| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
(3) පාචිත්‌තියාදිපඤ්‌හාවණ්‌ණනා
(3) Pācittiyādipañhāvaṇṇanā
481. සලාකං දෙන්‌තස්‌ස අස්‌ස භික්‌ඛුස්‌ස ඡෙජ්‌ජං හොතීති යොජනා. ‘‘පාරාජිකං හොතී’’ති ඉමිනා හොතිඡෙජ්‌ජන්‌ති පදස්‌ස අත්‌ථං දස්‌සෙති.
481. Salākaṃ dentassa assa bhikkhussa chejjaṃ hotīti yojanā. ‘‘Pārājikaṃ hotī’’ti iminā hotichejjanti padassa atthaṃ dasseti.
සුප්‌පතිට්‌ඨිතනිග්‍රොධසදිසං රුක්‌ඛමූලං, තමෙව වා ගහෙතබ්‌බං.
Suppatiṭṭhitanigrodhasadisaṃ rukkhamūlaṃ, tameva vā gahetabbaṃ.
තිස්‌සිත්‌ථියොති එත්‌ථ භුම්‌මත්‌ථෙ උපයොගවචනං, පච්‌චත්‌තවචනං වාති ආහ ‘‘තාසුපී’’ති. ‘‘යං තං මෙථුනං නාම ත’’න්‌ති ඉමිනා ‘‘මෙථුනං යං ත’’න්‌ති පදානං සමානාධිකරණභාවං දස්‌සෙති. ‘‘න සෙවතී’’ති ඉමිනා න සෙවෙති එත්‌ථ තිකාරස්‌ස එකාරාදෙසභාවං (ජා. අට්‌ඨ. 4.11.76 පුත්‌තො වා පිතරං යාචෙ විය) දස්‌සෙති. තයො පුරිසෙති එත්‌ථ ‘‘උපගන්‌ත්‌වා’’ති පදං අජ්‌ඣාහරිත්‌වා සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බන්‌ති දස්‌සෙන්‌තො ආහ‘‘තයො පුරිසෙපි උපගන්‌ත්‌වා’’ති. ඉමිනා තයො පුරිසෙති එත්‌ථ උපයොගත්‌ථෙ උපයොගවචනන්‌ති දස්‌සෙති. පුරිමනයං ගහෙත්‌වා එත්‌ථාපි ‘‘තීසු පුරිසෙසූ’’ති භුම්‌මත්‌ථෙ උපයොගවචනන්‌ති අත්‌ථොපි යුජ්‌ජතෙව. ඉමං නයං ගහෙත්‌වා පුරිමපදෙපි තිස්‌සිත්‌ථියො උපගන්‌ත්‌වාති උපයොගත්‌ථෙ උපයොගවචනන්‌ති අත්‌ථොපි යුජ්‌ජතෙව. තස්‌මා තෙ ද්‌වෙ නයා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤොපදෙසදායකනයා නාමාති දට්‌ඨබ්‌බං. ‘‘උභතොබ්‍යඤ්‌ජනසඞ්‌ඛාතෙ’’ති ඉමිනා අනරියසද්‌දෙන උභතොබ්‍යඤ්‌ජනොව ඉධ ගහෙතබ්‌බොති දස්‌සෙති. ‘‘නාචරතී’’ති ඉමිනා න චාචරෙති එත්‌ථාපි තිසද්‌දස්‌ස එකාරාදෙසභාවමෙව දස්‌සෙති. මෙථුනධම්‌මස්‌ස පුබ්‌බභාගං කායසංසග්‌ගං ආපජ්‌ජිතුං වායමන්‌තියා තස්‌සා භික්‌ඛුනියාති යොජනා.
Tissitthiyoti ettha bhummatthe upayogavacanaṃ, paccattavacanaṃ vāti āha ‘‘tāsupī’’ti. ‘‘Yaṃ taṃ methunaṃ nāma ta’’nti iminā ‘‘methunaṃ yaṃ ta’’nti padānaṃ samānādhikaraṇabhāvaṃ dasseti. ‘‘Na sevatī’’ti iminā na seveti ettha tikārassa ekārādesabhāvaṃ (jā. aṭṭha. 4.11.76 putto vā pitaraṃ yāce viya) dasseti. Tayo puriseti ettha ‘‘upagantvā’’ti padaṃ ajjhāharitvā sambandhitabbanti dassento āha‘‘tayo purisepi upagantvā’’ti. Iminā tayo puriseti ettha upayogatthe upayogavacananti dasseti. Purimanayaṃ gahetvā etthāpi ‘‘tīsu purisesū’’ti bhummatthe upayogavacananti atthopi yujjateva. Imaṃ nayaṃ gahetvā purimapadepi tissitthiyo upagantvāti upayogatthe upayogavacananti atthopi yujjateva. Tasmā te dve nayā aññamaññopadesadāyakanayā nāmāti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Ubhatobyañjanasaṅkhāte’’ti iminā anariyasaddena ubhatobyañjanova idha gahetabboti dasseti. ‘‘Nācaratī’’ti iminā na cācareti etthāpi tisaddassa ekārādesabhāvameva dasseti. Methunadhammassa pubbabhāgaṃ kāyasaṃsaggaṃ āpajjituṃ vāyamantiyā tassā bhikkhuniyāti yojanā.
