| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi |
274. පාචීනවංසදායගමනකථා
274. Pācīnavaṃsadāyagamanakathā
466. 1 තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්‌මා ච අනුරුද්‌ධො ආයස්‌මා ච නන්‌දියො ආයස්‌මා ච කිමිලො 2 පාචීනවංසදායෙ විහරන්‌ති. අද්‌දසා ඛො දායපාලො භගවන්‌තං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං, දිස්‌වාන භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘මා, සමණ, එතං දායං පාවිසි. සන්‌තෙත්‌ථ තයො කුලපුත්‌තා අත්‌තකාමරූපා විහරන්‌ති. මා තෙසං අඵාසුමකාසී’’ති. අස්‌සොසි ඛො ආයස්‌මා අනුරුද්‌ධො දායපාලස්‌ස භගවතා සද්‌ධිං මන්‌තයමානස්‌ස, සුත්‌වාන දායපාලං එතදවොච – ‘‘මාවුසො, දායපාල, භගවන්‌තං වාරෙසි . සත්‌ථා නො භගවා අනුප්‌පත්‌තො’’ති. අථ ඛො ආයස්‌මා අනුරුද්‌ධො යෙනායස්‌මා ච නන්‌දියො ආයස්‌මා ච කිමිලො තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තඤ්‌ච නන්‌දියං ආයස්‌මන්‌තඤ්‌ච කිමිලං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කමථායස්‌මන්‌තො අභික්‌කමථායස්‌මන්‌තො, සත්‌ථා නො භගවා අනුප්‌පත්‌තො’’ති. අථ ඛො ආයස්‌මා ච අනුරුද්‌ධො ආයස්‌මා ච නන්‌දියො ආයස්‌මා ච කිමිලො භගවන්‌තං පච්‌චුග්‌ගන්‌ත්‌වා එකො භගවතො පත්‌තචීවරං පටිග්‌ගහෙසි, එකො ආසනං පඤ්‌ඤපෙසි, එකො පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්‌ඛිපි. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ , නිසජ්‌ජ ඛො භගවා පාදෙ පක්‌ඛාලෙසි. තෙපි ඛො ආයස්‌මන්‌තො භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො ආයස්‌මන්‌තං අනුරුද්‌ධං භගවා එතදවොච – ‘‘කච්‌චි වො, අනුරුද්‌ධා, ඛමනීයං, කච්‌චි යාපනීයං; කච්‌චි පිණ්‌ඩකෙන න කිලමථා’’ති? ‘‘ඛමනීයං භගවා, යාපනීයං භගවා; න ච මයං, භන්‌තෙ, පිණ්‌ඩකෙන කිලමාමා’’ති.
466.3 Tena kho pana samayena āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo 4 pācīnavaṃsadāye viharanti. Addasā kho dāyapālo bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mā, samaṇa, etaṃ dāyaṃ pāvisi. Santettha tayo kulaputtā attakāmarūpā viharanti. Mā tesaṃ aphāsumakāsī’’ti. Assosi kho āyasmā anuruddho dāyapālassa bhagavatā saddhiṃ mantayamānassa, sutvāna dāyapālaṃ etadavoca – ‘‘māvuso, dāyapāla, bhagavantaṃ vāresi . Satthā no bhagavā anuppatto’’ti. Atha kho āyasmā anuruddho yenāyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantañca nandiyaṃ āyasmantañca kimilaṃ etadavoca – ‘‘abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto, satthā no bhagavā anuppatto’’ti. Atha kho āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo bhagavantaṃ paccuggantvā eko bhagavato pattacīvaraṃ paṭiggahesi, eko āsanaṃ paññapesi, eko pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane , nisajja kho bhagavā pāde pakkhālesi. Tepi kho āyasmanto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kacci vo, anuruddhā, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ; kacci piṇḍakena na kilamathā’’ti? ‘‘Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā; na ca mayaṃ, bhante, piṇḍakena kilamāmā’’ti.
