| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
१२. पाचित्तियनिद्देसवण्णना
12. Pācittiyaniddesavaṇṇanā
१२१. मुसा …पे॰… हरणेति निमित्तत्थे भुम्मवचनं, तस्स ‘‘पाचित्ति वुत्ता’’ति इमिना सम्बन्धो। एवं सब्बत्थ। मुसावादेति निपातेन सद्धिं तप्पुरिसो। पुब्बेपि जानित्वा वचनक्खणेपि जानन्तस्स मुसाभणननिमित्तन्ति अत्थो। भणनञ्च नाम इध अभूतस्स वा भूततं, भूतस्स वा अभूततं कत्वा कायेन वा वाचाय वा विञ्ञापनप्पयोगो। पाराजिकसङ्घादिसेसाचारविपत्तियो अमूलिकाय चोदेन्तस्स यथाक्कमं सङ्घादिसेसपाचित्तियदुक्कटानि। अनुपधारेत्वा सहसा भणन्तस्स, ‘‘अञ्ञं भणिस्सामी’’ति अञ्ञं भणन्तस्स यस्स भणति, सो न सुणाति, तस्स च अनापत्ति।
121.Musā…pe… haraṇeti nimittatthe bhummavacanaṃ, tassa ‘‘pācitti vuttā’’ti iminā sambandho. Evaṃ sabbattha. Musāvādeti nipātena saddhiṃ tappuriso. Pubbepi jānitvā vacanakkhaṇepi jānantassa musābhaṇananimittanti attho. Bhaṇanañca nāma idha abhūtassa vā bhūtataṃ, bhūtassa vā abhūtataṃ katvā kāyena vā vācāya vā viññāpanappayogo. Pārājikasaṅghādisesācāravipattiyo amūlikāya codentassa yathākkamaṃ saṅghādisesapācittiyadukkaṭāni. Anupadhāretvā sahasā bhaṇantassa, ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇantassa yassa bhaṇati, so na suṇāti, tassa ca anāpatti.
ओमसति अमनापताय कण्णेसु विज्झति विय एतेन, ओमसति वाति ओमसो, सो चायं वादोच, तस्मिं। दीघो पन गाथाबन्धवसेन। एवं सब्बत्थ। हीनुक्कट्ठेसु च जातिनामगोत्तवयकम्मसिप्पआबाधलिङ्गकिलेसआपत्तिअक्कोससङ्खातेसु दससु भूतेन वा अभूतेन वा ‘‘खत्तियोसि, चण्डालोसी’’तिआदिना कायेन वा वाचाय वा अनञ्ञापदेसेन भिक्खुनो खुंसेतुकामताय अक्कोसवचनेति अत्थो। ‘‘सन्ति इधेकच्चे चण्डाला’’तिआदिना अञ्ञापदेसेन वा ‘‘चोरोसि, विकारीसि, मातुघातकोसी’’तिआदीहि पाळिमुत्तपदेहि वा भिक्खुस्स, यथा वा तथा वा अनुपसम्पन्नं, परम्मुखा पन सब्बम्पि अक्कोसन्तस्स दुक्कटं। केवलं दवकम्यताय वदतो पन सब्बत्थ दुब्भासितं।
Omasati amanāpatāya kaṇṇesu vijjhati viya etena, omasati vāti omaso, so cāyaṃ vādoca, tasmiṃ. Dīgho pana gāthābandhavasena. Evaṃ sabbattha. Hīnukkaṭṭhesu ca jātināmagottavayakammasippaābādhaliṅgakilesaāpattiakkosasaṅkhātesu dasasu bhūtena vā abhūtena vā ‘‘khattiyosi, caṇḍālosī’’tiādinā kāyena vā vācāya vā anaññāpadesena bhikkhuno khuṃsetukāmatāya akkosavacaneti attho. ‘‘Santi idhekacce caṇḍālā’’tiādinā aññāpadesena vā ‘‘corosi, vikārīsi, mātughātakosī’’tiādīhi pāḷimuttapadehi vā bhikkhussa, yathā vā tathā vā anupasampannaṃ, parammukhā pana sabbampi akkosantassa dukkaṭaṃ. Kevalaṃ davakamyatāya vadato pana sabbattha dubbhāsitaṃ.
