| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೩. ಪಚ್ಚಯವಾರವಣ್ಣನಾ
3. Paccayavāravaṇṇanā
೨೪೩. ಪಚ್ಚಯವಾರೇ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಕುಸಲಧಮ್ಮೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಯಟ್ಠೇನ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕುಸಲಂ ಏಕಂ ಖನ್ಧಂ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಕುಸಲಂ ಏಕಂ ಖನ್ಧಂ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾವುಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವತ್ಥುಂ ಪಚ್ಚಯಾ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾ ಖನ್ಧಾತಿ ಇದಂ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಪವತ್ತಿವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಪವತ್ತಿಯಞ್ಹಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಪುರೇಜಾತಂ ವತ್ಥು ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಪಟಿಚ್ಚಟ್ಠಸ್ಸ ಪನ ಸಹಜಾತಟ್ಠತ್ತಾ ಪಟಿಚ್ಚವಾರೇ ಏಸ ನಯೋ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಸಹಜಾತಮೇವ ವತ್ಥುಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ವತ್ಥುಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಖನ್ಧಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕುಸಲಂ ಏಕಂ ಖನ್ಧಞ್ಚ ವತ್ಥುಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಾ ತಯೋ ಖನ್ಧಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
243. Paccayavāre kusalaṃ dhammaṃ paccayāti kusaladhamme patiṭṭhito hutvā kusalaṃ dhammaṃ nissayaṭṭhena paccayaṃ katvāti attho. Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ paccayāti kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ nissayapaccayaṃ katvā tayo khandhā uppajjanti hetupaccayāti vuttaṃ hoti. Imināvupāyena sabbapadesu attho veditabbo. Vatthuṃ paccayā vipākābyākatā kiriyābyākatā khandhāti idaṃ pañcavokāre pavattivasena vuttaṃ. Pañcavokāre pavattiyañhi khandhānaṃ purejātaṃ vatthu nissayapaccayo hoti. Paṭiccaṭṭhassa pana sahajātaṭṭhattā paṭiccavāre esa nayo na labbhatīti paṭisandhiyaṃ sahajātameva vatthuṃ sandhāya ‘‘vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti vuttaṃ. Kusalaṃ ekaṃ khandhañca vatthuñca paccayā tayo khandhātiādīsupi imināva nayena attho veditabbo.
ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚಾತಿ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಕುಸಲುಪ್ಪತ್ತಿಕ್ಖಣಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕುಸಲಾ ಖನ್ಧಾ, ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೇ ಚ ಮಹಾಭೂತೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಉಪಾದಾರೂಪಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇತಿ ಪಚ್ಚಯಭೂತಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ನಾನತ್ತೇಪಿ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞೇಸುಪಿ ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸು ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ಸಹಜಾತಞ್ಚ ಪುರೇಜಾತಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಯಟ್ಠೇನ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ತರಸ ಪಞ್ಹಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ। ತತ್ಥ ಖನ್ಧಾ ಚೇವ ಭೂತಾ ಚ ಸಹಜಾತವಸೇನ, ವತ್ಥು ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತವಸೇನ ಗಹಿತಂ। ಪಟಿಚ್ಚವಾರೇ ಪನ ಸಹಜಾತವಸೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ನವೇವ ಪಞ್ಹಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ। ಯೇ ಪನೇತೇ ಏತ್ಥ ಸತ್ತರಸ ಪಞ್ಹಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ, ತೇಸು ಏಕಾದಿಕೇ ಏಕಾವಸಾನೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಕುಸಲಾದೀಸು ಏಕಪಚ್ಚಯತೋ ಏಕೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೋ। ಏಕಾದಿಕೇ ದುಕಾವಸಾನೇ ಏಕಪಚ್ಚಯತೋ ನಾನಾಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೋ। ದುಕಾದಿಕೇ ಏಕಾವಸಾನೇ ನಾನಾಪಚ್ಚಯತೋ ಏಕೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೋ। ದುಕಾದಿಕೇ ದುಕಾವಸಾನೇ ನಾನಾಪಚ್ಚಯತೋ ನಾನಾಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೋ।
