| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi |
๒. ปเจฺจกพุทฺธอปทานํ
2. Paccekabuddhaapadānaṃ
อถ ปเจฺจกพุทฺธาปทานํ สุณาถ –
Atha paccekabuddhāpadānaṃ suṇātha –
๘๓.
83.
‘‘ตถาคตํ เชตวเน วสนฺตํ, อปุจฺฉิ เวเทหมุนี นตโงฺค;
‘‘Tathāgataṃ jetavane vasantaṃ, apucchi vedehamunī nataṅgo;
‘ปเจฺจกพุทฺธา กิร นาม โหนฺติ, ภวนฺติ เต เหตุภิ เกหิ วีร’ 1ฯ
‘Paccekabuddhā kira nāma honti, bhavanti te hetubhi kehi vīra’ 2.
๘๔.
84.
‘‘ตทาห สพฺพญฺญุวโร มเหสี, อานนฺทภทฺทํ มธุรสฺสเรน;
‘‘Tadāha sabbaññuvaro mahesī, ānandabhaddaṃ madhurassarena;
‘เย ปุพฺพพุเทฺธสุ 3 กตาธิการา, อลทฺธโมกฺขา ชินสาสเนสุฯ
‘Ye pubbabuddhesu 4 katādhikārā, aladdhamokkhā jinasāsanesu.
๘๕.
85.
‘‘‘เตเนว สํเวคมุเขน ธีรา, วินาปิ พุเทฺธหิ สุติกฺขปญฺญา;
‘‘‘Teneva saṃvegamukhena dhīrā, vināpi buddhehi sutikkhapaññā;
อารมฺมเณนาปิ ปริตฺตเกน, ปเจฺจกโพธิํ อนุปาปุณนฺติฯ
Ārammaṇenāpi parittakena, paccekabodhiṃ anupāpuṇanti.
๘๖.
86.
‘‘‘สพฺพมฺหิ โลกมฺหิ มมํ ฐเปตฺวา, ปเจฺจกพุเทฺธหิ สโมว นตฺถิ;
‘‘‘Sabbamhi lokamhi mamaṃ ṭhapetvā, paccekabuddhehi samova natthi;
เตสํ อิมํ วณฺณปเทสมตฺตํ, วกฺขามหํ สาธุ มหามุนีนํฯ
Tesaṃ imaṃ vaṇṇapadesamattaṃ, vakkhāmahaṃ sādhu mahāmunīnaṃ.
๘๗.
87.
‘‘‘สยเมว พุทฺธานํ มหาอิสีนํ, สาธูนิ วากฺยานิ มธูว 5 ขุทฺทํ;
‘‘‘Sayameva buddhānaṃ mahāisīnaṃ, sādhūni vākyāni madhūva 6 khuddaṃ;
อนุตฺตรํ เภสชํ ปตฺถยนฺตา, สุณาถ สเพฺพสุ ปสนฺนจิตฺตาฯ
Anuttaraṃ bhesajaṃ patthayantā, suṇātha sabbesu pasannacittā.
๘๘.
88.
‘‘‘ปเจฺจกพุทฺธานํ สมาคตานํ, ปรมฺปรํ พฺยากรณานิ ยานิ;
‘‘‘Paccekabuddhānaṃ samāgatānaṃ, paramparaṃ byākaraṇāni yāni;
อาทีนโว ยญฺจ วิราควตฺถุํ, ยถา จ โพธิํ อนุปาปุณิํสุฯ
Ādīnavo yañca virāgavatthuṃ, yathā ca bodhiṃ anupāpuṇiṃsu.
๘๙.
89.
‘‘‘สราควตฺถูสุ วิราคสญฺญี, รตฺตมฺหิ โลกมฺหิ วิรตฺตจิตฺตา;
‘‘‘Sarāgavatthūsu virāgasaññī, rattamhi lokamhi virattacittā;
หิตฺวา ปปเญฺจ ชิตผนฺทิตานิ 7, ตเถว โพธิํ อนุปาปุณิํสุฯ
Hitvā papañce jitaphanditāni 8, tatheva bodhiṃ anupāpuṇiṃsu.
๙๐.
90.
‘‘‘สเพฺพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ, อวิเหฐยํ อญฺญตรมฺปิ เตสํ;
‘‘‘Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;
เมเตฺตน จิเตฺตน หิตานุกมฺปี, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Mettena cittena hitānukampī, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๑.
91.
‘‘‘สเพฺพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ, อวิเหฐยํ อญฺญตรมฺปิ เตสํ;
‘‘‘Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;
น ปุตฺตมิเจฺฉยฺย กุโต สหายํ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๒.
