Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
౨. పచ్చయపచ్చనీయవణ్ణనా
2. Paccayapaccanīyavaṇṇanā
౪౨-౪౪. ఇదాని పచ్చనీయం హోతి. తం దస్సేతుం సియా కుసలం ధమ్మం పటిచ్చ కుసలో ధమ్మో ఉప్పజ్జేయ్య న హేతుపచ్చయాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ అనులోమపుచ్ఛాహి సమప్పమాణోవ పుచ్ఛాపరిచ్ఛేదో. తేనేవేత్థ ‘‘యథా అనులోమే హేతుపచ్చయో విత్థారితో, ఏవం పచ్చనీయేపి నహేతుపచ్చయో విత్థారేతబ్బో’’తి వత్వా పున పరియోసానే ‘‘యథా అనులోమే ఏకేకస్స పదస్స ఏకమూలకం, దుమూలకం, తిమూలకం, చతుమూలకం యావ తేవీసతిమూలకం, ఏవం పచ్చనీయేపి విత్థారేతబ్బ’’న్తి వుత్తం. తేవీసతిమూలకన్తి ఇదఞ్చేత్థ దుమూలకంయేవ సన్ధాయ వుత్తం. పరియోసానే పన సబ్బమూలకం చతువీసతిమూలకమ్పి హోతియేవ. తం సబ్బం సఙ్ఖిత్తమేవాతి.
42-44. Idāni paccanīyaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya na hetupaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapucchāhi samappamāṇova pucchāparicchedo. Tenevettha ‘‘yathā anulome hetupaccayo vitthārito, evaṃ paccanīyepi nahetupaccayo vitthāretabbo’’ti vatvā puna pariyosāne ‘‘yathā anulome ekekassa padassa ekamūlakaṃ, dumūlakaṃ, timūlakaṃ, catumūlakaṃ yāva tevīsatimūlakaṃ, evaṃ paccanīyepi vitthāretabba’’nti vuttaṃ. Tevīsatimūlakanti idañcettha dumūlakaṃyeva sandhāya vuttaṃ. Pariyosāne pana sabbamūlakaṃ catuvīsatimūlakampi hotiyeva. Taṃ sabbaṃ saṅkhittamevāti.
తికఞ్చ పట్ఠానవరం…పే॰… ఛ పచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరాతి ఏత్థాపి ద్వే పచ్చనీయాని – ధమ్మపచ్చనీయఞ్చ పచ్చయపచ్చనీయఞ్చ. తత్థ ‘‘కుసలా ధమ్మా’’తి ఏవం అభిధమ్మమాతికాపదేహి సఙ్గహితానం ధమ్మానం ‘‘న కుసలం ధమ్మం పటిచ్చ న కుసలో ధమ్మో’’తి పచ్చనీయదేసనావసేన పవత్తం ధమ్మపచ్చనీయం నామ. ‘‘నహేతుపచ్చయా నారమ్మణపచ్చయా’’తి ఏవం చతువీసతియా పచ్చయానం పచ్చనీయదేసనావసేన పవత్తం పచ్చయపచ్చనీయం నామ. తత్థ హేట్ఠా అట్ఠకథాయం ‘‘తికఞ్చ పట్ఠానవరం…పే॰… ఛ పచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరా’’తి అయం గాథా ధమ్మపచ్చనీయం సన్ధాయ వుత్తా. ఇధ పన అయం గాథా ధమ్మానులోమేయేవ పచ్చయపచ్చనీయం సన్ధాయ వుత్తా. తస్మా ‘‘ఛ పచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరా’’తి అట్ఠకథాగాథాయ ధమ్మపచ్చనీయే తికపట్ఠానాదయో ఛ నయా సుగమ్భీరాతి ఏవమత్థో వేదితబ్బో. ఇమస్మిం పనోకాసే న హేతుపచ్చయా నారమ్మణపచ్చయాతి ఏవం పవత్తే పచ్చయపచ్చనీయే ఏతే ధమ్మానులోమేయేవ తికపట్ఠానాదయో ఛ నయా సుగమ్భీరాతి ఏవమత్థో వేదితబ్బో.
Tikañcapaṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyamhi nayā sugambhīrāti etthāpi dve paccanīyāni – dhammapaccanīyañca paccayapaccanīyañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘na kusalaṃ dhammaṃ paṭicca na kusalo dhammo’’ti paccanīyadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā nārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayānaṃ paccanīyadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāgāthāya dhammapaccanīye tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse na hetupaccayā nārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīye ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
తేసు అనులోమతికపట్ఠానేయేవ కుసలత్తికమత్తస్స వసేన అయం ఇమస్మిం పటిచ్చవారస్స పణ్ణత్తివారే సఙ్ఖిపిత్వా పుచ్ఛాపభేదో దస్సితో. సేసేసు పన తికేసు సేసపట్ఠానేసు చ ఏకాపి పుచ్ఛా న దస్సితా. తతో పరేసు పన సహజాతవారాదీసు కుసలత్తికస్సాపి వసేన పుచ్ఛం అనుద్ధరిత్వా లబ్భమానకవసేన విస్సజ్జనమేవ దస్సితం. ‘‘ఛ పచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరా’’తి వచనతో పన ఇమస్మిం పచ్చయపచ్చనీయే ఛపి ఏతే పట్ఠాననయా పుచ్ఛావసేన ఉద్ధరిత్వా దస్సేతబ్బా. పట్ఠానం వణ్ణయన్తానఞ్హి ఆచరియానం భారో ఏసోతి.
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassa vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassāpi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīye chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / పట్ఠానపాళి • Paṭṭhānapāḷi / ౩. పుచ్ఛావారో • 3. Pucchāvāro