| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၇၄. ပာစီနဝံသဒာယဂမနကထာ
274. Pācīnavaṃsadāyagamanakathā
၄၆၆. 1 တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓော အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော 2 ပာစီနဝံသဒာယေ ဝိဟရန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဒာယပာလော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသ္ဝာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မာ, သမဏ, ဧတံ ဒာယံ ပာဝိသိ။ သန္တေတ္ထ တယော ကုလပုတ္တာ အတ္တကာမရူပာ ဝိဟရန္တိ။ မာ တေသံ အဖာသုမကာသီ’’တိ။ အသ္သောသိ ခော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော ဒာယပာလသ္သ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ မန္တယမာနသ္သ, သုတ္ဝာန ဒာယပာလံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မာဝုသော, ဒာယပာလ, ဘဂဝန္တံ ဝာရေသိ ။ သတ္ထာ နော ဘဂဝာ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော ယေနာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော, သတ္ထာ နော ဘဂဝာ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓော အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ပစ္စုဂ္ဂန္တ္ဝာ ဧကော ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ, ဧကော အာသနံ ပညပေသိ, ဧကော ပာဒောဒကံ ပာဒပီဌံ ပာဒကထလိကံ ဥပနိက္ခိပိ။ နိသီဒိ ဘဂဝာ ပညတ္တေ အာသနေ , နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ပာဒေ ပက္ခာလေသိ။ တေပိ ခော အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကစ္စိ ဝော, အနုရုဒ္ဓာ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ; ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထာ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ ဘဂဝာ, ယာပနီယံ ဘဂဝာ; န စ မယံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန ကိလမာမာ’’တိ။
466.3 Tena kho pana samayena āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo 4 pācīnavaṃsadāye viharanti. Addasā kho dāyapālo bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mā, samaṇa, etaṃ dāyaṃ pāvisi. Santettha tayo kulaputtā attakāmarūpā viharanti. Mā tesaṃ aphāsumakāsī’’ti. Assosi kho āyasmā anuruddho dāyapālassa bhagavatā saddhiṃ mantayamānassa, sutvāna dāyapālaṃ etadavoca – ‘‘māvuso, dāyapāla, bhagavantaṃ vāresi . Satthā no bhagavā anuppatto’’ti. Atha kho āyasmā anuruddho yenāyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantañca nandiyaṃ āyasmantañca kimilaṃ etadavoca – ‘‘abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto, satthā no bhagavā anuppatto’’ti. Atha kho āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo bhagavantaṃ paccuggantvā eko bhagavato pattacīvaraṃ paṭiggahesi, eko āsanaṃ paññapesi, eko pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane , nisajja kho bhagavā pāde pakkhālesi. Tepi kho āyasmanto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kacci vo, anuruddhā, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ; kacci piṇḍakena na kilamathā’’ti? ‘‘Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā; na ca mayaṃ, bhante, piṇḍakena kilamāmā’’ti.
‘‘ကစ္စိ ပန ဝော အနုရုဒ္ဓာ သမဂ္ဂာ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပသ္သန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, သမဂ္ဂာ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပသ္သန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမ္ဟေ, အနုရုဒ္ဓာ, သမဂ္ဂာ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပသ္သန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’’’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ; မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ။ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တသ္သ ဝသေန ဝတ္တေယ္ယ’န္တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တသ္သ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခော နော, ဘန္တေ, ကာယာ, ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တ’’န္တိ။
‘‘Kacci pana vo anuruddhā samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’’ti? ‘‘Taggha mayaṃ, bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tumhe, anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’’ti? ‘‘Idha mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’’’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ… mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘‘‘yaṃnūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti. So kho ahaṃ, bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no, bhante, kāyā, ekañca pana maññe citta’’nti.