पेसुञ्ञहरणेति पिसुणस्स भावो पेसुञ्ञं। अत्तनो पियकम्यताय वा परस्स परेसु भेदाधिप्पायेन वा जातिआदीहि ओमसन्तस्स भिक्खुनो वचनं सुत्वा भिक्खुस्स तस्स पेसुञ्ञस्स हरणे। अनुपसम्पन्नस्स हरणे दुक्कटं। पदं पदं पदसो, विच्छायं सो, कोट्ठासेन कोट्ठासेनाति अत्थो। सङ्गीतित्तयारुळ्हो तिपिटकधम्मो, अनारुळ्हो च राजोवादादिको धम्मो नाम, तेन सह पदसोति निपातस्स ततियातप्पुरिसो। पदसोधम्मेति एकक्खरादिना कोट्ठासेन कोट्ठासेन अनुपसम्पन्नेन सद्धिं यथावुत्तधम्मभणनेति अत्थो। पदसोधम्मभणनञ्हि पदसोधम्म-सद्देन उपचारेन वुत्तं। अनुपसम्पन्नेन सद्धिं एकतो उद्देसग्गहणे सज्झायकरणे, तंसन्तिके उद्देसग्गहणादिके च तेन सद्धिं एकतो येभुय्येन पगुणं गन्थं भणन्तस्स ओसारेन्तस्स खलितट्ठाने ‘‘एवं भणाही’’ति एकतो भणन्तस्सपि अनापत्ति।
Pesuññaharaṇeti pisuṇassa bhāvo pesuññaṃ. Attano piyakamyatāya vā parassa paresu bhedādhippāyena vā jātiādīhi omasantassa bhikkhuno vacanaṃ sutvā bhikkhussa tassa pesuññassa haraṇe. Anupasampannassa haraṇe dukkaṭaṃ. Padaṃ padaṃ padaso, vicchāyaṃ so, koṭṭhāsena koṭṭhāsenāti attho. Saṅgītittayāruḷho tipiṭakadhammo, anāruḷho ca rājovādādiko dhammo nāma, tena saha padasoti nipātassa tatiyātappuriso. Padasodhammeti ekakkharādinā koṭṭhāsena koṭṭhāsena anupasampannena saddhiṃ yathāvuttadhammabhaṇaneti attho. Padasodhammabhaṇanañhi padasodhamma-saddena upacārena vuttaṃ. Anupasampannena saddhiṃ ekato uddesaggahaṇe sajjhāyakaraṇe, taṃsantike uddesaggahaṇādike ca tena saddhiṃ ekato yebhuyyena paguṇaṃ ganthaṃ bhaṇantassa osārentassa khalitaṭṭhāne ‘‘evaṃ bhaṇāhī’’ti ekato bhaṇantassapi anāpatti.
अन्तमसो वत्थादिना येन केनचि सब्बच्छन्नं छदनं अनाहच्च दियड्ढहत्थुब्बेधेनापि सब्बपरिच्छिन्नं येभुय्येनछन्नं येभुय्येनपरिच्छिन्नञ्च सेनासनं अगारन्ति अधिप्पेतं। तत्रट्ठो पन भिक्खुं ठपेत्वा अन्तमसो पाराजिकवत्थुभूतो तिरच्छानगतोपि अन्तमसो तदहुजाता इत्थीपि उपचारतो अगार-सद्देन वुच्चति। सह अगारेनाति सागारो, भिक्खु। उपचारेनेव च पन अनुपसम्पन्नेन, मातुगामेन च सह सेय्यकप्पनं सागारभावो नामाति गहेतब्बं। सङ्घसम्मतं सेनासनपञ्ञापकादिभेदं उपसम्पन्नं अयसकामा हुत्वा भिक्खूहि येन च उज्झापेन्ति अवजानापेन्ति अवञ्ञाय ओलोकापेन्ति, लामकतो वा चिन्तापेन्ति, तं वचनं उज्झापनकं। येन खीयन्ति सब्बत्थ तस्स अवण्णं पकासेन्ति, तं खीयनं।
Antamaso vatthādinā yena kenaci sabbacchannaṃ chadanaṃ anāhacca diyaḍḍhahatthubbedhenāpi sabbaparicchinnaṃ yebhuyyenachannaṃ yebhuyyenaparicchinnañca senāsanaṃ agāranti adhippetaṃ. Tatraṭṭho pana bhikkhuṃ ṭhapetvā antamaso pārājikavatthubhūto tiracchānagatopi antamaso tadahujātā itthīpi upacārato agāra-saddena vuccati. Saha agārenāti sāgāro, bhikkhu. Upacāreneva ca pana anupasampannena, mātugāmena ca saha seyyakappanaṃ sāgārabhāvo nāmāti gahetabbaṃ. Saṅghasammataṃ senāsanapaññāpakādibhedaṃ upasampannaṃ ayasakāmā hutvā bhikkhūhi yena ca ujjhāpenti avajānāpenti avaññāya olokāpenti, lāmakato vā cintāpenti, taṃ vacanaṃ ujjhāpanakaṃ. Yena khīyanti sabbattha tassa avaṇṇaṃ pakāsenti, taṃ khīyanaṃ.
