| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
४. पाचित्तियनिद्देसवण्णना
4. Pācittiyaniddesavaṇṇanā
३०. इदानि पाचित्तियं दस्सेतुं ‘‘सम्पजानमुसावादे’’त्यादि आरद्धं। तत्थ सम्पजानमुसावादेति निमित्तत्थे भुम्मवचनं, तस्मा यो भिक्खु सम्पजानन्तो मुसा वदति, तस्स तन्निमित्तं तंहेतु तप्पच्चया पाचित्तियं उदीरितन्ति अत्थो। भिक्खुञ्च ओमसन्तस्साति जातिनामगोत्तकम्मसिप्पवयआबाधलिङ्गकिलेसापत्तिअक्कोसेसु भूतेन वा अभूतेन वा येन केनचि मुखसत्तिना भिक्खुं ओविज्झन्तस्स भिक्खुनो पाचित्तियं उदीरितन्ति अत्थो। पेसुञ्ञहरणेपि चाति भिक्खुस्स पेसुञ्ञहरणे, जातिआदीहि अक्कोसवत्थूहि भिक्खुं अक्कोसन्तस्स भिक्खुनो सुत्वा भिक्खुनो पियकम्यताय वा भेदाधिप्पायेन वा यो अक्कुद्धो, तस्स भिक्खुस्स कायेन वा वाचाय वा पेसुञ्ञहरणवचने पाचित्तियं उदीरितन्ति अत्थो।
30. Idāni pācittiyaṃ dassetuṃ ‘‘sampajānamusāvāde’’tyādi āraddhaṃ. Tattha sampajānamusāvādeti nimittatthe bhummavacanaṃ, tasmā yo bhikkhu sampajānanto musā vadati, tassa tannimittaṃ taṃhetu tappaccayā pācittiyaṃ udīritanti attho. Bhikkhuñca omasantassāti jātināmagottakammasippavayaābādhaliṅgakilesāpattiakkosesu bhūtena vā abhūtena vā yena kenaci mukhasattinā bhikkhuṃ ovijjhantassa bhikkhuno pācittiyaṃ udīritanti attho. Pesuññaharaṇepi cāti bhikkhussa pesuññaharaṇe, jātiādīhi akkosavatthūhi bhikkhuṃ akkosantassa bhikkhuno sutvā bhikkhuno piyakamyatāya vā bhedādhippāyena vā yo akkuddho, tassa bhikkhussa kāyena vā vācāya vā pesuññaharaṇavacane pācittiyaṃ udīritanti attho.
३१. सङ्गीतित्तयमारुळ्हं पिटकत्तयं धम्मं भिक्खुञ्च भिक्खुनिञ्च ठपेत्वा अञ्ञेन पुग्गलेन सद्धिं एकतो पदं पदं भणन्तस्स भिक्खुनो पदगणनाय पाचित्तियं उदीरितन्ति समुदायत्थो।
31. Saṅgītittayamāruḷhaṃ piṭakattayaṃ dhammaṃ bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā aññena puggalena saddhiṃ ekato padaṃ padaṃ bhaṇantassa bhikkhuno padagaṇanāya pācittiyaṃ udīritanti samudāyattho.
३२. अनुपसम्पन्नेनेवाति भिक्खुं ठपेत्वा अन्तमसो पाराजिकवत्थुभूतेन तिरच्छानगतेनापि सह तिरत्तियं सयित्वा चतुत्थदिवसे अत्थङ्गते सूरिये पुन सहसेय्याय पाचित्ति सियाति सम्बन्धो। तत्थ सहसेय्यायाति सब्बच्छन्नपरिच्छिन्ने, येभुय्येनच्छन्नपरिच्छिन्ने वा सेनासने पुब्बापरियेन वा एकक्खणे वा एकतो निसज्जनाय। तत्थ छदनं अनाहच्च दियड्ढहत्थुब्बेधेन पाकारादिना परिच्छिन्नम्पि सब्बपरिच्छिन्नमिच्चेव वेदितब्बं।
32.Anupasampannenevāti bhikkhuṃ ṭhapetvā antamaso pārājikavatthubhūtena tiracchānagatenāpi saha tirattiyaṃ sayitvā catutthadivase atthaṅgate sūriye puna sahaseyyāya pācitti siyāti sambandho. Tattha sahaseyyāyāti sabbacchannaparicchinne, yebhuyyenacchannaparicchinne vā senāsane pubbāpariyena vā ekakkhaṇe vā ekato nisajjanāya. Tattha chadanaṃ anāhacca diyaḍḍhahatthubbedhena pākārādinā paricchinnampi sabbaparicchinnamicceva veditabbaṃ.