‘‘කච්‌චි පන වො අනුරුද්‌ධා සමග්‌ගා සම්‌මොදමානා අවිවදමානා ඛීරොදකීභූතා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පියචක්‌ඛූහි සම්‌පස්‌සන්‌තා විහරථා’’ති? ‘‘තග්‌ඝ මයං, භන්‌තෙ, සමග්‌ගා සම්‌මොදමානා අවිවදමානා ඛීරොදකීභූතා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පියචක්‌ඛූහි සම්‌පස්‌සන්‌තා විහරාමා’’ති. ‘‘යථා කථං පන තුම්‌හෙ, අනුරුද්‌ධා, සමග්‌ගා සම්‌මොදමානා අවිවදමානා ඛීරොදකීභූතා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පියචක්‌ඛූහි සම්‌පස්‌සන්‌තා විහරථා’’ති? ‘‘ඉධ මය්‌හං, භන්‌තෙ, එවං හොති – ‘ලාභා වත මෙ, සුලද්‌ධං වත මෙ, යොහං එවරූපෙහි සබ්‍රහ්‌මචාරීහි සද්‌ධිං විහරාමී’’’ති. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, ඉමෙසු ආයස්‌මන්‌තෙසු මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං ආවි චෙව රහො ච; මෙත්‌තං වචීකම්‌මං… මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං ආවි චෙව රහො ච. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, එවං හොති – ‘‘‘යංනූනාහං සකං චිත්‌තං නික්‌ඛිපිත්‌වා ඉමෙසංයෙව ආයස්‌මන්‌තානං චිත්‌තස්‌ස වසෙන වත්‌තෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, භන්‌තෙ, සකං චිත්‌තං නික්‌ඛිපිත්‌වා ඉමෙසංයෙව ආයස්‌මන්‌තානං චිත්‌තස්‌ස වසෙන වත්‌තාමි. නානා හි ඛො නො, භන්‌තෙ, කායා, එකඤ්‌ච පන මඤ්‌ඤෙ චිත්‌ත’’න්‌ති.
‘‘Kacci pana vo anuruddhā samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’’ti? ‘‘Taggha mayaṃ, bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tumhe, anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’’ti? ‘‘Idha mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’’’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ… mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘‘‘yaṃnūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti. So kho ahaṃ, bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no, bhante, kāyā, ekañca pana maññe citta’’nti.
ආයස්‌මාපි ඛො නන්‌දියො…පෙ.… ආයස්‌මාපි ඛො කිමිලො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘මය්‌හම්‌පි ඛො, භන්‌තෙ, එවං හොති – ‘ලාභා වත මෙ, සුලද්‌ධං වත මෙ, යොහං එවරූපෙහි සබ්‍රහ්‌මචාරීහි සද්‌ධිං විහරාමී’ති. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, ඉමෙසු ආයස්‌මන්‌තෙසු මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං ආවි චෙව රහො ච; මෙත්‌තං වචීකම්‌මං මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨිතං ආවි චෙව රහො ච. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, එවං හොති ‘යංනූනාහං සකං චිත්‌තං නික්‌ඛිපිත්‌වා ඉමෙසංයෙව ආයස්‌මන්‌තානං චිත්‌තස්‌ස වසෙන වත්‌තෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, භන්‌තෙ, සකං චිත්‌තං නික්‌ඛිපිත්‌වා ඉමෙසංයෙව ආයස්‌මන්‌තානං චිත්‌තස්‌ස වසෙන වත්‌තාමි. නානා හි ඛො නො, භන්‌තෙ, කායා, එකඤ්‌ච පන මඤ්‌ඤෙ චිත්‌තන්‌ති. එවං ඛො මයං, භන්‌තෙ, සමග්‌ගා සම්‌මොදමානා අවිවදමානා ඛීරොදකීභූතා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පියචක්‌ඛූහි සම්‌පස්‌සන්‌තා විහරාමා’’ති.
Āyasmāpi kho nandiyo…pe… āyasmāpi kho kimilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayhampi kho, bhante, evaṃ hoti – ‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti ‘yaṃnūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti. So kho ahaṃ, bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no, bhante, kāyā, ekañca pana maññe cittanti. Evaṃ kho mayaṃ, bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā’’ti.