१२२. तलन्ति हत्थतलमधिप्पेतं। तग्गहणेन पन कायोव तलं। सत्तीति कायप्पटिबद्धा सत्ति आवुधविसेसो, उपलक्खणत्ता पन सब्बम्पि कायप्पटिबद्धं सत्ति। तलञ्च सत्ति च तलसत्ति। इध पन कोपेन भिक्खुस्स तलसत्तिउग्गिरणं तलसत्ति। सचे पन विरद्धो पहारं देति, न पहरितुकामताय दिन्नत्ता दुक्कटं, पहरितुकामताय पाचित्तियं, अनुपसम्पन्ने दुक्कटं, मोक्खाधिप्पायस्स अनापत्ति।
122.Talanti hatthatalamadhippetaṃ. Taggahaṇena pana kāyova talaṃ. Sattīti kāyappaṭibaddhā satti āvudhaviseso, upalakkhaṇattā pana sabbampi kāyappaṭibaddhaṃ satti. Talañca satti ca talasatti. Idha pana kopena bhikkhussa talasattiuggiraṇaṃ talasatti. Sace pana viraddho pahāraṃ deti, na paharitukāmatāya dinnattā dukkaṭaṃ, paharitukāmatāya pācittiyaṃ, anupasampanne dukkaṭaṃ, mokkhādhippāyassa anāpatti.
पञ्ञत्तेन वदतो उपसम्पन्नस्स वा तेन वुच्चमानधम्मस्स वा अनादरकरणं अनादरो। अनुपसम्पन्नस्स तेन वुच्चमानस्स वा उपसम्पन्नेन, परेन वा अपञ्ञत्तेन वा वुच्चमानस्स अनादरे दुक्कटं।
Paññattena vadato upasampannassa vā tena vuccamānadhammassa vā anādarakaraṇaṃ anādaro. Anupasampannassa tena vuccamānassa vā upasampannena, parena vā apaññattena vā vuccamānassa anādare dukkaṭaṃ.
‘‘ऊनवस्सो त्वं मञ्ञे’’तिआदिना भिक्खुनो कुक्कुच्चस्स उप्पादनं अनुपसम्पन्नस्स दुक्कटं।
‘‘Ūnavasso tvaṃ maññe’’tiādinā bhikkhuno kukkuccassa uppādanaṃ anupasampannassa dukkaṭaṃ.
अनापुच्छा गामप्पवेसनेति पकतिवचनेन पुच्छितुमनुरूपं अन्तोउपचारसीमाय दस्सनूपचारे भिक्खुं दिस्वा ‘‘विकाले गामप्पवेसनं आपुच्छामी’’ति अनापुच्छित्वा विकाले गामप्पवेसने। दीघो पन सन्धिवसेन। आपदासु अनापत्ति।
Anāpucchā gāmappavesaneti pakativacanena pucchitumanurūpaṃ antoupacārasīmāya dassanūpacāre bhikkhuṃ disvā ‘‘vikāle gāmappavesanaṃ āpucchāmī’’ti anāpucchitvā vikāle gāmappavesane. Dīgho pana sandhivasena. Āpadāsu anāpatti.