Abyākataṃdhammaṃ paccayā kusalo ca abyākato cāti kusalābyākatānaṃ hetupaccayavasena ekato uppattiṃ sandhāya vuttaṃ. Kusaluppattikkhaṇasmiñhi vatthuṃ nissāya kusalā khandhā, cittasamuṭṭhāne ca mahābhūte nissāya cittasamuṭṭhānaṃ upādārūpaṃ hetupaccayavasena ekato uppajjati. Iti paccayabhūtassa abyākatassa nānattepi paccayuppannānaṃ hetupaccayavasena ekato uppattiṃ sandhāyetaṃ vuttanti veditabbaṃ. Aññesupi evarūpesu ṭhānesu eseva nayo. Evaṃ imasmiṃ hetupaccaye sahajātañca purejātañca nissayaṭṭhena paccayaṃ katvā sattarasa pañhā vissajjitā. Tattha khandhā ceva bhūtā ca sahajātavasena, vatthu sahajātapurejātavasena gahitaṃ. Paṭiccavāre pana sahajātavasena paccayo labbhati, tasmā tattha naveva pañhā vissajjitā. Ye panete ettha sattarasa pañhā vissajjitā, tesu ekādike ekāvasāne vissajjane kusalādīsu ekapaccayato eko paccayuppanno. Ekādike dukāvasāne ekapaccayato nānāpaccayuppanno. Dukādike ekāvasāne nānāpaccayato eko paccayuppanno. Dukādike dukāvasāne nānāpaccayato nānāpaccayuppanno.
೨೪೮-೨೫೨. ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾವುಪಾಯೇನ ಪಞ್ಹಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಪ್ಪಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಂ ಪನೇತಂ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ವತ್ಥುಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಖನ್ಧಾತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ವಿಪಾಕಕ್ಖನ್ಧೇಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಿ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಾನಂ ಪಭೇದದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾನಿ। ಪುನ ವತ್ಥುಂ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಪವತ್ತೇ ವಿಪಾಕಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ಸಹಜಾತಞ್ಚ ಪುರೇಜಾತಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ತ ಪಞ್ಹಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ। ತತ್ಥ ಖನ್ಧಾ ಸಹಜಾತವಸೇನ, ವತ್ಥು ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತವಸೇನ, ಚಕ್ಖಾಯತನಾದೀನಿ ಪುರೇಜಾತವಸೇನೇವ ಗಹಿತಾನಿ। ಪಟಿಚ್ಚವಾರೇ ಪನ ಸಹಜಾತವಸೇನೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಲಬ್ಭತಿ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ತಯೋವ ಪಞ್ಹಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ।
248-252. Ārammaṇapaccayādīsupi imināvupāyena pañhāvissajjanappabhedo veditabbo. Yaṃ panetaṃ ārammaṇapaccaye vatthuṃ paccayā khandhāti vuttaṃ, taṃ paṭisandhikkhaṇe vipākakkhandheyeva sandhāya vuttaṃ. Cakkhuviññāṇādīni abyākataṃ nissāya ārammaṇapaccayena uppajjantānaṃ pabhedadassanatthaṃ vuttāni. Puna vatthuṃ paccayāti pavatte vipākakiriyābyākatānaṃ uppattidassanatthaṃ vuttaṃ. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ. Evaṃ imasmiṃ ārammaṇapaccaye sahajātañca purejātañca paccayaṃ katvā satta pañhā vissajjitā. Tattha khandhā sahajātavasena, vatthu sahajātapurejātavasena, cakkhāyatanādīni purejātavaseneva gahitāni. Paṭiccavāre pana sahajātavaseneva paccayo labbhati. Tasmā tattha tayova pañhā vissajjitā.
೨೫೩-೨೫೪. ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಂ ಲೋಕುತ್ತರಮೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಾ ರೂಪಾಭಾವೇನ ಆರಮ್ಮಣಸದಿಸಾ। ಪರತೋ ಆಸೇವನನತ್ಥಿವಿಗತೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
253-254. Adhipatipaccaye vipākābyākataṃ lokuttarameva veditabbaṃ. Anantarasamanantarā rūpābhāvena ārammaṇasadisā. Parato āsevananatthivigatesupi eseva nayo.
