| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
១០. បច្ចយសុត្តំ
10. Paccayasuttaṃ
២០. សាវត្ថិយំ វិហរតិ…បេ.… ‘‘បដិច្ចសមុប្បាទញ្ច វោ, ភិក្ខវេ, ទេសេស្សាមិ បដិច្ចសមុប្បន្នេ ច ធម្មេ។ តំ សុណាថ, សាធុកំ មនសិ ករោថ, ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ បច្ចស្សោសុំ។ ភគវា ឯតទវោច –
20. Sāvatthiyaṃ viharati…pe… ‘‘paṭiccasamuppādañca vo, bhikkhave, desessāmi paṭiccasamuppanne ca dhamme. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘កតមោ ច, ភិក្ខវេ, បដិច្ចសមុប្បាទោ? ជាតិបច្ចយា, ភិក្ខវេ, ជរាមរណំ។ ឧប្បាទា វា តថាគតានំ អនុប្បាទា វា តថាគតានំ, ឋិតាវ សា ធាតុ ធម្មដ្ឋិតតា ធម្មនិយាមតា ឥទប្បច្ចយតា។ តំ តថាគតោ អភិសម្ពុជ្ឈតិ អភិសមេតិ។ អភិសម្ពុជ្ឈិត្វា អភិសមេត្វា អាចិក្ខតិ ទេសេតិ បញ្ញាបេតិ បដ្ឋបេតិ វិវរតិ វិភជតិ ឧត្តានីករោតិ។ ‘បស្សថា’តិ ចាហ – ‘ជាតិបច្ចយា, ភិក្ខវេ, ជរាមរណំ’’’។
‘‘Katamo ca, bhikkhave, paṭiccasamuppādo? Jātipaccayā, bhikkhave, jarāmaraṇaṃ. Uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ, ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā idappaccayatā. Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti. Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti. ‘Passathā’ti cāha – ‘jātipaccayā, bhikkhave, jarāmaraṇaṃ’’’.
‘‘ភវបច្ចយា, ភិក្ខវេ, ជាតិ…បេ.… ឧបាទានបច្ចយា, ភិក្ខវេ, ភវោ… តណ្ហាបច្ចយា, ភិក្ខវេ, ឧបាទានំ… វេទនាបច្ចយា, ភិក្ខវេ, តណ្ហា… ផស្សបច្ចយា, ភិក្ខវេ, វេទនា… សឡាយតនបច្ចយា, ភិក្ខវេ, ផស្សោ… នាមរូបបច្ចយា, ភិក្ខវេ, សឡាយតនំ… វិញ្ញាណបច្ចយា, ភិក្ខវេ, នាមរូបំ… សង្ខារបច្ចយា, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណំ… អវិជ្ជាបច្ចយា, ភិក្ខវេ, សង្ខារា ឧប្បាទា វា តថាគតានំ អនុប្បាទា វា តថាគតានំ, ឋិតាវ សា ធាតុ ធម្មដ្ឋិតតា ធម្មនិយាមតា ឥទប្បច្ចយតា។ តំ តថាគតោ អភិសម្ពុជ្ឈតិ អភិសមេតិ ។ អភិសម្ពុជ្ឈិត្វា អភិសមេត្វា អាចិក្ខតិ ទេសេតិ បញ្ញាបេតិ បដ្ឋបេតិ វិវរតិ វិភជតិ ឧត្តានីករោតិ។ ‘បស្សថា’តិ ចាហ ‘អវិជ្ជាបច្ចយា, ភិក្ខវេ, សង្ខារា’។ ឥតិ ខោ, ភិក្ខវេ, យា តត្រ តថតា អវិតថតា អនញ្ញថតា ឥទប្បច្ចយតា – អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, បដិច្ចសមុប្បាទោ។
‘‘Bhavapaccayā, bhikkhave, jāti…pe… upādānapaccayā, bhikkhave, bhavo… taṇhāpaccayā, bhikkhave, upādānaṃ… vedanāpaccayā, bhikkhave, taṇhā… phassapaccayā, bhikkhave, vedanā… saḷāyatanapaccayā, bhikkhave, phasso… nāmarūpapaccayā, bhikkhave, saḷāyatanaṃ… viññāṇapaccayā, bhikkhave, nāmarūpaṃ… saṅkhārapaccayā, bhikkhave, viññāṇaṃ… avijjāpaccayā, bhikkhave, saṅkhārā uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ, ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā idappaccayatā. Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti . Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti. ‘Passathā’ti cāha ‘avijjāpaccayā, bhikkhave, saṅkhārā’. Iti kho, bhikkhave, yā tatra tathatā avitathatā anaññathatā idappaccayatā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, paṭiccasamuppādo.
‘‘កតមេ ច, ភិក្ខវេ, បដិច្ចសមុប្បន្នា ធម្មា? ជរាមរណំ, ភិក្ខវេ, អនិច្ចំ សង្ខតំ បដិច្ចសមុប្បន្នំ ខយធម្មំ វយធម្មំ វិរាគធម្មំ និរោធធម្មំ។ ជាតិ, ភិក្ខវេ, អនិច្ចា សង្ខតា បដិច្ចសមុប្បន្នា ខយធម្មា វយធម្មា វិរាគធម្មា និរោធធម្មា។ ភវោ, ភិក្ខវេ, អនិច្ចោ សង្ខតោ បដិច្ចសមុប្បន្នោ ខយធម្មោ វយធម្មោ វិរាគធម្មោ និរោធធម្មោ។ ឧបាទានំ ភិក្ខវេ…បេ.… តណ្ហា, ភិក្ខវេ… វេទនា, ភិក្ខវេ… ផស្សោ, ភិក្ខវេ… សឡាយតនំ, ភិក្ខវេ… នាមរូបំ, ភិក្ខវេ… វិញ្ញាណំ , ភិក្ខវេ… សង្ខារា, ភិក្ខវេ… អវិជ្ជា, ភិក្ខវេ, អនិច្ចា សង្ខតា បដិច្ចសមុប្បន្នា ខយធម្មា វយធម្មា វិរាគធម្មា និរោធធម្មា។ ឥមេ វុច្ចន្តិ, ភិក្ខវេ, បដិច្ចសមុប្បន្នា ធម្មា។
‘‘Katame ca, bhikkhave, paṭiccasamuppannā dhammā? Jarāmaraṇaṃ, bhikkhave, aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ. Jāti, bhikkhave, aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Bhavo, bhikkhave, anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo. Upādānaṃ bhikkhave…pe… taṇhā, bhikkhave… vedanā, bhikkhave… phasso, bhikkhave… saḷāyatanaṃ, bhikkhave… nāmarūpaṃ, bhikkhave… viññāṇaṃ , bhikkhave… saṅkhārā, bhikkhave… avijjā, bhikkhave, aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Ime vuccanti, bhikkhave, paṭiccasamuppannā dhammā.
‘‘យតោ ខោ, ភិក្ខវេ, អរិយសាវកស្ស ‘អយញ្ច បដិច្ចសមុប្បាទោ, ឥមេ ច បដិច្ចសមុប្បន្នា ធម្មា’ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ សុទិដ្ឋា ហោន្តិ, សោ វត បុព្ពន្តំ វា បដិធាវិស្សតិ – ‘អហោសិំ នុ ខោ អហំ 1 អតីតមទ្ធានំ, ននុ ខោ អហោសិំ អតីតមទ្ធានំ, កិំ នុ ខោ អហោសិំ អតីតមទ្ធានំ, កថំ នុ ខោ អហោសិំ អតីតមទ្ធានំ, កិំ ហុត្វា កិំ អហោសិំ នុ ខោ អហំ អតីតមទ្ធាន’ន្តិ; អបរន្តំ វា ឧបធាវិស្សតិ 2 – ‘ភវិស្សាមិ នុ ខោ អហំ អនាគតមទ្ធានំ, ននុ ខោ ភវិស្សាមិ អនាគតមទ្ធានំ , កិំ នុ ខោ ភវិស្សាមិ អនាគតមទ្ធានំ, កថំ នុ ខោ ភវិស្សាមិ អនាគតមទ្ធានំ, កិំ ហុត្វា កិំ ភវិស្សាមិ នុ ខោ អហំ អនាគតមទ្ធាន’ន្តិ; ឯតរហិ វា បច្ចុប្បន្នំ អទ្ធានំ អជ្ឈត្តំ កថំកថី ភវិស្សតិ – ‘អហំ នុ ខោស្មិ, នោ នុ ខោស្មិ, កិំ នុ ខោស្មិ, កថំ នុ ខោស្មិ, អយំ នុ ខោ សត្តោ កុតោ អាគតោ, សោ កុហិំ គមិស្សតី’តិ – នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? តថាហិ, ភិក្ខវេ, អរិយសាវកស្ស អយញ្ច បដិច្ចសមុប្បាទោ ឥមេ ច បដិច្ចសមុប្បន្នា ធម្មា យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ សុទិដ្ឋា’’តិ។ ទសមំ។
‘‘Yato kho, bhikkhave, ariyasāvakassa ‘ayañca paṭiccasamuppādo, ime ca paṭiccasamuppannā dhammā’ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, so vata pubbantaṃ vā paṭidhāvissati – ‘ahosiṃ nu kho ahaṃ 3 atītamaddhānaṃ, nanu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhāna’nti; aparantaṃ vā upadhāvissati 4 – ‘bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ , kiṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhāna’nti; etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ajjhattaṃ kathaṃkathī bhavissati – ‘ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi, kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃ gamissatī’ti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Tathāhi, bhikkhave, ariyasāvakassa ayañca paṭiccasamuppādo ime ca paṭiccasamuppannā dhammā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā’’ti. Dasamaṃ.
អាហារវគ្គោ ទុតិយោ។
Āhāravaggo dutiyo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
អាហារំ ផគ្គុនោ ចេវ, ទ្វេ ច សមណព្រាហ្មណា;
Āhāraṃ phagguno ceva, dve ca samaṇabrāhmaṇā;
កច្ចានគោត្តោ ធម្មកថិកំ, អចេលំ តិម្ពរុកេន ច;
Kaccānagotto dhammakathikaṃ, acelaṃ timbarukena ca;
ពាលបណ្ឌិតតោ ចេវ, ទសមោ បច្ចយេន ចាតិ។
Bālapaṇḍitato ceva, dasamo paccayena cāti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១០. បច្ចយសុត្តវណ្ណនា • 10. Paccayasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១០. បច្ចយសុត្តវណ្ណនា • 10. Paccayasuttavaṇṇanā
