| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
பச்சயுத்³தே³ஸவண்ணனா
Paccayuddesavaṇṇanā
ஸமானநேதி ஸமானநயனே, ஸமாஹரணே, ஸமானகரணே வா அட்ட²கதா²தி⁴ப்பாயங். தத்த² ‘‘த்³வே அனுலோமானி த⁴ம்மானுலோமஞ்ச பச்சயானுலோமஞ்சா’’திஆதி³னா பரதோ வண்ணயிஸ்ஸந்தி.
Samānaneti samānanayane, samāharaṇe, samānakaraṇe vā aṭṭhakathādhippāyaṃ. Tattha ‘‘dve anulomāni dhammānulomañca paccayānulomañcā’’tiādinā parato vaṇṇayissanti.
பட்டா²னநாமத்தோ²தி ‘‘பட்டா²ன’’ந்தி இமஸ்ஸ நாமஸ்ஸ அத்தோ², தங் பன யஸ்மா அவயவத்³வாரேன ஸமுதா³யே நிருள்ஹங், தஸ்மா யதா² அவயவேஸு பதிட்டி²தங், தமேவ தாவ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘திகபட்டா²னாதீ³னங் திகபட்டா²னாதி³னாமத்தோ²’’தி வுத்தங். அத² வா அவயவானமேவ பட்டா²னநாமத்தோ² நித்³தா⁴ரேதப்³போ³ தங்ஸமுதா³யமத்தத்தா பகரணஸ்ஸ. ந ஹி ஸமுதா³யோ நாம கோசி அத்தோ² அத்தீ²தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பட்டா²னங்…பே॰… நாமத்தோ²’’தி வுத்தங். தேனேவாஹ ‘‘இமஸ்ஸ பகரணஸ்ஸ…பே॰… ஸமோதா⁴னதா செத்த² வத்தப்³பா³’’தி. வசனஸமுதா³யத்த²விஜானநேன விதி³தபட்டா²னஸாமஞ்ஞத்த²ஸ்ஸ வித்தா²ரதோ பட்டா²னகதா² வுச்சமானா ஸுக²க்³க³ஹணா ஹோதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஏவஞ்ஹி…பே॰… ஹோதீ’’தி. தத்தா²தி தாஸு நாமத்த²யதா²வுத்தஸமோதா⁴னதாஸு. ஸப்³ப³ஸாதா⁴ரணஸ்ஸாதி ஸப்³பே³ஸங் அவயவபூ⁴தானங் திகபட்டா²னாதீ³னங் ஸமுதா³யஸ்ஸ ச ஸாதா⁴ரணஸ்ஸ. அத்த²தோ ஆபன்னங் நானாவித⁴பா⁴வந்தி பகாரக்³க³ஹணேனேவ பகாரானங் அனேகவித⁴தா ச க³ஹிதாவ ஹொந்தீதி வுத்தங். பகாரேஹி டா²னந்தி ஹி பட்டா²னங், நானாவிதோ⁴ பச்சயோ, தங் எத்த² விப⁴ஜனவஸேன அத்தீ²தி பட்டா²னங், பகரணங், தத³வயவோ ச. ஏதஸ்மிஞ்ச அத்த²னயே ஸத்³த³தோபி நானாவித⁴பா⁴வஸித்³தி⁴ த³ஸ்ஸிதாதி வேதி³தப்³பா³. தத்த² நானப்பகாரா பச்சயதா, நானப்பகாரானங் பச்சயதா ச நானப்பகாரபச்சயதாதி உப⁴யம்பி ஸாமஞ்ஞனித்³தே³ஸேன ஏகஸேஸனயேன வா ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹிதந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏகஸ்ஸபி…பே॰… வேதி³தப்³பா³’’தி ஆஹ. அனேகத⁴ம்மபா⁴வதோதி அனேகே த⁴ம்மா ஏதஸ்ஸாதி அனேகத⁴ம்மோ, தப்³பா⁴வதோதி யோஜேதப்³ப³ங். நானப்பகாரபச்சயதாதி நானப்பகாரபச்சயபா⁴வோ, யோ அட்ட²கதா²யங் ‘‘நானப்பகாரபச்சயட்டோ²’’தி வுத்தோ.
Paṭṭhānanāmatthoti ‘‘paṭṭhāna’’nti imassa nāmassa attho, taṃ pana yasmā avayavadvārena samudāye niruḷhaṃ, tasmā yathā avayavesu patiṭṭhitaṃ, tameva tāva dassetuṃ ‘‘tikapaṭṭhānādīnaṃ tikapaṭṭhānādināmattho’’ti vuttaṃ. Atha vā avayavānameva paṭṭhānanāmattho niddhāretabbo taṃsamudāyamattattā pakaraṇassa. Na hi samudāyo nāma koci attho atthīti dassetuṃ ‘‘paṭṭhānaṃ…pe… nāmattho’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘imassa pakaraṇassa…pe… samodhānatā cettha vattabbā’’ti. Vacanasamudāyatthavijānanena viditapaṭṭhānasāmaññatthassa vitthārato paṭṭhānakathā vuccamānā sukhaggahaṇā hotīti dassento āha ‘‘evañhi…pe… hotī’’ti. Tatthāti tāsu nāmatthayathāvuttasamodhānatāsu. Sabbasādhāraṇassāti sabbesaṃ avayavabhūtānaṃ tikapaṭṭhānādīnaṃ samudāyassa ca sādhāraṇassa. Atthato āpannaṃ nānāvidhabhāvanti pakāraggahaṇeneva pakārānaṃ anekavidhatā ca gahitāva hontīti vuttaṃ. Pakārehi ṭhānanti hi paṭṭhānaṃ, nānāvidho paccayo, taṃ ettha vibhajanavasena atthīti paṭṭhānaṃ, pakaraṇaṃ, tadavayavo ca. Etasmiñca atthanaye saddatopi nānāvidhabhāvasiddhi dassitāti veditabbā. Tattha nānappakārā paccayatā, nānappakārānaṃ paccayatā ca nānappakārapaccayatāti ubhayampi sāmaññaniddesena ekasesanayena vā ekajjhaṃ gahitanti dassento ‘‘ekassapi…pe… veditabbā’’ti āha. Anekadhammabhāvatoti aneke dhammā etassāti anekadhammo, tabbhāvatoti yojetabbaṃ. Nānappakārapaccayatāti nānappakārapaccayabhāvo, yo aṭṭhakathāyaṃ ‘‘nānappakārapaccayaṭṭho’’ti vutto.
காமங் த⁴ம்மஸங்க³ஹாதீ³ஸுபி அத்தே²வ பச்சயத⁴ம்மவிபா⁴கோ³, ஸோ பன தத்த² பச்சயபா⁴வோ ந ததா² தப்பரபா⁴வேன விப⁴த்தோ யதா² பட்டா²னேதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏதேன…பே॰… த³ஸ்ஸேதீ’’தி ஆஹ. ஸாதிஸயவிபா⁴க³தங் இமஸ்ஸ பகரணஸ்ஸ ததா² தத³வயவானங்.
Kāmaṃ dhammasaṅgahādīsupi attheva paccayadhammavibhāgo, so pana tattha paccayabhāvo na tathā tapparabhāvena vibhatto yathā paṭṭhāneti dassento ‘‘etena…pe… dassetī’’ti āha. Sātisayavibhāgataṃ imassa pakaraṇassa tathā tadavayavānaṃ.
ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஸ்ஸ யதா²வுத்தக³மனங் யத³தி⁴கரணங், தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘எத்தா²தி வசனஸேஸோ’’தி. க³மனதே³ஸபா⁴வதோதி பவத்திட்டா²னபா⁴வதோ. அஞ்ஞேஹி க³திமந்தேஹீதி தீஸு காலேஸு அப்படிஹதஞாணாதீ³ஹி. தஸ்ஸ ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஸ்ஸ.
Sabbaññutaññāṇassa yathāvuttagamanaṃ yadadhikaraṇaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘etthāti vacanaseso’’ti. Gamanadesabhāvatoti pavattiṭṭhānabhāvato. Aññehi gatimantehīti tīsu kālesu appaṭihatañāṇādīhi. Tassa sabbaññutaññāṇassa.
திவிதே⁴ன பரிச்சே²தே³ன தே³ஸிதேஸு த⁴ம்மேஸு திகவோஹாரோதி ஆஹ ‘‘திகானந்தி திகவஸேன வுத்தத⁴ம்மான’’ந்தி. தீணி பரிமாணானி ஏதேஸந்தி ஹி திகா. ஸமந்தாதி ஸமந்ததோ ஸப்³ப³பா⁴க³தோதி வுத்தங் ஹோதீதி ஆஹ ‘‘அனுலோமாதீ³ஹி ஸப்³ப³ப்பகாரேஹிபீ’’தி. க³தானீதி பவத்தானி. ஸமந்தசதுவீஸதிபட்டா²னானீதி ஸமந்ததோ அனுலோமாதி³ஸப்³ப³பா⁴க³தோ ஸமோதா⁴னவஸேன சதுவீஸதி பட்டா²னானி. அனுலோமாதி³ஸப்³ப³கொட்டா²ஸதோதி அனுலோமாதி³சதுகொட்டா²ஸதோ. திகாதி³ச²ச²பா⁴வந்தி திகாதி³து³கது³கபரியோஸானேஹி ச²ச²பா⁴வங். தேனாதி யதா²வுத்தத³ஸ்ஸனேன. த⁴ம்மானுலோமாதி³ஸப்³ப³கொட்டா²ஸதோதி பச்சனீகாதி³து³காதி³ஸஹஜாதவாராதி³பச்சயபச்சனீயாதி³ஆரம்மணமூலாதீ³னங் க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். யதா²வுத்ததோ அஞ்ஞஸ்ஸ பகாரஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ ‘‘அனூனேஹி நயேஹி பவத்தானீதி வுத்தங் ஹோதீ’’தி ஆஹ. தானி பன யதா²வுத்தானி ஸமந்தபட்டா²னானி. அயஞ்ச அத்த²வண்ணனா அட்ட²கதா²வசனேன அஞ்ஞத³த்து² ஸங்ஸந்த³தீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘தேனேவாஹ…பே॰… வஸேனா’’தி.
Tividhena paricchedena desitesu dhammesu tikavohāroti āha ‘‘tikānanti tikavasena vuttadhammāna’’nti. Tīṇi parimāṇāni etesanti hi tikā. Samantāti samantato sabbabhāgatoti vuttaṃ hotīti āha ‘‘anulomādīhi sabbappakārehipī’’ti. Gatānīti pavattāni. Samantacatuvīsatipaṭṭhānānīti samantato anulomādisabbabhāgato samodhānavasena catuvīsati paṭṭhānāni. Anulomādisabbakoṭṭhāsatoti anulomādicatukoṭṭhāsato. Tikādichachabhāvanti tikādidukadukapariyosānehi chachabhāvaṃ. Tenāti yathāvuttadassanena. Dhammānulomādisabbakoṭṭhāsatoti paccanīkādidukādisahajātavārādipaccayapaccanīyādiārammaṇamūlādīnaṃ gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathāvuttato aññassa pakārassa asambhavato ‘‘anūnehi nayehi pavattānīti vuttaṃ hotī’’ti āha. Tāni pana yathāvuttāni samantapaṭṭhānāni. Ayañca atthavaṇṇanā aṭṭhakathāvacanena aññadatthu saṃsandatīti dassento āha ‘‘tenevāha…pe… vasenā’’ti.
ஹேதுனோதி ஹேதுஸபா⁴வஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ. ஸதிபி ஹேதுஸபா⁴வஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயாதி³பா⁴வே ஸவிஸேஸே தாவ பச்சயே த³ஸ்ஸெந்தேன ‘‘அதி⁴பதிபச்சயாதி³பூ⁴தஸ்ஸ சா’’தி வுத்தங். ‘‘ஹேது ஹுத்வா பச்சயோ’’தி வுத்தே த⁴ம்மஸ்ஸ ஹேதுஸபா⁴வதா நித்³தா⁴ரிதா, ந பச்சயவிஸேஸோதி தஸ்ஸ அதி⁴பதிபச்சயாதி³பா⁴வோ ந நிவாரிதோதி ஆஹ ‘‘ஏதேனபி ஸோ ஏவ தோ³ஸோ ஆபஜ்ஜதீ’’தி. தேனாதி ஹேதுபா⁴வக்³க³ஹணேன. இதா⁴தி ‘‘ஹேதுபச்சயோ’’தி எத்த². த⁴ம்மக்³க³ஹணந்தி அலோபா⁴தி³த⁴ம்மக்³க³ஹணங். ஸத்திவிஸேஸோ அத்தனோ ப³லங் ஸத்திகாரணபா⁴வோ, யோ ரஸோதிபி வுச்சதி, ஸ்வாயங் அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணதாய த⁴ம்மதோ அனஞ்ஞோபி பச்சயந்தரஸமவாயேயேவ லப்³ப⁴மானத்தா அஞ்ஞோ விய கத்வா வுத்தோ. தஸ்ஸாதி ஹேதுபா⁴வஸங்கா²தஸ்ஸ ஸாமத்தி²யஸ்ஸ. ஹேது ஹுத்வாதி எத்தா²பி ஹேதுபா⁴வவாசகோ ஹேதுஸத்³தோ³, ந ஹேதுஸபா⁴வத⁴ம்மவாசகோதி ஆஹ ‘‘ஹேது ஹுத்வா பச்சயோதி ச வுத்த’’ந்தி.