परम्परभोजनेति परो च परो च परम्परा म-कारो सन्धिवसेन, तस्मा परम्परा उप्पत्तविसयअपादानवचनं, परतो परतो लद्धा भुञ्जनेति अत्थो। अयमेत्थ अधिप्पायो – पञ्चहि भोजनेहि नामं गहेत्वा निमन्तितस्स येन येन पठमं निमन्तितो, तस्स तस्स भोजनतो उप्पटिपाटिया, ‘‘मय्हं भत्तपच्चासं तुय्हं दम्मी’’ति वा ‘‘विकप्पेमी’’ति वा आदिना सम्मुखा वा परम्मुखा वा अविकप्पेत्वा वा अञ्ञतो अञ्ञतो पञ्चभोजनादीनि लद्धा भुञ्जमानेति। गिलानचीवरदानचीवरकारसमये अनापत्ति।
Paramparabhojaneti paro ca paro ca paramparā ma-kāro sandhivasena, tasmā paramparā uppattavisayaapādānavacanaṃ, parato parato laddhā bhuñjaneti attho. Ayamettha adhippāyo – pañcahi bhojanehi nāmaṃ gahetvā nimantitassa yena yena paṭhamaṃ nimantito, tassa tassa bhojanato uppaṭipāṭiyā, ‘‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ tuyhaṃ dammī’’ti vā ‘‘vikappemī’’ti vā ādinā sammukhā vā parammukhā vā avikappetvā vā aññato aññato pañcabhojanādīni laddhā bhuñjamāneti. Gilānacīvaradānacīvarakārasamaye anāpatti.
१२३. सेय्यं सेनासनानि वा अनुद्धरित्वा गमनेति सम्बन्धो। वा-सद्दो समुच्चये। तत्थ ‘‘भिसि चिमिलिका उत्तरत्थरणं भूमत्थरणं तट्टिका चम्मक्खण्डो निसीदनं पच्चत्थरणं तिणसन्थारो पण्णसन्थारो’’ति (पाचि॰ ११६) वुत्तासु दससु सेय्यासु एकम्पि अत्तनो वस्सग्गने गहेत्वा सङ्घिके सब्बप्पटिच्छन्ने गुत्ते सेनासने सन्थरित्वा वा सन्थरापेत्वा वा यथा ठपितं उपचिकादीहि न खज्जति, तथा ठपनवसेन अनुद्धरित्वा परिक्खित्तस्स आरामस्स परिक्खेपं, अपरिक्खित्तस्स उपचारं अतिक्कमित्वा गमने च, तथा मञ्चपीठतिसिकोच्छसङ्खातानि सेनासनानि वस्सकाले अज्झोकासे सन्थरित्वा वा सन्थरापेत्वा वा अनुपसम्पन्नेन अनुद्धरित्वा थाममज्झिमस्स पुरिसस्स लेड्डुपातं अतिक्कमित्वा गमने चाति अत्थो। यथावुत्ततो पन अञ्ञत्थ दुक्कटं।
123. Seyyaṃ senāsanāni vā anuddharitvā gamaneti sambandho. Vā-saddo samuccaye. Tattha ‘‘bhisi cimilikā uttarattharaṇaṃ bhūmattharaṇaṃ taṭṭikā cammakkhaṇḍo nisīdanaṃ paccattharaṇaṃ tiṇasanthāro paṇṇasanthāro’’ti (pāci. 116) vuttāsu dasasu seyyāsu ekampi attano vassaggane gahetvā saṅghike sabbappaṭicchanne gutte senāsane santharitvā vā santharāpetvā vā yathā ṭhapitaṃ upacikādīhi na khajjati, tathā ṭhapanavasena anuddharitvā parikkhittassa ārāmassa parikkhepaṃ, aparikkhittassa upacāraṃ atikkamitvā gamane ca, tathā mañcapīṭhatisikocchasaṅkhātāni senāsanāni vassakāle ajjhokāse santharitvā vā santharāpetvā vā anupasampannena anuddharitvā thāmamajjhimassa purisassa leḍḍupātaṃ atikkamitvā gamane cāti attho. Yathāvuttato pana aññattha dukkaṭaṃ.
इत्थिया अद्धानगमनेति ‘‘गच्छाम भगिनि, गच्छाम अय्या’’ति अञ्ञमञ्ञं संविदहित्वा ‘‘अज्ज वा स्वे वा’’तिआदिना नियमितकालविसङ्केतं अकत्वापि द्वारविसङ्केतं मग्गविसङ्केतं कत्वापि इत्थिया सद्धिं अद्धानमग्गगमनेति अत्थो।
Itthiyā addhānagamaneti ‘‘gacchāma bhagini, gacchāma ayyā’’ti aññamaññaṃ saṃvidahitvā ‘‘ajja vā sve vā’’tiādinā niyamitakālavisaṅketaṃ akatvāpi dvāravisaṅketaṃ maggavisaṅketaṃ katvāpi itthiyā saddhiṃ addhānamaggagamaneti attho.