92.
‘‘‘สํสคฺคชาตสฺส ภวนฺติ เสฺนหา, เสฺนหนฺวยํ ทุกฺขมิทํ ปโหติ;
‘‘‘Saṃsaggajātassa bhavanti snehā, snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;
อาทีนวํ เสฺนหชํ เปกฺขมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๓.
93.
‘‘‘มิเตฺต สุหเชฺช อนุกมฺปมาโน, หาเปติ อตฺถํ ปฎิพทฺธจิโตฺต;
‘‘‘Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto;
เอตํ ภยํ สนฺถเว เปกฺขมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๔.
94.
‘‘‘วํโส วิสาโลว ยถา วิสโตฺต, ปุเตฺตสุ ทาเรสุ จ ยา อเปกฺขา;
‘‘‘Vaṃso visālova yathā visatto, puttesu dāresu ca yā apekkhā;
วํเส กฬีโรว อสชฺชมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Vaṃse kaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๕.
95.
‘‘‘มิโค อรญฺญมฺหิ ยถา อพโทฺธ, เยนิจฺฉกํ คจฺฉติ โคจราย;
‘‘‘Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
วิญฺญู นโร เสริตํ เปกฺขมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๖.
96.
‘‘‘อามนฺตนา โหติ สหายมเชฺฌ, วาเส จ 9 ฐาเน คมเน จาริกาย;
‘‘‘Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ca 10 ṭhāne gamane cārikāya;
อนภิชฺฌิตํ เสริตํ เปกฺขมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๗.
97.
‘‘‘ขิฑฺฑา รตี โหติ สหายมเชฺฌ, ปุเตฺตสุ เปมํ วิปุลญฺจ โหติ;
‘‘‘Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe, puttesu pemaṃ vipulañca hoti;
ปิยวิปฺปโยคํ วิชิคุจฺฉมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๘.
98.
‘‘‘จาตุทฺทิโส อปฺปฎิโฆ จ โหติ, สนฺตุสฺสมาโน อิตรีตเรน;
‘‘‘Cātuddiso appaṭigho ca hoti, santussamāno itarītarena;
ปริสฺสยานํ สหิตา อฉมฺภี, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo.
๙๙.
99.
‘‘‘ทุสฺสงฺคหา ปพฺพชิตาปิ เอเก, อโถ คหฎฺฐา ฆรมาวสนฺตา;
‘‘‘Dussaṅgahā pabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;
อโปฺปสฺสุโกฺก ปรปุเตฺตสุ หุตฺวา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๐.
100.
‘‘‘โอโรปยิตฺวา คิหิพฺยญฺชนานิ, สญฺฉินฺนปโตฺต ยถา โกวิฬาโร;
‘‘‘Oropayitvā gihibyañjanāni, sañchinnapatto yathā koviḷāro;
เฉตฺวาน วีโร คิหิพนฺธนานิ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๑.
101.
‘‘‘สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ, สทฺธิํ จรํ สาธุวิหาริธีรํ;
‘‘‘Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ, saddhiṃ caraṃ sādhuvihāridhīraṃ;
อภิภุยฺย สพฺพานิ ปริสฺสยานิ, จเรยฺย เตนตฺตมโน สตีมาฯ
Abhibhuyya sabbāni parissayāni, careyya tenattamano satīmā.
๑๐๒.
102.
‘‘‘โน เจ ลเภถ นิปกํ สหายํ, สทฺธิํ จรํ สาธุวิหาริธีรํ;
‘‘‘No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ, saddhiṃ caraṃ sādhuvihāridhīraṃ;
ราชาว รฎฺฐํ วิชิตํ ปหาย, เอโก จเร มาตงฺครเญฺญว นาโคฯ
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care mātaṅgaraññeva nāgo.
๑๐๓.
103.
‘‘‘อทฺธา ปสํสาม สหายสมฺปทํ, เสฎฺฐา สมา เสวิตพฺพา สหายา;
‘‘‘Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ, seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā;
เอเต อลทฺธา อนวชฺชโภชี, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๔.
104.
‘‘‘ทิสฺวา สุวณฺณสฺส ปภสฺสรานิ, กมฺมารปุเตฺตน สุนิฎฺฐิตานิ;
‘‘‘Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni, kammāraputtena suniṭṭhitāni;
สงฺฆฎฺฎมานานิ ทุเว ภุชสฺมิํ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Saṅghaṭṭamānāni duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๕.
105.