Hetunoti hetusabhāvassa dhammassa. Satipi hetusabhāvassa ārammaṇapaccayādibhāve savisese tāva paccaye dassentena ‘‘adhipatipaccayādibhūtassa cā’’ti vuttaṃ. ‘‘Hetu hutvā paccayo’’ti vutte dhammassa hetusabhāvatā niddhāritā, na paccayavisesoti tassa adhipatipaccayādibhāvo na nivāritoti āha ‘‘etenapi so eva doso āpajjatī’’ti. Tenāti hetubhāvaggahaṇena. Idhāti ‘‘hetupaccayo’’ti ettha. Dhammaggahaṇanti alobhādidhammaggahaṇaṃ. Sattiviseso attano balaṃ sattikāraṇabhāvo, yo rasotipi vuccati, svāyaṃ anaññasādhāraṇatāya dhammato anaññopi paccayantarasamavāyeyeva labbhamānattā añño viya katvā vutto. Tassāti hetubhāvasaṅkhātassa sāmatthiyassa. Hetu hutvāti etthāpi hetubhāvavācako hetusaddo, na hetusabhāvadhammavācakoti āha ‘‘hetu hutvā paccayoti ca vutta’’nti.
ஏவஞ்ச கத்வாதிஆதி³னா யதா²வுத்தமத்த²ங் பாளியா ஸமத்தே²தி. யதி³ ஏவங் அட்ட²கதா²யங் த⁴ம்மஸ்ஸேவ பச்சயதாவசனங் கத²ந்தி ஆஹ ‘‘அட்ட²கதா²யங் பனா’’திஆதி³ . தேனேவ செத்த² அம்ஹேஹிபி ‘‘த⁴ம்மதோ அனஞ்ஞோபி அஞ்ஞோ விய கத்வா’’தி ச வுத்தங். யதி³ அட்ட²கதா²யங் ‘‘யோ ஹி த⁴ம்மோ, மூலட்டே²ன உபகாரகோ த⁴ம்மோ’’தி ச ஆதீ³ஸு த⁴ம்மேன த⁴ம்மஸத்திவிபா⁴வனங் கதங், அத² கஸ்மா இத⁴ ஹேதுபா⁴வேன பச்சயோதி த⁴ம்மஸத்தியேவ விபா⁴விதாதி சோத³னங் மனஸி கத்வா வுத்தங் ‘‘இதா⁴பி வா…பே॰… த³ஸ்ஸேதீ’’தி. த⁴ம்மஸத்திவிபா⁴வனங் பனெத்த² ந ஸக்கா படிக்கி²பிதுந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³மாஹ. அத்தோ² ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி அத்தோ², அத்தா²பி⁴தா⁴யிவசனந்தி வுத்தங் ‘‘ஏதீதி ஏதஸ்ஸ அத்தோ² வத்ததீ’’தி, தஸ்மா அத்தோ²தி அத்த²வசனந்தி வுத்தங் ஹோதி. தேனாஹ ‘‘தஞ்ச உப்பத்திட்டி²தீனங் ஸாதா⁴ரணவசன’’ந்தி. தஞ்சாதி ஹி ‘‘வத்ததீ’’தி வசனங் பச்சாமட்ட²ங். அத² வா ஏதீதி ஏதஸ்ஸ அத்தோ²தி ‘‘ஏதீ’’தி ஏதஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ அத்தோ² ‘‘வத்ததீ’’தி எத்த² வத்தனகிரியா. தஞ்சாதி தஞ்ச வத்தனங். ஏதஸ்மிங் பனத்தே² ஸாதா⁴ரணவசனந்தி எத்த² வசன-ஸத்³தோ³ அத்த²பரியாயோ வேதி³தப்³போ³ ‘‘வுச்சதீ’’தி கத்வா. யத³க்³கே³ன உப்பத்தியா பச்சயோ, தத³க்³கே³ன டி²தியாபி பச்சயோதி கோசி ஆஸங்கெய்யாதி ததா³ஸங்கானிவத்தனத்த²ங் வுத்தங் ‘‘கோசி ஹி…பே॰… ஹேதுஆத³யோ’’தி. எத்த² ச யதா² உப்பஜ்ஜனாரஹானங் உப்பத்தியா பச்சயே ஸதியேவ உப்பாதோ³, நாஸதி, ஏவங் திட்ட²ந்தானம்பி டி²திபச்சயவஸேனேவ டா²னங் யதா² ஜீவிதிந்த்³ரியவஸேன ஸஹஜாதத⁴ம்மானந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். யே பன அரூபத⁴ம்மானங் டி²திங் படிக்கி²பந்தி, யங் வத்தப்³ப³ங், தங் ஹெட்டா² வுத்தமேவ.
Evañca katvātiādinā yathāvuttamatthaṃ pāḷiyā samattheti. Yadi evaṃ aṭṭhakathāyaṃ dhammasseva paccayatāvacanaṃ kathanti āha ‘‘aṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādi . Teneva cettha amhehipi ‘‘dhammato anaññopi añño viya katvā’’ti ca vuttaṃ. Yadi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yo hi dhammo, mūlaṭṭhena upakārako dhammo’’ti ca ādīsu dhammena dhammasattivibhāvanaṃ kataṃ, atha kasmā idha hetubhāvena paccayoti dhammasattiyeva vibhāvitāti codanaṃ manasi katvā vuttaṃ ‘‘idhāpi vā…pe… dassetī’’ti. Dhammasattivibhāvanaṃ panettha na sakkā paṭikkhipitunti dassento ‘‘na hī’’tiādimāha. Attho etassa atthīti attho, atthābhidhāyivacananti vuttaṃ ‘‘etīti etassa attho vattatī’’ti, tasmā atthoti atthavacananti vuttaṃ hoti. Tenāha ‘‘tañca uppattiṭṭhitīnaṃ sādhāraṇavacana’’nti. Tañcāti hi ‘‘vattatī’’ti vacanaṃ paccāmaṭṭhaṃ. Atha vā etīti etassa atthoti ‘‘etī’’ti etassa padassa attho ‘‘vattatī’’ti ettha vattanakiriyā. Tañcāti tañca vattanaṃ. Etasmiṃ panatthe sādhāraṇavacananti ettha vacana-saddo atthapariyāyo veditabbo ‘‘vuccatī’’ti katvā. Yadaggena uppattiyā paccayo, tadaggena ṭhitiyāpi paccayoti koci āsaṅkeyyāti tadāsaṅkānivattanatthaṃ vuttaṃ ‘‘koci hi…pe… hetuādayo’’ti. Ettha ca yathā uppajjanārahānaṃ uppattiyā paccaye satiyeva uppādo, nāsati, evaṃ tiṭṭhantānampi ṭhitipaccayavaseneva ṭhānaṃ yathā jīvitindriyavasena sahajātadhammānanti daṭṭhabbaṃ. Ye pana arūpadhammānaṃ ṭhitiṃ paṭikkhipanti, yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
யதா² அதி⁴கரணஸாத⁴னோ பதிட்ட²த்தோ² ஹேது-ஸத்³தோ³, ஏவங் கரணஸாத⁴னோ பவத்திஅத்தோ²பி யுஜ்ஜதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஹினோதீ’’திஆதி³மாஹ. ‘‘லோபோ⁴ நிதா³னங் கம்மானங் ஸமுத³யாயா’’திஆதி³வசனதோ ஹேதூனங் கம்மனிதா³னபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³.
Yathā adhikaraṇasādhano patiṭṭhattho hetu-saddo, evaṃ karaṇasādhano pavattiatthopi yujjatīti dassento ‘‘hinotī’’tiādimāha. ‘‘Lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāyā’’tiādivacanato hetūnaṃ kammanidānabhāvo veditabbo.
ஏதேனாதி ஹேதுபச்சயதோ அஞ்ஞேனேவ குஸலபா⁴வஸித்³தி⁴வசனேன. ஏகே ஆசரியா. ஸபா⁴வதோவாதி ஏதேன யதா² அஞ்ஞேஸங் ரூபக³தங் ஓபா⁴ஸெந்தஸ்ஸ பதீ³பஸ்ஸ ரூபக³தோபா⁴ஸகேன அஞ்ஞேன பயோஜனங் நத்தி² ஸயங் ஓபா⁴ஸனஸபா⁴வத்தா, ஏவங் அஞ்ஞேஸங் குஸலாதி³பா⁴வஸாத⁴கானங் ஹேதூனங் அஞ்ஞேன குஸலாதி³பா⁴வஸாத⁴கேன பயோஜனங் நத்தி² ஸயமேவ குஸலாதி³ஸபா⁴வத்தாதி த³ஸ்ஸேதி. ந ஸபா⁴வஸித்³தோ⁴ அலோபா⁴தீ³னங் குஸலாதி³பா⁴வோ உப⁴யஸபா⁴வத்தா தங்ஸம்பயுத்தப²ஸ்ஸாதீ³னங் வியாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘யஸ்மா பனா’’திஆதி³னா. ஸா பன அஞ்ஞபடிப³த்³தா⁴ குஸலாதி³தா.
Etenāti hetupaccayato aññeneva kusalabhāvasiddhivacanena. Eke ācariyā. Sabhāvatovāti etena yathā aññesaṃ rūpagataṃ obhāsentassa padīpassa rūpagatobhāsakena aññena payojanaṃ natthi sayaṃ obhāsanasabhāvattā, evaṃ aññesaṃ kusalādibhāvasādhakānaṃ hetūnaṃ aññena kusalādibhāvasādhakena payojanaṃ natthi sayameva kusalādisabhāvattāti dasseti. Na sabhāvasiddho alobhādīnaṃ kusalādibhāvo ubhayasabhāvattā taṃsampayuttaphassādīnaṃ viyāti imamatthaṃ dasseti ‘‘yasmā panā’’tiādinā. Sā pana aññapaṭibaddhā kusalāditā.
ந கோசி த⁴ம்மோ ந ஹோதீதி ரூபாதி³பே⁴தே³ன ச²ப்³பி³தே⁴ஸு ஸங்க²தாஸங்க²தபஞ்ஞத்தித⁴ம்மேஸு கோசிபி த⁴ம்மோ ஆரம்மணபச்சயோ ந ந ஹோதி, ஸ்வாயங் ஆரம்மணபச்சயபா⁴வோ ஹெட்டா² தா⁴துவிப⁴ங்க³வண்ணனாயங் வுத்தோயேவ.
Na koci dhammo na hotīti rūpādibhedena chabbidhesu saṅkhatāsaṅkhatapaññattidhammesu kocipi dhammo ārammaṇapaccayo na na hoti, svāyaṃ ārammaṇapaccayabhāvo heṭṭhā dhātuvibhaṅgavaṇṇanāyaṃ vuttoyeva.
புரிமாபி⁴ஸங்கா²ரூபனிஸ்ஸயந்தி ‘‘ச²ந்த³வதோ’’திஆதி³னா வுத்தாகாரேன புரிமஸித்³த⁴ங் சித்தாபி⁴ஸங்கா²ரகஸங்கா²தங் உபனிஸ்ஸயங். சித்தேதி சித்தஸீஸேனாயங் நித்³தே³ஸோ த³ட்ட²ப்³போ³. ந ஹி சித்தமேவ ததா²பி⁴ஸங்க²ரீயதி, அத² கோ² தங்ஸம்பயுத்தத⁴ம்மாபி. ஸாத⁴யமானாதி வஸே வத்தயமானா. வஸவத்தனஞ்செத்த² ததா³காரானுவிதா⁴னங். ச²ந்தா³தீ³ஸு ஹி ஹீனேஸு மஜ்ஜி²மேஸு பணீதேஸு தங்தங்ஸம்பயுத்தாபி ததா² ததா² பவத்தந்தி. தேனாஹ ‘‘ஹீனாதி³பா⁴வேன தத³னுவத்தனதோ’’தி. தேனாதி அத்தனோ வஸே வத்தாபனேன, தேஸங் வா வஸே வத்தனேன. தேஹி ச²ந்தா³த³யோ. அதி⁴பதிபச்சயா ஹொந்தி அத்தாதீ⁴னானங் பதிபா⁴வேன பவத்தனதோ. க³ருகாதப்³ப³ங் ஆரம்மணங் மஹக்³க³தத⁴ம்மலோப⁴னீயத⁴ம்மாதி³.
Purimābhisaṅkhārūpanissayanti ‘‘chandavato’’tiādinā vuttākārena purimasiddhaṃ cittābhisaṅkhārakasaṅkhātaṃ upanissayaṃ. Citteti cittasīsenāyaṃ niddeso daṭṭhabbo. Na hi cittameva tathābhisaṅkharīyati, atha kho taṃsampayuttadhammāpi. Sādhayamānāti vase vattayamānā. Vasavattanañcettha tadākārānuvidhānaṃ. Chandādīsu hi hīnesu majjhimesu paṇītesu taṃtaṃsampayuttāpi tathā tathā pavattanti. Tenāha ‘‘hīnādibhāvena tadanuvattanato’’ti. Tenāti attano vase vattāpanena, tesaṃ vā vase vattanena. Tehi chandādayo. Adhipatipaccayā honti attādhīnānaṃ patibhāvena pavattanato. Garukātabbaṃ ārammaṇaṃ mahaggatadhammalobhanīyadhammādi.
தத³னந்தருப்பாத³னியமோதி தஸ்ஸ தஸ்ஸேவ சித்தஸ்ஸ அனந்தரங் உப்பஜ்ஜமானதங். தங்தங்ஸஹகாரீபச்சயவிஸிட்ட²ஸ்ஸாதி தேன தேன ஆரம்மணாதி³னா ஸஹகாரீகாரணேன தது³ப்பாத³னஸமத்த²தாஸங்கா²தங் விஸேஸங் பத்தஸ்ஸ. தாயயேவாதி யா வேகா²தா³னே புப்ப²னஸமத்த²தா வேகா²பக³மே லத்³தோ⁴காஸா, தாயமேவ.
Tadanantaruppādaniyamoti tassa tasseva cittassa anantaraṃ uppajjamānataṃ. Taṃtaṃsahakārīpaccayavisiṭṭhassāti tena tena ārammaṇādinā sahakārīkāraṇena taduppādanasamatthatāsaṅkhātaṃ visesaṃ pattassa. Tāyayevāti yā vekhādāne pupphanasamatthatā vekhāpagame laddhokāsā, tāyameva.