३३. एकरत्तम्पि इत्थिया सद्धिं सेय्यं कप्पयतो तस्स भिक्खुनोपि पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्थ इत्थियाति अन्तमसो तदहुजातायपि मनुस्सित्थिया। देसेन्तस्स विना विञ्ञुं, धम्मञ्च छप्पदुत्तरिन्ति विञ्ञुं पुरिसं विना इत्थिया छप्पदतो उत्तरिं धम्मं देसेन्तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्थ ‘‘छप्पदुत्तरि’’न्ति एत्थ एको गाथापादो एकं पदन्ति एवं सब्बत्थ पदप्पमाणं वेदितब्बं। छ पदानि छप्पदं, छप्पदतो उत्तरिं छप्पदुत्तरिं।
33. Ekarattampi itthiyā saddhiṃ seyyaṃ kappayato tassa bhikkhunopi pācitti siyāti attho. Tattha itthiyāti antamaso tadahujātāyapi manussitthiyā. Desentassa vinā viññuṃ, dhammañca chappaduttarinti viññuṃ purisaṃ vinā itthiyā chappadato uttariṃ dhammaṃ desentassa bhikkhuno pācitti siyāti attho. Tattha ‘‘chappaduttari’’nti ettha eko gāthāpādo ekaṃ padanti evaṃ sabbattha padappamāṇaṃ veditabbaṃ. Cha padāni chappadaṃ, chappadato uttariṃ chappaduttariṃ.
३४. भिक्खुसम्मुतिं ठपेत्वा भिक्खुनो दुट्ठुल्लं वज्जं अभिक्खुनो वदन्तस्स पाचित्तियं उदीरितन्ति अत्थो। तत्थ दुट्ठुल्लन्ति इध सङ्घादिसेसं अधिप्पेतं। भिक्खुसम्मुतियाति यं सङ्घो अभिण्हापत्तिकस्स भिक्खुनो आयतिं संवरत्थाय आपत्तीनञ्च कुलानञ्च परियन्तं कत्वा वा अकत्वा वा तिक्खत्तुं अपलोकेत्वा कतिकं करोति, तं ठपेत्वा। अभिक्खुनोति अनुपसम्पन्नस्स। वदन्तस्साति आरोचेन्तस्स।
34. Bhikkhusammutiṃ ṭhapetvā bhikkhuno duṭṭhullaṃ vajjaṃ abhikkhuno vadantassa pācittiyaṃ udīritanti attho. Tattha duṭṭhullanti idha saṅghādisesaṃ adhippetaṃ. Bhikkhusammutiyāti yaṃ saṅgho abhiṇhāpattikassa bhikkhuno āyatiṃ saṃvaratthāya āpattīnañca kulānañca pariyantaṃ katvā vā akatvā vā tikkhattuṃ apaloketvā katikaṃ karoti, taṃ ṭhapetvā. Abhikkhunoti anupasampannassa. Vadantassāti ārocentassa.