‘‘‘เอวํ ทุตีเยน สหา มมสฺส, วาจาภิลาโป อภิสชฺชนา วา;
‘‘‘Evaṃ dutīyena sahā mamassa, vācābhilāpo abhisajjanā vā;
เอตํ ภยํ อายติํ เปกฺขมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๖.
106.
‘‘‘กามา หิ จิตฺรา มธุรา มโนรมา, วิรูปรูเปน มเถนฺติ จิตฺตํ;
‘‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๗.
107.
‘‘‘อีตี จ คโณฺฑ จ อุปทฺทโว จ, โรโค จ สลฺลญฺจ ภยญฺจ เมตํ;
‘‘‘Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ;
เอตํ ภยํ กามคุเณสุ ทิสฺวา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๘.
108.
‘‘‘สีตญฺจ อุณฺหญฺจ ขุทํ ปิปาสํ, วาตาตเป ฑํสสรีสเป 11 จ;
‘‘‘Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ, vātātape ḍaṃsasarīsape 12 ca;
สพฺพานิเปตานิ อภิพฺภวิตฺวา 13, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Sabbānipetāni abhibbhavitvā 14, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๐๙.
109.
‘‘‘นาโคว ยูถานิ วิวชฺชยิตฺวา, สญฺชาตขโนฺธ ปทุมี อุฬาโร;
‘‘‘Nāgova yūthāni vivajjayitvā, sañjātakhandho padumī uḷāro;
ยถาภิรนฺตํ วิหรํ อรเญฺญ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Yathābhirantaṃ viharaṃ araññe, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๐.
110.
‘‘‘อฎฺฐานตํ สงฺคณิการตสฺส, ยํ ผสฺสเย 15 สามยิกํ วิมุตฺติํ;
‘‘‘Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye 16 sāmayikaṃ vimuttiṃ;
อาทิจฺจพนฺธุสฺส วโจ นิสมฺม, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๑.
111.
‘‘‘ทิฎฺฐีวิสูกานิ อุปาติวโตฺต, ปโตฺต นิยามํ ปฎิลทฺธมโคฺค;
‘‘‘Diṭṭhīvisūkāni upātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
อุปฺปนฺนญาโณมฺหิ อนญฺญเนโยฺย, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๒.
112.
‘‘‘นิโลฺลลุโป นิกฺกุโห นิปฺปิปาโส, นิมฺมกฺข 17 นิทฺธนฺตกสาวโมโห;
‘‘‘Nillolupo nikkuho nippipāso, nimmakkha 18 niddhantakasāvamoho;
นิราสโย 19 สพฺพโลเก ภวิตฺวา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Nirāsayo 20 sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๓.
113.
‘‘‘ปาปํ สหายํ ปริวชฺชเยถ, อนตฺถทสฺสิํ วิสเม นิวิฎฺฐํ;
‘‘‘Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha, anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ;
สยํ น เสเว ปสุตํ ปมตฺตํ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๔.
114.
‘‘‘พหุสฺสุตํ ธมฺมธรํ ภเชถ, มิตฺตํ อุฬารํ ปฎิภานวนฺตํ;
‘‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha, mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
อญฺญาย อตฺถานิ วิเนยฺย กงฺขํ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๕.
115.
‘‘‘ขิฑฺฑํ รติํ กามสุขญฺจ โลเก, อนลงฺกริตฺวา อนเปกฺขมาโน;
‘‘‘Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke, analaṅkaritvā anapekkhamāno;
วิภูสฎฺฐานา วิรโต สจฺจวาที, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๖.
116.
‘‘‘ปุตฺตญฺจ ทารํ ปิตรญฺจ มาตรํ, ธนานิ ธญฺญานิ จ พนฺธวานิ;
‘‘‘Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
หิตฺวาน กามานิ ยโถธิกานิ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๗.
117.
‘‘‘สโงฺค เอโส ปริตฺตเมตฺถ โสขฺยํ, อปฺปสฺสาโท ทุกฺขเมเวตฺถ ภิโยฺย;
‘‘‘Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamevettha bhiyyo;
คโฬ 21 เอโส อิติ ญตฺวา มติมา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Gaḷo 22 eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๘.
118.
‘‘‘สนฺทาลยิตฺวาน สํโยชนานิ, ชาลํว เภตฺวา สลิลมฺพุจารี;
‘‘‘Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
อคฺคีว ทฑฺฒํ อนิวตฺตมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๑๙.
119.
‘‘‘โอกฺขิตฺตจกฺขู น จ ปาทโลโล, คุตฺตินฺทฺริโย รกฺขิตมานสาโน;
‘‘‘Okkhittacakkhū na ca pādalolo, guttindriyo rakkhitamānasāno;
อนวสฺสุโต อปริฑยฺหมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๐.