உபஸக்³க³வஸேனபி அத்த²விஸேஸோ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘ஸத்³த³த்த²மத்ததோ நானாகரண’’ந்தி. வசனீயத்த²தோதி பா⁴வத்த²தோ. பா⁴வத்தோ²பி ஹி வசனக்³க³ஹணானுஸாரேன விஞ்ஞெய்யத்தா ‘‘வசனீயோ’’தி வுச்சதி. நிரோது⁴ப்பாத³ந்தராபா⁴வதோதி புரிமனிரோத⁴ஸ்ஸ பச்சி²முப்பாத³ஸ்ஸ ச ப்³யவதா⁴யகாபா⁴வதோ. நிரந்தருப்பாத³னஸமத்த²தாதி ஏதேன நிரோதா⁴னங் நிரோத⁴ஸமகாலுப்பாத³வாத³ங் நிவாரேதி. ஸதி ஹி ஸமகாலத்தே ப்³யவதா⁴னாஸங்கா ஏவ ந ஸியா ஸண்டா²னாபா⁴வதோ. இத³மிதோ ஹெட்டா² உத்³த⁴ங் திரியந்தி விபா⁴கா³பா⁴வா அத்தனா ஏகத்தமிவ உபனெத்வாதி யோஜனா. ஸண்டா²னாபா⁴வேன ஹி அப்படிக⁴பா⁴வூபலக்க²ணேன விபா⁴கா³பா⁴வங், தேன ஏகத்தமிவூபனயனங் ஸுட்டு² அனந்தரபா⁴வங் ஸாதே⁴தி, ஸஹாவட்டா²னாபா⁴வேன பன அனந்தரமேவ உப்பாத³னங்.
Upasaggavasenapi atthaviseso hotīti vuttaṃ ‘‘saddatthamattato nānākaraṇa’’nti. Vacanīyatthatoti bhāvatthato. Bhāvatthopi hi vacanaggahaṇānusārena viññeyyattā ‘‘vacanīyo’’ti vuccati. Nirodhuppādantarābhāvatoti purimanirodhassa pacchimuppādassa ca byavadhāyakābhāvato. Nirantaruppādanasamatthatāti etena nirodhānaṃ nirodhasamakāluppādavādaṃ nivāreti. Sati hi samakālatte byavadhānāsaṅkā eva na siyā saṇṭhānābhāvato. Idamito heṭṭhā uddhaṃ tiriyanti vibhāgābhāvā attanā ekattamiva upanetvāti yojanā. Saṇṭhānābhāvena hi appaṭighabhāvūpalakkhaṇena vibhāgābhāvaṃ, tena ekattamivūpanayanaṃ suṭṭhu anantarabhāvaṃ sādheti, sahāvaṭṭhānābhāvena pana anantarameva uppādanaṃ.
விபா⁴க³தோ ஞாணேன ஆகரீயதீதி ஆகாரோ, த⁴ம்மானங் பவத்திபே⁴தோ³. நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனப²லஸமாபத்தீனங் நிரோது⁴ப்பாதா³னந்தரதாயாதி யோஜனா. புரிமசுதீதி அஸஞ்ஞஸத்துப்பத்திதோ புரிமசுதி. யதி³ காலந்தரதா நத்தி², கத²மித³ங் ‘‘ஸத்தாஹங் நிரோத⁴ங் ஸமாபஜ்ஜித்வா பஞ்ச கப்பஸதானி அதிக்கமித்வா’’தி வசனந்தி ஆஹ ‘‘ந ஹி தேஸங்…பே॰… வுச்செய்யா’’தி. நனு தேஸங் அந்தரா ரூபஸந்தானோ பவத்ததேவாதி அனுயோக³ங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ந ச…பே॰… அஞ்ஞஸந்தானத்தா’’தி. யதி³ ஏவங் தேஸங் அஞ்ஞபி⁴ன்னஸந்தானங் விய அஞ்ஞமஞ்ஞூபகாரேனபி ப⁴விதப்³ப³ந்தி சோத³னாய வுத்தங் ‘‘ரூபாரூப…பே॰… ஹொந்தீ’’தி. தேனேதங் த³ஸ்ஸேதி – யதி³பி ரூபாரூபத⁴ம்மா ஏகஸ்மிங் புக்³க³லே வத்தமானா விஸேஸதோ அஞ்ஞமஞ்ஞூபகாரகபா⁴வேன வத்தந்தி, அஞ்ஞமஞ்ஞங் பன விஸதி³ஸஸபா⁴வதாய விஸுங்யேவ ஸந்தானபா⁴வேன பவத்தனதோ ப்³யவதா⁴யகா ந ஹொந்தி ஸந்ததிவஸேன மிது² அபரியாபன்னத்தா, யதோ ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞங் விப்பயுத்தா, விஸங்ஸட்டா²’’தி ச வுத்தந்தி. உபகாரகோ ச நாம அச்சந்தங் பி⁴ன்னஸந்தானானம்பி ஹோதியேவாதி ந தாவதா ஸந்தானாபே⁴தோ³தி பி⁴ய்யோபி நேஸங் ப்³யவதா⁴யகதாபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. யதா² ஸமானஜாதிகானங் சித்துப்பாதா³னங் நிரந்தரதா ஸுட்டு² அனந்தரபா⁴வேன பாகடா, ந ததா² அஸமானஜாதிகானந்தி அதி⁴ப்பாயேன ‘‘ஜவனானந்தரஸ்ஸ ஜவனஸ்ஸ விய ப⁴வங்கா³னந்தரஸ்ஸ ப⁴வங்க³ஸ்ஸ வியா’’தி வுத்தங்.
Vibhāgato ñāṇena ākarīyatīti ākāro, dhammānaṃ pavattibhedo. Nevasaññānāsaññāyatanaphalasamāpattīnaṃ nirodhuppādānantaratāyāti yojanā. Purimacutīti asaññasattuppattito purimacuti. Yadi kālantaratā natthi, kathamidaṃ ‘‘sattāhaṃ nirodhaṃ samāpajjitvā pañca kappasatāni atikkamitvā’’ti vacananti āha ‘‘na hi tesaṃ…pe… vucceyyā’’ti. Nanu tesaṃ antarā rūpasantāno pavattatevāti anuyogaṃ sandhāyāha ‘‘na ca…pe… aññasantānattā’’ti. Yadi evaṃ tesaṃ aññabhinnasantānaṃ viya aññamaññūpakārenapi bhavitabbanti codanāya vuttaṃ ‘‘rūpārūpa…pe… hontī’’ti. Tenetaṃ dasseti – yadipi rūpārūpadhammā ekasmiṃ puggale vattamānā visesato aññamaññūpakārakabhāvena vattanti, aññamaññaṃ pana visadisasabhāvatāya visuṃyeva santānabhāvena pavattanato byavadhāyakā na honti santativasena mithu apariyāpannattā, yato ‘‘aññamaññaṃ vippayuttā, visaṃsaṭṭhā’’ti ca vuttanti. Upakārako ca nāma accantaṃ bhinnasantānānampi hotiyevāti na tāvatā santānābhedoti bhiyyopi nesaṃ byavadhāyakatābhāvo veditabbo. Yathā samānajātikānaṃ cittuppādānaṃ nirantaratā suṭṭhu anantarabhāvena pākaṭā, na tathā asamānajātikānanti adhippāyena ‘‘javanānantarassa javanassa viya bhavaṅgānantarassa bhavaṅgassa viyā’’ti vuttaṃ.
பச்சயபா⁴வோ செத்தா²தி எத்த² ச-ஸத்³தோ³ ப்³யதிரேகோ. ஸோ யேன விஸேஸேனெத்த² உப்பாத³க்க²ணங், தங் விஸேஸங் ஜோதேதி. அனந்தரபச்சயாதீ³னந்தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஸமனந்தரபச்சயங் ஸங்க³ண்ஹாதி. புரேபச்சா²பா⁴வா, தது³பாதி³கா வா உப்பாத³னிரோதா⁴ புப்³ப³ந்தாபரந்தபரிச்சே²தோ³, தேன க³ஹிதானங் க²ணத்தயபரியாபன்னானந்தி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘உப்பஜ்ஜதீதி வசனங் அலப⁴ந்தான’’ந்தி. உப்பாத³க்க²ணஸமங்கீ³ ஹி ‘‘உப்பஜ்ஜதீ’’தி வுச்சதி. ததா² ஹி வுத்தங் ‘‘உப்பாத³க்க²ணே உப்பஜ்ஜமானங், நோ ச உப்பன்னங், ப⁴ங்க³க்க²ணே உப்பன்னங் நோ ச உப்பஜ்ஜமான’’ந்தி (யம॰ 2.சித்தயமக.81). ஸோதி அனந்தராதி³பச்சயபா⁴வோ. அபரிச்சே²த³ந்தி காலவஸேன பரிச்சே²த³ரஹிதங். யதோதி புப்³ப³ந்தாபரந்தவஸேன பரிச்சே²தா³பா⁴வதோ. தேனேவாதி காலவஸேன பரிச்சி²ஜ்ஜ ஏவ த⁴ம்மானங் க³ஹணதோ.
Paccayabhāvo cetthāti ettha ca-saddo byatireko. So yena visesenettha uppādakkhaṇaṃ, taṃ visesaṃ joteti. Anantarapaccayādīnanti ādi-saddena samanantarapaccayaṃ saṅgaṇhāti. Purepacchābhāvā, tadupādikā vā uppādanirodhā pubbantāparantaparicchedo, tena gahitānaṃ khaṇattayapariyāpannānanti attho. Tenāha ‘‘uppajjatīti vacanaṃ alabhantāna’’nti. Uppādakkhaṇasamaṅgī hi ‘‘uppajjatī’’ti vuccati. Tathā hi vuttaṃ ‘‘uppādakkhaṇe uppajjamānaṃ, no ca uppannaṃ, bhaṅgakkhaṇe uppannaṃ no ca uppajjamāna’’nti (yama. 2.cittayamaka.81). Soti anantarādipaccayabhāvo. Aparicchedanti kālavasena paricchedarahitaṃ. Yatoti pubbantāparantavasena paricchedābhāvato. Tenevāti kālavasena paricchijja eva dhammānaṃ gahaṇato.
உப்பத்தியா பச்சயபா⁴வேன பாகடேனாதி இத³ங் தஸ்ஸ நித³ஸ்ஸனபா⁴வனித³ஸ்ஸனங். ஸித்³த⁴ஞ்ஹி நித³ஸ்ஸனங். பச்சயுப்பன்னானந்தி பச்சயனிப்³ப³த்தானங், அத்தனோ ப²லபூ⁴தானந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ஸஹஜாதபா⁴வேனாதி ஸஹ உப்பன்னபா⁴வேன. அத்தனா ஸஹுப்பன்னத⁴ம்மானஞ்ஹி ஸஹுப்பன்னபா⁴வேன உபகாரகதா ஸஹஜாதபச்சயதா. தேன டி²திக்க²ணேபி நேஸங் உபகாரகதா வேதி³தப்³பா³. ஏவஞ்ஹி ‘‘பகாஸஸ்ஸ பதீ³போ வியா’’தி நித³ஸ்ஸனம்பி ஸுட்டு² யுஜ்ஜதி. பதீ³போ ஹி பகாஸஸ்ஸ டி²தியாபி பச்சயோதி.
Uppattiyāpaccayabhāvena pākaṭenāti idaṃ tassa nidassanabhāvanidassanaṃ. Siddhañhi nidassanaṃ. Paccayuppannānanti paccayanibbattānaṃ, attano phalabhūtānanti adhippāyo. Sahajātabhāvenāti saha uppannabhāvena. Attanā sahuppannadhammānañhi sahuppannabhāvena upakārakatā sahajātapaccayatā. Tena ṭhitikkhaṇepi nesaṃ upakārakatā veditabbā. Evañhi ‘‘pakāsassa padīpo viyā’’ti nidassanampi suṭṭhu yujjati. Padīpo hi pakāsassa ṭhitiyāpi paccayoti.
அஞ்ஞமஞ்ஞதாவஸேனேவாதி இமினா ஸஹஜாதாதி³பா⁴வேன அத்தனோ உபகாரகஸ்ஸ உபகாரகதாமத்தங் ந அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயதா, அத² கோ² அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயபா⁴வவஸேனாதி லக்க²ணஸங்கராபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி, ந ஸஹஜாதாதி³பச்சயேஹி வினா அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயஸ்ஸ பவத்தி. தேனேவாஹ ‘‘ந ஸஹஜாததாதி³வஸேனா’’தி. யதி³பி அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயோ ஸஹஜாதாதி³பச்சயேஹி வினா ந ஹோதி, ஸஹஜாதாதி³பச்சயா பன தேன வினாபி ஹொந்தீதி ஸஹஜாததாதி³விது⁴ரேனேவ பகாரேன அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயஸ்ஸ பவத்தீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸஹஜாதாதி³…பே॰… ந ஹோதீ’’தி வத்வா தமேவத்த²ங் பாகடதரங் காதுங் ‘‘ந ச புரேஜாத…பே॰… ஹொந்தீ’’தி ஆஹ. ஸஹஜாததாதீ³தி ச ஆதி³-ஸத்³தே³ன நிஸ்ஸயஅத்தி²அவிக³தாதீ³னங் க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Aññamaññatāvasenevāti iminā sahajātādibhāvena attano upakārakassa upakārakatāmattaṃ na aññamaññapaccayatā, atha kho aññamaññapaccayabhāvavasenāti lakkhaṇasaṅkarābhāvaṃ dasseti, na sahajātādipaccayehi vinā aññamaññapaccayassa pavatti. Tenevāha ‘‘na sahajātatādivasenā’’ti. Yadipi aññamaññapaccayo sahajātādipaccayehi vinā na hoti, sahajātādipaccayā pana tena vināpi hontīti sahajātatādividhureneva pakārena aññamaññapaccayassa pavattīti dassento ‘‘sahajātādi…pe… na hotī’’ti vatvā tamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘na ca purejāta…pe… hontī’’ti āha. Sahajātatādīti ca ādi-saddena nissayaatthiavigatādīnaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ.