एकेकाय निसीदनेति एकेन एकाति एकेका, तस्सा निसज्जायाति अत्थो। एकेन सह एकिस्सा निसज्जं विना एकाय सह एकस्स निसज्जं नाम नत्थीति एकाय सह एकस्स निसज्जायं सति निसिन्नस्स भिक्खुनो पाचित्तियन्ति अधिप्पायो। ‘‘एकायेकनिसीदने’’ति वा पाठो।
Ekekāya nisīdaneti ekena ekāti ekekā, tassā nisajjāyāti attho. Ekena saha ekissā nisajjaṃ vinā ekāya saha ekassa nisajjaṃ nāma natthīti ekāya saha ekassa nisajjāyaṃ sati nisinnassa bhikkhuno pācittiyanti adhippāyo. ‘‘Ekāyekanisīdane’’ti vā pāṭho.
१२४. रूपादीनं उपसंहारेन, भयानककथाकथनेन वा उपसम्पन्नस्स भिंसापने। अनुपसम्पन्नस्स दुक्कटं।
124. Rūpādīnaṃ upasaṃhārena, bhayānakakathākathanena vā upasampannassa bhiṃsāpane. Anupasampannassa dukkaṭaṃ.
आकोटने उपसम्पन्नस्स अन्तमसो उप्पलपत्तेनापि पहारदाने। अनुपसम्पन्नस्स अन्तमसो तिरच्छानगतस्सपि दुक्कटं। मोक्खाधिप्पायस्स अनापत्ति।
Ākoṭane upasampannassa antamaso uppalapattenāpi pahāradāne. Anupasampannassa antamaso tiracchānagatassapi dukkaṭaṃ. Mokkhādhippāyassa anāpatti.
सङ्घमज्झे विनयधरेन अनुयुञ्जियमानस्स पुच्छिततो अञ्ञस्स वादो अञ्ञेन अञ्ञं पटिचरणं अञ्ञवादो। तथेव पुच्छियमानस्स अकथेतुकामताय विहेसनं तुण्हीभावो विहेसा। अञ्ञवादकस्स विहेसकस्स च ञत्तिदुतियकम्मेन अञ्ञवादकविहेसककम्मे कते पुन अञ्ञवादे विहेसाय पाचित्तियं। अनारोपिते पन कम्मे दुक्कटं। किञ्चि वीतिक्कमं दिस्वा ‘‘आवुसो, इदं नाम तया कत’’न्ति वुत्ते तं न कथेतुकामो तुण्हीभूतो सङ्घं विहेसेतीति विहेसको। अनाचारं आचरित्वा सङ्घमज्झे आपत्तिया, वत्थुना वा अनुयुञ्जियमाने तं अकथेतुकामो ‘‘को आपन्नो, किस्मिं आपन्नो’’तिआदिना नयेन अञ्ञेहि वचनेहि तं वचनं पटिच्छादेन्तो यो अञ्ञं वदति, अयं अञ्ञवादको नाम।
Saṅghamajjhe vinayadharena anuyuñjiyamānassa pucchitato aññassa vādo aññena aññaṃ paṭicaraṇaṃ aññavādo. Tatheva pucchiyamānassa akathetukāmatāya vihesanaṃ tuṇhībhāvo vihesā. Aññavādakassa vihesakassa ca ñattidutiyakammena aññavādakavihesakakamme kate puna aññavāde vihesāya pācittiyaṃ. Anāropite pana kamme dukkaṭaṃ. Kiñci vītikkamaṃ disvā ‘‘āvuso, idaṃ nāma tayā kata’’nti vutte taṃ na kathetukāmo tuṇhībhūto saṅghaṃ vihesetīti vihesako. Anācāraṃ ācaritvā saṅghamajjhe āpattiyā, vatthunā vā anuyuñjiyamāne taṃ akathetukāmo ‘‘ko āpanno, kismiṃ āpanno’’tiādinā nayena aññehi vacanehi taṃ vacanaṃ paṭicchādento yo aññaṃ vadati, ayaṃ aññavādako nāma.