೨೫೫. ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಕಟತ್ತಾರೂಪಂ ಉಪಾದಾರೂಪನ್ತಿ ಉಪಾದಾರೂಪಸಙ್ಖಾತಂ ಕಟತ್ತಾರೂಪಂ। ಇದಂ ಅಸಞ್ಞಸತ್ತಾನಞ್ಞೇವ ರೂಪಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಚಕ್ಖಾಯತನಾದೀನಿ ಪಞ್ಚವೋಕಾರವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ।
255. Sahajātapaccaye kaṭattārūpaṃ upādārūpanti upādārūpasaṅkhātaṃ kaṭattārūpaṃ. Idaṃ asaññasattānaññeva rūpaṃ sandhāya vuttaṃ. Cakkhāyatanādīni pañcavokāravasena vuttāni.
೨೫೬-೨೫೭. ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೇ ಚ ಯಥಾ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ ಏವನ್ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಸಮತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಪನ ನಾನತ್ತಂ ಅತ್ಥಿ।
256-257. Aññamaññapaccaye ca yathā ārammaṇapaccayā evanti vissajjanasamataṃ sandhāya vuttaṃ. Paccayuppannesu pana nānattaṃ atthi.
೨೫೮. ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಸದಿಸನ್ತಿ ರೂಪಾಭಾವತೋಪಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಸಮತಾಯಪಿ ವುತ್ತಂ।
258. Upanissayapaccaye ārammaṇapaccayasadisanti rūpābhāvatopi vissajjanasamatāyapi vuttaṃ.
೨೫೯-೨೬೦. ವತ್ಥುಂ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಾತಿಆದೀನಂ ಪಟಿಚ್ಚವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
259-260. Vatthuṃ purejātapaccayātiādīnaṃ paṭiccavāre vuttanayenevattho gahetabbo.
೨೬೧-೨೬೬. ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೋ ಚಾತಿ ಏವಂ ತೀಣಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅಕುಸಲೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
261-266. Kammapaccaye tīṇīti kusalaṃ paccayā kusalo abyākato kusalābyākato cāti evaṃ tīṇi veditabbāni. Akusalepi eseva nayo.
೨೬೭-೨೬೮. ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೇ ಖನ್ಧೇ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾತಿ ಖನ್ಧೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖನ್ಧಾ ವತ್ಥುಂ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾತಿ ಖನ್ಧಾ ವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
267-268. Vippayuttapaccaye khandhe vippayuttapaccayāti khandhe nissāya vippayuttapaccayā uppajjantīti attho. Khandhā vatthuṃ vippayuttapaccayāti khandhā vatthuṃ nissāya vippayuttapaccayā uppajjantīti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
೨೬೯-೨೭೬. ಇದಾನಿ ಯಥಾಲದ್ಧಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಗಣನವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತರಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತರಸಾತಿ ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಂ, ಕುಸಲೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತನ್ತಿ ಏವಂ ಕುಸಲವಸೇನ ಏಕಾದಿಕಾನಿ ಏಕಾವಸಾನಾನಿ ದ್ವೇ, ದುಕಾವಸಾನಂ ಏಕನ್ತಿ ತೀಣಿ ವುತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಅಕುಸಲವಸೇನ। ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ತೇನೇವ ಕುಸಲಂ, ಅಕುಸಲಂ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಂ ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಞ್ಚ; ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೇಹಿ ಕುಸಲಂ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಂ; ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೇಹಿ ಅಕುಸಲಂ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತನ್ತಿ ಏವಂ ಸತ್ತರಸ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
269-276. Idāni yathāladdhāni vissajjanāni gaṇanavasena dassetuṃ hetuyā sattarasātiādimāha. Tattha hetuyā sattarasāti kusalena kusalaṃ, kusalena abyākataṃ, kusalena kusalābyākatanti evaṃ kusalavasena ekādikāni ekāvasānāni dve, dukāvasānaṃ ekanti tīṇi vuttāni honti, tathā akusalavasena. Abyākatena abyākataṃ, teneva kusalaṃ, akusalaṃ, kusalābyākataṃ akusalābyākatañca; kusalābyākatehi kusalaṃ, abyākataṃ, kusalābyākataṃ; akusalābyākatehi akusalaṃ, abyākataṃ, akusalābyākatanti evaṃ sattarasa veditabbāni.
ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಂ; ಅಕುಸಲೇನ ಅಕುಸಲಂ, ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಕುಸಲಂ, ಅಕುಸಲಂ; ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೇನ ಕುಸಲಂ; ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಕುಸಲನ್ತಿ ಏವಂ ಸತ್ತ।
Ārammaṇesattāti kusalena kusalaṃ; akusalena akusalaṃ, abyākatena abyākataṃ, kusalaṃ, akusalaṃ; kusalābyākatena kusalaṃ; akusalābyākatena akusalanti evaṃ satta.
ವಿಪಾಕೇ ಏಕನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಮೇವ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸತ್ತರಸ, ಸತ್ತ, ಏಕನ್ತಿ ತಯೋ ವಾರಪರಿಚ್ಛೇದಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ದ್ವಾದಸ ಸತ್ತರಸಕಾ, ದಸ ಸತ್ತಕಾ, ಏಕಂ ಏಕಕನ್ತಿ ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪರತೋ ದುಕತಿಕಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಸಂಸನ್ದನೇ ಊನತರಗಣನಸ್ಸ ವಸೇನ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಕ್ಕಾ ಹಿ ಇಮಾಯ ಗಣನಾಯ ದುಕಮೂಲಾದೀಸು ವಾರಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಜಾನಿತುನ್ತಿ ಪುನ ‘‘ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಗಣನವಸೇನೇವ ವಾರಪರಿಚ್ಛೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತ್ತಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ।
Vipākeekanti abyākatena abyākatameva. Evamettha sattarasa, satta, ekanti tayo vāraparicchedā honti. Tesu dvādasa sattarasakā, dasa sattakā, ekaṃ ekakanti te sabbe sādhukaṃ sallakkhetvā parato dukatikādivasena paccayasaṃsandane ūnataragaṇanassa vasena gaṇanā veditabbā. Sakkā hi imāya gaṇanāya dukamūlādīsu vāraparicchede jānitunti puna ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paccayā kusalo dhammo’’ti anāmasitvā gaṇanavaseneva vāraparicchedaṃ dassetuṃ hetupaccayā ārammaṇe sattātiādi āraddhaṃ.
ತತ್ಥ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ। ಕುಸಲಂ ಏಕಂ ಖನ್ಧಂ ಪಚ್ಚಯಾ ತಯೋ ಖನ್ಧಾತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಆರಮ್ಮಣೇ ಲದ್ಧವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಾನಿ। ಅಯಂ ತಾವ ಅನುಲೋಮೇ ನಯೋ।
Tattha kusalaṃ dhammaṃ paccayā kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā ārammaṇapaccayā. Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ paccayā tayo khandhāti iminā nayena ārammaṇe laddhavissajjanāni vitthāretabbāni. Ayaṃ tāva anulome nayo.
೨೭೭-೨೮೫. ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಪನ ಕುಸಲಂ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಅಕುಸಲಮೇವ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಆರದ್ಧಂ। ತಂ ಯಥಾಪಾಳಿಮೇವ ನಿಯ್ಯಾತಿ। ಯಞ್ಹೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ಪಟಿಚ್ಚವಾರಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ವುತ್ತಮೇವ।
277-285. Paccanīye pana kusalaṃ na labbhatīti akusalaṃ dhammaṃ paccayāti akusalameva ādiṃ katvā vissajjanaṃ āraddhaṃ. Taṃ yathāpāḷimeva niyyāti. Yañhettha vattabbaṃ siyā, taṃ paṭiccavārassa paccanīye vuttameva.
