti, evameva ṭhānaṃ gamanussukkanaṃ tassa bodhanaṃ vacanaṃ. Evaṃbhūtā ca kiriyā yasmā atthato kiriyantarāpekkhā nāma hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘gamanassa…pe… attho’’ti. Kathaṃ panetasmiṃ sahajātapaccayapaṭṭhāne paṭiccavāre paṭiccasaddassa pacchimakālakiriyāpekkhatāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘yadipī’’tiādi. Tenetaṃ dasseti ‘‘asatipi paṭiayanuppajjanānaṃ kālabhede aññatra hetuphalesu dissamānaṃ purimapacchimakālataṃ hetuphalatāsāmaññato idhāpi samāropetvā ruḷhīvasena purimapacchimakālavohāro kato’’ti. Tenāha ‘‘gahaṇappavattiākāravasena…pe… daṭṭhabbo’’ti. Tattha attapaṭilābho uppādoti attho.

    க³மனந்தி ‘‘படிச்சா’’தி எத்த² லப்³ப⁴மானங் அயனகிரியங் பரியாயந்தரேனாஹ. ஸா பனத்த²தோ பவத்தி, பவத்தி ச த⁴ம்மானங் யதா²பச்சயங் உப்பத்தியேவ. ஸபா⁴வத⁴ம்மானஞ்ஹி உப்பத்தியங் லோகே ஸப்³போ³ கிரியாகாரகவோஹாரோ, தஸ்மா ‘‘படிச்சா’’தி எத்த² லப்³ப⁴மானங் யங் படிஅயனங் படிக³மனங் அத்த²தோ படிஉப்பஜ்ஜமானங், தஞ்ச க³ச்ச²ந்தாதி³அபெக்கா²ய ஹோதீதி ஆஹ ‘‘க³ச்ச²ந்தஸ்ஸ படிக³மனங், உப்பஜ்ஜந்தஸ்ஸ படிஉப்பஜ்ஜன’’ந்தி. தயித³ங் க³மனபடிக³மனங், உப்பஜ்ஜனபடிஉப்பஜ்ஜனங் ஸமானகிரியா. கத²ங்? யஸ்மா படிகரணங் படிஸத்³த³த்தோ². தஸ்மாதி யஸ்மா ஸஹஜாதபச்சயபூ⁴தஸ்ஸ உப்பஜ்ஜந்தஸ்ஸ படிஉப்பஜ்ஜனங் ‘‘படிச்ச உப்பஜ்ஜதீ’’தி எத்த² அத்தோ², தஸ்மா. ததா³யத்துப்பத்தியாதி ஸஹயோகே³ கரணவசனங், கரணத்தே², ஹேதுத்தே² வா, தஸ்மிங் உப்பஜ்ஜமானே குஸலத⁴ம்மே ஆயத்தாய படிப³த்³தா⁴ய உப்பத்தியா ஸஹேவ படிக³ந்த்வாதி அத்தோ². தேன படிஅயனத்தலாபா⁴னங் ஸமானகாலதங் த³ஸ்ஸேதி. தேனேவாஹ ‘‘ஸஹஜாதபச்சயங் கத்வாதி வுத்தங் ஹோதீ’’திஆதி³. நனு ச ஸமானகாலகிரியாயங் ஈதி³ஸோ ஸத்³த³ப்பயோகோ³ நத்தி², புரிமகாலகிரியாயமேவ ச அத்தீ²தி? நாயமேகந்தோ ஸமானகாலகிரியாயம்பி கேஹிசி இச்சி²தத்தா. ததா² ஹி –