අස්‌සාති ගාථාය, තිත්‌ථියො ආරාධකො හොතීති යොජනා. තත්‌ථෙවාති තිත්‌ථියවත්‌තෙ එව. අස්‌සාති තිත්‌ථියස්‌ස. තමෙවාති තිත්‌ථියවත්‌තමෙව.
Assāti gāthāya, titthiyo ārādhako hotīti yojanā. Tatthevāti titthiyavatte eva. Assāti titthiyassa. Tamevāti titthiyavattameva.
සඞ්‌ඝාදිසෙසන්‌තිආදිගාථා වුත්‌තාති සම්‌බන්‌ධො. තන්‌ති අජ්‌ඣොහරණං.
Saṅghādisesantiādigāthā vuttāti sambandho. Tanti ajjhoharaṇaṃ.
ආකාසගතං සාමණෙරන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. සඞ්‌ඝෙනපීති පිසද්‌දො න කම්‌මාරහෙනෙවාති දස්‌සෙති. ‘‘න කාතබ්‌බ’’න්‌ති ඉමිනා සඞ්‌ඝොපි කම්‌මාරහොපි භූමිගතොව වට්‌ටතීති දස්‌සෙති.
Ākāsagataṃ sāmaṇeranti sambandho. Saṅghenapīti pisaddo na kammārahenevāti dasseti. ‘‘Na kātabba’’nti iminā saṅghopi kammārahopi bhūmigatova vaṭṭatīti dasseti.
අස්‌සාති ගාථාය විනිච්‌ඡයොති සම්‌බන්‌ධො.
Assāti gāthāya vinicchayoti sambandho.
‘‘න දෙති, න පටිග්‌ගණ්‌හාතී’’ති කිරියාපදානං කත්‌තාරං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘නාපි උය්‍යොජිකා’’තිආදි. තස්‌සාති අවස්‌සුතපුරිසස්‌ස. ‘‘කාරණෙනා’’ති ඉමිනා තෙනාති පදස්‌ස කාරණත්‌ථං දස්‌සෙති. එවසද්‌දො පන සම්‌භවවසෙන යොජිතො, න අඤ්‌ඤෙන කාරණෙනාති අත්‌ථො, අවස්‌සුතස්‌ස පුරිසස්‌සාති සම්‌බන්‌ධො. ගහණෙති උය්‍යොජිතාය ගහණෙ. තඤ්‌ච පරිභොගපච්‌චයාති එත්‌ථ තසද්‌දස්‌ස විසයං, පරිභොගස්‌ස ච සම්‌බන්‌ධං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘තඤ්‌ච පනා’’තිආදි. තත්‌ථ ‘‘ආපත්‌ති’’න්‌ති ඉමිනා තසද්‌දස්‌ස විසයං දස්‌සෙති. ‘‘තස්‌සා උය්‍යොජිතායා’’ති ඉමිනා පරිභොගස්‌ස සම්‌බන්‌ධං දස්‌සෙති. තස්‌සාති උය්‍යොජිතාය.
‘‘Na deti, na paṭiggaṇhātī’’ti kiriyāpadānaṃ kattāraṃ dassento āha ‘‘nāpi uyyojikā’’tiādi. Tassāti avassutapurisassa. ‘‘Kāraṇenā’’ti iminā tenāti padassa kāraṇatthaṃ dasseti. Evasaddo pana sambhavavasena yojito, na aññena kāraṇenāti attho, avassutassa purisassāti sambandho. Gahaṇeti uyyojitāya gahaṇe. Tañca paribhogapaccayāti ettha tasaddassa visayaṃ, paribhogassa ca sambandhaṃ dassento āha ‘‘tañca panā’’tiādi. Tattha ‘‘āpatti’’nti iminā tasaddassa visayaṃ dasseti. ‘‘Tassā uyyojitāyā’’ti iminā paribhogassa sambandhaṃ dasseti. Tassāti uyyojitāya.
සත්‌තරසකෙසු සඞ්‌ඝාදිසෙසෙසූති සම්‌බන්‌ධො. වජ්‌ජං න ඵුසතීති පදස්‌ස අත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අඤ්‌ඤං නවං ආපත්‌ති’’න්‌ති.
Sattarasakesu saṅghādisesesūti sambandho. Vajjaṃ na phusatīti padassa atthaṃ dassento āha ‘‘aññaṃ navaṃ āpatti’’nti.
ඉති සෙදමොචිකගාථාවණ්‌ණනාය යොජනා සමත්‌තා.
Iti sedamocikagāthāvaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi / 3. පාචිත්‌තියාදිපඤ්‌හා • 3. Pācittiyādipañhā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / පරිවාර-අට්‌ඨකථා • Parivāra-aṭṭhakathā / (3) පාචිත්‌තියාදිපඤ්‌හාවණ්‌ණනා • (3) Pācittiyādipañhāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / පාරාජිකාදිපඤ්‌හවණ්‌ණනා • Pārājikādipañhavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / පාචිත්‌තියාදිපඤ්‌හාවණ්‌ණනා • Pācittiyādipañhāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / පාරාජිකාදිපඤ්‌හාවණ්‌ණනා • Pārājikādipañhāvaṇṇanā