‘‘කච්‌චි පන වො, අනුරුද්‌ධා, අප්‌පමත්‌තා ආතාපිනො පහිතත්‌තා විහරථා’’ති? ‘‘තග්‌ඝ මයං, භන්‌තෙ, අප්‌පමත්‌තා ආතාපිනො පහිතත්‌තා විහරාමා’’ති. ‘‘යථා කථං පන තුම්‌හෙ, අනුරුද්‌ධා, අප්‌පමත්‌තා ආතාපිනො පහිතත්‌තා විහරථා’’ති? ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, අම්‌හාකං යො පඨමං ගාමතො පිණ්‌ඩාය පටික්‌කමති සො ආසනං පඤ්‌ඤපෙති, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්‌ඛිපති, අවක්‌කාරපාතිං ධොවිත්‌වා උපට්‌ඨාපෙති, පානීයං පරිභොජනීයං උපට්‌ඨාපෙති. යො පච්‌ඡා ගාමතො පිණ්‌ඩාය පටික්‌කමති, සචෙ හොති භුත්‌තාවසෙසො, සචෙ ආකඞ්‌ඛති භුඤ්‌ජති, නො චෙ ආකඞ්‌ඛති අප්‌පහරිතෙ වා ඡඩ්‌ඩෙති. අප්‌පාණකෙ වා උදකෙ ඔපිලාපෙති. සො ආසනං උද්‌ධරති , පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පටිසාමෙති, අවක්‌කාරපාතිං ධොවිත්‌වා පටිසාමෙති, පානීයං පරිභොජනීයං පටිසාමෙති, භත්‌තග්‌ගං සම්‌මජ්‌ජති. යො පස්‌සති පානීයඝටං වා පරිභොජනීයඝටං වා වච්‌චඝටං වා රිත්‌තං තුච්‌ඡං සො උපට්‌ඨාපෙති. සචස්‌ස හොති අවිසය්‌හං, හත්‌ථවිකාරෙන දුතියං ආමන්‌තෙත්‌වා හත්‌ථවිලඞ්‌ඝකෙන උපට්‌ඨාපෙම, න ත්‌වෙව මයං, භන්‌තෙ, තප්‌පච්‌චයා වාචං භින්‌දාම. පඤ්‌චාහිකං ඛො පන මයං, භන්‌තෙ, සබ්‌බරත්‌තිං ධම්‌මියා කථාය සන්‌නිසීදාම. එවං ඛො මයං, භන්‌තෙ, අප්‌පමත්‌තා ආතාපිනො පහිතත්‌තා විහරාමා’’ති.
‘‘Kacci pana vo, anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’ti? ‘‘Taggha mayaṃ, bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tumhe, anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’ti? ‘‘Idha, bhante, amhākaṃ yo paṭhamaṃ gāmato piṇḍāya paṭikkamati so āsanaṃ paññapeti, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipati, avakkārapātiṃ dhovitvā upaṭṭhāpeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti. Yo pacchā gāmato piṇḍāya paṭikkamati, sace hoti bhuttāvaseso, sace ākaṅkhati bhuñjati, no ce ākaṅkhati appaharite vā chaḍḍeti. Appāṇake vā udake opilāpeti. So āsanaṃ uddharati , pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmeti, avakkārapātiṃ dhovitvā paṭisāmeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paṭisāmeti, bhattaggaṃ sammajjati. Yo passati pānīyaghaṭaṃ vā paribhojanīyaghaṭaṃ vā vaccaghaṭaṃ vā rittaṃ tucchaṃ so upaṭṭhāpeti. Sacassa hoti avisayhaṃ, hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhāpema, na tveva mayaṃ, bhante, tappaccayā vācaṃ bhindāma. Pañcāhikaṃ kho pana mayaṃ, bhante, sabbarattiṃ dhammiyā kathāya sannisīdāma. Evaṃ kho mayaṃ, bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’’ti.
පාචිනවංසදායගමනකථා නිට්‌ඨිතා.
Pācinavaṃsadāyagamanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / පාචීනවංසදායගමනකථාවණ්‌ණනා • Pācīnavaṃsadāyagamanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / කොසම්‌බකවිවාදකථාවණ්‌ණනා • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