३५. यो अकप्पियं पथविं खणेय्य वा खणापेय्य वा, तस्स पाचित्तियं सिया। तत्थ अकप्पियन्ति उद्धनपचनादिवसेन वा तथा तथा अदड्ढा वा जातपथवी वुच्चति। सा तिविधा सुद्धमिस्सपुञ्जवसेन। तत्थ सुद्धपथवी नाम पकतिया सुद्धपंसु वा सुद्धमत्तिका वा। मिस्सपथवी नाम यत्थ पंसुतो वा मत्तिकतो वा पासाणसक्खरकथलमरुम्बवालुकासु अञ्ञतरस्स ततियभागो होति। पुञ्जपथवी नाम अतिरेकचातुमासं ओवट्ठो पंसुपुञ्जो वा मत्तिकापुञ्जो वा होति। वुत्तलक्खणेन पन मिस्सकपुञ्जोपि पिट्ठिपासाणे ठितसुखुमरजम्पि च देवे फुसयन्ते सकिं चे तिन्तं, चातुमासच्चयेन तिन्तोकासो पुञ्जपथवीसङ्खमेव गच्छति। यो भिक्खु भूतगामं विकोपेय्य, तस्स पाचित्तियं सियाति सम्बन्धो। तत्थ भूतगामन्ति भवन्ति, अभवुं चाति भूता, जायन्ति वड्ढन्ति जाता वड्ढिता चाति अत्थो, गामोति रासि, भूतानं गामो, भूता एव वा गामोति भूतगामो, पतिट्ठितहरिततिणरुक्खादीनमेतं अधिवचनं। तं भूतगामं। विकोपेय्याति छेदनभेदनादीनि करेय्य।
35. Yo akappiyaṃ pathaviṃ khaṇeyya vā khaṇāpeyya vā, tassa pācittiyaṃ siyā. Tattha akappiyanti uddhanapacanādivasena vā tathā tathā adaḍḍhā vā jātapathavī vuccati. Sā tividhā suddhamissapuñjavasena. Tattha suddhapathavī nāma pakatiyā suddhapaṃsu vā suddhamattikā vā. Missapathavī nāma yattha paṃsuto vā mattikato vā pāsāṇasakkharakathalamarumbavālukāsu aññatarassa tatiyabhāgo hoti. Puñjapathavī nāma atirekacātumāsaṃ ovaṭṭho paṃsupuñjo vā mattikāpuñjo vā hoti. Vuttalakkhaṇena pana missakapuñjopi piṭṭhipāsāṇe ṭhitasukhumarajampi ca deve phusayante sakiṃ ce tintaṃ, cātumāsaccayena tintokāso puñjapathavīsaṅkhameva gacchati. Yo bhikkhu bhūtagāmaṃ vikopeyya, tassa pācittiyaṃ siyāti sambandho. Tattha bhūtagāmanti bhavanti, abhavuṃ cāti bhūtā, jāyanti vaḍḍhanti jātā vaḍḍhitā cāti attho, gāmoti rāsi, bhūtānaṃ gāmo, bhūtā eva vā gāmoti bhūtagāmo, patiṭṭhitaharitatiṇarukkhādīnametaṃ adhivacanaṃ. Taṃ bhūtagāmaṃ. Vikopeyyāti chedanabhedanādīni kareyya.
३६. यो भिक्खु सङ्घिकं मञ्चादिं अज्झोकासे सन्थरणादिकं कत्वा आपुच्छनादिकं अकत्वा याति, तस्स पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्थ सङ्घिकन्ति सङ्घस्स सन्तकं। मञ्चादिन्ति एत्थ आदि-सद्देन पीठभिसिकोच्छादिं सङ्गण्हाति। सन्थरणादिकन्ति सन्थरणादिं कत्वा वा कारापेत्वा वा। आपुच्छनादिकन्ति आपुच्छनं वा उद्धरणं वा उद्धरापनं वाति अत्थो। यातीति गच्छति।
36. Yo bhikkhu saṅghikaṃ mañcādiṃ ajjhokāse santharaṇādikaṃ katvā āpucchanādikaṃ akatvā yāti, tassa pācitti siyāti attho. Tattha saṅghikanti saṅghassa santakaṃ. Mañcādinti ettha ādi-saddena pīṭhabhisikocchādiṃ saṅgaṇhāti. Santharaṇādikanti santharaṇādiṃ katvā vā kārāpetvā vā. Āpucchanādikanti āpucchanaṃ vā uddharaṇaṃ vā uddharāpanaṃ vāti attho. Yātīti gacchati.
