Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೨. ಪಚ್ಚಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    2. Paccayattheragāthāvaṇṇanā

    ಪಞ್ಚಾಹಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪಚ್ಚಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಏಕನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ವಿನತಾಯ ನಾಮ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಮನುಞ್ಞದಸ್ಸನಾನಿ ಮಹನ್ತಾನಿ ಉದುಮ್ಬರಫಲಾನಿ ಓಚಿನಿತ್ವಾ ಉಪನಾಮೇಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಭದ್ದಕಪ್ಪೇ ಕಸ್ಸಪೇ ಭಗವತಿ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ವೇನೇಯ್ಯಜನಾನುಗ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಭಾವನಮನುಯುಞ್ಜನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ

    Pañcāhāhaṃpabbajitoti āyasmato paccayattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekanavute kappe vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ vinatāya nāma nadiyā tīre gacchantaṃ disvā pasannamānaso manuññadassanāni mahantāni udumbaraphalāni ocinitvā upanāmesi. So tena puññakammena sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ bhaddakappe kassape bhagavati loke uppajjitvā pavattavaradhammacakke veneyyajanānuggahaṃ karonte tassa sāsane pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā bhāvanamanuyuñjanto ekadivasaṃ saṃsāradukkhaṃ cintetvā

    ಅತಿವಿಯ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ವಿಹಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ‘‘ಅರಹತ್ತಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಇತೋ ನ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ವಾಯಮನ್ತೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಅಪರಿಪಕ್ಕತ್ತಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಸೋ ಕಾಲಙ್ಕತ್ವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರೋಹಿತನಗರೇ ಖತ್ತಿಯಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಪಿತು ಅಚ್ಚಯೇನ ರಜ್ಜೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಮಹಾರಾಜಬಲಿಂ ಕಾತುಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಮಹಾಜನೋ ಸನ್ನಿಪತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಗಮೇ ತಸ್ಸ ಪಸಾದಞ್ಜನನತ್ಥಂ ಸತ್ಥಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸೇವ ಆಕಾಸೇ ವೇಸ್ಸವಣೇನ ನಿಮ್ಮಿತೇ ರತನಮಯಕೂಟಾಗಾರೇ ರತನಮಯಸೀಹಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಮಹತೋ ಜನಕಾಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯರಾಜಾಪಿ ರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ಪುರಿಮಹೇತುಸಞ್ಚೋದಿತೋ ಪಬ್ಬಜಿ। ಸೋ ಯಥಾ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅಕಾಸಿ, ಏವಂ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಪರಿಪಾಕಂ ಗತತ್ತಾ ತಾವದೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೩೯.೧೫-೨೦) –

    Ativiya sañjātasaṃvego vihāre nisinno ‘‘arahattaṃ appatvā ito na nikkhamissāmī’’ti cittaṃ adhiṭṭhāya vāyamanto ñāṇassa aparipakkattā vipassanaṃ ussukkāpetuṃ nāsakkhi. So kālaṅkatvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rohitanagare khattiyakule nibbattitvā paccayoti laddhanāmo vayappatto pitu accayena rajje patiṭṭhito ekadivasaṃ mahārājabaliṃ kātuṃ ārabhi. Tattha mahājano sannipati. Tasmiṃ samāgame tassa pasādañjananatthaṃ satthā mahājanassa pekkhantasseva ākāse vessavaṇena nimmite ratanamayakūṭāgāre ratanamayasīhāsane nisīditvā dhammaṃ desesi. Mahato janakāyassa dhammābhisamayo ahosi. Taṃ dhammaṃ sutvā paccayarājāpi rajjaṃ pahāya purimahetusañcodito pabbaji. So yathā kassapassa bhagavato kāle paṭiññaṃ akāsi, evaṃ paṭiññaṃ katvā vihāraṃ pavisitvā vipassanaṃ vaḍḍhento ñāṇassa paripākaṃ gatattā tāvadeva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.15-20) –

    ‘‘ವಿನತಾನದಿಯಾ ತೀರೇ, ವಿಹಾಸಿ ಪುರಿಸುತ್ತಮೋ।

    ‘‘Vinatānadiyā tīre, vihāsi purisuttamo;

    ಅದ್ದಸಂ ವಿರಜಂ ಬುದ್ಧಂ, ಏಕಗ್ಗಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ॥

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.

    ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ, ಕಿಲೇಸಮಲಧೋವನೇ।

    ‘‘Tasmiṃ pasannamānaso, kilesamaladhovane;

    ಉದುಮ್ಬರಫಲಂ ಗಯ್ಹ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸದಾಸಹಂ॥

    Udumbaraphalaṃ gayha, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.

    ‘‘ಏಕನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಮದದಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalamadadiṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಇಮಮ್ಹಿ ಭದ್ದಕೇ ಕಪ್ಪೇ, ಸಂವಿಗ್ಗಮಾನಮಾನಸೋ।

    ‘‘Imamhi bhaddake kappe, saṃviggamānamānaso;

    ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅಹಂ॥

    Kassapassa bhagavato, sāsane pabbajiṃ ahaṃ.

    ‘‘ತಥಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸನ್ತೋ, ಭಾವನಂ ಅನುಯುಞ್ಜಿಸಂ।

    ‘‘Tathā pabbajito santo, bhāvanaṃ anuyuñjisaṃ;

    ನ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಂ, ಇತಿ ಕತ್ವಾನ ಮಾನಸಂ॥

    Na vihārā nikkhamissaṃ, iti katvāna mānasaṃ.

    ‘‘ಉತ್ತಮತ್ಥಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತೋ, ನ ಚ ಪತ್ತೋಮ್ಹಿ ತಾವದೇ।

    ‘‘Uttamatthaṃ asampatto, na ca pattomhi tāvade;

    ಇದಾನಿ ಪನ ಞಾಣಸ್ಸ, ಪರಿಪಾಕೇನ ನಿಬ್ಬುತೋ।

    Idāni pana ñāṇassa, paripākena nibbuto;

    ಪತ್ತೋಮ್ಹಿ ಅಚಲಂ ಠಾನಂ, ಫುಸಿತ್ವಾ ಅಚ್ಚುತಂ ಪದಂ॥

    Pattomhi acalaṃ ṭhānaṃ, phusitvā accutaṃ padaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಕಿತ್ತನಮುಖೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattikittanamukhena aññaṃ byākaronto –

    ೨೨೨.

    222.

    ‘‘ಪಞ್ಚಾಹಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸೇಖೋ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ।

    ‘‘Pañcāhāhaṃ pabbajito, sekho appattamānaso;

    ವಿಹಾರಂ ಮೇ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ, ಚೇತಸೋ ಪಣಿಧೀ ಅಹು॥

    Vihāraṃ me paviṭṭhassa, cetaso paṇidhī ahu.

    ೨೨೩.

    223.

    ‘‘ನಾಸಿಸ್ಸಂ ನ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿಹಾರತೋ ನ ನಿಕ್ಖಮೇ।

    ‘‘Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārato na nikkhame;

    ನಪಿ ಪಸ್ಸಂ ನಿಪಾತೇಸ್ಸಂ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ॥

    Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhate.

    ೨೨೪.

    224.

    ‘‘ತಸ್ಸ ಮೇವಂ ವಿಹರತೋ, ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ।

    ‘‘Tassa mevaṃ viharato, passa vīriyaparakkamaṃ;

    ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥ –

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।

    Imā tisso gāthā abhāsi.

    ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಾಹಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಪಞ್ಚಾಹೋ ಅಹಂ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಚಾಹೋ, ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಪಞ್ಚಮೋ ಅಹೋ ನಿಟ್ಠಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಖೋ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾದೀನಂ ಸಿಕ್ಖನತೋ ಸೇಖೋ। ಅನವಸೇಸತೋ ಮಾನಂ ಸಿಯತಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತೀತಿ ಮಾನಸೋ, ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೋ, ತಂನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ ಮಾನಸತೋ ಆಗತಂ ಮಾನಸಂ, ಅರಹತ್ತಂ, ತಂ, ಸೋ ವಾ ಅಪ್ಪತ್ತೋ ಏತೇನಾತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ। ವಿಹಾರಂ ಮೇ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ, ಚೇತಸೋ ಪಣಿಧೀ ಅಹೂತಿ ಏವಂ ಸೇಖಸ್ಸ ಮೇ ವಸನಕವಿಹಾರಂ ಓವರಕಂ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಸತೋ ಏವರೂಪೋ ಇದಾನಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾಕಾರೋ ಚೇತೋಪಣಿಧಿ ಅಹೋಸಿ, ಏವಂ ಮಯಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಿಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tattha pañcāhāhaṃ pabbajitoti pañcāho ahaṃ, pabbajito hutvā pañcāho, pabbajitadivasato pañcamo aho niṭṭhitoti attho. Sekho appattamānasoti adhisīlasikkhādīnaṃ sikkhanato sekho. Anavasesato mānaṃ siyati samucchindatīti mānaso, aggamaggo, taṃnibbattito mānasato āgataṃ mānasaṃ, arahattaṃ, taṃ, so vā appatto etenāti appattamānaso. Vihāraṃ me paviṭṭhassa, cetaso paṇidhī ahūti evaṃ sekhassa me vasanakavihāraṃ ovarakaṃ paviṭṭhassa sato evarūpo idāni vuccamānākāro cetopaṇidhi ahosi, evaṃ mayā cittaṃ paṇihitanti attho.