    Gamananti ‘‘paṭiccā’’ti ettha labbhamānaṃ ayanakiriyaṃ pariyāyantarenāha. Sā panatthato pavatti, pavatti ca dhammānaṃ yathāpaccayaṃ uppattiyeva. Sabhāvadhammānañhi uppattiyaṃ loke sabbo kiriyākārakavohāro, tasmā ‘‘paṭiccā’’ti ettha labbhamānaṃ yaṃ paṭiayanaṃ paṭigamanaṃ atthato paṭiuppajjamānaṃ, tañca gacchantādiapekkhāya hotīti āha ‘‘gacchantassa paṭigamanaṃ, uppajjantassa paṭiuppajjana’’nti. Tayidaṃ gamanapaṭigamanaṃ, uppajjanapaṭiuppajjanaṃ samānakiriyā. Kathaṃ? Yasmā paṭikaraṇaṃ paṭisaddattho. Tasmāti yasmā sahajātapaccayabhūtassa uppajjantassa paṭiuppajjanaṃ ‘‘paṭicca uppajjatī’’ti ettha attho, tasmā. Tadāyattuppattiyāti sahayoge karaṇavacanaṃ, karaṇatthe, hetutthe vā, tasmiṃ uppajjamāne kusaladhamme āyattāya paṭibaddhāya uppattiyā saheva paṭigantvāti attho. Tena paṭiayanattalābhānaṃ samānakālataṃ dasseti. Tenevāha ‘‘sahajātapaccayaṃ katvāti vuttaṃ hotī’’tiādi. Nanu ca samānakālakiriyāyaṃ īdiso saddappayogo natthi, purimakālakiriyāyameva ca atthīti? Nāyamekanto samānakālakiriyāyampi kehici icchitattā. Tathā hi –

    ‘‘நிஹந்த்வா திமிரங் லோகே, உதி³தோ ஸதரங்ஸமி;

    ‘‘Nihantvā timiraṃ loke, udito sataraṃsami;

    லோகேகசக்கு²பூ⁴தோய-மத்த²மேதி தி³வாகரோ.

    Lokekacakkhubhūtoya-matthameti divākaro.

    ‘‘ஸிரீவிலாஸரூபேன, ஸப்³ப³ஸோபா⁴விபா⁴வினா;

    ‘‘Sirīvilāsarūpena, sabbasobhāvibhāvinā;

    ஓபா⁴ஸெத்வாதி³தோ பு³த்³தோ⁴, ஸதரங்ஸி யதா² பரோ’’தி. –

    Obhāsetvādito buddho, sataraṃsi yathā paro’’ti. –

    ச பயோகா³ தி³ஸ்ஸந்தி.

    Ca payogā dissanti.