பத²வீதா⁴துயங் பதிட்டா²ய ஏவ ஸேஸதா⁴துயோ உபாதா³ரூபானி விய யதா²ஸககிச்சங் கரொந்தீதி வுத்தங் ‘‘அதி⁴ட்டா²னாகாரேன பத²வீதா⁴து ஸேஸதா⁴தூன’’ந்தி. எத்த² அதி⁴ட்டா²னாகாரேனாதி ஆதா⁴ராகாரேன. ஆதா⁴ராகாரோ செத்த² நேஸங் ஸாதிஸயங் தத³தீ⁴னவுத்திதாய வேதி³தப்³போ³, யதோ பூ⁴தானி அனித்³தி³ஸிதப்³ப³ட்டா²னானி வுச்சந்தி. ஏவஞ்ச கத்வா சக்கா²தீ³னம்பி அதி⁴ட்டா²னாகாரேன உபகாரகதா ஸுட்டு² யுஜ்ஜதி. ந ஹி யதா²வுத்தங் தத³தீ⁴னவுத்தியா விஸேஸங் முஞ்சித்வா அஞ்ஞோ சக்கா²தீ³ஸு அதே³ஸகானங் அரூபத⁴ம்மானங் அதி⁴ட்டா²னாகாரோ ஸம்ப⁴வதி. யதி³பி யங் யங் த⁴ம்மங் படிச்ச யே யே த⁴ம்மா பவத்தந்தி, தேஸங் ஸப்³பே³ஸங் தத³தீ⁴னவுத்திபா⁴வோ, யேன பன பச்சயபா⁴வவிஸேஸேன சக்கா²தீ³னங் படுமந்த³பா⁴வேஸு சக்கு²விஞ்ஞாணாத³யோ தத³னுவிதா⁴னாகாரேனேவ பவத்தந்தி, ஸ்வாயமித³ங் தேஸங் தத³தீ⁴னவுத்தியா ஸித்³தோ⁴ விஸேஸோதி வுத்தோ. ஏவஞ்ஹி பச்சயபா⁴வஸாமஞ்ஞே ஸதிபி ஆரம்மணபச்சயதோ நிஸ்ஸயபச்சயஸ்ஸ விஸேஸோ ஸித்³தோ⁴தி வேதி³தப்³போ³. ஸ்வாயங் தா⁴துவிப⁴ங்கே³ விபா⁴விதோயேவ. க²ந்தா⁴த³யோ தங்தங்னிஸ்ஸயானங் க²ந்தா⁴தீ³னந்தி ‘‘உபகாரகா’’தி ஆனெத்வா ஸம்ப³ந்தி⁴தப்³ப³ங்.
Pathavīdhātuyaṃ patiṭṭhāya eva sesadhātuyo upādārūpāni viya yathāsakakiccaṃ karontīti vuttaṃ ‘‘adhiṭṭhānākārena pathavīdhātu sesadhātūna’’nti. Ettha adhiṭṭhānākārenāti ādhārākārena. Ādhārākāro cettha nesaṃ sātisayaṃ tadadhīnavuttitāya veditabbo, yato bhūtāni aniddisitabbaṭṭhānāni vuccanti. Evañca katvā cakkhādīnampi adhiṭṭhānākārena upakārakatā suṭṭhu yujjati. Na hi yathāvuttaṃ tadadhīnavuttiyā visesaṃ muñcitvā añño cakkhādīsu adesakānaṃ arūpadhammānaṃ adhiṭṭhānākāro sambhavati. Yadipi yaṃ yaṃ dhammaṃ paṭicca ye ye dhammā pavattanti, tesaṃ sabbesaṃ tadadhīnavuttibhāvo, yena pana paccayabhāvavisesena cakkhādīnaṃ paṭumandabhāvesu cakkhuviññāṇādayo tadanuvidhānākāreneva pavattanti, svāyamidaṃ tesaṃ tadadhīnavuttiyā siddho visesoti vutto. Evañhi paccayabhāvasāmaññe satipi ārammaṇapaccayato nissayapaccayassa viseso siddhoti veditabbo. Svāyaṃ dhātuvibhaṅge vibhāvitoyeva. Khandhādayo taṃtaṃnissayānaṃ khandhādīnanti ‘‘upakārakā’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
யங் கிஞ்சி காரணங் நிஸ்ஸயோதி வத³தி, ந வுத்தலக்க²ணூபபன்னமேவ. ஏதேன பச்சயட்டோ² இத⁴ நிஸ்ஸயட்டோ²தி த³ஸ்ஸேதி. தத்தா²தி நித்³தா⁴ரணே பு⁴ம்மங். தேன வுத்தங் ‘‘நித்³தா⁴ரேதீ’’தி.
Yaṃkiñci kāraṇaṃ nissayoti vadati, na vuttalakkhaṇūpapannameva. Etena paccayaṭṭho idha nissayaṭṭhoti dasseti. Tatthāti niddhāraṇe bhummaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘niddhāretī’’ti.
ஸுட்டு²கததங் தீ³பேதி, கஸ்ஸ? ‘‘அத்தனோ’’தி வுத்தஸ்ஸ பகதஸத்³தே³ன விஸேஸியமானஸ்ஸ பச்சயஸ்ஸ. கேன கதந்தி? அத்தனோ காரணேஹீதி ஸித்³தோ⁴வாயமத்தோ². ததா²தி ப²லஸ்ஸ உப்பாத³னஸமத்த²பா⁴வேன. அத² வா ததா²தி நிப்பா²த³னவஸேன உபஸேவனவஸேன ச. தத்த² நிப்பா²த³னங் ஹேதுபச்சயஸமோதா⁴னேன ப²லஸ்ஸ நிப்³ப³த்தனங், தங் ஸுவிஞ்ஞெய்யந்தி அனாமஸித்வா உபஸேவனமேவ விபா⁴வெந்தோ ‘‘உபஸேவிதோ வா’’தி ஆஹ. தத்த² அல்லீயாபனங் பரிபோ⁴க³வஸேன வேதி³தப்³ப³ங். தேனாஹ ‘‘உபபோ⁴கூ³பஸேவன’’ந்தி. விஜானநாதி³வஸேனாதி விஜானநஸஞ்ஜானநானுப⁴வனாதி³வஸேன. தேனாதி யதா²வுத்தஉபஸேவிதஸ்ஸ பகதபா⁴வேன. அனாக³தானம்பி…பே॰… வுத்தா ஹோதி, பகே³வ அதீதானங் பச்சுப்பன்னானஞ்சாதி அதி⁴ப்பாயோ. பச்சுப்பன்னஸ்ஸபி ஹி ‘‘பச்சுப்பன்னங் உது போ⁴ஜனங் ஸேனாஸனங் உபனிஸ்ஸாய ஜா²னங் உப்பாதெ³ந்தீ’’திஆதி³வசனதோ (பட்டா²॰ 2.18.8) பகதூபனிஸ்ஸயபா⁴வே லப்³ப⁴தீதி.
Suṭṭhukatataṃ dīpeti, kassa? ‘‘Attano’’ti vuttassa pakatasaddena visesiyamānassa paccayassa. Kena katanti? Attano kāraṇehīti siddhovāyamattho. Tathāti phalassa uppādanasamatthabhāvena. Atha vā tathāti nipphādanavasena upasevanavasena ca. Tattha nipphādanaṃ hetupaccayasamodhānena phalassa nibbattanaṃ, taṃ suviññeyyanti anāmasitvā upasevanameva vibhāvento ‘‘upasevito vā’’ti āha. Tattha allīyāpanaṃ paribhogavasena veditabbaṃ. Tenāha ‘‘upabhogūpasevana’’nti. Vijānanādivasenāti vijānanasañjānanānubhavanādivasena. Tenāti yathāvuttaupasevitassa pakatabhāvena. Anāgatānampi…pe… vuttā hoti, pageva atītānaṃ paccuppannānañcāti adhippāyo. Paccuppannassapi hi ‘‘paccuppannaṃ utu bhojanaṃ senāsanaṃ upanissāya jhānaṃ uppādentī’’tiādivacanato (paṭṭhā. 2.18.8) pakatūpanissayabhāve labbhatīti.
யதா² யே த⁴ம்மா யேஸங் த⁴ம்மானங் பச்சா²ஜாதபச்சயா ஹொந்தி, தே தேஸங் ஏகங்ஸேன விப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தபச்சயாபி ஹொந்தி, ததா² யே த⁴ம்மா யேஸங் த⁴ம்மானங் புரேஜாதபச்சயா ஹொந்தி, தே தேஸங் நிஸ்ஸயாரம்மணபச்சயாபி ஹொந்தீதி உப⁴யேஸு உப⁴யேஸங் பச்சயாகாரானங் லக்க²ணதோ ஸங்கராபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘விப்பயுத்தாகாராதீ³ஹி விஸிட்டா², நிஸ்ஸயாரம்மணாகாராதீ³ஹி விஸிட்டா²’’தி ச வுத்தங். யதா² ஹி பச்சா²ஜாதபுரேஜாதாகாரா அஞ்ஞமஞ்ஞவிஸிட்டா², ஏவங் பச்சா²ஜாதவிப்பயுத்தாகாராத³யோ புரேஜாதனிஸ்ஸயாகாராத³யோ ச அஞ்ஞமஞ்ஞவிப⁴த்தஸபா⁴வா ஏவாதி.
Yathā ye dhammā yesaṃ dhammānaṃ pacchājātapaccayā honti, te tesaṃ ekaṃsena vippayuttaatthiavigatapaccayāpi honti, tathā ye dhammā yesaṃ dhammānaṃ purejātapaccayā honti, te tesaṃ nissayārammaṇapaccayāpi hontīti ubhayesu ubhayesaṃ paccayākārānaṃ lakkhaṇato saṅkarābhāvaṃ dassetuṃ ‘‘vippayuttākārādīhi visiṭṭhā, nissayārammaṇākārādīhi visiṭṭhā’’ti ca vuttaṃ. Yathā hi pacchājātapurejātākārā aññamaññavisiṭṭhā, evaṃ pacchājātavippayuttākārādayo purejātanissayākārādayo ca aññamaññavibhattasabhāvā evāti.
மனோஸஞ்சேதனாஹாரவஸேன பவத்தமானேஹீதி இமினா சேதனாய ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானம்பி தத³னுகு³ணங் அத்தனோ பச்சயுப்பன்னேஸு பவத்திமாஹ. தேனேவாதி சேதனாஹாரவஸேன உபகாரகத்தா ஏவ.
Manosañcetanāhāravasena pavattamānehīti iminā cetanāya sampayuttadhammānampi tadanuguṇaṃ attano paccayuppannesu pavattimāha. Tenevāti cetanāhāravasena upakārakattā eva.
பயோகே³ன கரணீயஸ்ஸாதி ஏதேன பி⁴ன்னஜாதி யங் தாதி³ஸங் பயோகே³ன காதுங் ந ஸக்கா, தங் நிவத்தேதி. அனேகவாரங் பவத்தியா ஆஸேவனட்ட²ஸ்ஸ பாகடபா⁴வோதி கத்வா வுத்தங் ‘‘புனப்புனங் கரண’’ந்தி. ஏகஸ்ஸ பன பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ ஏகவாரமேவ பவத்தி. அத்தஸதி³ஸஸ்ஸாதி அரூபத⁴ம்மஸாரம்மணதாஸுக்ககண்ஹாதி³பா⁴வேஹி அத்தனா ஸதி³ஸஸ்ஸ. இத³ங் பச்சயுப்பன்னவிஸேஸனங், ‘‘அத்தஸதி³ஸஸபா⁴வதாபாத³ன’’ந்தி இத³ங் பன பச்சயபா⁴வவிஸேஸனங், தஞ்ச பி⁴ன்னஜாதியதாதி³மேவ விஸதி³ஸஸபா⁴வதங் நிவத்தேதி, ந பூ⁴மந்தரதாதி³. ந ஹி பரித்தா த⁴ம்மா மஹக்³க³தஅப்பமாணானங் த⁴ம்மானங் ஆஸேவனபச்சயா ந ஹொந்தீதி. வாஸனங் வாஸங் கா³ஹாபனங், இத⁴ பன வாஸனங் விய வாஸனங், பா⁴வனந்தி அத்தோ². க³ந்தா²தீ³ஸூதி க³ந்த²ஸிப்பாதீ³ஸு. விஸயே சேதங் பு⁴ம்மங், ந நித்³தா⁴ரணே. தேன க³ந்த²ஸிப்பாதி³விஸயா புரிமஸித்³தா⁴ அஜ்ஜ²யனாதி³கிரியா ‘‘க³ந்தா²தீ³ஸு புரிமா புரிமா’’தி வுத்தா, ஸா பன ஆஸேவனாகாரா இத⁴ உதா³ஹரணபா⁴வேன அதி⁴ப்பேதாதி ஆஹ ‘‘புரிமா புரிமா ஆஸேவனா வியாதி அதி⁴ப்பாயோ’’தி. நித்³தா⁴ரணே ஏவ வா ஏதங் பு⁴ம்மங். க³ந்தா²தி³விஸயா ஹி ஆஸேவனா க³ந்தா²தீ³தி வுத்தா யதா² ரூபவிஸயஜ்ஜா²னங் ரூபந்தி வுத்தங் ‘‘ரூபீ ரூபானி பஸ்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.248; 3.312; படி॰ ம॰ 1.209; த⁴॰ ஸ॰ 248).