३७. यो भिक्खु सङ्घिकावसथे सेय्यं सन्थरणादिकं कत्वा आपुच्छनादिकं अकत्वा याति, तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्थ सङ्घिकावसथेति सङ्घस्स सन्तके आवसथे विहारे गब्भे वा अञ्ञस्मिं वा सब्बपरिच्छिन्ने गुत्तसेनासने। सेय्यन्ति भिसि चिमिलिका पावुरणं उत्तरत्थरणं भूमत्थरणं तट्टिका चम्मक्खण्डं निसीदनं पच्चत्थरणं तिणसन्थारो पण्णसन्थारोति एवमादिकं। सन्थरणादिकन्ति तेसु येन केनचि अत्थरणादिकं कत्वा वा कारापेत्वा वा।
37. Yo bhikkhu saṅghikāvasathe seyyaṃ santharaṇādikaṃ katvā āpucchanādikaṃ akatvā yāti, tassa bhikkhuno pācitti siyāti attho. Tattha saṅghikāvasatheti saṅghassa santake āvasathe vihāre gabbhe vā aññasmiṃ vā sabbaparicchinne guttasenāsane. Seyyanti bhisi cimilikā pāvuraṇaṃ uttarattharaṇaṃ bhūmattharaṇaṃ taṭṭikā cammakkhaṇḍaṃ nisīdanaṃ paccattharaṇaṃ tiṇasanthāro paṇṇasanthāroti evamādikaṃ. Santharaṇādikanti tesu yena kenaci attharaṇādikaṃ katvā vā kārāpetvā vā.
३८-९. यो पन भिक्खु जानं सप्पाणकं तोयं परिभुञ्जये, तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति योजना। तत्थ जानं सप्पाणकन्ति ‘‘सप्पाणकमिद’’न्ति दिस्वा वा सुत्वा वा येन केनचि आकारेन जानन्तो। तोयन्ति उदकं। परिभुञ्जयेति परिभुञ्जेय्य। यो भिक्खु पारिवत्तकं ठपेत्वा अञ्ञातिकाय भिक्खुनिया चीवरं देति, तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सिया। चीवरप्पटिग्गहणसिक्खापदे भिक्खु पटिग्गाहको इध भिक्खुनी, अयं विसेसो। अञ्ञातिकाय भिक्खुनिया चीवरं सिब्बतोपि तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति अत्थो। चीवरन्ति निवासनपारुपनूपगं। सिब्बतोति सयं सिब्बन्तस्स सूचिं पवेसेत्वा नीहरणे पयोगगणनाय पाचित्ति। सिब्बापेन्तस्स पन ‘‘सिब्बा’’ति वुत्तो सचेपि सब्बं सूचिकम्मं निट्ठापेसि, एकमेव पाचित्ति, आणत्तस्स पयोगगणनाय पाचित्ति होति। पवारेत्वान अतिरित्तं अकारेत्वा भुञ्जतो पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्रायं विनिच्छयो – ओदनो सत्तु कुम्मासो मच्छो मंसन्ति पञ्चन्नं भोजनानं अञ्ञतरं सासपमत्तम्पि अज्झोहरित्वा भोजनं पटिक्खेपं कत्वा अञ्ञेन इरियापथेन ‘‘अलमेतं सब्ब’’न्ति अतिरित्तं अकारेत्वा परिभुञ्जतो पाचित्ति होतीति।
38-9. Yo pana bhikkhu jānaṃ sappāṇakaṃ toyaṃ paribhuñjaye, tassa bhikkhuno pācitti siyāti yojanā. Tattha jānaṃsappāṇakanti ‘‘sappāṇakamida’’nti disvā vā sutvā vā yena kenaci ākārena jānanto. Toyanti udakaṃ. Paribhuñjayeti paribhuñjeyya. Yo bhikkhu pārivattakaṃ ṭhapetvā aññātikāya bhikkhuniyā cīvaraṃ deti, tassa bhikkhuno pācitti siyā. Cīvarappaṭiggahaṇasikkhāpade bhikkhu paṭiggāhako idha bhikkhunī, ayaṃ viseso. Aññātikāya bhikkhuniyā cīvaraṃ sibbatopi tassa bhikkhuno pācitti siyāti attho. Cīvaranti nivāsanapārupanūpagaṃ. Sibbatoti sayaṃ sibbantassa sūciṃ pavesetvā nīharaṇe payogagaṇanāya pācitti. Sibbāpentassa pana ‘‘sibbā’’ti vutto sacepi sabbaṃ sūcikammaṃ niṭṭhāpesi, ekameva pācitti, āṇattassa payogagaṇanāya pācitti hoti. Pavāretvāna atirittaṃ akāretvā bhuñjato pācitti siyāti attho. Tatrāyaṃ vinicchayo – odano sattu kummāso maccho maṃsanti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ sāsapamattampi ajjhoharitvā bhojanaṃ paṭikkhepaṃ katvā aññena iriyāpathena ‘‘alametaṃ sabba’’nti atirittaṃ akāretvā paribhuñjato pācitti hotīti.