120.
‘‘‘โอหารยิตฺวา คิหิพฺยญฺชนานิ, สญฺฉนฺนปโตฺต ยถา ปาริฉโตฺต;
‘‘‘Ohārayitvā gihibyañjanāni, sañchannapatto yathā pārichatto;
กาสายวโตฺถ อภินิกฺขมิตฺวา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๑.
121.
‘‘‘รเสสุ เคธํ อกรํ อโลโล, อนญฺญโปสี สปทานจารี;
‘‘‘Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo, anaññaposī sapadānacārī;
กุเล กุเล อปฺปฎิพทฺธจิโตฺต, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๒.
122.
‘‘‘ปหาย ปญฺจาวรณานิ เจตโส, อุปกฺกิเลเส พฺยปนุชฺช สเพฺพ;
‘‘‘Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso, upakkilese byapanujja sabbe;
อนิสฺสิโต เฉชฺช สิเนหโทสํ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Anissito chejja sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๓.
123.
‘‘‘วิปิฎฺฐิกตฺวาน สุขญฺจ ทุกฺขํ, ปุเพฺพว โสมนสฺสโทมนสฺสํ;
‘‘‘Vipiṭṭhikatvāna sukhañca dukkhaṃ, pubbeva somanassadomanassaṃ;
ลทฺธานุเปกฺขํ สมถํ วิสุทฺธํ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๔.
124.
‘‘‘อารทฺธวีริโย ปรมตฺถปตฺติยา, อลีนจิโตฺต อกุสีตวุตฺติ;
‘‘‘Āraddhavīriyo paramatthapattiyā, alīnacitto akusītavutti;
ทฬฺหนิกฺกโม ถามพลูปปโนฺน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๕.
125.
‘‘‘ปฎิสลฺลานํ ฌานมริญฺจมาโน, ธเมฺมสุ นิจฺจํ อนุธมฺมจารี;
‘‘‘Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno, dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
อาทีนวํ สมฺมสิตา ภเวสุ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๖.
126.
‘‘‘ตณฺหกฺขยํ ปตฺถยมปฺปมโตฺต, อเนฬมูโค สุตวา สตีมา;
‘‘‘Taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto, aneḷamūgo sutavā satīmā;
สงฺขาตธโมฺม นิยโต ปธานวา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๗.
127.
‘‘‘สีโหว สเทฺทสุ อสนฺตสโนฺต, วาโตว ชาลมฺหิ อสชฺชมาโน;
‘‘‘Sīhova saddesu asantasanto, vātova jālamhi asajjamāno;
ปทุมํว โตเยน อลิมฺปมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๘.
128.
‘‘‘สีโห ยถา ทาฐพลี ปสยฺห, ราชา มิคานํ อภิภุยฺย จารี;
‘‘‘Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
เสเวถ ปนฺตานิ เสนาสนานิ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๒๙.
129.
‘‘‘เมตฺตํ อุเปกฺขํ กรุณํ วิมุตฺติํ, อาเสวมาโน มุทิตญฺจ กาเล;
‘‘‘Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle;
สเพฺพน โลเกน อวิรุชฺฌมาโน, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๓๐.
130.
‘‘‘ราคญฺจ โทสญฺจ ปหาย โมหํ, สนฺทาลยิตฺวาน สํโยชนานิ;
‘‘‘Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, sandālayitvāna saṃyojanāni;
อสนฺตสํ ชีวิตสงฺขยมฺหิ, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๓๑.
131.
‘‘‘ภชนฺติ เสวนฺติ จ การณตฺถา, นิกฺการณา ทุลฺลภา อชฺช มิตฺตา;
‘‘‘Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā, nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
อตฺตตฺถปญฺญา อสุจีมนุสฺสา, เอโก จเร ขคฺควิสาณกโปฺปฯ
Attatthapaññā asucīmanussā, eko care khaggavisāṇakappo.
๑๓๒.
132.
‘‘‘วิสุทฺธสีลา สุวิสุทฺธปญฺญา, สมาหิตา ชาคริยานุยุตฺตา;
‘‘‘Visuddhasīlā suvisuddhapaññā, samāhitā jāgariyānuyuttā;
วิปสฺสกา ธมฺมวิเสสทสฺสี, มคฺคงฺคโพชฺฌงฺคคเต วิชญฺญาฯ
Vipassakā dhammavisesadassī, maggaṅgabojjhaṅgagate vijaññā.
๑๓๓.
133.