    35-38. தாஸூதி து³கமூலகனயே ஹேதாரம்மணது³கே ஏகூனபஞ்ஞாஸபுச்சா², தாஸு. ஹேதாரம்மணது³கேதி ‘‘ஹேதுபச்சயா ஆரம்மணபச்சயா’’தி ஏவங் ஹேதுபச்சயஆரம்மணபச்சயானங் வஸேன ஆக³தே பச்சயது³கே. த்³வின்னங் புச்சா²னங் த³ஸ்ஸிதத்தாதி யஸ்மிங் வாசனாமக்³கே³ குஸலபத³மூலா குஸலபதா³வஸானா , குஸலாதி³பத³த்தயமூலா குஸலாதி³பத³த்தயாவஸானா ச ஏகூனபஞ்ஞாஸாய புச்சா²னங் ஆதி³பரியோஸானபூ⁴தா த்³வே ஏவ புச்சா² த³ஸ்ஸிதா, தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். எத்தா²தி ஏதஸ்மிங் பண்ணத்திவாரே புச்சா²னங் வுத்தோ ந பச்சயானந்தி அத்தோ². புச்சா²ய ஹி வஸேன ஹேதுபச்சயே ஹேதுபச்சயஸங்கா²தங் ஏகமூலங் ஏதஸ்ஸாதி ஏகமூலகோ, நயஸத்³தா³பெக்கா²ய சாயங் புல்லிங்க³னித்³தே³ஸோ. ஏவங் ஆரம்மணபச்சயமூலகாதீ³ஸு. ததா² ஹேதுஆரம்மணபச்சயஸங்கா²தானி த்³வே மூலானி ஏதஸ்ஸாதி த்³விமூலகோதிஆதி³னா யோஜேதப்³பா³. பச்சயானங் பன வுச்சமானே பட²மனயஸ்ஸ ஏகமூலகதா ந ஸியா. ந ஹி தத்த² பச்சயந்தரங் அத்தி², யங் மூலபா⁴வேன வத்தப்³ப³ங் ஸியா. தேனாஹ ‘‘பச்சயானங் பன வஸேனா’’திஆதி³. ஹேதாரம்மணது³காதீ³னந்தி அவயவே ஸாமிவசனங், அதி⁴பதிஆதீ³னந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ததோ பரங் மூலஸ்ஸ அபா⁴வதோ ஸப்³ப³மூலகங் அனவஸேஸானங் பச்சயானங் மூலபா⁴வேன க³ஹிதத்தா. ந ஹி மூலவந்தபா⁴வேன க³ஹிதா பச்சயா மூலபா⁴வேன க³ய்ஹந்தி. பச்சயக³மனங் பாளிக³மனந்தி விஞ்ஞாயதி அபி⁴தெ⁴ய்யானுரூபங் லிங்க³வசனாதீ³தி கத்வா. இதா⁴தி அனுலோமே. -ஸத்³தோ³ உபசயத்தோ². ஸோ தேவீஸதிமூலஸ்ஸ ஸப்³ப³மூலபா⁴வங் உபசயேன வுச்சமானங் ஜோதேதி.

    35-38. Tāsūti dukamūlakanaye hetārammaṇaduke ekūnapaññāsapucchā, tāsu. Hetārammaṇaduketi ‘‘hetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ hetupaccayaārammaṇapaccayānaṃ vasena āgate paccayaduke. Dvinnaṃ pucchānaṃ dassitattāti yasmiṃ vācanāmagge kusalapadamūlā kusalapadāvasānā , kusalādipadattayamūlā kusalādipadattayāvasānā ca ekūnapaññāsāya pucchānaṃ ādipariyosānabhūtā dve eva pucchā dassitā, taṃ sandhāya vuttaṃ. Etthāti etasmiṃ paṇṇattivāre pucchānaṃ vutto na paccayānanti attho. Pucchāya hi vasena hetupaccaye hetupaccayasaṅkhātaṃ ekamūlaṃ etassāti ekamūlako, nayasaddāpekkhāya cāyaṃ pulliṅganiddeso. Evaṃ ārammaṇapaccayamūlakādīsu. Tathā hetuārammaṇapaccayasaṅkhātāni dve mūlāni etassāti dvimūlakotiādinā yojetabbā. Paccayānaṃ pana vuccamāne paṭhamanayassa ekamūlakatā na siyā. Na hi tattha paccayantaraṃ atthi, yaṃ mūlabhāvena vattabbaṃ siyā. Tenāha ‘‘paccayānaṃ pana vasenā’’tiādi. Hetārammaṇadukādīnanti avayave sāmivacanaṃ, adhipatiādīnanti sambandho. Tato paraṃ mūlassa abhāvato sabbamūlakaṃ anavasesānaṃ paccayānaṃ mūlabhāvena gahitattā. Na hi mūlavantabhāvena gahitā paccayā mūlabhāvena gayhanti. Paccayagamanaṃ pāḷigamananti viññāyati abhidheyyānurūpaṃ liṅgavacanādīti katvā. Idhāti anulome. Ca-saddo upacayattho. So tevīsatimūlassa sabbamūlabhāvaṃ upacayena vuccamānaṃ joteti.