दुट्ठुल्लं नाम पाराजिकसङ्घादिसेसा, इध पन सङ्घादिसेसोव। पकासो च छादो च पकासछादो, दुट्ठुल्लस्स पकासछादोति तप्पुरिसो। अभिण्हापत्तिकस्स भिक्खुनो आयतिं संवरत्थाय आपत्तिपरियन्तं कुलपरियन्तञ्च कत्वा वा अकत्वा वा तिक्खत्तुं अपलोकेत्वा कातब्बं। भिक्खुसम्मुतिं ठपेत्वा अनुपसम्पन्नस्स ‘‘अयं असुचिं मोचेत्वा सङ्घादिसेसं आपन्नो’’तिआदिना नयेन वत्थुना सद्धिं आपत्तिं घटेत्वा तस्स दुट्ठुल्लस्स पकासने आरोचने च, तस्सेव येन केनचि उपायेन ञत्वा छादने च, अदुट्ठुल्लारोचने छादने च, अनुपसम्पन्नस्स पन पुरिमपञ्चमसिक्खापदे इतरा दुट्ठुल्लेपि दुक्कटं।
Duṭṭhullaṃ nāma pārājikasaṅghādisesā, idha pana saṅghādisesova. Pakāso ca chādo ca pakāsachādo, duṭṭhullassa pakāsachādoti tappuriso. Abhiṇhāpattikassa bhikkhuno āyatiṃ saṃvaratthāya āpattipariyantaṃ kulapariyantañca katvā vā akatvā vā tikkhattuṃ apaloketvā kātabbaṃ. Bhikkhusammutiṃ ṭhapetvā anupasampannassa ‘‘ayaṃ asuciṃ mocetvā saṅghādisesaṃ āpanno’’tiādinā nayena vatthunā saddhiṃ āpattiṃ ghaṭetvā tassa duṭṭhullassa pakāsane ārocane ca, tasseva yena kenaci upāyena ñatvā chādane ca, aduṭṭhullārocane chādane ca, anupasampannassa pana purimapañcamasikkhāpade itarā duṭṭhullepi dukkaṭaṃ.
हासोदकेति एत्थ हासे उदकेति पदविभागो वेदितब्बो। येन केनचि सरीरावयवेन हसाधिप्पायस्स उपकच्छकादीसु हासे फुसने। हासनिमित्तञ्हि फुसनं हासो। अनुपसम्पन्ने दुक्कटं। उदके हासेति उपरिगोप्फके उदके हसाधिप्पायस्स उम्मुज्जननिमुज्जनेन कीळाय। कीळा हि इध हासोति वुत्तो। नावाय कीळतो, हत्थादिना कट्ठादिना वा उदकं हनतो अन्तमसो भाजनगतकञ्जिकादीनिपि खिपनकीळाय कीळतो दुक्कटं। अहसाधिप्पायस्स अनापत्ति।
Hāsodaketi ettha hāse udaketi padavibhāgo veditabbo. Yena kenaci sarīrāvayavena hasādhippāyassa upakacchakādīsu hāse phusane. Hāsanimittañhi phusanaṃ hāso. Anupasampanne dukkaṭaṃ. Udake hāseti uparigopphake udake hasādhippāyassa ummujjananimujjanena kīḷāya. Kīḷā hi idha hāsoti vutto. Nāvāya kīḷato, hatthādinā kaṭṭhādinā vā udakaṃ hanato antamaso bhājanagatakañjikādīnipi khipanakīḷāya kīḷato dukkaṭaṃ. Ahasādhippāyassa anāpatti.