೨೮೬-೨೮೭. ಯಂ ಪನೇತಂ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಲದ್ಧವಿಸ್ಸಜ್ಜನಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಗಣನತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ನಹೇತುಯಾ ಚತ್ತಾರೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ, ಸತ್ತರಸ, ಸತ್ತ, ಪಞ್ಚ, ತೀಣಿ, ಏಕನ್ತಿ ಛ ಪರಿಚ್ಛೇದಾ। ತೇಸಂ ವಸೇನ ದುಕತಿಕಾದೀಸು ಪಚ್ಚಯಸಂಸನ್ದನೇ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯೋ ಹಿ ಪಚ್ಚಯೋ ಸತ್ತರಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಲಭತಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಸಂಸನ್ದನೇ ಸತ್ತರಸ, ಊನತರಸಂಸನ್ದನೇ ಸೇಸಾ ಛಪಿ ಪರಿಚ್ಛೇದಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಅಧಿಕಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮಸಮಾ ಊನತರಾ ಚ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ।
286-287. Yaṃ panetaṃ paccanīye laddhavissajjanaparicchedaṃ gaṇanato dassetuṃ nahetuyā cattārītiādi vuttaṃ, tattha cattāri, sattarasa, satta, pañca, tīṇi, ekanti cha paricchedā. Tesaṃ vasena dukatikādīsu paccayasaṃsandane gaṇanā veditabbā. Yo hi paccayo sattarasa vissajjanāni labhati, tena saddhiṃ sadisasaṃsandane sattarasa, ūnatarasaṃsandane sesā chapi paricchedā labbhanti. Evaṃ sesesupi adhikaparicchedaṃ ṭhapetvā samasamā ūnatarā ca labbhantīti.
ಏತ್ಥ ಚ ಅಧಿಕತರಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ನಿಯಮೋ। ಸಮಸಮಾ ಪನ ಊನತರಾ ಚ ಅತ್ಥಾ ವಿರೋಧೇ ಸತಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತೇನೇತ್ಥ ‘‘ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಾರಮ್ಮಣೇ ಏಕ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಹಿ ನಹೇತುಯಾ ಚತುನ್ನಂ, ನಾರಮ್ಮಣೇ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಆಗತತ್ತಾ ನಹೇತುವಸೇನ ಚತ್ತಾರೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ನಾರಮ್ಮಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ಪನ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮೋ ವಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಅಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಕುಸಲೋ, ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಞ್ಚ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಕುಸಲೋತಿ ತೀಣಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಪರಿಹೀನಾನಿ। ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಬ್ಯಾಕತೋತಿ ರೂಪವಸೇನ ಏಕಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿರುದ್ಧಾವಿರುದ್ಧಂ ಞತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನಪರಿಚ್ಛೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಪಿಚೇತ್ಥ ಇದಂ ನಯಮತ್ತದಸ್ಸನಂ। ನಾಧಿಪತಿಯಾ ಚತ್ತಾರೀತಿ ನಹೇತುಯಾ ಲದ್ಧಾನೇವ। ಸೇಸಚತುಕ್ಕೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Ettha ca adhikatarā na labbhantīti ayamettha niyamo. Samasamā pana ūnatarā ca atthā virodhe sati labbhanti. Tenettha ‘‘nahetupaccayā nārammaṇe eka’’ntiādi vuttaṃ. Ettha hi nahetuyā catunnaṃ, nārammaṇe pañcannaṃ āgatattā nahetuvasena cattārīti vattabbaṃ siyā, nārammaṇena saddhiṃ ghaṭitattā pana ārammaṇadhammo virujjhatīti akusalaṃ dhammaṃ paccayā akusalo dhammo, abyākataṃ dhammaṃ paccayā akusalo, akusalañca abyākatañca dhammaṃ paccayā akusaloti tīṇi vissajjanāni parihīnāni. Abyākataṃ dhammaṃ paccayā abyākatoti rūpavasena ekameva vuttaṃ. Evaṃ sabbattha viruddhāviruddhaṃ ñatvā labbhamānaparicchedo veditabbo. Apicettha idaṃ nayamattadassanaṃ. Nādhipatiyā cattārīti nahetuyā laddhāneva. Sesacatukkesupi eseva nayo.