४०. यो भिक्खु आसादनापेक्खो भुत्ताविं पवारितं भिक्खुं ‘‘हन्द, भिक्खु, खाद वा भुञ्ज वा’’ति अनतिरित्तेन पवारेति, भोजने भुत्ते तस्स पाचित्तियं उदीरितन्ति अत्थो। तत्थ आसादनापेक्खोति आसादनं चोदनं मङ्कुकरणभावं अपेक्खमानो।
40. Yo bhikkhu āsādanāpekkho bhuttāviṃ pavāritaṃ bhikkhuṃ ‘‘handa, bhikkhu, khāda vā bhuñja vā’’ti anatirittena pavāreti, bhojane bhutte tassa pācittiyaṃ udīritanti attho. Tattha āsādanāpekkhoti āsādanaṃ codanaṃ maṅkukaraṇabhāvaṃ apekkhamāno.
४१-२. यो भिक्खु सन्निधिभोजनं भुञ्जेय्य, तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्थ सन्निधिभोजनन्ति पटिग्गहेत्वा एकरत्तं वीतिनामितभोजनं। विकाले यावकालिकं भुञ्जतो वापि पाचित्ति सियाति योजना। तत्थ विकालेति विगतकाले, मज्झन्हिकातिक्कमतो पट्ठाय याव अरुणुग्गमनाति अत्थो। यावकालिकन्ति वनमूलफलादिकं आमिसभोजनं। अगिलानो भिक्खु पणीतकं सप्पिभत्तादिकम्पि विञ्ञापेत्वान भुञ्जेय्य, तस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति योजना। तत्थ अगिलानोति कल्लको। पणीतकन्ति सप्पितेलमधुफाणितमच्छमंसखीरदधिसङ्खातेहि संसट्ठं सत्तधञ्ञनिब्बत्तं पणीतभोजनं । यो भिक्खु दन्तकट्ठोदकं वज्जेत्वा अप्पटिग्गहितकं भुञ्जेय्य, पाचित्ति सियाति अत्थो। तत्थ अप्पटिग्गहितन्ति कायेन वा कायप्पटिबद्धेन वा गण्हन्तस्स हत्थपासे ठत्वा कायकायप्पटिबद्धनिस्सग्गियानं अञ्ञतरेन न दिन्नं अप्पटिग्गहितं नाम।
41-2. Yo bhikkhu sannidhibhojanaṃ bhuñjeyya, tassa bhikkhuno pācitti siyāti attho. Tattha sannidhibhojananti paṭiggahetvā ekarattaṃ vītināmitabhojanaṃ. Vikāle yāvakālikaṃ bhuñjato vāpi pācitti siyāti yojanā. Tattha vikāleti vigatakāle, majjhanhikātikkamato paṭṭhāya yāva aruṇuggamanāti attho. Yāvakālikanti vanamūlaphalādikaṃ āmisabhojanaṃ. Agilāno bhikkhu paṇītakaṃ sappibhattādikampi viññāpetvāna bhuñjeyya, tassa bhikkhuno pācitti siyāti yojanā. Tattha agilānoti kallako. Paṇītakanti sappitelamadhuphāṇitamacchamaṃsakhīradadhisaṅkhātehi saṃsaṭṭhaṃ sattadhaññanibbattaṃ paṇītabhojanaṃ . Yo bhikkhu dantakaṭṭhodakaṃ vajjetvā appaṭiggahitakaṃ bhuñjeyya, pācitti siyāti attho. Tattha appaṭiggahitanti kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā gaṇhantassa hatthapāse ṭhatvā kāyakāyappaṭibaddhanissaggiyānaṃ aññatarena na dinnaṃ appaṭiggahitaṃ nāma.
४३. यो भिक्खु तित्थियस्स सहत्थतो किञ्चि भुञ्जितब्बं ददेय्य, तस्स पाचित्ति सियाति सम्बन्धो। तत्थ तित्थियस्साति अञ्ञतित्थियस्स। किञ्चि भुञ्जितब्बन्ति यं किञ्चि भोजनीयं। सहत्थतोति सहत्था। यो भिक्खु मातुगामेन एकतो रहो निसज्जं कप्पेय्य, तस्स पाचित्ति सियाति सम्बन्धो। तत्थ रहोति पटिच्छन्ने। कप्पेति कप्पेय्य। एकतोति सद्धिं।
43. Yo bhikkhu titthiyassa sahatthato kiñci bhuñjitabbaṃ dadeyya, tassa pācitti siyāti sambandho. Tattha titthiyassāti aññatitthiyassa. Kiñci bhuñjitabbanti yaṃ kiñci bhojanīyaṃ. Sahatthatoti sahatthā. Yo bhikkhu mātugāmena ekato raho nisajjaṃ kappeyya, tassa pācitti siyāti sambandho. Tattha rahoti paṭicchanne. Kappeti kappeyya. Ekatoti saddhiṃ.
४४. सुरामेरयपानेपीति एत्थ पिट्ठादीहि कतं मज्जं सुरा। पुप्फादीहि कतो आसवो मेरयं। यो भिक्खु तदुभयम्पि बीजतो पट्ठाय कुसग्गेनापि पिवति, तस्स तप्पानपच्चया पाचित्तियं उदीरितन्ति अत्थो। अङ्गुलिपतोदके चापीति अङ्गुलीहि उपकच्छकादीनं घट्टनपच्चया पाचित्ति सियाति अत्थो। हसधम्मेपि चोदकेति उपरिगोप्फके उदके हसधम्मे कीळानिमित्तं तस्स पाचित्ति सियाति अत्थो।
44.Surāmerayapānepīti ettha piṭṭhādīhi kataṃ majjaṃ surā. Pupphādīhi kato āsavo merayaṃ. Yo bhikkhu tadubhayampi bījato paṭṭhāya kusaggenāpi pivati, tassa tappānapaccayā pācittiyaṃ udīritanti attho. Aṅgulipatodake cāpīti aṅgulīhi upakacchakādīnaṃ ghaṭṭanapaccayā pācitti siyāti attho. Hasadhammepi codaketi uparigopphake udake hasadhamme kīḷānimittaṃ tassa pācitti siyāti attho.
४५. अनादरेपि पाचित्तीति पुग्गलस्स वा धम्मस्स वा अनादरकरणेपि पाचित्ति सियाति अत्थो। यो भिक्खु उपसम्पन्नेन पञ्ञत्तेन वुच्चमानो तस्स वा वचनं अकत्तुकामताय, तं वा धम्मं असिक्खितुकामताय अनादरियं करोति, तस्स तस्मिं अनादरिये पाचित्ति सियाति अत्थो। भयानकं कथं कत्वा वा भयानकं रूपं दस्सेत्वा वा भिक्खुं भीसयतोपि पाचित्ति सियाति अत्थो।
45.Anādarepi pācittīti puggalassa vā dhammassa vā anādarakaraṇepi pācitti siyāti attho. Yo bhikkhu upasampannena paññattena vuccamāno tassa vā vacanaṃ akattukāmatāya, taṃ vā dhammaṃ asikkhitukāmatāya anādariyaṃ karoti, tassa tasmiṃ anādariye pācitti siyāti attho. Bhayānakaṃ kathaṃ katvā vā bhayānakaṃ rūpaṃ dassetvā vā bhikkhuṃ bhīsayatopi pācitti siyāti attho.