    ನಾಸಿಸ್ಸನ್ತಿಆದಿನಾ ಚಿತ್ತಪಣಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ನಾಸಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಭೋಜನಂ ನ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಂ ನ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಮಮ ಹದಯಗತೇ ಅನೂಹತೇ ಅನುದ್ಧತೇತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ನ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪಾತಬ್ಬಂ ನ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಿ। ವಿಹಾರತೋ ನ ನಿಕ್ಖಮೇತಿ ಇಮಸ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಮಯಾ ನಿಸಿನ್ನಗಬ್ಭತೋ ನ ನಿಕ್ಖಮೇಯ್ಯಂ। ನಪಿ ಪಸ್ಸಂ ನಿಪಾತೇಸ್ಸನ್ತಿ ಮಮ ಸರೀರಸ್ಸ ದ್ವೀಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸಂ ಕಾಯಕಿಲಮಥವಿನೋದನತ್ಥಂ ನ ನಿಪಾತೇಸ್ಸಂ, ಏಕಪಸ್ಸೇನಪಿ ನ ನಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Nāsissantiādinā cittapaṇidhiṃ dasseti. Tattha nāsissanti yaṃkiñci bhojanaṃ na bhuñjissaṃ na bhuñjissāmi taṇhāsalle mama hadayagate anūhate anuddhateti evaṃ sabbapadesu yojetabbaṃ. Na pivissāmīti yaṃkiñci pātabbaṃ na pivissāmi. Vihārato na nikkhameti imasmā idāni mayā nisinnagabbhato na nikkhameyyaṃ. Napi passaṃ nipātessanti mama sarīrassa dvīsu passesu ekampi passaṃ kāyakilamathavinodanatthaṃ na nipātessaṃ, ekapassenapi na nipajjissāmīti attho.

    ತಸ್ಸ ಮೇವಂ ವಿಹರತೋತಿ ತಸ್ಸ ಮೇ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಿಧಾಯ ದಳ್ಹವೀರಿಯಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾನುಯೋಗವಸೇನ ವಿಹರತೋ। ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮನ್ತಿ ವಿಧಿನಾ ಈರಯಿತಬ್ಬತೋ ‘‘ವೀರಿಯಂ’’ ಪರಂ ಠಾನಂ ಅಕ್ಕಮನತೋ ‘‘ಪರಕ್ಕಮೋ’’ತಿ ಚ ಲದ್ಧನಾಮಂ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀಭೂತಂ ವಾಯಾಮಂ ಪಸ್ಸ ಜಾನಾಹಿ। ಯಸ್ಸ ಪನಾನುಭಾವೇನ ಮಯಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।

    Tassa mevaṃ viharatoti tassa me evaṃ cittaṃ paṇidhāya daḷhavīriyādhiṭṭhānaṃ katvā vipassanānuyogavasena viharato. Passa vīriyaparakkamanti vidhinā īrayitabbato ‘‘vīriyaṃ’’ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato ‘‘parakkamo’’ti ca laddhanāmaṃ ussoḷhībhūtaṃ vāyāmaṃ passa jānāhi. Yassa panānubhāvena mayā tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsananti vuttatthameva.

    ಪಚ್ಚಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Paccayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೨. ಪಚ್ಚಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 2. Paccayattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact