Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    2. පච්‌චයත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    2. Paccayattheragāthāvaṇṇanā

    පඤ්‌චාහාහං පබ්‌බජිතොති ආයස්‌මතො පච්‌චයත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො ඉතො එකනවුතෙ කප්‌පෙ විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං සත්‌ථාරං විනතාය නාම නදියා තීරෙ ගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො මනුඤ්‌ඤදස්‌සනානි මහන්‌තානි උදුම්‌බරඵලානි ඔචිනිත්‌වා උපනාමෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං භද්‌දකප්‌පෙ කස්‌සපෙ භගවති ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා පවත්‌තවරධම්‌මචක්‌කෙ වෙනෙය්‍යජනානුග්‌ගහං කරොන්‌තෙ තස්‌ස සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා භාවනමනුයුඤ්‌ජන්‌තො එකදිවසං සංසාරදුක්‌ඛං චින්‌තෙත්‌වා

    Pañcāhāhaṃpabbajitoti āyasmato paccayattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekanavute kappe vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ vinatāya nāma nadiyā tīre gacchantaṃ disvā pasannamānaso manuññadassanāni mahantāni udumbaraphalāni ocinitvā upanāmesi. So tena puññakammena sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ bhaddakappe kassape bhagavati loke uppajjitvā pavattavaradhammacakke veneyyajanānuggahaṃ karonte tassa sāsane pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā bhāvanamanuyuñjanto ekadivasaṃ saṃsāradukkhaṃ cintetvā

    අතිවිය සඤ්‌ජාතසංවෙගො විහාරෙ නිසින්‌නො ‘‘අරහත්‌තං අප්‌පත්‌වා ඉතො න නික්‌ඛමිස්‌සාමී’’ති චිත්‌තං අධිට්‌ඨාය වායමන්‌තො ඤාණස්‌ස අපරිපක්‌කත්‌තා විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙතුං නාසක්‌ඛි. සො කාලඞ්‌කත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ රොහිතනගරෙ ඛත්‌තියකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා පච්‌චයොති ලද්‌ධනාමො වයප්‌පත්‌තො පිතු අච්‌චයෙන රජ්‌ජෙ පතිට්‌ඨිතො එකදිවසං මහාරාජබලිං කාතුං ආරභි. තත්‌ථ මහාජනො සන්‌නිපති. තස්‌මිං සමාගමෙ තස්‌ස පසාදඤ්‌ජනනත්‌ථං සත්‌ථා මහාජනස්‌ස පෙක්‌ඛන්‌තස්‌සෙව ආකාසෙ වෙස්‌සවණෙන නිම්‌මිතෙ රතනමයකූටාගාරෙ රතනමයසීහාසනෙ නිසීදිත්‌වා ධම්‌මං දෙසෙසි. මහතො ජනකායස්‌ස ධම්‌මාභිසමයො අහොසි. තං ධම්‌මං සුත්‌වා පච්‌චයරාජාපි රජ්‌ජං පහාය පුරිමහෙතුසඤ්‌චොදිතො පබ්‌බජි. සො යථා කස්‌සපස්‌ස භගවතො කාලෙ පටිඤ්‌ඤං අකාසි, එවං පටිඤ්‌ඤං කත්‌වා විහාරං පවිසිත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙන්‌තො ඤාණස්‌ස පරිපාකං ගතත්‌තා තාවදෙව අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.39.15-20) –

    Ativiya sañjātasaṃvego vihāre nisinno ‘‘arahattaṃ appatvā ito na nikkhamissāmī’’ti cittaṃ adhiṭṭhāya vāyamanto ñāṇassa aparipakkattā vipassanaṃ ussukkāpetuṃ nāsakkhi. So kālaṅkatvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rohitanagare khattiyakule nibbattitvā paccayoti laddhanāmo vayappatto pitu accayena rajje patiṭṭhito ekadivasaṃ mahārājabaliṃ kātuṃ ārabhi. Tattha mahājano sannipati. Tasmiṃ samāgame tassa pasādañjananatthaṃ satthā mahājanassa pekkhantasseva ākāse vessavaṇena nimmite ratanamayakūṭāgāre ratanamayasīhāsane nisīditvā dhammaṃ desesi. Mahato janakāyassa dhammābhisamayo ahosi. Taṃ dhammaṃ sutvā paccayarājāpi rajjaṃ pahāya purimahetusañcodito pabbaji. So yathā kassapassa bhagavato kāle paṭiññaṃ akāsi, evaṃ paṭiññaṃ katvā vihāraṃ pavisitvā vipassanaṃ vaḍḍhento ñāṇassa paripākaṃ gatattā tāvadeva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.15-20) –

    ‘‘විනතානදියා තීරෙ, විහාසි පුරිසුත්‌තමො;

    ‘‘Vinatānadiyā tīre, vihāsi purisuttamo;

    අද්‌දසං විරජං බුද්‌ධං, එකග්‌ගං සුසමාහිතං.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.

    ‘‘තස්‌මිං පසන්‌නමානසො, කිලෙසමලධොවනෙ;

    ‘‘Tasmiṃ pasannamānaso, kilesamaladhovane;

    උදුම්‌බරඵලං ගය්‌හ, බුද්‌ධසෙට්‌ඨස්‌සදාසහං.

    Udumbaraphalaṃ gayha, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.

    ‘‘එකනවුතිතො කප්‌පෙ, යං ඵලමදදිං තදා;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalamadadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ඉමම්‌හි භද්‌දකෙ කප්‌පෙ, සංවිග්‌ගමානමානසො;

    ‘‘Imamhi bhaddake kappe, saṃviggamānamānaso;

    කස්‌සපස්‌ස භගවතො, සාසනෙ පබ්‌බජිං අහං.

    Kassapassa bhagavato, sāsane pabbajiṃ ahaṃ.

    ‘‘තථා පබ්‌බජිතො සන්‌තො, භාවනං අනුයුඤ්‌ජිසං;

    ‘‘Tathā pabbajito santo, bhāvanaṃ anuyuñjisaṃ;

    න විහාරා නික්‌ඛමිස්‌සං, ඉති කත්‌වාන මානසං.

    Na vihārā nikkhamissaṃ, iti katvāna mānasaṃ.

    ‘‘උත්‌තමත්‌ථං අසම්‌පත්‌තො, න ච පත්‌තොම්‌හි තාවදෙ;

    ‘‘Uttamatthaṃ asampatto, na ca pattomhi tāvade;

    ඉදානි පන ඤාණස්‌ස, පරිපාකෙන නිබ්‌බුතො;

    Idāni pana ñāṇassa, paripākena nibbuto;

    පත්‌තොම්‌හි අචලං ඨානං, ඵුසිත්‌වා අච්‌චුතං පදං.

    Pattomhi acalaṃ ṭhānaṃ, phusitvā accutaṃ padaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනො පටිපත්‌තිකිත්‌තනමුඛෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattikittanamukhena aññaṃ byākaronto –

    222.

    222.

    ‘‘පඤ්‌චාහාහං පබ්‌බජිතො, සෙඛො අප්‌පත්‌තමානසො;

    ‘‘Pañcāhāhaṃ pabbajito, sekho appattamānaso;

    විහාරං මෙ පවිට්‌ඨස්‌ස, චෙතසො පණිධී අහු.

    Vihāraṃ me paviṭṭhassa, cetaso paṇidhī ahu.

    223.

    223.

    ‘‘නාසිස්‌සං න පිවිස්‌සාමි, විහාරතො න නික්‌ඛමෙ;

    ‘‘Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārato na nikkhame;

    නපි පස්‌සං නිපාතෙස්‌සං, තණ්‌හාසල්‌ලෙ අනූහතෙ.

    Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhate.

    224.

    224.

    ‘‘තස්‌ස මෙවං විහරතො, පස්‌ස වීරියපරක්‌කමං;

    ‘‘Tassa mevaṃ viharato, passa vīriyaparakkamaṃ;

    තිස්‌සො විජ්‌ජා අනුප්‌පත්‌තා, කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති. –

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    ඉමා තිස්‌සො ගාථා අභාසි.

    Imā tisso gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ පඤ්‌චාහාහං පබ්‌බජිතොති පඤ්‌චාහො අහං, පබ්‌බජිතො හුත්‌වා පඤ්‌චාහො, පබ්‌බජිතදිවසතො පඤ්‌චමො අහො නිට්‌ඨිතොති අත්‌ථො. සෙඛො අප්‌පත්‌තමානසොති අධිසීලසික්‌ඛාදීනං සික්‌ඛනතො සෙඛො. අනවසෙසතො මානං සියති සමුච්‌ඡින්‌දතීති මානසො, අග්‌ගමග්‌ගො, තංනිබ්‌බත්‌තිතො මානසතො ආගතං මානසං, අරහත්‌තං, තං, සො වා අප්‌පත්‌තො එතෙනාති අප්‌පත්‌තමානසො. විහාරං මෙ පවිට්‌ඨස්‌ස, චෙතසො පණිධී අහූති එවං සෙඛස්‌ස මෙ වසනකවිහාරං ඔවරකං පවිට්‌ඨස්‌ස සතො එවරූපො ඉදානි වුච්‌චමානාකාරො චෙතොපණිධි අහොසි, එවං මයා චිත්‌තං පණිහිතන්‌ති අත්‌ථො.