Payogena karaṇīyassāti etena bhinnajāti yaṃ tādisaṃ payogena kātuṃ na sakkā, taṃ nivatteti. Anekavāraṃ pavattiyā āsevanaṭṭhassa pākaṭabhāvoti katvā vuttaṃ ‘‘punappunaṃ karaṇa’’nti. Ekassa pana paccayadhammassa ekavārameva pavatti. Attasadisassāti arūpadhammasārammaṇatāsukkakaṇhādibhāvehi attanā sadisassa. Idaṃ paccayuppannavisesanaṃ, ‘‘attasadisasabhāvatāpādana’’nti idaṃ pana paccayabhāvavisesanaṃ, tañca bhinnajātiyatādimeva visadisasabhāvataṃ nivatteti, na bhūmantaratādi. Na hi parittā dhammā mahaggataappamāṇānaṃ dhammānaṃ āsevanapaccayā na hontīti. Vāsanaṃ vāsaṃ gāhāpanaṃ, idha pana vāsanaṃ viya vāsanaṃ, bhāvananti attho. Ganthādīsūti ganthasippādīsu. Visaye cetaṃ bhummaṃ, na niddhāraṇe. Tena ganthasippādivisayā purimasiddhā ajjhayanādikiriyā ‘‘ganthādīsu purimā purimā’’ti vuttā, sā pana āsevanākārā idha udāharaṇabhāvena adhippetāti āha ‘‘purimā purimā āsevanā viyāti adhippāyo’’ti. Niddhāraṇe eva vā etaṃ bhummaṃ. Ganthādivisayā hi āsevanā ganthādīti vuttā yathā rūpavisayajjhānaṃ rūpanti vuttaṃ ‘‘rūpī rūpāni passatī’’tiādīsu (ma. ni. 2.248; 3.312; paṭi. ma. 1.209; dha. sa. 248).
அத்தனோ விய ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானம்பி கிச்சஸாதி⁴கா சேதனா சித்தஸ்ஸ ப்³யாபாரபா⁴வேன லக்கீ²யதீதி ஆஹ ‘‘சித்தபயோகோ³ சேதனா’’தி. தாயாதி தாய சேதனாய. உப்பன்னகிரியதாவிஸிட்டே²தி சித்தபயோக³ஸங்கா²தாய சேதனாகிரியாய உப்பத்தியா விஸிட்டே² விஸேஸங் ஆபன்னே. யஸ்மிஞ்ஹி ஸந்தானே குஸலாகுஸலசேதனா உப்பஜ்ஜதி, தத்த² யதா²ப³லங் தாதி³ஸங் விஸேஸாதா⁴னங் கத்வா நிருஜ்ஜ²தி, யதோ தத்தே²வ அவஸேஸபச்சயஸமவாயே தஸ்ஸா ப²லபூ⁴தானி விபாககடத்தாரூபானி நிப்³ப³த்திஸ்ஸந்தி. தேனாஹ ‘‘ஸேஸபச்சய…பே॰… ந அஞ்ஞதா²’’தி. தேஸந்தி விபாககடத்தாரூபானங். தேனாதி சித்தகிரியபா⁴வேன. கிங் வத்தப்³ப³ந்தி அஸஹஜாதானம்பி பா⁴வீனங் உபகாரிகா சேதனா ஸஹஜாதானங் உபகாரிகாதி வத்தப்³ப³மேவ நத்தீ²தி அத்தோ².
Attano viya sampayuttadhammānampi kiccasādhikā cetanā cittassa byāpārabhāvena lakkhīyatīti āha ‘‘cittapayogo cetanā’’ti. Tāyāti tāya cetanāya. Uppannakiriyatāvisiṭṭheti cittapayogasaṅkhātāya cetanākiriyāya uppattiyā visiṭṭhe visesaṃ āpanne. Yasmiñhi santāne kusalākusalacetanā uppajjati, tattha yathābalaṃ tādisaṃ visesādhānaṃ katvā nirujjhati, yato tattheva avasesapaccayasamavāye tassā phalabhūtāni vipākakaṭattārūpāni nibbattissanti. Tenāha ‘‘sesapaccaya…pe… na aññathā’’ti. Tesanti vipākakaṭattārūpānaṃ. Tenāti cittakiriyabhāvena. Kiṃ vattabbanti asahajātānampi bhāvīnaṃ upakārikā cetanā sahajātānaṃ upakārikāti vattabbameva natthīti attho.
நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வேனாதி உஸ்ஸாஹனங் உஸ்ஸாஹோ, நத்தி² ஏதஸ்ஸ உஸ்ஸாஹோதி நிருஸ்ஸாஹோ, ஸோ ஏவ ஸந்தபா⁴வோதி நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வோ, தேன. உஸ்ஸாஹோதி ச கிரியமயசித்துப்பாத³ஸ்ஸ பவத்திஆகாரோ வேதி³தப்³போ³, யோ ப்³யாபாரோதி ச வுச்சதி, ந வீரியுஸ்ஸாஹோ. ஸ்வாயங் யதா² அஸமுக்³கா⁴திதானுஸயானங் கிரியமயசித்துப்பாதே³ஸு ஸாதிஸயோ லப்³ப⁴தி, ந ததா² நிரனுஸயானங். ததோ ஏவ தே ஸந்தஸபா⁴வா விபாகுப்பாத³னப்³யாபாரரஹிதாவ ஹொந்தி, கிரியமயசித்துப்பாத³தாய பன ஸஉஸ்ஸாஹா ஏவாதி ததோபி விஸேஸனத்த²ங் ‘‘நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வேனா’’தி வுத்தங். ஏதேனாதி நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வக்³க³ஹணேன. ஸாரம்மணாதி³பா⁴வேனாதி ஸாரம்மணஅரூபத⁴ம்மசித்தசேதஸிகப²ஸ்ஸாதி³பா⁴வேன. விஸதி³ஸவிபாகபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி யதா²வுத்தஉஸ்ஸாஹமத்தரஹிதஸந்தபா⁴வஸ்ஸ விபக்கபா⁴வமாபன்னேஸு அரூபத⁴ம்மேஸு ஏவ லப்³ப⁴னதோ. ஸோதி விபாகபா⁴வோ. விபாகானங் பயோகே³ன அஸாதே⁴தப்³ப³தாயாதி ‘‘ச²ந்த³வதோ கிங் நாமன ஸிஜ்ஜ²தீ’’திஆதி³னா சித்தாபி⁴ஸங்கா²ரபயோகே³ன யதா² குஸலாகுஸலா நிப்பா²தீ³யந்தி, ஏவங் விபாகானங் பயோகே³ன அனிப்பா²தே³தப்³ப³த்தா. பயோகே³னாதி கம்மப²லுப்பத்திமூலஹேதுபூ⁴தேன புரிமபயோகே³ன. யங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘பயோக³ஸம்பத்திங் ஆக³ம்ம விபச்சந்தீ’’திஆதி³. அஞ்ஞதா²தி பயோகே³ன வினா. ஸேஸபச்சயேஸூதி கம்மஸ்ஸ விபாகுப்பாத³னே ஸஹகாரீகாரணேஸு. கம்மஸ்ஸ கடத்தாயேவ பயோகே³ ஸதி அஸதிபீதி வுத்தமேவத்த²ங் அவதா⁴ரணேன த³ஸ்ஸெந்தோ விபாகானங் நிருஸ்ஸாஹதங் பாகடங் கரோதி. ந கிலேஸவூபஸமஸந்தபா⁴வோ யதா² தங் ஸந்தானேஸு ஜா²னஸமாபத்தீஸூதி அதி⁴ப்பாயோ. அயஞ்ச விபாகானங் ஸந்தபா⁴வோ நானுமானிகோ, அத² கோ² பச்சக்க²ஸித்³தோ⁴தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸந்தபா⁴வதோயேவா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² அபி⁴னிபாதக்³க³ஹணேன கிச்சதோ பஞ்சவிஞ்ஞாணானி த³ஸ்ஸேதி. தேனேவாஹ ‘‘பஞ்சஹி விஞ்ஞாணேஹி ந கிஞ்சி த⁴ம்மங் படிஜானாதி அஞ்ஞத்ர அபி⁴னிபாதமத்தா’’தி. தப்பச்சயவதந்தி விபாகபச்சயவந்தானங், விபாகபச்சயேன உபகத்தப்³பா³னந்தி அத்தோ². அவிபாகானங் ரூபத⁴ம்மானங். விபாகானுகுலங் பவத்திந்தி ஸந்தஸபா⁴வங் பச்சயபா⁴வமாஹ.
Nirussāhasantabhāvenāti ussāhanaṃ ussāho, natthi etassa ussāhoti nirussāho, so eva santabhāvoti nirussāhasantabhāvo, tena. Ussāhoti ca kiriyamayacittuppādassa pavattiākāro veditabbo, yo byāpāroti ca vuccati, na vīriyussāho. Svāyaṃ yathā asamugghātitānusayānaṃ kiriyamayacittuppādesu sātisayo labbhati, na tathā niranusayānaṃ. Tato eva te santasabhāvā vipākuppādanabyāpārarahitāva honti, kiriyamayacittuppādatāya pana saussāhā evāti tatopi visesanatthaṃ ‘‘nirussāhasantabhāvenā’’ti vuttaṃ. Etenāti nirussāhasantabhāvaggahaṇena. Sārammaṇādibhāvenāti sārammaṇaarūpadhammacittacetasikaphassādibhāvena. Visadisavipākabhāvaṃ dasseti yathāvuttaussāhamattarahitasantabhāvassa vipakkabhāvamāpannesu arūpadhammesu eva labbhanato. Soti vipākabhāvo. Vipākānaṃ payogena asādhetabbatāyāti ‘‘chandavato kiṃ nāmana sijjhatī’’tiādinā cittābhisaṅkhārapayogena yathā kusalākusalā nipphādīyanti, evaṃ vipākānaṃ payogena anipphādetabbattā. Payogenāti kammaphaluppattimūlahetubhūtena purimapayogena. Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘payogasampattiṃ āgamma vipaccantī’’tiādi. Aññathāti payogena vinā. Sesapaccayesūti kammassa vipākuppādane sahakārīkāraṇesu. Kammassa kaṭattāyeva payoge sati asatipīti vuttamevatthaṃ avadhāraṇena dassento vipākānaṃ nirussāhataṃ pākaṭaṃ karoti. Na kilesavūpasamasantabhāvo yathā taṃ santānesu jhānasamāpattīsūti adhippāyo. Ayañca vipākānaṃ santabhāvo nānumāniko, atha kho paccakkhasiddhoti dassento ‘‘santabhāvatoyevā’’tiādimāha. Tattha abhinipātaggahaṇena kiccato pañcaviññāṇāni dasseti. Tenevāha ‘‘pañcahi viññāṇehi na kiñci dhammaṃ paṭijānāti aññatra abhinipātamattā’’ti. Tappaccayavatanti vipākapaccayavantānaṃ, vipākapaccayena upakattabbānanti attho. Avipākānaṃ rūpadhammānaṃ. Vipākānukulaṃ pavattinti santasabhāvaṃ paccayabhāvamāha.
யதா²ஸகங் பச்சயேஹி நிப்³ப³த்தானங் பச்சயுப்பன்னானங் அனுப³லப்பதா³னங் உபத்த²ம்ப⁴கத்தங், தயித³ங் ஆஹாரேஸு ந நியதங் ததோ அஞ்ஞதா²பி பவத்தனதோ. ததா² ஸதி ததே³வ தத்த² கஸ்மா க³ஹிதந்தி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘ஸதிபி…பே॰… உபத்த²ம்ப⁴கத்தேனா’’தி. தேன பதா⁴னாப்பதா⁴னேஸு பதா⁴னேன நித்³தே³ஸோ ஞாயக³தோதி த³ஸ்ஸேதி. காமஞ்செத்த² ‘‘ரூபாரூபானங் உபத்த²ம்ப⁴கத்தேனா’’தி அவிஸேஸதோ வுத்தங், ஸாமஞ்ஞஜோதனா பன விஸேஸே அவதிட்ட²தீதி யதா²ரஹங் பச்சயபா⁴வோ நித்³தா⁴ரேதப்³போ³. ஸ்வாயங் தேஸங் உபத்த²ம்ப⁴கத்தஸ்ஸ பதா⁴னபா⁴வவிபா⁴வனேனேவ ஆவி ப⁴வதீதி தமேவ த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘உபத்த²ம்ப⁴கத்தஞ்ஹீ’’திஆதி³மாஹ. ப²ஸ்ஸமனோஸஞ்சேதனாவிஞ்ஞாணானி அத்தனா ஸஹஜாதத⁴ம்மானங் ஸஹுப்பாத³னபா⁴வேன பச்சயா ஹொந்தீதி ஆஹ ‘‘ஸதிபி ஜனகத்தே அரூபீனங் ஆஹாரான’’ந்தி. உபத்த²ம்ப⁴கத்தங் ஹோதி உப்பாத³தோ பரம்பி நேஸங் பச்சயபா⁴வதோ. அஸதிபி ஜனகத்தே உபத்த²ம்பி⁴யமானஸ்ஸ ரூபஸ்ஸ அஞ்ஞேஹி யதா²ஸகங் பச்சயேஹி ஜனிதத்தா. தேனாஹ ‘‘சதுஸமுட்டா²னிகரூபூபத்த²ம்ப⁴கரூபாஹாரஸ்ஸா’’தி. யத³க்³கே³ன ரூபாரூபாஹாரா அத்தனோ ப²லஸ்ஸ உப்பத்தியா பச்சயா ஹொந்தி, தத³க்³கே³ன டி²தியாபி பச்சயா ஹொந்தியேவாதி உபத்த²ம்ப⁴கத்தங் ஜனகத்தங் ந ப்³யபி⁴சரதி, தஸ்மா அனுபத்த²ம்ப⁴கஸ்ஸ ஆஹாரஸ்ஸ குதோ ஜனகதா. தேனாஹ ‘‘அஸதி பன…பே॰… நத்தீ²தி உபத்த²ம்ப⁴கத்தங் பதா⁴ன’’ந்தி. யஸ்மா ஜனகோ அஜனகோபி ஹுத்வா ஆஹாரோ உபத்த²ம்ப⁴கோ ஹோதி, அனுபத்த²ம்ப⁴கோ பன ஹுத்வா ஜனகோ ந ஹோதியேவ, தஸ்மாஸ்ஸ உபத்த²ம்ப⁴கத்தங் பதா⁴னந்தி அத்தோ². இதா³னி ஜனகத்தம்பி ஆஹாரானங் உபத்த²ம்ப⁴னவஸேனேவ ஹோதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஜனயமானோபி ஹீ’’திஆதி³மாஹ. அவிச்சே²த³வஸேனாதி ஸந்ததியா க⁴ட்டனவஸேன.
