| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
೩. ಪಚ್ಚಯವಾರವಣ್ಣನಾ
3. Paccayavāravaṇṇanā
೨೪೩. ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಪತಿ ಅಯೋ ಪಚ್ಚಯೋ। ಪತಿ-ಸದ್ದೋ ಪತಿಟ್ಠತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ, ಅಯ-ಸದ್ದೋ ಗತಿಂ, ಪತಿಟ್ಠಾಭೂತಾ ಗತಿ ನಿಸ್ಸಯೋ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತತೋ ಪಚ್ಚಯಾ, ಪಚ್ಚಯಕರಣತೋ ತದಾಯತ್ತಭಾವಗಮನತೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
243. Paccayāti ettha pati ayo paccayo. Pati-saddo patiṭṭhatthaṃ dīpeti, aya-saddo gatiṃ, patiṭṭhābhūtā gati nissayo paccayoti vuttaṃ hoti, tato paccayā, paccayakaraṇato tadāyattabhāvagamanato vāti attho.
‘‘ಮಹಾಭೂತೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ರೂಪ’’ನ್ತಿ (ಪಟ್ಠಾ॰ ೧.೧.೨೪೫) ಭೂತುಪಾದಾರೂಪಾನಿ ಸಹ ಸಙ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೇ ಚ ಮಹಾಭೂತೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಉಪಾದಾರೂಪನ್ತಿ ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಯೋ ಅಹುತ್ವಾ ನಿಸ್ಸಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇನ ಉಪಾದಾರೂಪೇನ ನಿದಸ್ಸನಂ ಕತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
‘‘Mahābhūte paccayā cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti (paṭṭhā. 1.1.245) bhūtupādārūpāni saha saṅgaṇhitvā vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana cittasamuṭṭhāne ca mahābhūte nissāya cittasamuṭṭhānaṃ upādārūpanti sayaṃ nissayo ahutvā nissaye uppajjamānena upādārūpena nidassanaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
೨೫೫. ಅಸಞ್ಞ…ಪೇ॰… ಕಟತ್ತಾರೂಪಂ ಉಪಾದಾರೂಪನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ಪಟಿಚ್ಚವಾರೇ ಸಹಜಾತೇ ಕಮ್ಮಉತುಜಾನಂ, ಕಮ್ಮೇ ಚ ಏಕನ್ತಾನೇಕನ್ತಕಮ್ಮಜಾನಂ ವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ನಾಧಿಪ್ಪೇತೋ ಏವ ‘‘ಕಟತ್ತಾರೂಪ’’ನ್ತಿ ಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸೇವ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಚ ಗಹಿತತ್ತಾತಿ ತಂ ಪಹಾಯ ಯಥಾಗಹಿತಸ್ಸ ಕಟತ್ತಾರೂಪಸ್ಸ ವಿಸೇಸನವಸೇನ ‘‘ಉಪಾದಾರೂಪಸಙ್ಖಾತಂ ಕಟತ್ತಾರೂಪ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಮಾಹ। ಮಹಾಭೂತೇ ಪನ ಪಟಿಚ್ಚ ಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನ ನಿವಾರೇತಬ್ಬಾತಿ ಉಪಾದಾರೂಪಗ್ಗಹಣೇನ ಕಟತ್ತಾರೂಪಗ್ಗಹಣಂ ಅವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಂ ನಿವತ್ತೇತಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಕಟತ್ತಾರೂಪಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಉಪಾದಾರೂಪಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
255. Asañña…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpanti ettha yo paṭiccavāre sahajāte kammautujānaṃ, kamme ca ekantānekantakammajānaṃ vasena attho vutto, so nādhippeto eva ‘‘kaṭattārūpa’’nti kammasamuṭṭhānarūpasseva sabbassa ca gahitattāti taṃ pahāya yathāgahitassa kaṭattārūpassa visesanavasena ‘‘upādārūpasaṅkhātaṃ kaṭattārūpa’’nti atthamāha. Mahābhūte pana paṭicca paccayā ca mahābhūtānaṃ uppatti na nivāretabbāti upādārūpaggahaṇena kaṭattārūpaggahaṇaṃ avisesetvā upādārūpānaṃ nivattetabbānaṃ atthitāya kaṭattārūpaggahaṇeneva upādārūpaggahaṇassa visesanaṃ daṭṭhabbaṃ.
೨೬೯-೨೭೬. ‘‘ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಕುಸಲಂ, ಅಕುಸಲ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ‘‘ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಕುಸಲಂ, ಅಕುಸಲಂ, ಅಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ, ‘‘ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕುಸಲೋ ಚ ಅಕುಸಲೋ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ’’ತಿ ಚ ಪುರಿಮಪಾಠೇ ಪಮಾದಲೇಖಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
269-276. ‘‘Abyākatena abyākataṃ, kusalaṃ, akusala’’nti vattabbe ‘‘abyākatena kusalaṃ, akusalaṃ, abyākata’’nti, ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo ca akusalo ca dhammā kusalassāti anāmasitvā’’ti ca purimapāṭhe pamādalekhā daṭṭhabbā.
೨೮೬-೨೮೭. ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಪುರೇಜಾತೇ ದ್ವೇತಿ ಏತ್ಥ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಆರುಪ್ಪೇ ಪನ ಅಹೇತುಕಮೋಹಸ್ಸ ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ದ್ವೇತಿ ವುತ್ತಾ, ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ದ್ವೇತಿ ಆರುಪ್ಪೇ ಅಹೇತುಕಾಕುಸಲಕಿರಿಯವಸೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಲಬ್ಭಮಾನೇಸು ಏಕದೇಸೇನ ನಿದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಆರುಪ್ಪೇ ಪನ ಅಹೇತುಕಮೋಹಸ್ಸ ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಾಯ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಚ ರೂಪಸ್ಸ ವಸೇನ ದ್ವೇ ವುತ್ತಾತಿ, ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ದ್ವೇತಿ ಆರುಪ್ಪೇ ಅಹೇತುಕಾಕುಸಲಕಿರಿಯಾಏಕಚ್ಚರೂಪಾನಂ ವಸೇನಾತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ। ‘‘ನೋನತ್ಥಿನೋವಿಗತೇಸು ಏಕನ್ತಿ ಸಬ್ಬರೂಪಸ್ಸ ವಸೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನಹೇತುಮೂಲಕತ್ತಾ ಇಮಸ್ಸ ನಯಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಂ ಲಭನ್ತಂ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ‘‘ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ರೂಪಸ್ಸ ವಸೇನಾ’’ತಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಚಕ್ಖಾದಿಧಮ್ಮವಸೇನ ಪನ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾದಿಕೋಟ್ಠಾಸವಸೇನ ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ‘‘ಸಬ್ಬರೂಪಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಸಿಯಾ।
286-287. Nahetupaccayā napurejāte dveti ettha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘āruppe pana ahetukamohassa ahetukakiriyassa ca vasena dveti vuttā, navippayutte dveti āruppe ahetukākusalakiriyavasenā’’ti vuttaṃ, taṃ labbhamānesu ekadesena nidassanavasena vuttanti daṭṭhabbaṃ. Āruppe pana ahetukamohassa ahetukakiriyāya ahetukapaṭisandhiyā ekaccassa ca rūpassa vasena dve vuttāti, navippayutte dveti āruppe ahetukākusalakiriyāekaccarūpānaṃ vasenāti vuttanti. ‘‘Nonatthinovigatesu ekanti sabbarūpassa vasenā’’ti vuttaṃ, nahetumūlakattā imassa nayassa hetupaccayaṃ labhantaṃ na labbhatīti ‘‘ekaccassa rūpassa vasenā’’ti bhavitabbaṃ. Cakkhādidhammavasena pana cittasamuṭṭhānādikoṭṭhāsavasena vā sabbaṃ labbhatīti ‘‘sabbarūpassā’’ti vuttaṃ siyā.
೨೮೯-೨೯೬. ಆಗತಾನಾಗತನ್ತಿ ಪಞ್ಹವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನನ್ತಿ ಆಗತೇ ಚ ಪಞ್ಹೇ ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನಧಮ್ಮವಸೇನ।
289-296. Āgatānāgatanti pañhavasena vuttaṃ, labbhamānālabbhamānanti āgate ca pañhe labbhamānālabbhamānadhammavasena.
ಪಚ್ಚಯವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paccayavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / ೧. ಕುಸಲತ್ತಿಕಂ • 1. Kusalattikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೩. ಪಚ್ಚಯವಾರವಣ್ಣನಾ • 3. Paccayavāravaṇṇanā