निच्छुभने विहाराति सङ्घिकविहारतो भिक्खुनो निक्कड्ढननिक्कड्ढापने। एत्थ च एकप्पयोगे एका, नानापयोगे द्वारगणनाय आपत्तियो। पुग्गलिकनिक्कड्ढने, तस्स परिक्खारनिक्कड्ढने, अनुपसम्पन्नस्स पन तस्स परिक्खारस्स वा निक्कड्ढने दुक्कटं। न सम्मावत्तन्तानं अन्तेवासिकसद्धिविहारिकानं वा निक्कड्ढने, अत्तनो विस्सासिकस्स विहारा निक्कड्ढने, भण्डनकारकस्स पन सकलसङ्घारामतो निक्कड्ढने अनापत्ति।
Nicchubhane vihārāti saṅghikavihārato bhikkhuno nikkaḍḍhananikkaḍḍhāpane. Ettha ca ekappayoge ekā, nānāpayoge dvāragaṇanāya āpattiyo. Puggalikanikkaḍḍhane, tassa parikkhāranikkaḍḍhane, anupasampannassa pana tassa parikkhārassa vā nikkaḍḍhane dukkaṭaṃ. Na sammāvattantānaṃ antevāsikasaddhivihārikānaṃ vā nikkaḍḍhane, attano vissāsikassa vihārā nikkaḍḍhane, bhaṇḍanakārakassa pana sakalasaṅghārāmato nikkaḍḍhane anāpatti.
अनुपखज्ज सयनेति ‘‘वुड्ढो, गिलानो, सङ्घेन दिन्नो’’ति जानित्वा मञ्चपीठानं वा तस्स भिक्खुनो पविसन्तस्स वा निक्खमन्तस्स वा उपचारं अनुपखज्ज अनुपविसित्वा सङ्घिके विहारे ‘‘यस्स सम्बाधो भविस्सति, सो पक्कमिस्सती’’ति अधिप्पायेन निसीदननिसज्जनवसेन सयने। पुग्गलिके दुक्कटं।
Anupakhajja sayaneti ‘‘vuḍḍho, gilāno, saṅghena dinno’’ti jānitvā mañcapīṭhānaṃ vā tassa bhikkhuno pavisantassa vā nikkhamantassa vā upacāraṃ anupakhajja anupavisitvā saṅghike vihāre ‘‘yassa sambādho bhavissati, so pakkamissatī’’ti adhippāyena nisīdananisajjanavasena sayane. Puggalike dukkaṭaṃ.
एत्थ च पाचित्तीति उद्दिसित्वा कानिचि पसिद्धानि दस्सितानि। अवुत्तानि पन तादिसानि इमिनाव सामञ्ञवचनेन सङ्गहेत्वा वेदितब्बानि। कथं? अचेलकादिअञ्ञतित्थियानं यस्स कस्सचि आमिसस्स सहत्था दाने च, सप्पिनवनीततेलमधुफाणितमच्छमंसखीरदधिसङ्खातानं पणीतभोजनानं अत्तनो अत्थाय विञ्ञापेत्वा भुञ्जने, रागपरियुट्ठितइत्थिपुरिसस्स योग्गे कुले अनुपविसित्वा निसज्जनकप्पने, पञ्चन्नं भोजनानं अञ्ञतरेन निमन्तितो तस्मिं भुत्ते वा अभुत्ते वा सन्तं भिक्खुं अनापुच्छित्वा पुरेभत्तं पच्छाभत्तं वा यस्मिं कुले निमन्तितो, ततो गिलानचीवरदानकारसमयं ठपेत्वा अञ्ञस्मिं अञ्ञकुलप्पवेसने, ठपेत्वा एकदिवसं अञ्ञस्मिं दिने आवसथपिण्डस्स अगिलानेन हुत्वा भुञ्जने, रत्तिपरिच्छेदं वा भेसज्जपरिच्छेदं वा कत्वा पवारिततो उत्तरि अञ्ञत्र पुन पवारणाय अञ्ञत्र निच्चप्पवारणाय विञ्ञापने, अञ्ञत्र तथारूपपच्चया गामतो निक्खन्तसेनादस्सनाय गमने, पच्चयेनपि गन्त्वा तिरत्ततो उत्तरि सेनाय वासे, तस्स च वसन्तस्स युद्धट्ठानबलगणट्ठानसेनानिवेसअनीकदस्सनत्थं गमने, पिट्ठादीहि कतमज्जसङ्खातसुराय, पुप्फादीहि कतआसवसङ्खातमेरयस्स च पाने, पदीपुज्जलपत्तपचनादिकारणं विना विसिब्बितुकामताय अगिलानस्स अग्गिनो जालनजालापने, कप्पबिन्दुं अनादाय नवचीवरपरिभोगे, सामं चीवरं विकप्पेत्वा अपच्चुद्धाय परिभोगे, भिक्खुसन्तकपत्तादिनो अन्तमसो हसाधिप्पायेनपि अपनिधाने अपनिधापने, सञ्चिच्च तिरच्छानगतस्स जीवितवोरोपने, सञ्चिच्च यथाधम्मं निहताधिकरणस्स पुनकम्माय