Yathāsakaṃ paccayehi nibbattānaṃ paccayuppannānaṃ anubalappadānaṃ upatthambhakattaṃ, tayidaṃ āhāresu na niyataṃ tato aññathāpi pavattanato. Tathā sati tadeva tattha kasmā gahitanti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘satipi…pe… upatthambhakattenā’’ti. Tena padhānāppadhānesu padhānena niddeso ñāyagatoti dasseti. Kāmañcettha ‘‘rūpārūpānaṃ upatthambhakattenā’’ti avisesato vuttaṃ, sāmaññajotanā pana visese avatiṭṭhatīti yathārahaṃ paccayabhāvo niddhāretabbo. Svāyaṃ tesaṃ upatthambhakattassa padhānabhāvavibhāvaneneva āvi bhavatīti tameva dassento ‘‘upatthambhakattañhī’’tiādimāha. Phassamanosañcetanāviññāṇāni attanā sahajātadhammānaṃ sahuppādanabhāvena paccayā hontīti āha ‘‘satipi janakatte arūpīnaṃ āhārāna’’nti. Upatthambhakattaṃ hoti uppādato parampi nesaṃ paccayabhāvato. Asatipi janakatte upatthambhiyamānassa rūpassa aññehi yathāsakaṃ paccayehi janitattā. Tenāha ‘‘catusamuṭṭhānikarūpūpatthambhakarūpāhārassā’’ti. Yadaggena rūpārūpāhārā attano phalassa uppattiyā paccayā honti, tadaggena ṭhitiyāpi paccayā hontiyevāti upatthambhakattaṃ janakattaṃ na byabhicarati, tasmā anupatthambhakassa āhārassa kuto janakatā. Tenāha ‘‘asati pana…pe… natthīti upatthambhakattaṃ padhāna’’nti. Yasmā janako ajanakopi hutvā āhāro upatthambhako hoti, anupatthambhako pana hutvā janako na hotiyeva, tasmāssa upatthambhakattaṃ padhānanti attho. Idāni janakattampi āhārānaṃ upatthambhanavaseneva hotīti dassento ‘‘janayamānopi hī’’tiādimāha. Avicchedavasenāti santatiyā ghaṭṭanavasena.
யதி³ அதி⁴பதியட்டோ² இந்த்³ரியபச்சயதா, ஏவங் ஸந்தே அதி⁴பதிபச்சயதோ இந்த்³ரியபச்சயஸ்ஸ கிங் நானாகரணந்தி சோத³னங் மனஸி கத்வா தங் தேஸங் நானாகரணங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ந அதி⁴பதிபச்சயத⁴ம்மானங் வியா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² பவத்தினிவாரகேதி அத்தனோ அதி⁴பதிபச்சயபவத்தியா நிவாரகே அஞ்ஞே அதி⁴பதிபச்சயத⁴ம்மே. அபி⁴ப⁴வித்வா பவத்தனேனாதி புரிமாபி⁴ஸங்கா²ரஸித்³தே⁴ன தோ⁴ரெய்யபா⁴வேன அபி⁴பு⁴ய்ய பவத்தியா. க³ருபா⁴வோதி ஜெட்ட²கபா⁴வோ. அயஞ்ஹெத்த² ஸங்கே²பத்தோ² – யேன ஜெட்ட²கபா⁴வேன ச²ந்தா³த³யோ அத்தனோ பவத்திவிப³ந்த⁴கே துல்யயோகீ³த⁴ம்மே தத³ஞ்ஞத⁴ம்மே விய அபி⁴பு⁴ய்ய பவத்தந்தி, ந ஸோ இந்த்³ரியபச்சயதாய அதி⁴பதியட்டோ²தி அதி⁴ப்பேதோதி. அத² கோ சரஹீதி ஆஹ ‘‘அத² கோ²’’திஆதி³. த³ஸ்ஸனாதி³கிச்சேஸு நிமித்தபூ⁴தேஸு சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³ஹி சக்கா²தீ³ஹி பச்சயேஹி சக்கா²தீ³னங் அனுவத்தனீயதாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஜீவனே அனுபாலனே ஜீவந்தேஹி ஸஹஜாதத⁴ம்மேஹி ஜீவிதஸ்ஸ, ஸுகி²தாதீ³ஹி ஸுகி²தது³க்கி²தஸோமனஸ்ஸிததோ³மனஸ்ஸிதுபெக்கி²தேஹி ஸஹஜாதத⁴ம்மேஹி ஸுகா²தீ³னங் அனுவத்தனீயதாதி யோஜனா. தங்தங்கிச்சேஸூதி வுத்தமேவ த³ஸ்ஸனாதி³கிச்சங் பச்சாமஸதி. சக்கா²த³யோ பச்சயா ஏதேஸந்தி சக்கா²தி³பச்சயா, சக்கு²விஞ்ஞாணாத³யோ. தேஹி சக்கா²தி³பச்சயேஹி. சக்கா²தீ³னந்தி சக்கா²தி³ஜீவிதஸுகா²தி³ஸத்³தா⁴தீ³னங்.
Yadi adhipatiyaṭṭho indriyapaccayatā, evaṃ sante adhipatipaccayato indriyapaccayassa kiṃ nānākaraṇanti codanaṃ manasi katvā taṃ tesaṃ nānākaraṇaṃ dassento ‘‘na adhipatipaccayadhammānaṃ viyā’’tiādimāha. Tattha pavattinivāraketi attano adhipatipaccayapavattiyā nivārake aññe adhipatipaccayadhamme. Abhibhavitvā pavattanenāti purimābhisaṅkhārasiddhena dhoreyyabhāvena abhibhuyya pavattiyā. Garubhāvoti jeṭṭhakabhāvo. Ayañhettha saṅkhepattho – yena jeṭṭhakabhāvena chandādayo attano pavattivibandhake tulyayogīdhamme tadaññadhamme viya abhibhuyya pavattanti, na so indriyapaccayatāya adhipatiyaṭṭhoti adhippetoti. Atha ko carahīti āha ‘‘atha kho’’tiādi. Dassanādikiccesu nimittabhūtesu cakkhuviññāṇādīhi cakkhādīhi paccayehi cakkhādīnaṃ anuvattanīyatāti sambandho. Jīvane anupālane jīvantehi sahajātadhammehi jīvitassa, sukhitādīhi sukhitadukkhitasomanassitadomanassitupekkhitehi sahajātadhammehi sukhādīnaṃ anuvattanīyatāti yojanā. Taṃtaṃkiccesūti vuttameva dassanādikiccaṃ paccāmasati. Cakkhādayo paccayā etesanti cakkhādipaccayā, cakkhuviññāṇādayo. Tehi cakkhādipaccayehi. Cakkhādīnanti cakkhādijīvitasukhādisaddhādīnaṃ.
தேஸு கிச்சேஸூதி த³ஸ்ஸனாதி³கிச்சேஸு. சக்கா²தீ³னங் இஸ்ஸரியங் அதி⁴பதியட்டோ², ஸா இந்த்³ரியபச்சயதாதி அத்தோ². தப்பச்சயானங் சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னங் தத³னுவத்தனேன தேஸங் சக்கா²தீ³னங் அனுவத்தனேன. தத்த² த³ஸ்ஸனாதி³கிச்சே. பவத்தீதி ச இத³ங் தஸ்ஸ அதி⁴பதியட்ட²ஸ்ஸ பாகடகரணங். அனுவத்தகேன ஹி அனுவத்தனீயோ அதி⁴பதியட்டோ² பாகடோ ஹோதி. யதா² சக்கா²தீ³னங் கிச்சவஸேன அதி⁴பதியட்டோ², ந ஏவங் பா⁴வத்³வயஸ்ஸ. தஸ்ஸ பன தாதி³ஸேன காரணதாமத்தேனாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘இத்தி²புரிஸிந்த்³ரியானங் பனா’’திஆதி³மாஹ. பச்சயேஹீதி கம்மாதி³பச்சயேஹி. ததோதி இத்தா²தி³க்³க³ஹணபச்சயபா⁴வதோ. தங்ஸஹிதஸந்தானேதி இத்தி²ந்த்³ரியாதி³ஸஹிதஸந்தானே. ‘‘ஸுகி²ந்த்³ரியது³க்கி²ந்த்³ரியானிபி சக்கா²தி³க்³க³ஹணேன க³ஹிதானீ’’தி இத³ங் இந்த்³ரியபச்சயமேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங், பச்சா²ஜாதாதீ³ஹி பன தானி ரூபத⁴ம்மானம்பி பச்சயா ஹொந்தியேவ.
Tesu kiccesūti dassanādikiccesu. Cakkhādīnaṃ issariyaṃ adhipatiyaṭṭho, sā indriyapaccayatāti attho. Tappaccayānaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ tadanuvattanena tesaṃ cakkhādīnaṃ anuvattanena. Tattha dassanādikicce. Pavattīti ca idaṃ tassa adhipatiyaṭṭhassa pākaṭakaraṇaṃ. Anuvattakena hi anuvattanīyo adhipatiyaṭṭho pākaṭo hoti. Yathā cakkhādīnaṃ kiccavasena adhipatiyaṭṭho, na evaṃ bhāvadvayassa. Tassa pana tādisena kāraṇatāmattenāti dassento ‘‘itthipurisindriyānaṃ panā’’tiādimāha. Paccayehīti kammādipaccayehi. Tatoti itthādiggahaṇapaccayabhāvato. Taṃsahitasantāneti itthindriyādisahitasantāne. ‘‘Sukhindriyadukkhindriyānipi cakkhādiggahaṇena gahitānī’’ti idaṃ indriyapaccayameva sandhāya vuttaṃ, pacchājātādīhi pana tāni rūpadhammānampi paccayā hontiyeva.
லக்க²ணாரம்மணூபனிஜ்ஜா²னபூ⁴தானந்தி அனிச்சதாதி³லக்க²ணஸ்ஸ பத²வீகஸிணாதி³ஆரம்மணஸ்ஸ ச உபனிஜ்ஜா²னவஸேன பவத்தானங். விதக்காதீ³னந்தி விதக்கவிசாரபீதிவேத³னாசித்தேகக்³க³தானங். உபக³ந்த்வா நிஜ்ஜா²னந்தி உபனிகச்ச நிஜ்ஜா²னஜ்ஜா²னாரம்மணஸ்ஸ ஜா²னசக்கு²னா ப்³யத்ததரங் ஓலோகனங் அத்த²தோ சிந்தனமேவ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘பெக்க²னங் சிந்தனஞ்சா’’தி. தேனேவாஹ ‘‘விதக்கனாதி³வஸேனா’’தி. விதக்காதீ³னங்யேவ ஸாதா⁴ரணோ, யேன தேயேவ ‘‘ஜா²னங்கா³னீ’’தி வுச்சந்தி. ஸுக²து³க்க²வேத³னாத்³வயந்தி ஸாமஞ்ஞவசனம்பி உபனிஜ்ஜா²யனட்ட²ஸ்ஸ அதி⁴கதத்தா அனுபனிஜ்ஜா²னஸபா⁴வமேவ தங் போ³தே⁴தீதி ஆஹ ‘‘ஸுகி²ந்த்³ரியது³க்கி²ந்த்³ரியத்³வய’’ந்தி. தஞ்ஹி இதா⁴தி⁴ப்பேதப்³ப³ங், ந ஸோமனஸ்ஸதோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியங். தேன வுத்தங் ‘‘அதி⁴ப்பாயோ’’தி. அஜா²னங்கா³ உபெக்கா²சித்தேகக்³க³தா பஞ்சவிஞ்ஞாணஸஹக³தா த³ட்ட²ப்³பா³ விதக்கபச்சி²மகத்தா ஜா²னங்கா³னங். யதி³ ஏவந்தி ஜா²னங்க³வசனேனேவ அஜா²னங்கா³னங் நிவத்தனங் கதங், ஏவங் ஸந்தே. ஏகந்தேன ந உபெக்கா²ய விய அனேகந்தேன. அனேகந்திகஞ்ஹி உபெக்கா²ய அஜா²னங்க³த்தங். யதி³ ஏகந்தேன அஜா²னங்க³ங் ஸுக²து³க்கி²ந்த்³ரியங், அத² கத²ங் பஸங்கோ³தி ஆஹ ‘‘ஜா²னங்க³ட்டா²னே நித்³தி³ட்ட²த்தா’’தி. அத² வா யதி³ ஏகந்தேன அஜா²னங்க³தங் வேத³னாத்³வயங், கத²ங் ஜா²னங்க³வோஹாரோதி ஆஹ ‘‘ஜா²னங்க³ட்டா²னே நித்³தி³ட்ட²த்தா’’தி. ஸதிபி…பே॰… த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ட²பெத்வா ஸுக²து³க்கி²ந்த்³ரியத்³வய’’ந்தி வுத்தந்தி யோஜனா . யதி³ ஏவங் யதா²வுத்தவேத³னாத்³வயேன ஸத்³தி⁴ங் தாதி³ஸா உபெக்கா²சித்தேகக்³க³தா கஸ்மா ந ட²பிதாதி ஆஹ ‘‘உபெக்கா²…பே॰… அத்தீ²’’தி, பஞ்சவிஞ்ஞாணஸஹக³தானங் ஜா²னபச்சயபா⁴வோ பன நத்தி², ந இதரேஸந்தி அதி⁴ப்பாயோ. க³ஹணங் கதங் உபெக்கா²சித்தேகக்³க³தானந்தி ஆனெத்வா யோஜனா.