    39-40. ஏவங் ஸதீதி ‘‘ஆரம்மணபச்சயா ஹேதுபச்சயா’’தி ஆரபி⁴த்வா ‘‘ஆரம்மணபச்சயா அவிக³தபச்சயா, ஆரம்மணபச்சயா ஹேதுபச்சயா’’தி ஏவங் வாசனாமக்³கே³ ஸதி. சக்கப³ந்த⁴னவஸேன பாளிக³தி ஆபஜ்ஜது, கோ தோ³ஸோதி கதா³சி வதெ³ய்யாதி ஆஹ ‘‘ஹெட்டி²மஸோத⁴னவஸேன ச இத⁴ அபி⁴த⁴ம்மே பாளி க³தா’’தி. ததா² ஹி க²ந்த⁴விப⁴ங்கா³தீ³ஸுபி பாளி ஹெட்டி²மஸோத⁴னவஸேன பவத்தா. க³ணனசாரேன தமத்த²ங் ஸாதே⁴துங் ‘‘ஏவஞ்ச கத்வா’’திஆதி³ வுத்தங். ஆரம்மணாதீ³ஸூதி ஆரம்மணமூலகாதீ³ஸு நயேஸு. தஸ்மிங் தஸ்மிந்தி தஸ்மிங் தஸ்மிங் ஆரம்மணாதி³பச்சயே. ஸுத்³தி⁴கதோதி ஸுத்³தி⁴கனயதோ. தஸ்மாதி ஆரம்மணமூலகாதீ³ஸு ஸுத்³தி⁴கனயஸ்ஸ அலப்³ப⁴மானத்தா. ஏகமூலகனயோ த³ட்ட²ப்³போ³ ஆரம்மணமூலகேதி அதி⁴ப்பாயோ. ‘‘ஆரம்மணபச்சயா…பே॰… அவிக³தபச்சயாதி வா’’திஆதி³ தாதி³ஸங் வாசனாமக்³க³ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். யத்த² ‘‘ஆரம்மணபச்சயா ஹேதுபச்சயா, ஆரம்மணபச்சயா அதி⁴பதிபச்சயா, ஆரம்மணபச்சயா…பே॰… அவிக³தபச்சயா’’தி ஏவங் ஆரம்மணமூலகே அனந்தரபச்சயமூலபூ⁴தா ஆரம்மணபச்சயபரியோஸானமேவ ஏகமூலகங் த³ஸ்ஸெத்வா உபரி அவஸிட்ட²ஏகமூலகதோ பட்டா²ய யாவ ஸப்³ப³மூலகே விக³தபச்சயா, தாவ ஸங்கி²பித்வா அவிக³தபச்சயோவ த³ஸ்ஸிதோ. தேனாஹ ‘‘ஏகமூலகேஸூ’’திஆதி³. இதோ பரேஸுபி ஏதி³ஸேஸு டா²னேஸு ஏஸேவ நயோ. மூலமேவ த³ஸ்ஸெத்வாதி அதி⁴பதிமூலகே ஏகமூலகஸ்ஸ ஆதி³மேவ த³ஸ்ஸெத்வா. ந ஸுத்³தி⁴கத³ஸ்ஸனந்தி ந ஸுத்³தி⁴கனயத³ஸ்ஸனங். ‘‘ஸுத்³தி⁴கனயோ ஹி விஸேஸாபா⁴வதோ ஆரம்மணமூலகாதீ³ஸு ந லப்³ப⁴தீ’’தி ஹி வுத்தங். நாபி ஸப்³ப³மூலகே கதிபயபச்சயத³ஸ்ஸனங் உபரி ஸப்³ப³மூலகே ஏகமூலகஸ்ஸ ஆக³தத்தா.