उक्कोटने, सञ्चिच्च थेय्यसत्थेन सद्धिं संविधाय एकद्धानगमने, भिक्खूहि सिक्खापदेहि वुच्चमानस्स अञ्ञं अविचारेत्वा ‘‘न तत्थ सिक्खिस्सामी’’ति भणने, सिक्खापदविवण्णने, इमेसं ‘‘सुत्वा ओरमिस्सामी’’ति अधिप्पायं विना विवादापन्नानं उपस्सुतिट्ठाने, धम्मिकानं कम्मानं छन्दं दत्वा पच्छा खीयनधम्मापज्जने, सङ्घे विनिच्छये वत्तमाने छन्दं अदत्वा पक्कमने, समग्गेन सङ्घेन चीवरं दत्वा पच्छा खीयनधम्मापज्जने, अञ्ञत्र अज्झारामा अज्झावसथा वा रतनस्स वा रतनसम्मतस्स वा उग्गण्हनउग्गहापने पाचित्तियन्ति।
Ettha ca pācittīti uddisitvā kānici pasiddhāni dassitāni. Avuttāni pana tādisāni imināva sāmaññavacanena saṅgahetvā veditabbāni. Kathaṃ? Acelakādiaññatitthiyānaṃ yassa kassaci āmisassa sahatthā dāne ca, sappinavanītatelamadhuphāṇitamacchamaṃsakhīradadhisaṅkhātānaṃ paṇītabhojanānaṃ attano atthāya viññāpetvā bhuñjane, rāgapariyuṭṭhitaitthipurisassa yogge kule anupavisitvā nisajjanakappane, pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena nimantito tasmiṃ bhutte vā abhutte vā santaṃ bhikkhuṃ anāpucchitvā purebhattaṃ pacchābhattaṃ vā yasmiṃ kule nimantito, tato gilānacīvaradānakārasamayaṃ ṭhapetvā aññasmiṃ aññakulappavesane, ṭhapetvā ekadivasaṃ aññasmiṃ dine āvasathapiṇḍassa agilānena hutvā bhuñjane, rattiparicchedaṃ vā bhesajjaparicchedaṃ vā katvā pavāritato uttari aññatra puna pavāraṇāya aññatra niccappavāraṇāya viññāpane, aññatra tathārūpapaccayā gāmato nikkhantasenādassanāya gamane, paccayenapi gantvā tirattato uttari senāya vāse, tassa ca vasantassa yuddhaṭṭhānabalagaṇaṭṭhānasenānivesaanīkadassanatthaṃ gamane, piṭṭhādīhi katamajjasaṅkhātasurāya, pupphādīhi kataāsavasaṅkhātamerayassa ca pāne, padīpujjalapattapacanādikāraṇaṃ vinā visibbitukāmatāya agilānassa aggino jālanajālāpane, kappabinduṃ anādāya navacīvaraparibhoge, sāmaṃ cīvaraṃ vikappetvā apaccuddhāya paribhoge, bhikkhusantakapattādino antamaso hasādhippāyenapi apanidhāne apanidhāpane, sañcicca tiracchānagatassa jīvitavoropane, sañcicca yathādhammaṃ nihatādhikaraṇassa punakammāya ukkoṭane, sañcicca theyyasatthena saddhiṃ saṃvidhāya ekaddhānagamane, bhikkhūhi sikkhāpadehi vuccamānassa aññaṃ avicāretvā ‘‘na tattha sikkhissāmī’’ti bhaṇane, sikkhāpadavivaṇṇane, imesaṃ ‘‘sutvā oramissāmī’’ti adhippāyaṃ vinā vivādāpannānaṃ upassutiṭṭhāne, dhammikānaṃ kammānaṃ chandaṃ datvā pacchā khīyanadhammāpajjane, saṅghe vinicchaye vattamāne chandaṃ adatvā pakkamane, samaggena saṅghena cīvaraṃ datvā pacchā khīyanadhammāpajjane, aññatra ajjhārāmā ajjhāvasathā vā ratanassa vā ratanasammatassa vā uggaṇhanauggahāpane pācittiyanti.
पाचित्तियनिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Pācittiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