Lakkhaṇārammaṇūpanijjhānabhūtānanti aniccatādilakkhaṇassa pathavīkasiṇādiārammaṇassa ca upanijjhānavasena pavattānaṃ. Vitakkādīnanti vitakkavicārapītivedanācittekaggatānaṃ. Upagantvā nijjhānanti upanikacca nijjhānajjhānārammaṇassa jhānacakkhunā byattataraṃ olokanaṃ atthato cintanameva hotīti vuttaṃ ‘‘pekkhanaṃ cintanañcā’’ti. Tenevāha ‘‘vitakkanādivasenā’’ti. Vitakkādīnaṃyeva sādhāraṇo, yena teyeva ‘‘jhānaṅgānī’’ti vuccanti. Sukhadukkhavedanādvayanti sāmaññavacanampi upanijjhāyanaṭṭhassa adhikatattā anupanijjhānasabhāvameva taṃ bodhetīti āha ‘‘sukhindriyadukkhindriyadvaya’’nti. Tañhi idhādhippetabbaṃ, na somanassadomanassindriyaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘adhippāyo’’ti. Ajhānaṅgā upekkhācittekaggatā pañcaviññāṇasahagatā daṭṭhabbā vitakkapacchimakattā jhānaṅgānaṃ. Yadi evanti jhānaṅgavacaneneva ajhānaṅgānaṃ nivattanaṃ kataṃ, evaṃ sante. Ekantena na upekkhāya viya anekantena. Anekantikañhi upekkhāya ajhānaṅgattaṃ. Yadi ekantena ajhānaṅgaṃ sukhadukkhindriyaṃ, atha kathaṃ pasaṅgoti āha ‘‘jhānaṅgaṭṭhāne niddiṭṭhattā’’ti. Atha vā yadi ekantena ajhānaṅgataṃ vedanādvayaṃ, kathaṃ jhānaṅgavohāroti āha ‘‘jhānaṅgaṭṭhāne niddiṭṭhattā’’ti. Satipi…pe… dassanatthaṃ ‘‘ṭhapetvā sukhadukkhindriyadvaya’’nti vuttanti yojanā . Yadi evaṃ yathāvuttavedanādvayena saddhiṃ tādisā upekkhācittekaggatā kasmā na ṭhapitāti āha ‘‘upekkhā…pe… atthī’’ti, pañcaviññāṇasahagatānaṃ jhānapaccayabhāvo pana natthi, na itaresanti adhippāyo. Gahaṇaṃ kataṃ upekkhācittekaggatānanti ānetvā yojanā.
யதோ ததோ வாதி து³க்³க³திதோ வா ஸுக³திதோ வா ஸங்கிலேஸதோ வா வோதா³னதோ வா நிய்யானட்டோ², ஸ்வாயங் யதா²க்கமங் ஸம்மா மிச்சா² வா ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸம்மா வா மிச்சா² வாதி அத்தோ²’’தி. அஹேதுகசித்தேஸு ந லப்³ப⁴ந்தீதி எத்த² அஹேதுகசித்தேஸு ஏவ ந லப்³ப⁴ந்தீதி ஏவமவதா⁴ரணங் க³ஹேதப்³ப³ங், ந அஹேதுகசித்தேஸு ந லப்³ப⁴ந்தி ஏவாதி. தஸ்மா புரிமஸ்மிஞ்ஹி அவதா⁴ரணே அஹேதுகசித்தேஸு அலாபோ⁴ நியதோதி ஸோ பதியோகீ³ஸு நிவத்திதோ ஹோதி. தேனாஹ ‘‘ஸஹேதுகசித்தேஸு அலாபா⁴பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் வுத்த’’ந்தி. து³தியே பன அஹேதுகசித்தானி அலாபே⁴ நியதானீதி தேஸு அனவஸேஸதோ அலாபே⁴ன ப⁴விதப்³ப³ங். ததா² ஸதி யோ கேஸுசி அஹேதுகசித்தேஸு ஜா²னபச்சயோ லப்³ப⁴தி, ஸோபி நிவாரிதோ ஸியா. தேன வுத்தங் ‘‘ந அஹேதுகசித்தேஸூ’’திஆதி³. தத்த² லாபா⁴பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ந்தி லாபா⁴பா⁴வஸ்ஸேவ த³ஸ்ஸனத்த²ங் ந வுத்தந்தி அத்தோ². தேன ஏகச்சாலாபோ⁴ அபடிக்கி²த்தோ ஹோதி. தேனேவாஹ ‘‘கத்த²சி கஸ்ஸசி லாபோ⁴ ந நிவாரிதோ’’தி. ஏவங் அத்தே² க³ய்ஹமானேதி ஏவங் வுத்தனயேன பட²மபதா³வதா⁴ரணவஸேன அத்தே² விஞ்ஞாயமானே. எத்தகமேவ விஞ்ஞாயெய்யாதி அஹேதுகசித்தேஸு கேஸுசி சித்தேஸு ஜா²னமக்³க³பச்சயேஸு கஸ்ஸசி பச்சயஸ்ஸ லாபோ⁴ ந நிவாரிதோதி எத்தகமேவ விஞ்ஞாயெய்ய அவிஸேஸேன வுத்தத்தா. கிங் பனெத்த² உபரி காதப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘ந ஸவிதக்க…பே॰… கத’’ந்தி. யதி³பி ந கதங், அத்த²தோ பன தங் கதமேவாதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Yato tato vāti duggatito vā sugatito vā saṃkilesato vā vodānato vā niyyānaṭṭho, svāyaṃ yathākkamaṃ sammā micchā vā hotīti āha ‘‘sammā vā micchā vāti attho’’ti. Ahetukacittesu na labbhantīti ettha ahetukacittesu eva na labbhantīti evamavadhāraṇaṃ gahetabbaṃ, na ahetukacittesu na labbhanti evāti. Tasmā purimasmiñhi avadhāraṇe ahetukacittesu alābho niyatoti so patiyogīsu nivattito hoti. Tenāha ‘‘sahetukacittesu alābhābhāvadassanatthaṃ vutta’’nti. Dutiye pana ahetukacittāni alābhe niyatānīti tesu anavasesato alābhena bhavitabbaṃ. Tathā sati yo kesuci ahetukacittesu jhānapaccayo labbhati, sopi nivārito siyā. Tena vuttaṃ ‘‘na ahetukacittesū’’tiādi. Tattha lābhābhāvadassanatthanti lābhābhāvasseva dassanatthaṃ na vuttanti attho. Tena ekaccālābho apaṭikkhitto hoti. Tenevāha ‘‘katthaci kassaci lābho na nivārito’’ti. Evaṃ atthe gayhamāneti evaṃ vuttanayena paṭhamapadāvadhāraṇavasena atthe viññāyamāne. Ettakameva viññāyeyyāti ahetukacittesu kesuci cittesu jhānamaggapaccayesu kassaci paccayassa lābho na nivāritoti ettakameva viññāyeyya avisesena vuttattā. Kiṃ panettha upari kātabbanti āha ‘‘na savitakka…pe… kata’’nti. Yadipi na kataṃ, atthato pana taṃ katamevāti veditabbaṃ.
அஹேதுகசித்தேஸு வா லாபா⁴பா⁴வத³ஸ்ஸனத்தே²திஆதி³ பச்சி²மபதா³வதா⁴ரணவஸேன அத்த²த³ஸ்ஸனங். தஸ்மாதி யஸ்மா அஹேதுகசித்தேஸு ந லப்³ப⁴ந்தி ஏவாதி ஏவங் நியமே கரியமானே யதா²வுத்தோ அத்தோ² ஸம்ப⁴வதி, தஸ்மா. அயஞ்ச அத்தோ² பாட²ந்தரேனபி ஸங்ஸந்த³தீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யேன அலாபே⁴னா’’திஆதி³ வுத்தங். தங் அலாப⁴ந்தி தங் த⁴ம்மஸங்க³ணியங் பகாஸிதங் அலாப⁴ங். ஏஸாதி ஏஸ இத⁴ பட்டா²னவண்ணனாயங் ‘‘அஹேதுகசித்தேஸு ந லப்³ப⁴ந்தீ’’தி அலாபோ⁴ வுத்தோ. கீதி³ஸோ பன அலாபோ⁴தி தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ஸஹேதுகேஸூதி ஸஹேதுகசித்தேஸு. ஸங்கட்³டி⁴த்வாதி அவிஸடே கத்வா. ஏகத்தக³தபா⁴வகரணந்தி ஏகபா⁴வாபாத³னங். இமஸ்மிங் பன பகரணே ஜா²னபச்சயோ வுத்தோவ யதா²லாப⁴பச்சயாகாரவிபா⁴வனே தே³ஸனாய தப்பரபா⁴வதோ.
Ahetukacittesu vā lābhābhāvadassanatthetiādi pacchimapadāvadhāraṇavasena atthadassanaṃ. Tasmāti yasmā ahetukacittesu na labbhanti evāti evaṃ niyame kariyamāne yathāvutto attho sambhavati, tasmā. Ayañca attho pāṭhantarenapi saṃsandatīti dassetuṃ ‘‘yena alābhenā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ alābhanti taṃ dhammasaṅgaṇiyaṃ pakāsitaṃ alābhaṃ. Esāti esa idha paṭṭhānavaṇṇanāyaṃ ‘‘ahetukacittesu na labbhantī’’ti alābho vutto. Kīdiso pana alābhoti taṃ dassento ‘‘yathā hī’’tiādimāha. Tattha sahetukesūti sahetukacittesu. Saṅkaḍḍhitvāti avisaṭe katvā. Ekattagatabhāvakaraṇanti ekabhāvāpādanaṃ. Imasmiṃ pana pakaraṇe jhānapaccayo vuttova yathālābhapaccayākāravibhāvane desanāya tapparabhāvato.
ஸமந்தி அவிஸமங், ஸம்மா, ஸஹ வா. பகாரேஹீதி ஏகவத்து²கதாதி³ப்பகாரேஹி. யுத்ததாயாதி ஸங்ஸட்ட²தாய. ஸா பன ஸங்ஸட்ட²தா யஸ்மா ஸபா⁴வதோ அனேகேஸம்பி ஸதங் ஏகத்தக³மனங் விய ஹோதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ஏகீபா⁴வோபக³மனேன விய உபகாரகதா’’தி. ஏவங் உபகாரகதா ச தேஸங் ப³ஹூனங் ஸஹச்ச ஏகத்தகாரிதாய நித³ஸ்ஸேதப்³பா³.
Samanti avisamaṃ, sammā, saha vā. Pakārehīti ekavatthukatādippakārehi. Yuttatāyāti saṃsaṭṭhatāya. Sā pana saṃsaṭṭhatā yasmā sabhāvato anekesampi sataṃ ekattagamanaṃ viya hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘ekībhāvopagamanena viya upakārakatā’’ti. Evaṃ upakārakatā ca tesaṃ bahūnaṃ sahacca ekattakāritāya nidassetabbā.
யுத்தானம்பி ஸதந்தி வுத்தப்பகாரேன ஸங்ஸட்ட²தாய அஞ்ஞமஞ்ஞஸம்ப³ந்த⁴தாய யுத்தானம்பி ஸமானானங். அயஞ்ச யுத்ததா ந ஸம்பயுத்தபச்சயதாய விய பச்சயத⁴ம்மேஸு பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மேஸு ச வேதி³தப்³பா³, கேவலங் தத்த² அரூபஸபா⁴வத்தா உப⁴யங் ஸமது⁴ரங், இத⁴ ரூபாரூபஸபா⁴வத்தா விது⁴ரந்தி அயங் விஸேஸோ. விப்பயுத்தபா⁴வேனாதி விஸங்ஸட்ட²பா⁴வேன. தேன வுத்தங் ‘‘நானத்தூபக³மேனா’’தி. இத³ஞ்ஹெத்த² விப்பயுத்ததாய விஸேஸனங் யா நானத்தூபக³மனஸங்கா²தா விப்பயுத்ததா, ந ஸா ‘‘ஞாணவிப்பயுத்த’’ந்திஆதீ³ஸு விய அபா⁴வமத்தந்தி, அயஞ்ச உபகாரகதா வினா ஸங்ஸக்³கே³ன ஸஹாவட்டா²யிதாய கிச்சகாரிதாதீ³ஹி நித³ஸ்ஸேதப்³பா³. ந ஹீதிஆதி³ ‘‘யுத்தான’’ந்தி வுத்தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஸமத்த²னங் ‘‘தாதி³ஸே யோகே³ ஸதியேவ விப்பயுத்தபச்சயதா’’தி. தேனாஹ ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³. தஸ்ஸத்தோ² – யதா² ‘‘வத்து² க²ந்தா⁴னங், ஸஹஜாதா குஸலா க²ந்தா⁴ சித்தஸமுட்டா²னானங் ரூபானங், பச்சா²ஜாதா குஸலா க²ந்தா⁴ புரேஜாதஸ்ஸ இமஸ்ஸ காயஸ்ஸ விப்பயுத்தபச்சயேன பச்சயோ’’திஆதி³வசனதோ (பட்டா²॰ 1.1.434) வத்து²ஸஹஜாதபச்சா²ஜாதவஸேன யுத்தானங் அத்தி² விப்பயுத்தபச்சயதா, ந ஏவங் அயுத்தானங் வத்து²ஸஹஜாத…பே॰… அத்தீ²தி. யதி³ ஏவங் ரூபானங் ரூபேஹி கஸ்மா விப்பயுத்தபச்சயோ ந வுத்தோதி ஆஹ ‘‘ரூபானங் பனா’’திஆதி³. விப்பயோகோ³யேவ நத்தி² ஸம்பயோகா³ஸங்காய அபா⁴வதோ. ஸம்பயுஜ்ஜமானானஞ்ஹி அரூபானங் ரூபேஹி, ரூபானஞ்ச தேஹி ஸியா ஸம்பயோகா³ஸங்கா, ஸம்பயோக³லக்க²ணங் பன நத்தீ²தி தேஸங் விப்பயோகோ³ வுத்தோ. தேனாஹ ‘‘சதூஹி ஸம்பயோகோ³ சதூஹி விப்பயோகோ³’’தி.