အာယသ္မာပိ ခော နန္ဒိယော။ပေ.။ အာယသ္မာပိ ခော ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟမ္ပိ ခော, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ; မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ ‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တသ္သ ဝသေန ဝတ္တေယ္ယ’န္တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တသ္သ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခော နော, ဘန္တေ, ကာယာ, ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တန္တိ။ ဧဝံ ခော မယံ, ဘန္တေ, သမဂ္ဂာ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပသ္သန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။
Āyasmāpi kho nandiyo…pe… āyasmāpi kho kimilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayhampi kho, bhante, evaṃ hoti – ‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti ‘yaṃnūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti. So kho ahaṃ, bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no, bhante, kāyā, ekañca pana maññe cittanti. Evaṃ kho mayaṃ, bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā’’ti.
‘‘ကစ္စိ ပန ဝော, အနုရုဒ္ဓာ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမ္ဟေ, အနုရုဒ္ဓာ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ ယော ပဌမံ ဂာမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ သော အာသနံ ပညပေတိ, ပာဒောဒကံ ပာဒပီဌံ ပာဒကထလိကံ ဥပနိက္ခိပတိ, အဝက္ကာရပာတိံ ဓောဝိတ္ဝာ ဥပဋ္ဌာပေတိ, ပာနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ယော ပစ္ဆာ ဂာမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ, သစေ ဟောတိ ဘုတ္တာဝသေသော, သစေ အာကင္ခတိ ဘုဉ္ဇတိ, နော စေ အာကင္ခတိ အပ္ပဟရိတေ ဝာ ဆဍ္ဍေတိ။ အပ္ပာဏကေ ဝာ ဥဒကေ ဩပိလာပေတိ။ သော အာသနံ ဥဒ္ဓရတိ , ပာဒောဒကံ ပာဒပီဌံ ပာဒကထလိကံ ပဋိသာမေတိ, အဝက္ကာရပာတိံ ဓောဝိတ္ဝာ ပဋိသာမေတိ, ပာနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ပဋိသာမေတိ, ဘတ္တဂ္ဂံ သမ္မဇ္ဇတိ။ ယော ပသ္သတိ ပာနီယဃဋံ ဝာ ပရိဘောဇနီယဃဋံ ဝာ ဝစ္စဃဋံ ဝာ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ သော ဥပဋ္ဌာပေတိ။ သစသ္သ ဟောတိ အဝိသယ္ဟံ, ဟတ္ထဝိကာရေန ဒုတိယံ အာမန္တေတ္ဝာ ဟတ္ထဝိလင္ဃကေန ဥပဋ္ဌာပေမ, န တ္ဝေဝ မယံ, ဘန္တေ, တပ္ပစ္စယာ ဝာစံ ဘိန္ဒာမ။ ပဉ္စာဟိကံ ခော ပန မယံ, ဘန္တေ, သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္နိသီဒာမ။ ဧဝံ ခော မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။
‘‘Kacci pana vo, anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’ti? ‘‘Taggha mayaṃ, bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tumhe, anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’ti? ‘‘Idha, bhante, amhākaṃ yo paṭhamaṃ gāmato piṇḍāya paṭikkamati so āsanaṃ paññapeti, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipati, avakkārapātiṃ dhovitvā upaṭṭhāpeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti. Yo pacchā gāmato piṇḍāya paṭikkamati, sace hoti bhuttāvaseso, sace ākaṅkhati bhuñjati, no ce ākaṅkhati appaharite vā chaḍḍeti. Appāṇake vā udake opilāpeti. So āsanaṃ uddharati , pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmeti, avakkārapātiṃ dhovitvā paṭisāmeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paṭisāmeti, bhattaggaṃ sammajjati. Yo passati pānīyaghaṭaṃ vā paribhojanīyaghaṭaṃ vā vaccaghaṭaṃ vā rittaṃ tucchaṃ so upaṭṭhāpeti. Sacassa hoti avisayhaṃ, hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhāpema, na tveva mayaṃ, bhante, tappaccayā vācaṃ bhindāma. Pañcāhikaṃ kho pana mayaṃ, bhante, sabbarattiṃ dhammiyā kathāya sannisīdāma. Evaṃ kho mayaṃ, bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’’ti.
ပာစိနဝံသဒာယဂမနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Pācinavaṃsadāyagamanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ပာစီနဝံသဒာယဂမနကထာဝဏ္ဏနာ • Pācīnavaṃsadāyagamanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ကောသမ္ဗကဝိဝာဒကထာဝဏ္ဏနာ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