    39-40. Evaṃ satīti ‘‘ārammaṇapaccayā hetupaccayā’’ti ārabhitvā ‘‘ārammaṇapaccayā avigatapaccayā, ārammaṇapaccayā hetupaccayā’’ti evaṃ vācanāmagge sati. Cakkabandhanavasena pāḷigati āpajjatu, ko dosoti kadāci vadeyyāti āha ‘‘heṭṭhimasodhanavasena ca idha abhidhamme pāḷi gatā’’ti. Tathā hi khandhavibhaṅgādīsupi pāḷi heṭṭhimasodhanavasena pavattā. Gaṇanacārena tamatthaṃ sādhetuṃ ‘‘evañca katvā’’tiādi vuttaṃ. Ārammaṇādīsūti ārammaṇamūlakādīsu nayesu. Tasmiṃ tasminti tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇādipaccaye. Suddhikatoti suddhikanayato. Tasmāti ārammaṇamūlakādīsu suddhikanayassa alabbhamānattā. Ekamūlakanayo daṭṭhabbo ārammaṇamūlaketi adhippāyo. ‘‘Ārammaṇapaccayā…pe… avigatapaccayāti vā’’tiādi tādisaṃ vācanāmaggaṃ sandhāya vuttaṃ. Yattha ‘‘ārammaṇapaccayā hetupaccayā, ārammaṇapaccayā adhipatipaccayā, ārammaṇapaccayā…pe… avigatapaccayā’’ti evaṃ ārammaṇamūlake anantarapaccayamūlabhūtā ārammaṇapaccayapariyosānameva ekamūlakaṃ dassetvā upari avasiṭṭhaekamūlakato paṭṭhāya yāva sabbamūlake vigatapaccayā, tāva saṃkhipitvā avigatapaccayova dassito. Tenāha ‘‘ekamūlakesū’’tiādi. Ito paresupi edisesu ṭhānesu eseva nayo. Mūlameva dassetvāti adhipatimūlake ekamūlakassa ādimeva dassetvā. Na suddhikadassananti na suddhikanayadassanaṃ. ‘‘Suddhikanayo hi visesābhāvato ārammaṇamūlakādīsu na labbhatī’’ti hi vuttaṃ. Nāpi sabbamūlakekatipayapaccayadassanaṃ upari sabbamūlake ekamūlakassa āgatattā.

    41. ஏகஸ்மிஞ்சாதி அவிக³தமூலகாதி³கே ச நயே. ஸங்கே²பந்தரக³தோதி ஸங்கே²பஸ்ஸ ஸங்கி²பிதஸ்ஸ அப்³ப⁴ந்தரக³தோ, ஸங்கி²பிதப்³போ³தி அத்தோ². மஜ்ஜி²மானங் த³ஸ்ஸனந்தி மஜ்ஜி²மானங் நயதோ த³ஸ்ஸனங், அஞ்ஞதா² ஸங்கே²போ ஏவ ந ஸியா. க³தித³ஸ்ஸனந்தி அந்தத³ஸ்ஸனங் அகத்வா பாளிக³தியா த³ஸ்ஸனங், தஞ்ச ஆதி³தோ பட்டா²ய கதிபயத³ஸ்ஸனமேவ. தேன விக³தபச்சயுத்³தா⁴ரணேன ஓஸானசதுக்கங் த³ஸ்ஸேதி அவிக³தமூலகே விக³தபச்சயஸ்ஸ ஓஸானபா⁴வதோ. ஸப்³ப³மூலகஸ்ஸ அவஸானேன ‘‘விக³தபச்சயா’’தி பதே³ன.

    41. Ekasmiñcāti avigatamūlakādike ca naye. Saṅkhepantaragatoti saṅkhepassa saṅkhipitassa abbhantaragato, saṅkhipitabboti attho. Majjhimānaṃ dassananti majjhimānaṃ nayato dassanaṃ, aññathā saṅkhepo eva na siyā. Gatidassananti antadassanaṃ akatvā pāḷigatiyā dassanaṃ, tañca ādito paṭṭhāya katipayadassanameva. Tena vigatapaccayuddhāraṇena osānacatukkaṃ dasseti avigatamūlake vigatapaccayassa osānabhāvato. Sabbamūlakassa avasānena ‘‘vigatapaccayā’’ti padena.