‘‘‘สุญฺญปฺปณิธิญฺจ ตถานิมิตฺตํ 23, อาเสวยิตฺวา ชินสาสนมฺหิ;
‘‘‘Suññappaṇidhiñca tathānimittaṃ 24, āsevayitvā jinasāsanamhi;
เย สาวกตฺตํ น วชนฺติ ธีรา, ภวนฺติ ปเจฺจกชินา สยมฺภูฯ
Ye sāvakattaṃ na vajanti dhīrā, bhavanti paccekajinā sayambhū.
๑๓๔.
134.
‘‘‘มหนฺตธมฺมา พหุธมฺมกายา, จิตฺติสฺสรา สพฺพทุโกฺขฆติณฺณา;
‘‘‘Mahantadhammā bahudhammakāyā, cittissarā sabbadukkhoghatiṇṇā;
อุทคฺคจิตฺตา ปรมตฺถทสฺสี, สีโหปมา ขคฺควิสาณกปฺปาฯ
Udaggacittā paramatthadassī, sīhopamā khaggavisāṇakappā.
๑๓๕.
135.
‘‘‘สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมนา สมาธี, ปจฺจนฺตสเตฺตสุ ปติปฺปจารา 25;
‘‘‘Santindriyā santamanā samādhī, paccantasattesu patippacārā 26;
ทีปา ปรตฺถ อิธ วิชฺชลนฺตา, ปเจฺจกพุทฺธา สตตํ หิตาเมฯ
Dīpā parattha idha vijjalantā, paccekabuddhā satataṃ hitāme.
๑๓๖.
136.
‘‘‘ปหีนสพฺพาวรณา ชนินฺทา, โลกปฺปทีปา ฆนกญฺจนาภา;
‘‘‘Pahīnasabbāvaraṇā janindā, lokappadīpā ghanakañcanābhā;
นิสฺสํสยํ โลกสุทกฺขิเณยฺยา, ปเจฺจกพุทฺธา สตตปฺปิตาเมฯ
Nissaṃsayaṃ lokasudakkhiṇeyyā, paccekabuddhā satatappitāme.
๑๓๗.
137.
‘‘‘ปเจฺจกพุทฺธานํ สุภาสิตานิ, จรนฺติ โลกมฺหิ สเทวกมฺหิ;
‘‘‘Paccekabuddhānaṃ subhāsitāni, caranti lokamhi sadevakamhi;
สุตฺวา ตถา เย น กโรนฺติ พาลา, จรนฺติ ทุเกฺขสุ ปุนปฺปุนํ เตฯ
Sutvā tathā ye na karonti bālā, caranti dukkhesu punappunaṃ te.
๑๓๘.
138.
‘‘‘ปเจฺจกพุทฺธานํ สุภาสิตานิ, มธุํ ยถา ขุทฺทมวสฺสวนฺตํ;
‘‘‘Paccekabuddhānaṃ subhāsitāni, madhuṃ yathā khuddamavassavantaṃ;
สุตฺวา ตถา เย ปฎิปตฺติยุตฺตา, ภวนฺติ เต สจฺจทสา สปญฺญา’ฯ
Sutvā tathā ye paṭipattiyuttā, bhavanti te saccadasā sapaññā’.
๑๓๙.
139.
‘‘ปเจฺจกพุเทฺธหิ ชิเนหิ ภาสิตา, กถา 27 อุฬารา อภินิกฺขมิตฺวา;
‘‘Paccekabuddhehi jinehi bhāsitā, kathā 28 uḷārā abhinikkhamitvā;
ตา สกฺยสีเหน นรุตฺตเมน, ปกาสิตา ธมฺมวิชานนตฺถํฯ
Tā sakyasīhena naruttamena, pakāsitā dhammavijānanatthaṃ.
๑๔๐.
140.
‘‘โลกานุกมฺปาย อิมานิ เตสํ, ปเจฺจกพุทฺธาน วิกุพฺพิตานิ;
‘‘Lokānukampāya imāni tesaṃ, paccekabuddhāna vikubbitāni;
สํเวคสงฺคมติวฑฺฒนตฺถํ, สยมฺภุสีเหน ปกาสิตานี’’ติฯ
Saṃvegasaṅgamativaḍḍhanatthaṃ, sayambhusīhena pakāsitānī’’ti.
ปเจฺจกพุทฺธาปทานํ สมตฺตํฯ
Paccekabuddhāpadānaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā / ๒.ปเจฺจกพุทฺธอปทานวณฺณนา • 2.Paccekabuddhaapadānavaṇṇanā