४६. यो भिक्खु अगिलानो किञ्चि पच्चयं ठपेत्वा जोतिं जलेय्य वा जलापेय्य वा, तस्स पाचित्तियं सियाति सम्बन्धो। तत्थ किञ्चि पच्चयन्ति पदीपुज्जलनं वा पत्तपचनादीसु जोतिकरणं वाति एवरूपं पच्चयं ठपेत्वा। जोतिन्ति अग्गिं।
46. Yo bhikkhu agilāno kiñci paccayaṃ ṭhapetvā jotiṃ jaleyya vā jalāpeyya vā, tassa pācittiyaṃ siyāti sambandho. Tattha kiñci paccayanti padīpujjalanaṃ vā pattapacanādīsu jotikaraṇaṃ vāti evarūpaṃ paccayaṃ ṭhapetvā. Jotinti aggiṃ.
४७-८. कप्पबिन्दुं अनादाय नवचीवरभोगिनो नवं चीवरं भुञ्जन्तस्स पाचित्ति सियाति अत्थो। कप्पबिन्दुन्ति मोरक्खिमण्डलमङ्गुलपिट्ठीनं अञ्ञतरप्पमाणं कप्पबिन्दुं। अनादायाति अनादियित्वा। भिक्खुनो चीवरादिकं परिक्खारं अपनेत्वा निधेन्तस्स वा निधापेन्तस्स वा हसापेक्खस्स भिक्खुनो पाचित्ति सियाति अत्थो। चीवरादिकन्ति आदि-सद्देन पत्तनिसीदनसूचिघरकायबन्धनादिं सङ्गण्हाति। निधेन्तस्साति निदहन्तस्स। हसापेक्खस्साति हसाधिप्पायस्स। जानं पाणं हने भिक्खु, तिरच्छानगतम्पि चाति यो भिक्खु ‘‘पाणो’’ति जानन्तो तिरच्छानगतं पाणं खुद्दकम्पि महन्तम्पि हनेय्य, तस्स पाचित्तियं सियाति अत्थो।
47-8. Kappabinduṃ anādāya navacīvarabhogino navaṃ cīvaraṃ bhuñjantassa pācitti siyāti attho. Kappabindunti morakkhimaṇḍalamaṅgulapiṭṭhīnaṃ aññatarappamāṇaṃ kappabinduṃ. Anādāyāti anādiyitvā. Bhikkhuno cīvarādikaṃ parikkhāraṃ apanetvā nidhentassa vā nidhāpentassa vā hasāpekkhassa bhikkhuno pācitti siyāti attho. Cīvarādikanti ādi-saddena pattanisīdanasūcigharakāyabandhanādiṃ saṅgaṇhāti. Nidhentassāti nidahantassa. Hasāpekkhassāti hasādhippāyassa. Jānaṃ pāṇaṃ hane bhikkhu, tiracchānagatampi cāti yo bhikkhu ‘‘pāṇo’’ti jānanto tiracchānagataṃ pāṇaṃ khuddakampi mahantampi haneyya, tassa pācittiyaṃ siyāti attho.
४९. छादेतुकामो छादेति, दुट्ठुल्लं भिक्खुनोपि चाति यो भिक्खु भिक्खुनो दुट्ठुल्लसङ्खातं सङ्घादिसेसं छादेतुकामो हुत्वा छादेति, तस्स पाचित्तियं सियाति अत्थो। इत्थिया सह संविधाय गामन्तरगतस्स भिक्खुनो पाचित्तियं सियाति योजना।
49.Chādetukāmo chādeti, duṭṭhullaṃ bhikkhunopi cāti yo bhikkhu bhikkhuno duṭṭhullasaṅkhātaṃ saṅghādisesaṃ chādetukāmo hutvā chādeti, tassa pācittiyaṃ siyāti attho. Itthiyā saha saṃvidhāya gāmantaragatassa bhikkhuno pācittiyaṃ siyāti yojanā.