    யதா² ஹேதுஆதீ³னங் பச்சயானங் உத்³தே³ஸானுபுப்³பி³யா து³கதிகாதி³யோஜனா கதா, ஏவங் தத்த² ஆரம்மணாதி³பச்சயே லங்கி⁴த்வாபி ஸக்கா யோஜனங் காதுங், ததா² கஸ்மா ந கதா? யதி³பி அனவஸேஸதோ பச்சயானங் மூலபா⁴வேன க³ஹிதத்தா கேஸஞ்சி கேஹிசி யோஜனே அத்த²விஸேஸோ நத்தி², ஆரம்மணமூலகாதீ³ஸு பன ஆரம்மணாதி⁴பதிது³காதீ³னங் ஹேதுமூலகே ச ஹேதுஅதி⁴பதிஅனந்தரதிகாதீ³னங் தங்தங்அவஸிட்ட²பச்சயேஹி யோஜனாய அத்தே²வ விஸேஸோ, ஏவங் ஸந்தேபி யஸ்மா உப்படிபாடியா யோஜனா ந ஸுக²க்³க³ஹணா, ஸக்கா ச ஞாணுத்தரேன புக்³க³லேன யதா²த³ஸ்ஸிதேன நயேன யோஜிதுந்தி உப்படிபாடியா பச்சயே அக்³க³ஹெத்வா படிபாடியாவ தே யோஜெத்வா த³ஸ்ஸிதாதி இமமத்த²மாஹ ‘‘எத்த² சா’’திஆதி³னா.

    Yathā hetuādīnaṃ paccayānaṃ uddesānupubbiyā dukatikādiyojanā katā, evaṃ tattha ārammaṇādipaccaye laṅghitvāpi sakkā yojanaṃ kātuṃ, tathā kasmā na katā? Yadipi anavasesato paccayānaṃ mūlabhāvena gahitattā kesañci kehici yojane atthaviseso natthi, ārammaṇamūlakādīsu pana ārammaṇādhipatidukādīnaṃ hetumūlake ca hetuadhipatianantaratikādīnaṃ taṃtaṃavasiṭṭhapaccayehi yojanāya attheva viseso, evaṃ santepi yasmā uppaṭipāṭiyā yojanā na sukhaggahaṇā, sakkā ca ñāṇuttarena puggalena yathādassitena nayena yojitunti uppaṭipāṭiyā paccaye aggahetvā paṭipāṭiyāva te yojetvā dassitāti imamatthamāha ‘‘ettha cā’’tiādinā.

    தஞ்ச க³மனங் யுத்தந்தி யங் ஸப்³பே³ஹி திகேஹி ஏகேகஸ்ஸ து³கஸ்ஸ யோஜனாவஸேன பாளிக³மனங், தங் யுத்தங் திகேஸு து³கானங் பக்கே²பபா⁴வதோ. தத்தா²தி து³கேஸு. ஏகேகஸ்மிந்தி ஏகேகஸ்மிங் து³கதிகே. நயாதி அனுலோமனயாத³யோ வாரே வாரே சத்தாரோ நயா, புச்சா² பன ஸத்தவீஸதி. யதி³ ஏவங் கஸ்மா ஹேதுது³கேன ஸமானாதி? தங் திகபதே³ஸு பச்சேகங் ஹேதுது³கஸ்ஸ லப்³ப⁴மானஸ்ஸ ஹேதுது³கபா⁴வஸாமஞ்ஞதோ வுத்தங்.

    Tañca gamanaṃ yuttanti yaṃ sabbehi tikehi ekekassa dukassa yojanāvasena pāḷigamanaṃ, taṃ yuttaṃ tikesu dukānaṃ pakkhepabhāvato. Tatthāti dukesu. Ekekasminti ekekasmiṃ dukatike. Nayāti anulomanayādayo vāre vāre cattāro nayā, pucchā pana sattavīsati. Yadi evaṃ kasmā hetudukena samānāti? Taṃ tikapadesu paccekaṃ hetudukassa labbhamānassa hetudukabhāvasāmaññato vuttaṃ.

