| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
੨. ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ
2. Paccayapaccanīyavaṇṇanā
੪੨-੪੪. ਇਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਨ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾਹਿ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣੋવ ਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ ‘‘ਯਥਾ ਅਨੁਲੋਮੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤੋ, ਏવਂ ਪਚ੍ਚਨੀਯੇਪਿ ਨਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘‘ਯਥਾ ਅਨੁਲੋਮੇ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਏਕਮੂਲਕਂ, ਦੁਮੂਲਕਂ, ਤਿਮੂਲਕਂ, ਚਤੁਮੂਲਕਂ ਯਾવ ਤੇવੀਸਤਿਮੂਲਕਂ, ਏવਂ ਪਚ੍ਚਨੀਯੇਪਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇવੀਸਤਿਮੂਲਕਨ੍ਤਿ ਇਦਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਮੂਲਕਂਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮੂਲਕਂ ਚਤੁવੀਸਤਿਮੂਲਕਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿਯੇવ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ।
42-44. Idāni paccanīyaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya na hetupaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapucchāhi samappamāṇova pucchāparicchedo. Tenevettha ‘‘yathā anulome hetupaccayo vitthārito, evaṃ paccanīyepi nahetupaccayo vitthāretabbo’’ti vatvā puna pariyosāne ‘‘yathā anulome ekekassa padassa ekamūlakaṃ, dumūlakaṃ, timūlakaṃ, catumūlakaṃ yāva tevīsatimūlakaṃ, evaṃ paccanīyepi vitthāretabba’’nti vuttaṃ. Tevīsatimūlakanti idañcettha dumūlakaṃyeva sandhāya vuttaṃ. Pariyosāne pana sabbamūlakaṃ catuvīsatimūlakampi hotiyeva. Taṃ sabbaṃ saṅkhittamevāti.
ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨવਰਂ…ਪੇ॰… ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਦ੍વੇ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨਿ – ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਨ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਯਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਨਾਮ। ‘‘ਨਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਤੁવੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਯਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨવਰਂ…ਪੇ॰… ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਇਧ ਪਨ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਾਥਾਯ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਛ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨੋਕਾਸੇ ਨ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਛ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Tikañcapaṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyamhi nayā sugambhīrāti etthāpi dve paccanīyāni – dhammapaccanīyañca paccayapaccanīyañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘na kusalaṃ dhammaṃ paṭicca na kusalo dhammo’’ti paccanīyadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā nārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayānaṃ paccanīyadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāgāthāya dhammapaccanīye tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse na hetupaccayā nārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīye ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
ਤੇਸੁ ਅਨੁਲੋਮਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚવਾਰਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਾਰੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾਪਭੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਤਿਕੇਸੁ ਸੇਸਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਚ ਏਕਾਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਤਤੋ ਪਰੇਸੁ ਪਨ ਸਹਜਾਤવਾਰਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸਾਪਿ વਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕવਸੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ‘‘ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਛਪਿ ਏਤੇ ਪਟ੍ਠਾਨਨਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਪਟ੍ਠਾਨਂ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਰੋ ਏਸੋਤਿ।
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassa vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassāpi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīye chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • Paṭṭhānapāḷi / ੩. ਪੁਚ੍ਛਾવਾਰੋ • 3. Pucchāvāro