५०. भिक्खुं वा पहरेय्याथाति यो भिक्खु भिक्खुं पहरेय्य, तस्स पाचित्तियं सियाति योजना। तलसत्तिकमुग्गिरेति यो भिक्खु पहरणाकारं दस्सेन्तो कायं वा कायप्पटिबद्धं वा उग्गिरेय्य, तस्स पाचित्तियं सियाति अत्थो। चोदेय्य वा चोदापेय्य, भिक्खुं अमूलकेन चाति यो भिक्खु भिक्खुं अमूलकेन सङ्घादिसेसेन चोदेय्य वा चोदापेय्य वा, तस्स पाचित्तियं सियाति अत्थो। तत्थ अमूलकेनाति दिट्ठादिमूलविरहितेन।
50.Bhikkhuṃvā pahareyyāthāti yo bhikkhu bhikkhuṃ pahareyya, tassa pācittiyaṃ siyāti yojanā. Talasattikamuggireti yo bhikkhu paharaṇākāraṃ dassento kāyaṃ vā kāyappaṭibaddhaṃ vā uggireyya, tassa pācittiyaṃ siyāti attho. Codeyya vā codāpeyya, bhikkhuṃ amūlakena cāti yo bhikkhu bhikkhuṃ amūlakena saṅghādisesena codeyya vā codāpeyya vā, tassa pācittiyaṃ siyāti attho. Tattha amūlakenāti diṭṭhādimūlavirahitena.
५१. कुक्कुच्चुप्पादने चापीति ‘‘ऊनवीसतिवस्सो त्वं मञ्ञे’’तिआदीनि भणन्तो कुक्कुच्चं उप्पादेय्य, तस्स कुक्कुच्चुप्पादनपच्चया पाचित्तियं होति। यो भिक्खु भण्डनत्थाय भण्डनजातानं वचनं सोतुं उपस्सुतिं याति, तस्स पाचित्तियं सियाति सम्बन्धो। तत्थ भण्डनत्थायाति कलहत्थाय। भण्डनजातानन्ति कलहजातानं। उपस्सुतिन्ति सुतिसमीपं।
51.Kukkuccuppādane cāpīti ‘‘ūnavīsativasso tvaṃ maññe’’tiādīni bhaṇanto kukkuccaṃ uppādeyya, tassa kukkuccuppādanapaccayā pācittiyaṃ hoti. Yo bhikkhu bhaṇḍanatthāya bhaṇḍanajātānaṃ vacanaṃ sotuṃ upassutiṃ yāti, tassa pācittiyaṃ siyāti sambandho. Tattha bhaṇḍanatthāyāti kalahatthāya. Bhaṇḍanajātānanti kalahajātānaṃ. Upassutinti sutisamīpaṃ.
५२. यो भिक्खु सङ्घस्स परिणामितं यं लाभं, तं परपुग्गलस्स नामेति, तस्स पाचित्तियं सियाति सम्बन्धो। तत्थ नामेतीति परिणामेति। पुच्छं अकत्वाति ‘‘विकाले गामप्पवेसनं आपुच्छामी’’ति वा ‘‘गामं पविसिस्सामी’’ति वा अनापुच्छित्वा। सन्तभिक्खुन्ति अन्तोउपचारसीमाय दस्सनूपचारे भिक्खुं दिस्वा यं सक्का होति पकतिवचनेन आपुच्छितुं, तादिसं विज्जमानं भिक्खुं। गामस्साति गामं, कम्मत्थे सामिवचनं। गतेति सम्पदानत्थे भुम्मवचनं, गतस्साति अत्थो। सन्तं भिक्खुं अनापुच्छित्वा विकाले गामं गतस्स भिक्खुनो पाचित्तियं सियाति अत्थो। सेसं उत्तानमेवाति।
52. Yo bhikkhu saṅghassa pariṇāmitaṃ yaṃ lābhaṃ, taṃ parapuggalassa nāmeti, tassa pācittiyaṃ siyāti sambandho. Tattha nāmetīti pariṇāmeti. Pucchaṃ akatvāti ‘‘vikāle gāmappavesanaṃ āpucchāmī’’ti vā ‘‘gāmaṃ pavisissāmī’’ti vā anāpucchitvā. Santabhikkhunti antoupacārasīmāya dassanūpacāre bhikkhuṃ disvā yaṃ sakkā hoti pakativacanena āpucchituṃ, tādisaṃ vijjamānaṃ bhikkhuṃ. Gāmassāti gāmaṃ, kammatthe sāmivacanaṃ. Gateti sampadānatthe bhummavacanaṃ, gatassāti attho. Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchitvā vikāle gāmaṃ gatassa bhikkhuno pācittiyaṃ siyāti attho. Sesaṃ uttānamevāti.
पाचित्तियनिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Pācittiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