    வுத்தனயேனாதி ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³னா து³கதிகே வுத்தனயேன. தத்த² ஹி ந து³கஸ்ஸ யோஜனா அத்தி², அத² கோ² து³கானங் ஏகேகேன பதே³ன திகஸ்ஸ யோஜனா. தேனாஹ ‘‘ஏகேகோ திகோ து³கஸதேன யோஜிதோ’’தி. ஏகேகஸ்மிந்தி ஏகேகஸ்மிங் திகது³கே.

    Vuttanayenāti ‘‘na hī’’tiādinā dukatike vuttanayena. Tattha hi na dukassa yojanā atthi, atha kho dukānaṃ ekekena padena tikassa yojanā. Tenāha ‘‘ekeko tiko dukasatena yojito’’ti. Ekekasminti ekekasmiṃ tikaduke.

    திகாத³யோ ச² நயாதி ‘‘திகஞ்ச பட்டா²னவர’’ந்திஆதி³னா கா³தா²யங் வுத்தா திகபட்டா²னாத³யோ ச² நயா. ஸத்தவித⁴ம்பீதி வாரபே⁴தே³ன ஸத்ததா⁴ பி⁴ந்தி³த்வா வுத்தம்பி. அனுலோமந்தி பச்சயானுலோமங் அனுலோமபா⁴வஸாமஞ்ஞேன ஸஹ க³ஹெத்வா. ததா² சதுப்³பி³த⁴ம்பி திகபட்டா²னங் திகபட்டா²னதாஸாமஞ்ஞேன, து³கபட்டா²னாதீ³னி ச சத்தாரி சத்தாரி தங்ஸாமஞ்ஞேன ஸஹ க³ஹெத்வா. இமமத்த²ங் க³ஹெத்வா ‘‘திகஞ்ச பட்டா²னவர’’ந்தி கா³தா²ய அதி⁴ப்பாயவிபா⁴வனவஸேன ‘‘அனுலோமம்ஹீ’’திஆதி³னா வுத்தங் இமமத்த²ங் க³ஹெத்வா. ஸத்தப்பபே⁴தே³தி படிச்சவாராதி³வஸேன ஸத்தப்பபே⁴தே³. ச²பி ஏதே திகாதி³பே⁴தே³ன சதுசதுப்பபே⁴தா³ த⁴ம்மானுலோமாதி³வஸேன ச² உத்³த⁴ரிதப்³பா³தி இத³ங் த³ஸ்ஸேதீதி யோஜனா. அயஞ்ஹெத்த² ஸங்கே²பத்தோ² – த⁴ம்மானுலோமாதி³விபா⁴க³பி⁴ன்னாபி திகாதி³பா⁴வஸாமஞ்ஞேன ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா வுத்தா திகபட்டா²னாதி³ஸங்கா²தா திகாத³யோ ச² த⁴ம்மனயா படிச்சவாராதி³வஸேன விப⁴ஜியமானா தத்த² தத்த² நித்³தா⁴ரியமானே அனுலோமதாஸாமஞ்ஞேன அனுலோமந்தி ஏகதோ க³ஹிதே பச்சயானுலோமே ஸுட்டு² அதிவிய க³ம்பீ⁴ராதி. அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘இத⁴ பன அயங் கா³தா² தஸ்மிங் த⁴ம்மானுலோமே பச்சயானுலோமங் ஸந்தா⁴ய வுத்தா’’தி த⁴ம்மானுலோமோ பச்சயானுலோமஸ்ஸ விஸேஸனபா⁴வேன நியமெத்வா வுத்தோ. ஏஸ நயோ பச்சனீயகா³தா²தீ³ஸுபி. திகபட்டா²னஸ்ஸ து³கபட்டா²னஸ்ஸ ச புப்³பே³ அத்தோ² வுத்தோதி ஆஹ ‘‘து³கதிகபட்டா²னாதீ³ஸூ’’தி. திகேஹி பட்டா²னந்தி திகேஹி நானப்பகாரதோ பச்சயவிபா⁴வனங், திகேஹி வா ஞாணஸ்ஸ பவத்தனட்டா²னங். து³கஸம்ப³ந்தி⁴ திகபட்டா²னங், து³கவிஸிட்டா²னங் வா திகானங் பட்டா²னங் து³கதிகபட்டா²னந்தி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘து³கான’’ந்திஆதி³மாஹ. து³காதி³விஸேஸிதஸ்ஸாதி து³காதி³பத³விஸேஸிதஸ்ஸ து³காதி³பா⁴வோ த³ட்ட²ப்³போ³ ‘‘ஹேதுங் குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச, நஹேதுங் குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்சா’’திஆதி³வசனதோ.