Yuttānampi satanti vuttappakārena saṃsaṭṭhatāya aññamaññasambandhatāya yuttānampi samānānaṃ. Ayañca yuttatā na sampayuttapaccayatāya viya paccayadhammesu paccayuppannadhammesu ca veditabbā, kevalaṃ tattha arūpasabhāvattā ubhayaṃ samadhuraṃ, idha rūpārūpasabhāvattā vidhuranti ayaṃ viseso. Vippayuttabhāvenāti visaṃsaṭṭhabhāvena. Tena vuttaṃ ‘‘nānattūpagamenā’’ti. Idañhettha vippayuttatāya visesanaṃ yā nānattūpagamanasaṅkhātā vippayuttatā, na sā ‘‘ñāṇavippayutta’’ntiādīsu viya abhāvamattanti, ayañca upakārakatā vinā saṃsaggena sahāvaṭṭhāyitāya kiccakāritādīhi nidassetabbā. Na hītiādi ‘‘yuttāna’’nti vuttassa atthassa samatthanaṃ ‘‘tādise yoge satiyeva vippayuttapaccayatā’’ti. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Tassattho – yathā ‘‘vatthu khandhānaṃ, sahajātā kusalā khandhā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ, pacchājātā kusalā khandhā purejātassa imassa kāyassa vippayuttapaccayena paccayo’’tiādivacanato (paṭṭhā. 1.1.434) vatthusahajātapacchājātavasena yuttānaṃ atthi vippayuttapaccayatā, na evaṃ ayuttānaṃ vatthusahajāta…pe… atthīti. Yadi evaṃ rūpānaṃ rūpehi kasmā vippayuttapaccayo na vuttoti āha ‘‘rūpānaṃ panā’’tiādi. Vippayogoyeva natthi sampayogāsaṅkāya abhāvato. Sampayujjamānānañhi arūpānaṃ rūpehi, rūpānañca tehi siyā sampayogāsaṅkā, sampayogalakkhaṇaṃ pana natthīti tesaṃ vippayogo vutto. Tenāha ‘‘catūhi sampayogo catūhi vippayogo’’ti.
அத்தி² மே பாபகம்மங் கதந்தி கதபா⁴வவிஸிட்டா² அத்தி²தா வுச்சமானா கிரியாய ஸித்³த⁴பா⁴வமேவ தீ³பேதி, ந ஸிஜ்ஜ²மானதந்தி ஆஹ ‘‘நிப்³ப³த்ததாலக்க²ணங் அத்தி²பா⁴வ’’ந்தி. அத்த²தோ பன கம்மஸ்ஸ அனிப்³ப³த்தப²லதாய ஏவமெத்த² அத்தி²தா வேதி³தப்³பா³. அத்தி² புக்³க³லோதி பனெத்த² தஸ்ஸா பஞ்ஞத்தியா க³ஹேதப்³ப³தா, தது³பாதா³னஸ்ஸ வா பப³ந்தா⁴விச்சே²தோ³ லப்³ப⁴தேவாதி வுத்தங் ‘‘உபலப்³ப⁴மானதாலக்க²ணங் அத்தி²பா⁴வ’’ந்தி. பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ யதி³பி உப்பாத³தோ பட்டா²ய யாவ ப⁴ங்கா³ லப்³ப⁴மானதா அத்தி²பா⁴வோ, ததா²பி தஸ்ஸ யதா² உப்பாத³க்க²ணதோ டி²திக்க²ணே ஸாதிஸயோ ப்³யாபாரோ, ஏவங் பச்சயுப்பன்னேபீதி வுத்தங் ‘‘ஸதிபி ஜனகத்தே உபத்த²ம்ப⁴கப்பட்டா²னா அத்தி²பா⁴வேன உபகாரகதா’’தி. வத்தா²ரம்மணஸஹஜாதாதீ³னந்தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன புரேஜாதபச்சா²ஜாதாதீ³னி ஸங்க³ண்ஹாதி. அத்தி²பா⁴வேனேவ ந நிஸ்ஸயாதி³பா⁴வேனாதி ‘‘ஸாதா⁴ரண’’ந்தி வுத்தங் உபகாரகத்தங் விபா⁴வேதி.
Atthime pāpakammaṃ katanti katabhāvavisiṭṭhā atthitā vuccamānā kiriyāya siddhabhāvameva dīpeti, na sijjhamānatanti āha ‘‘nibbattatālakkhaṇaṃ atthibhāva’’nti. Atthato pana kammassa anibbattaphalatāya evamettha atthitā veditabbā. Atthi puggaloti panettha tassā paññattiyā gahetabbatā, tadupādānassa vā pabandhāvicchedo labbhatevāti vuttaṃ ‘‘upalabbhamānatālakkhaṇaṃ atthibhāva’’nti. Paccayadhammassa yadipi uppādato paṭṭhāya yāva bhaṅgā labbhamānatā atthibhāvo, tathāpi tassa yathā uppādakkhaṇato ṭhitikkhaṇe sātisayo byāpāro, evaṃ paccayuppannepīti vuttaṃ ‘‘satipi janakatte upatthambhakappaṭṭhānā atthibhāvena upakārakatā’’ti. Vatthārammaṇasahajātādīnanti ādi-saddena purejātapacchājātādīni saṅgaṇhāti. Atthibhāveneva na nissayādibhāvenāti ‘‘sādhāraṇa’’nti vuttaṃ upakārakattaṃ vibhāveti.
ப²ஸ்ஸாதீ³னங் அனேகேஸங் ஸஹபா⁴வோ நத்தீ²தி இத³ங் ந ஏகசித்துப்பாத³பரியாபன்னே ஸந்தா⁴ய, அத² கோ² நானாசித்துப்பாத³பரியாபன்னேதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏகஸ்மிங் ப²ஸ்ஸாதி³ஸமுதா³யே ஸதி து³தியோ ந ஹோதீ’’தி ஆஹ. ஸ்வாயமத்தோ² ‘‘ஸஹபா⁴வோ நத்தீ²’’தி ஸஹபா⁴வபடிக்கே²பேனேவ விஞ்ஞாயதி. எத்தாவதா பன அனவபு³ஜ்ஜ²ந்தானங் வஸேன விவரித்வா வுத்தோ. தேனாதி அனேகேஸங் ப²ஸ்ஸாதீ³னங் ஸஹபா⁴வாபா⁴வேன. யதி³ நத்தி²தாமத்தேன உபகாரகதா நத்தி²பச்சயதா, அனானந்தராதீதவஸேனபி ஸியாதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ஸதிபீ’’திஆதி³. தானீதி புரிமதரசித்தானி. த³த³மானங் வியாதி கஸ்மா வுத்தங், நனு ஓகாஸங் தே³தியேவ. ததா² ஹி வுத்தங் ‘‘பவத்திஓகாஸதா³னேன உபகாரகதா’’தி? ஸச்சமேதங், ஏவமஜ்ஜா²ஸயா விய பச்சயத⁴ம்மா அபா⁴வங் க³ச்ச²ந்தீதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் விய-ஸத்³த³க்³க³ஹணங்.
Phassādīnaṃ anekesaṃ sahabhāvo natthīti idaṃ na ekacittuppādapariyāpanne sandhāya, atha kho nānācittuppādapariyāpanneti dassento ‘‘ekasmiṃ phassādisamudāye sati dutiyo na hotī’’ti āha. Svāyamattho ‘‘sahabhāvo natthī’’ti sahabhāvapaṭikkhepeneva viññāyati. Ettāvatā pana anavabujjhantānaṃ vasena vivaritvā vutto. Tenāti anekesaṃ phassādīnaṃ sahabhāvābhāvena. Yadi natthitāmattena upakārakatā natthipaccayatā, anānantarātītavasenapi siyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘satipī’’tiādi. Tānīti purimataracittāni. Dadamānaṃ viyāti kasmā vuttaṃ, nanu okāsaṃ detiyeva. Tathā hi vuttaṃ ‘‘pavattiokāsadānena upakārakatā’’ti? Saccametaṃ, evamajjhāsayā viya paccayadhammā abhāvaṃ gacchantīti dassanatthaṃ viya-saddaggahaṇaṃ.
நத்தி²தாவிக³மானங் ஸதிபி பச்சயஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ அனுபலத்³தி⁴தாஸாமஞ்ஞே நத்தி²விக³தபச்சயேஸு லப்³ப⁴மானங் விஸேஸமத்த²ங் விபா⁴வேதுங் ‘‘எத்த² சா’’திஆதி³ வுத்தங். அபா⁴வமத்தேனாதி ஹுத்வா அபா⁴வமத்தேன. தேனெத்த² நிரோதா⁴னந்தரங் பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ உபகாரகத்தங் ஆஹ, யதா² தங் ‘‘ஓகாஸதா³ன’’ந்தி வுத்தங். ஸபா⁴வவிக³மேனாதி ஏதேன நிரோத⁴தோ பரம்பி யதோ ‘‘விக³ததா நிரோத⁴ப்பத்ததா’’தி வுத்தங். பச்சயத⁴ம்மே யாஸங் நத்தி²தாவிக³ததானங் வஸேன நத்தி²விக³தபச்சயா வுத்தா, தாஸங் விஸேஸே த³ஸ்ஸிதே நத்தி²விக³தபச்சயானங் விஸேஸோ த³ஸ்ஸிதோ ஹோதீதி ‘‘நத்தி²தா ச நிரோதா⁴னந்தரஸுஞ்ஞதா விக³ததா நிரோத⁴ப்பத்ததா’’தி வுத்தங், தத்த² நிரோதா⁴னந்தரா ந நிரோத⁴ஸமகாலாதி அதி⁴ப்பாயோ. ததா²தி இமினா யதா² பச்சயத⁴ம்மாவிஸேஸேபி நத்தி²விக³தபச்சயபா⁴வவிஸேஸோ நித்³தா⁴ரிதோ, ததா² அத்தி²அவிக³தபச்சயபா⁴வவிஸேஸோதி இமமத்த²ங் உபஸங்ஹரதி. யதா² ஹி நிரோதா⁴னந்தரனிரோத⁴ப்பத்தீஹி நத்தி²விக³ததானங் பே⁴தோ³ லக்கி²தோ, ஏவங் பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ த⁴ரமானதானிரோதா⁴னுபக³மேஹி அத்தி²அவிக³ததானந்தி. கத²ங் பனாயங் த⁴ம்மாவிஸேஸே பச்சயபா⁴வவிஸேஸோ து³விஞ்ஞெய்யரூபேன டி²தோ ஸம்மா விபா⁴விஸ்ஸதீதி ஆஹ ‘‘த⁴ம்மானஞ்ஹீ’’திஆதி³. தத³பி⁴ஸமயாய தேஸங் பச்சயவிஸேஸானங் அதி⁴க³மத்த²ங்.
Natthitāvigamānaṃ satipi paccayassa dhammassa anupaladdhitāsāmaññe natthivigatapaccayesu labbhamānaṃ visesamatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādi vuttaṃ. Abhāvamattenāti hutvā abhāvamattena. Tenettha nirodhānantaraṃ paccayadhammassa upakārakattaṃ āha, yathā taṃ ‘‘okāsadāna’’nti vuttaṃ. Sabhāvavigamenāti etena nirodhato parampi yato ‘‘vigatatā nirodhappattatā’’ti vuttaṃ. Paccayadhamme yāsaṃ natthitāvigatatānaṃ vasena natthivigatapaccayā vuttā, tāsaṃ visese dassite natthivigatapaccayānaṃ viseso dassito hotīti ‘‘natthitā ca nirodhānantarasuññatā vigatatā nirodhappattatā’’ti vuttaṃ, tattha nirodhānantarā na nirodhasamakālāti adhippāyo. Tathāti iminā yathā paccayadhammāvisesepi natthivigatapaccayabhāvaviseso niddhārito, tathā atthiavigatapaccayabhāvavisesoti imamatthaṃ upasaṃharati. Yathā hi nirodhānantaranirodhappattīhi natthivigatatānaṃ bhedo lakkhito, evaṃ paccayadhammassa dharamānatānirodhānupagamehi atthiavigatatānanti. Kathaṃ panāyaṃ dhammāvisese paccayabhāvaviseso duviññeyyarūpena ṭhito sammā vibhāvissatīti āha ‘‘dhammānañhī’’tiādi. Tadabhisamayāya tesaṃ paccayavisesānaṃ adhigamatthaṃ.
சதூஸு க²ந்தே⁴ஸு ஏகஸ்ஸபி அஸங்க³ஹிதத்தாபா⁴வதோ அனந்தராதீ³ஹீதி விப⁴த்திங் பரிணாமெத்வா யோஜனா. அஞ்ஞந்தி ஸுகு²மரூபங். ந ஹி தங் புரேஜாதபச்சயோ ஹோதி. நனு ச ரூபரூபம்பி புரேஜாதபச்சயபா⁴வேன குஸலத்திகே நாக³தந்தி ஆஹ ‘‘ரூபரூபங் பனா’’திஆதி³. அஞ்ஞத்த² ஆக³தமேவாதி யதி³பி குஸலத்திகே நாக³தங், ஸனித³ஸ்ஸனத்திகாதீ³ஸு பன ஆக³தத்தா ந ஸக்கா ரூபரூபஸ்ஸ புரேஜாதபச்சயதங் படிக்கி²பிதுந்தி அத்தோ².
Catūsu khandhesu ekassapi asaṅgahitattābhāvato anantarādīhīti vibhattiṃ pariṇāmetvā yojanā. Aññanti sukhumarūpaṃ. Na hi taṃ purejātapaccayo hoti. Nanu ca rūparūpampi purejātapaccayabhāvena kusalattike nāgatanti āha ‘‘rūparūpaṃ panā’’tiādi. Aññattha āgatamevāti yadipi kusalattike nāgataṃ, sanidassanattikādīsu pana āgatattā na sakkā rūparūpassa purejātapaccayataṃ paṭikkhipitunti attho.
பச்சயுத்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccayuddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