ನಾನನ್ತರೇ ಏಕನ್ತಿ ಅಹೇತುಕಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚೇವ ಸೇಸರೂಪಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ। ಏವಂ ಸಬ್ಬೇಸು ಏಕಕೇಸು ಯುಜ್ಜಮಾನಕರೂಪಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ। ನಪುರೇಜಾತೇ ದ್ವೇತಿ ಇಧಾಪಿ ನಹೇತುವಸೇನ ಚತ್ತಾರೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ನಪುರೇಜಾತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ಪನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಕುಸಲೋ, ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಞ್ಚ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಕುಸಲೋತಿ ವತ್ಥುಪುರೇಜಾತವಸೇನ ದ್ವೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಪರಿಹೀನಾನಿ। ಆರುಪ್ಪೇ ಪನ ಅಹೇತುಕಮೋಹಸ್ಸ ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ದ್ವೇ ವುತ್ತಾನಿ। ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ದ್ವೇತಿ ಆರುಪ್ಪೇ ಅಹೇತುಕಾಕುಸಲಕಿರಿಯವಸೇನ ದ್ವೇ। ನೋನತ್ಥಿ ನೋವಿಗತೇಸು ಏಕನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ರೂಪಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತಿಕಾದೀಸು ಅಪುಬ್ಬಂ ನತ್ಥಿ।
Nānantare ekanti ahetukacittasamuṭṭhānassa ceva sesarūpassa ca vasena abyākatena abyākataṃ. Evaṃ sabbesu ekakesu yujjamānakarūpaṃ jānitabbaṃ. Napurejāte dveti idhāpi nahetuvasena cattārīti vattabbaṃ siyā, napurejātena saddhiṃ ghaṭitattā pana abyākataṃ dhammaṃ paccayā akusalo, akusalañca abyākatañca dhammaṃ paccayā akusaloti vatthupurejātavasena dve vissajjanāni parihīnāni. Āruppe pana ahetukamohassa ahetukakiriyassa ca vasena dve vuttāni. Navippayutte dveti āruppe ahetukākusalakiriyavasena dve. Nonatthi novigatesu ekanti sabbassa rūpassa vasena abyākatena abyākataṃ daṭṭhabbaṃ. Tikādīsu apubbaṃ natthi.
೨೮೮. ನಾರಮ್ಮಣಮೂಲಕೇ ಪನ ನಅಧಿಪತಿಯಾ ಪಞ್ಚಾತಿ ನಾರಮ್ಮಣೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ನಕಮ್ಮೇ ಏಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಕಟತ್ತಾರೂಪಞ್ಚ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸೇಸರೂಪವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
288. Nārammaṇamūlake pana naadhipatiyā pañcāti nārammaṇe laddhāneva. Nakamme ekanti ettha cittasamuṭṭhānañca kaṭattārūpañca aggahetvā sesarūpavasena abyākatena abyākataṃ veditabbaṃ.
೨೮೯-೨೯೬. ನಾಧಿಪತಿಮೂಲಕೇ ನಪುರೇಜಾತೇ ಸತ್ತಾತಿ ನಪುರೇಜಾತೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ನಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ಸತ್ತರಸಾತಿ ಇಮಾನಿಪಿ ತತ್ಥ ಲದ್ಧಾನಿ ಸತ್ತರಸೇವ। ನಾನನ್ತರನಸಮನನ್ತರನಅಞ್ಞಮಞ್ಞನಉಪನಿಸ್ಸಯನಸಮ್ಪಯುತ್ತನೋನತ್ಥಿನೋವಿಗತಮೂಲಕಾನಿ ನಾರಮ್ಮಣಮೂಲಕಸದಿಸಾನೇವ। ಇಮಿನಾವ ನಯಮತ್ತದಸ್ಸನೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಆಗತಾನಾಗತಂ ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನಞ್ಚ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
289-296. Nādhipatimūlake napurejāte sattāti napurejāte laddhāneva. Napacchājāte sattarasāti imānipi tattha laddhāni sattaraseva. Nānantaranasamanantaranaaññamaññanaupanissayanasampayuttanonatthinovigatamūlakāni nārammaṇamūlakasadisāneva. Imināva nayamattadassanena sabbattha āgatānāgataṃ labbhamānālabbhamānañca veditabbanti.
ಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨೯೭-೩೨೮. ಇಮಿನಾಯೇವ ಪನ ಲಕ್ಖಣೇನ ಅನುಲೋಮಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯೇ ಪಚ್ಚನೀಯಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮೇ ಚ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಆಗತಾನಾಗತಂ ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನಞ್ಚ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
297-328. Imināyeva pana lakkhaṇena anulomaṃ purato katvā anulomapaccanīye paccanīyaṃ purato katvā paccanīyānulome ca gaṇanaparicchedo āgatānāgataṃ labbhamānālabbhamānañca veditabbanti.
ಪಚ್ಚಯವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paccayavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / ೧. ಕುಸಲತ್ತಿಕಂ • 1. Kusalattikaṃ