    Tikādayocha nayāti ‘‘tikañca paṭṭhānavara’’ntiādinā gāthāyaṃ vuttā tikapaṭṭhānādayo cha nayā. Sattavidhampīti vārabhedena sattadhā bhinditvā vuttampi. Anulomanti paccayānulomaṃ anulomabhāvasāmaññena saha gahetvā. Tathā catubbidhampi tikapaṭṭhānaṃ tikapaṭṭhānatāsāmaññena, dukapaṭṭhānādīni ca cattāri cattāri taṃsāmaññena saha gahetvā. Imamatthaṃ gahetvā ‘‘tikañca paṭṭhānavara’’nti gāthāya adhippāyavibhāvanavasena ‘‘anulomamhī’’tiādinā vuttaṃ imamatthaṃ gahetvā. Sattappabhedeti paṭiccavārādivasena sattappabhede. Chapi ete tikādibhedena catucatuppabhedā dhammānulomādivasena cha uddharitabbāti idaṃ dassetīti yojanā. Ayañhettha saṅkhepattho – dhammānulomādivibhāgabhinnāpi tikādibhāvasāmaññena ekajjhaṃ katvā vuttā tikapaṭṭhānādisaṅkhātā tikādayo cha dhammanayā paṭiccavārādivasena vibhajiyamānā tattha tattha niddhāriyamāne anulomatāsāmaññena anulomanti ekato gahite paccayānulome suṭṭhu ativiya gambhīrāti. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘idha pana ayaṃ gāthā tasmiṃ dhammānulome paccayānulomaṃ sandhāya vuttā’’ti dhammānulomo paccayānulomassa visesanabhāvena niyametvā vutto. Esa nayo paccanīyagāthādīsupi. Tikapaṭṭhānassa dukapaṭṭhānassa ca pubbe attho vuttoti āha ‘‘dukatikapaṭṭhānādīsū’’ti. Tikehi paṭṭhānanti tikehi nānappakārato paccayavibhāvanaṃ, tikehi vā ñāṇassa pavattanaṭṭhānaṃ. Dukasambandhi tikapaṭṭhānaṃ, dukavisiṭṭhānaṃ vā tikānaṃ paṭṭhānaṃ dukatikapaṭṭhānanti imamatthaṃ dassento ‘‘dukāna’’ntiādimāha. Dukādivisesitassāti dukādipadavisesitassa dukādibhāvo daṭṭhabbo ‘‘hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca, nahetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭiccā’’tiādivacanato.

    பச்சயானுலோமவண்ணனா நிட்டி²தா.

    Paccayānulomavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / 3. புச்சா²வாரோ • 3. Pucchāvāro

    டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 1. பச்சயானுலோமவண்ணனா • 1. Paccayānulomavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact