| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
၁၀. ပစ္စယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Paccayasuttavaṇṇanā
၂၀. ဒသမေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဉ္စ ဝော ဘိက္ခဝေ, ဒေသေသ္သာမိ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေ စ ဓမ္မေတိ သတ္ထာ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပစ္စယေ စ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တေ စ သဘာဝဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမီတိ ဥဘယံ အာရဘိ။ ဥပ္ပာဒာ ဝာ တထာဂတာနန္တိ တထာဂတာနံ ဥပ္ပာဒေပိ, ဗုဒ္ဓေသု ဥပ္ပန္နေသု အနုပ္ပန္နေသုပိ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ, ဇာတိယေဝ ဇရာမရဏသ္သ ပစ္စယော။ ဌိတာဝ သာ ဓာတူတိ ဌိတောဝ သော ပစ္စယသဘာဝော, န ကဒာစိ ဇာတိ ဇရာမရဏသ္သ ပစ္စယော န ဟောတိ။ ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာတိ ဣမေဟိပိ ဒ္ဝီဟိ ပစ္စယမေဝ ကထေတိ။ ပစ္စယေန ဟိ ပစ္စယုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ တိဋ္ဌန္တိ, တသ္မာ ပစ္စယောဝ ‘‘ဓမ္မဋ္ဌိတတာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပစ္စယော ဓမ္မေ နိယမေတိ, တသ္မာ ‘‘ဓမ္မနိယာမတာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒပ္ပစ္စယတာတိ ဣမေသံ ဇရာမရဏာဒီနံ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ, ဣဒပ္ပစ္စယာဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တန္တိ တံ ပစ္စယံ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတီတိ ဉာဏေန အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ။ အဘိသမေတီတိ ဉာဏေန အဘိသမာဂစ္ဆတိ။ အာစိက္ခတီတိ ကထေတိ။ ဒေသေတီတိ ဒသ္သေတိ။ ပညာပေတီတိ ဇာနာပေတိ။ ပဋ္ဌပေတီတိ ဉာဏမုခေ ဌပေတိ။ ဝိဝရတီတိ ဝိဝရိတ္ဝာ ဒသ္သေတိ။ ဝိဘဇတီတိ ဝိဘာဂတော ဒသ္သေတိ။ ဥတ္တာနီကရောတီတိ ပာကဋံ ကရောတိ။ ပသ္သထာတိ စာဟာတိ ပသ္သထ ဣတိ စ ဝဒတိ။ ကိန္တိ? ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏန္တိအာဒိ။
20. Dasame paṭiccasamuppādañca vo bhikkhave, desessāmi paṭiccasamuppanne ca dhammeti satthā imasmiṃ sutte paccaye ca paccayanibbatte ca sabhāvadhamme desessāmīti ubhayaṃ ārabhi. Uppādā vā tathāgatānanti tathāgatānaṃ uppādepi, buddhesu uppannesu anuppannesupi jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, jātiyeva jarāmaraṇassa paccayo. Ṭhitāva sā dhātūti ṭhitova so paccayasabhāvo, na kadāci jāti jarāmaraṇassa paccayo na hoti. Dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatāti imehipi dvīhi paccayameva katheti. Paccayena hi paccayuppannā dhammā tiṭṭhanti, tasmā paccayova ‘‘dhammaṭṭhitatā’’ti vuccati. Paccayo dhamme niyameti, tasmā ‘‘dhammaniyāmatā’’ti vuccati. Idappaccayatāti imesaṃ jarāmaraṇādīnaṃ paccayā idappaccayā, idappaccayāva idappaccayatā. Tanti taṃ paccayaṃ. Abhisambujjhatīti ñāṇena abhisambujjhati. Abhisametīti ñāṇena abhisamāgacchati. Ācikkhatīti katheti. Desetīti dasseti. Paññāpetīti jānāpeti. Paṭṭhapetīti ñāṇamukhe ṭhapeti. Vivaratīti vivaritvā dasseti. Vibhajatīti vibhāgato dasseti. Uttānīkarotīti pākaṭaṃ karoti. Passathāti cāhāti passatha iti ca vadati. Kinti? Jātipaccayā, bhikkhave, jarāmaraṇantiādi.
ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေတိ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ။ ယာ တတ္ရာတိ ယာ တေသု ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိအာဒီသု။ တထတာတိအာဒီနိ ပစ္စယာကာရသ္သေဝ ဝေဝစနာနိ။ သော တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ အနူနာဓိကေဟေဝ တသ္သ တသ္သ ဓမ္မသ္သ သမ္ဘဝတော တထတာတိ, သာမဂ္ဂိံ ဥပဂတေသု ပစ္စယေသု မုဟုတ္တမ္ပိ တတော နိဗ္ဗတ္တာနံ ဓမ္မာနံ အသမ္ဘဝာဘာဝတော အဝိတထတာတိ, အညဓမ္မပစ္စယေဟိ အညဓမ္မာနုပ္ပတ္တိတော အနညထတာတိ, ဇရာမရဏာဒီနံ ပစ္စယတော ဝာ ပစ္စယသမူဟတော ဝာ ဣဒပ္ပစ္စယတာတိ ဝုတ္တော။ တတ္ရာယံ ဝစနတ္ထော – ဣမေသံ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ, ဣဒပ္ပစ္စယာ ဧဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ, ဣဒပ္ပစ္စယာနံ ဝာ သမူဟော ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ လက္ခဏံ ပနေတ္ထ သဒ္ဒသတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Itikho, bhikkhaveti evaṃ kho, bhikkhave. Yā tatrāti yā tesu ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’ntiādīsu. Tathatātiādīni paccayākārasseva vevacanāni. So tehi tehi paccayehi anūnādhikeheva tassa tassa dhammassa sambhavato tathatāti, sāmaggiṃ upagatesu paccayesu muhuttampi tato nibbattānaṃ dhammānaṃ asambhavābhāvato avitathatāti, aññadhammapaccayehi aññadhammānuppattito anaññathatāti, jarāmaraṇādīnaṃ paccayato vā paccayasamūhato vā idappaccayatāti vutto. Tatrāyaṃ vacanattho – imesaṃ paccayā idappaccayā, idappaccayā eva idappaccayatā, idappaccayānaṃ vā samūho idappaccayatā. Lakkhaṇaṃ panettha saddasatthato veditabbaṃ.
အနိစ္စန္တိ ဟုတ္ဝာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စံ။ ဧတ္ထ စ အနိစ္စန္တိ န ဇရာမရဏံ အနိစ္စံ, အနိစ္စသဘာဝာနံ ပန ခန္ဓာနံ ဇရာမရဏတ္တာ အနိစ္စံ နာမ ဇာတံ။ သင္ခတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ သင္ခတန္တိ ပစ္စယေဟိ သမာဂန္တ္ဝာ ကတံ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နန္တိ ပစ္စယေ နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နံ။ ခယဓမ္မန္တိ ခယသဘာဝံ။ ဝယဓမ္မန္တိ ဝိဂစ္ဆနကသဘာဝံ။ ဝိရာဂဓမ္မန္တိ ဝိရဇ္ဇနကသဘာဝံ။ နိရောဓဓမ္မန္တိ နိရုဇ္ဈနကသဘာဝံ။ ဇာတိယာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ အနိစ္စတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဇနကပစ္စယာနံ ဝာ ကိစ္စာနုဘာဝက္ခဏေ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဧကေန ပရိယာယေနေတ္ထ အနိစ္စာတိအာဒီနိ ယုဇ္ဇန္တိယေဝ။ ဘဝာဒယော အနိစ္စာဒိသဘာဝာယေဝ။
Aniccanti hutvā abhāvaṭṭhena aniccaṃ. Ettha ca aniccanti na jarāmaraṇaṃ aniccaṃ, aniccasabhāvānaṃ pana khandhānaṃ jarāmaraṇattā aniccaṃ nāma jātaṃ. Saṅkhatādīsupi eseva nayo. Ettha ca saṅkhatanti paccayehi samāgantvā kataṃ. Paṭiccasamuppannanti paccaye nissāya uppannaṃ. Khayadhammanti khayasabhāvaṃ. Vayadhammanti vigacchanakasabhāvaṃ. Virāgadhammanti virajjanakasabhāvaṃ. Nirodhadhammanti nirujjhanakasabhāvaṃ. Jātiyāpi vuttanayeneva aniccatā veditabbā. Janakapaccayānaṃ vā kiccānubhāvakkhaṇe diṭṭhattā ekena pariyāyenettha aniccātiādīni yujjantiyeva. Bhavādayo aniccādisabhāvāyeva.
သမ္မပ္ပညာယာတိ သဝိပသ္သနာယ မဂ္ဂပညာယ။ ပုဗ္ဗန္တန္တိ ပုရိမံ အတီတန္တိ အတ္ထော။ အဟောသိံ နု ခောတိအာဒီသု ‘‘အဟောသိံ နု ခော နနု ခော’’တိ သသ္သတာကာရဉ္စ အဓိစ္စသမုပ္ပတ္တိအာကာရဉ္စ နိသ္သာယ အတီတေ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနတဉ္စ အဝိဇ္ဇမာနတဉ္စ ကင္ခတိ။ ကိံ ကာရဏန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ, ဥမ္မတ္တကော ဝိယ ဗာလပုထုဇ္ဇနော ယထာ ဝာ တထာ ဝာ ပဝတ္တတိ။ ကိံ နု ခော အဟောသိန္တိ ဇာတိလိင္ဂုပပတ္တိယော နိသ္သာယ ‘‘ခတ္တိယော နု ခော အဟောသိံ, ဗ္ရာဟ္မဏဝေသ္သသုဒ္ဒဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတဒေဝမနုသ္သာနံ အညတရော’’တိ ကင္ခတိ။ ကထံ နု ခောတိ သဏ္ဌာနာကာရံ နိသ္သာယ ‘‘ဒီဃော နု ခော အဟောသိံ ရသ္သဩဒာတကဏ္ဟပမာဏိကအပ္ပမာဏိကာဒီနံ အညတရော’’တိ ကင္ခတိ။ ကေစိ ပန ‘‘ဣသ္သရနိမ္မာနာဒီနိ နိသ္သာယ ‘ကေန နု ခော ကာရဏေန အဟောသိ’န္တိ ဟေတုတော ကင္ခတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ကိံ ဟုတ္ဝာ ကိံ အဟောသိန္တိ ဇာတိအာဒီနိ နိသ္သာယ ‘‘ခတ္တိယော ဟုတ္ဝာ နု ခော ဗ္ရာဟ္မဏော အဟောသိံ။ပေ.။ ဒေဝော ဟုတ္ဝာ မနုသ္သော’’တိ အတ္တနော ပရမ္ပရံ ကင္ခတိ။ သဗ္ဗတ္ထေဝ ပန အဒ္ဓာနန္တိ ကာလာဓိဝစနမေတံ။ အပရန္တန္တိ အနာဂတံ အန္တံ။ ဘဝိသ္သာမိ နု ခော နနု ခောတိ သသ္သတာကာရဉ္စ ဥစ္ဆေဒာကာရဉ္စ နိသ္သာယ အနာဂတေ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနတဉ္စ အဝိဇ္ဇမာနတဉ္စ ကင္ခတိ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝ။
Sammappaññāyāti savipassanāya maggapaññāya. Pubbantanti purimaṃ atītanti attho. Ahosiṃ nu khotiādīsu ‘‘ahosiṃ nu kho nanu kho’’ti sassatākārañca adhiccasamuppattiākārañca nissāya atīte attano vijjamānatañca avijjamānatañca kaṅkhati. Kiṃ kāraṇanti na vattabbaṃ, ummattako viya bālaputhujjano yathā vā tathā vā pavattati. Kiṃ nu kho ahosinti jātiliṅgupapattiyo nissāya ‘‘khattiyo nu kho ahosiṃ, brāhmaṇavessasuddagahaṭṭhapabbajitadevamanussānaṃ aññataro’’ti kaṅkhati. Kathaṃ nu khoti saṇṭhānākāraṃ nissāya ‘‘dīgho nu kho ahosiṃ rassaodātakaṇhapamāṇikaappamāṇikādīnaṃ aññataro’’ti kaṅkhati. Keci pana ‘‘issaranimmānādīni nissāya ‘kena nu kho kāraṇena ahosi’nti hetuto kaṅkhatī’’ti vadanti. Kiṃ hutvā kiṃ ahosinti jātiādīni nissāya ‘‘khattiyo hutvā nu kho brāhmaṇo ahosiṃ…pe… devo hutvā manusso’’ti attano paramparaṃ kaṅkhati. Sabbattheva pana addhānanti kālādhivacanametaṃ. Aparantanti anāgataṃ antaṃ. Bhavissāmi nu kho nanu khoti sassatākārañca ucchedākārañca nissāya anāgate attano vijjamānatañca avijjamānatañca kaṅkhati. Sesamettha vuttanayameva.
ဧတရဟိ ဝာ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓာနန္တိ ဣဒာနိ ဝာ ပဋိသန္ဓိမာဒိံ ကတ္ဝာ စုတိပရိယန္တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝတ္တမာနကာလံ ဂဟေတ္ဝာ။ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဘဝိသ္သတီတိ အတ္တနော ခန္ဓေသု ဝိစိကိစ္ဆီ ဘဝိသ္သတိ။ အဟံ နု ခောသ္မီတိ အတ္တနော အတ္ထိဘာဝံ ကင္ခတိ။ ယုတ္တံ ပနေတန္တိ? ယုတ္တံ အယုတ္တန္တိ ကာ ဧတ္ထ စိန္တာ။ အပိစေတ္ထ ဣဒံ ဝတ္ထုမ္ပိ ဥဒာဟရန္တိ – စူဠမာတာယ ကိရ ပုတ္တော မုဏ္ဍော, မဟာမာတာယ ပုတ္တော အမုဏ္ဍော, တံ ပုတ္တံ မုဏ္ဍေသုံ, သော ဥဋ္ဌာယ ‘‘အဟံ နု ခော စူဠမာတာယ ပုတ္တော’’တိ စိန္တေသိ။ ဧဝံ အဟံ နု ခောသ္မီတိ ကင္ခာ ဟောတိ။ နော နု ခောသ္မီတိ အတ္တနော နတ္ထိဘာဝံ ကင္ခတိ။ တတ္ရာပိ ဣဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ မစ္ဆေ ဂဏ္ဟန္တော ဥဒကေ စိရဋ္ဌာနေန သီတိဘူတံ အတ္တနော ဦရုံ မစ္ဆောတိ စိန္တေတ္ဝာ ပဟရိ။ အပရော သုသာနပသ္သေ ခေတ္တံ ရက္ခန္တော ဘီတော သင္ကုဋိတော သယိ, သော ပဋိဗုဇ္ဈိတ္ဝာ အတ္တနော ဇဏ္ဏုကာနိ ဒ္ဝေ ယက္ခာတိ စိန္တေတ္ဝာ ပဟရိ။ ဧဝံ နော နု ခောသ္မီတိ ကင္ခတိ။
Etarahivā paccuppannaṃ addhānanti idāni vā paṭisandhimādiṃ katvā cutipariyantaṃ sabbampi vattamānakālaṃ gahetvā. Ajjhattaṃ kathaṃkathī bhavissatīti attano khandhesu vicikicchī bhavissati. Ahaṃ nu khosmīti attano atthibhāvaṃ kaṅkhati. Yuttaṃ panetanti? Yuttaṃ ayuttanti kā ettha cintā. Apicettha idaṃ vatthumpi udāharanti – cūḷamātāya kira putto muṇḍo, mahāmātāya putto amuṇḍo, taṃ puttaṃ muṇḍesuṃ, so uṭṭhāya ‘‘ahaṃ nu kho cūḷamātāya putto’’ti cintesi. Evaṃ ahaṃ nu khosmīti kaṅkhā hoti. No nu khosmīti attano natthibhāvaṃ kaṅkhati. Tatrāpi idaṃ vatthu – eko kira macche gaṇhanto udake ciraṭṭhānena sītibhūtaṃ attano ūruṃ macchoti cintetvā pahari. Aparo susānapasse khettaṃ rakkhanto bhīto saṅkuṭito sayi, so paṭibujjhitvā attano jaṇṇukāni dve yakkhāti cintetvā pahari. Evaṃ no nu khosmīti kaṅkhati.
ကိံ နု ခောသ္မီတိ ခတ္တိယောဝ သမာနော အတ္တနော ခတ္တိယဘာဝံ ကင္ခတိ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ ဒေဝော ပန သမာနော ဒေဝဘာဝံ အဇာနန္တော နာမ နတ္ထိ, သောပိ ပန ‘‘အဟံ ရူပီ နု ခော အရူပီ နု ခော’’တိအာဒိနာ နယေန ကင္ခတိ။ ခတ္တိယာဒယော ကသ္မာ န ဇာနန္တီတိ စေ? အပစ္စက္ခာ တေသံ တတ္ထ တတ္ထ ကုလေ ဥပ္ပတ္တိ။ ဂဟဋ္ဌာပိ စ ပောတ္ထလိကာဒယော ပဗ္ဗဇိတသညိနော, ပဗ္ဗဇိတာပိ ‘‘ကုပ္ပံ နု ခော မေ ကမ္မ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဂဟဋ္ဌသညိနော။ မနုသ္သာပိ စ ရာဇာနော ဝိယ အတ္တနိ ဒေဝသညိနော ဟောန္တိ။ ကထံ နု ခောသ္မီတိ ဝုတ္တနယမေဝ။ ကေဝလဉ္ဟေတ္ထ အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝော နာမ အတ္ထီတိ ဂဟေတ္ဝာ တသ္သ သဏ္ဌာနာကာရံ နိသ္သာယ ‘‘ဒီဃော နု ခောသ္မိ ရသ္သစတုရသ္သဆဠံသအဋ္ဌံသသောဠသံသာဒီနံ အညတရပ္ပကာရော’’တိ ကင္ခန္တော ကထံ နု ခောသ္မီတိ? ကင္ခတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သရီရသဏ္ဌာနံ ပန ပစ္စုပ္ပန္နံ အဇာနန္တော နာမ နတ္ထိ။ ကုတော အာဂတော သော ကုဟိံ ဂာမီ ဘဝိသ္သတီတိ အတ္တဘာဝသ္သ အာဂတိဂတိဋ္ဌာနံ ကင္ခန္တော ဧဝံ ကင္ခတိ။ အရိယသာဝကသ္သာတိ ဣဓ သောတာပန္နော အဓိပ္ပေတော, ဣတရေပိ ပန တယော အဝာရိတာယေဝာတိ။ ဒသမံ။
Kiṃ nu khosmīti khattiyova samāno attano khattiyabhāvaṃ kaṅkhati. Eseva nayo sesesupi. Devo pana samāno devabhāvaṃ ajānanto nāma natthi, sopi pana ‘‘ahaṃ rūpī nu kho arūpī nu kho’’tiādinā nayena kaṅkhati. Khattiyādayo kasmā na jānantīti ce? Apaccakkhā tesaṃ tattha tattha kule uppatti. Gahaṭṭhāpi ca potthalikādayo pabbajitasaññino, pabbajitāpi ‘‘kuppaṃ nu kho me kamma’’ntiādinā nayena gahaṭṭhasaññino. Manussāpi ca rājāno viya attani devasaññino honti. Kathaṃ nu khosmīti vuttanayameva. Kevalañhettha abbhantare jīvo nāma atthīti gahetvā tassa saṇṭhānākāraṃ nissāya ‘‘dīgho nu khosmi rassacaturassachaḷaṃsaaṭṭhaṃsasoḷasaṃsādīnaṃ aññatarappakāro’’ti kaṅkhanto kathaṃ nu khosmīti? Kaṅkhatīti veditabbo. Sarīrasaṇṭhānaṃ pana paccuppannaṃ ajānanto nāma natthi. Kuto āgato so kuhiṃ gāmī bhavissatīti attabhāvassa āgatigatiṭṭhānaṃ kaṅkhanto evaṃ kaṅkhati. Ariyasāvakassāti idha sotāpanno adhippeto, itarepi pana tayo avāritāyevāti. Dasamaṃ.
အာဟာရဝဂ္ဂော ဒုတိယော။
Āhāravaggo dutiyo.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁၀. ပစ္စယသုတ္တံ • 10. Paccayasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁၀. ပစ္စယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Paccayasuttavaṇṇanā