    Tattha pañcāhāhaṃ pabbajitoti pañcāho ahaṃ, pabbajito hutvā pañcāho, pabbajitadivasato pañcamo aho niṭṭhitoti attho. Sekho appattamānasoti adhisīlasikkhādīnaṃ sikkhanato sekho. Anavasesato mānaṃ siyati samucchindatīti mānaso, aggamaggo, taṃnibbattito mānasato āgataṃ mānasaṃ, arahattaṃ, taṃ, so vā appatto etenāti appattamānaso. Vihāraṃ me paviṭṭhassa, cetaso paṇidhī ahūti evaṃ sekhassa me vasanakavihāraṃ ovarakaṃ paviṭṭhassa sato evarūpo idāni vuccamānākāro cetopaṇidhi ahosi, evaṃ mayā cittaṃ paṇihitanti attho.

    නාසිස්‌සන්‌තිආදිනා චිත්‌තපණිධිං දස්‌සෙති. තත්‌ථ නාසිස්‌සන්‌ති යංකිඤ්‌චි භොජනං න භුඤ්‌ජිස්‌සං න භුඤ්‌ජිස්‌සාමි තණ්‌හාසල්‌ලෙ මම හදයගතෙ අනූහතෙ අනුද්‌ධතෙති එවං සබ්‌බපදෙසු යොජෙතබ්‌බං. න පිවිස්‌සාමීති යංකිඤ්‌චි පාතබ්‌බං න පිවිස්‌සාමි. විහාරතො න නික්‌ඛමෙති ඉමස්‌මා ඉදානි මයා නිසින්‌නගබ්‌භතො න නික්‌ඛමෙය්‍යං. නපි පස්‌සං නිපාතෙස්‌සන්‌ති මම සරීරස්‌ස ද්‌වීසු පස්‌සෙසු එකම්‌පි පස්‌සං කායකිලමථවිනොදනත්‌ථං න නිපාතෙස්‌සං, එකපස්‌සෙනපි න නිපජ්‌ජිස්‌සාමීති අත්‌ථො.

    Nāsissantiādinā cittapaṇidhiṃ dasseti. Tattha nāsissanti yaṃkiñci bhojanaṃ na bhuñjissaṃ na bhuñjissāmi taṇhāsalle mama hadayagate anūhate anuddhateti evaṃ sabbapadesu yojetabbaṃ. Na pivissāmīti yaṃkiñci pātabbaṃ na pivissāmi. Vihārato na nikkhameti imasmā idāni mayā nisinnagabbhato na nikkhameyyaṃ. Napi passaṃ nipātessanti mama sarīrassa dvīsu passesu ekampi passaṃ kāyakilamathavinodanatthaṃ na nipātessaṃ, ekapassenapi na nipajjissāmīti attho.

    තස්‌ස මෙවං විහරතොති තස්‌ස මෙ එවං චිත්‌තං පණිධාය දළ්‌හවීරියාධිට්‌ඨානං කත්‌වා විපස්‌සනානුයොගවසෙන විහරතො. පස්‌ස වීරියපරක්‌කමන්‌ති විධිනා ඊරයිතබ්‌බතො ‘‘වීරියං’’ පරං ඨානං අක්‌කමනතො ‘‘පරක්‌කමො’’ති ච ලද්‌ධනාමං උස්‌සොළ්‌හීභූතං වායාමං පස්‌ස ජානාහි. යස්‌ස පනානුභාවෙන මයා තිස්‌සො විජ්‌ජා අනුප්‌පත්‌තා, කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසනන්‌ති වුත්‌තත්‌ථමෙව.

    Tassa mevaṃ viharatoti tassa me evaṃ cittaṃ paṇidhāya daḷhavīriyādhiṭṭhānaṃ katvā vipassanānuyogavasena viharato. Passa vīriyaparakkamanti vidhinā īrayitabbato ‘‘vīriyaṃ’’ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato ‘‘parakkamo’’ti ca laddhanāmaṃ ussoḷhībhūtaṃ vāyāmaṃ passa jānāhi. Yassa panānubhāvena mayā tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsananti vuttatthameva.

    පච්‌චයත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Paccayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 2. පච්‌චයත්‌ථෙරගාථා • 2. Paccayattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact