| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
පදභාජනීයවණ්‌ණනා
Padabhājanīyavaṇṇanā
යො විය දිස්‌සතීති යාදිසො, යං-සද්‌දත්‌ථෙ යථා-සද්‌දො වත්‌තතීති ආහ ‘‘යෙන වා තෙන වා යුත්‌තො’’ති. යෙන තෙනාති හි පදද්‌වයෙන අනියමතො යං-සද්‌දත්‌ථොව දස්‌සිතො. වාසධුරයුත්‌තොති විපස්‌සනාධුරයුත්‌තො. යා ජාති අස්‌සාති යංජාති, පුග්‌ගලො, සොව යංජච්‌චො සකත්‌ථෙ යපච්‌චයං කත්‌වා. ගොත්‌තවසෙන යෙන වා තෙන වා ගොත්‌තෙන යථාගොත්‌තො වා තථාගොත්‌තො වා හොතූති සම්‌බන්‌ධො. සීලෙසූති පකතීසු. අථ ඛොති ඉදං කින්‌තූති ඉමස්‌මිං අත්‌ථෙ. කිං වුත්‌තං හොතීති අත්‌ථො. ඉමස්‌මිං අත්‌ථෙති ඉමස්‌මිං පාරාජිකවිසයෙ. එසොති යථාවුත්‌තෙහි පකාරෙහි යුත්‌තො. අරියායාති ‘‘උද්‌දිස්‌ස අරියා තිට්‌ඨන්‌ති, එසා අරියානං යාචනා’’ති එවං වුත්‌තාය, න, ‘‘දෙහි මෙ’’ති කපණාය. ලිඞ්‌ගසම්‌පටිච්‌ඡනෙනාති ‘‘භික්‌ඛං චරිස්‌සාමී’’ති චිත්‌තාභාවෙපි භික්‌ඛාහාරනිස්‌සිතපබ්‌බජ්‌ජාලිඞ්‌ගස්‌ස සම්‌පටිච්‌ඡනෙන. කාජභත්‌තන්‌ති කාජෙහි ආනීතභත්‌තං. අධම්‌මිකායාති අධිසීලසික්‌ඛාදිභික්‌ඛුගුණාභාවතො වුත්‌තං, තෙනාහ ‘‘අභූතායා’’ති. ‘‘මයං භික්‌ඛූ’’ති වදන්‌තා පටිඤ්‌ඤාමත්‌තෙනෙව භික්‌ඛූ, න අත්‌ථතොති අත්‌ථො. ඉදඤ්‌ච ‘‘මයං භික්‌ඛූ’’ති පටිජානනස්‌සාපි සම්‌භවතො වුත්‌තං. ‘‘මයං භික්‌ඛූ’’ති අප්‌පටිජානන්‌තාපි හි භික්‌ඛුවොහාරනිමිත්‌තස්‌ස ලිඞ්‌ගස්‌ස ගහණෙන චෙව භික්‌ඛූනං දින්‌නපච්‌චයභාගග්‌ගහණාදිනා ච භික්‌ඛුපටිඤ්‌ඤා එව නාම හොන්‌ති. තථා හි වුත්‌තං පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තිඅට්‌ඨකථායං –
Yo viya dissatīti yādiso, yaṃ-saddatthe yathā-saddo vattatīti āha ‘‘yena vā tena vā yutto’’ti. Yena tenāti hi padadvayena aniyamato yaṃ-saddatthova dassito. Vāsadhurayuttoti vipassanādhurayutto. Yā jāti assāti yaṃjāti, puggalo, sova yaṃjacco sakatthe yapaccayaṃ katvā. Gottavasena yena vā tena vā gottena yathāgotto vā tathāgotto vā hotūti sambandho. Sīlesūti pakatīsu. Atha khoti idaṃ kintūti imasmiṃ atthe. Kiṃ vuttaṃ hotīti attho. Imasmiṃ attheti imasmiṃ pārājikavisaye. Esoti yathāvuttehi pakārehi yutto. Ariyāyāti ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyānaṃ yācanā’’ti evaṃ vuttāya, na, ‘‘dehi me’’ti kapaṇāya. Liṅgasampaṭicchanenāti ‘‘bhikkhaṃ carissāmī’’ti cittābhāvepi bhikkhāhāranissitapabbajjāliṅgassa sampaṭicchanena. Kājabhattanti kājehi ānītabhattaṃ. Adhammikāyāti adhisīlasikkhādibhikkhuguṇābhāvato vuttaṃ, tenāha ‘‘abhūtāyā’’ti. ‘‘Mayaṃ bhikkhū’’ti vadantā paṭiññāmatteneva bhikkhū, na atthatoti attho. Idañca ‘‘mayaṃ bhikkhū’’ti paṭijānanassāpi sambhavato vuttaṃ. ‘‘Mayaṃ bhikkhū’’ti appaṭijānantāpi hi bhikkhuvohāranimittassa liṅgassa gahaṇena ceva bhikkhūnaṃ dinnapaccayabhāgaggahaṇādinā ca bhikkhupaṭiññā eva nāma honti. Tathā hi vuttaṃ puggalapaññattiaṭṭhakathāyaṃ –
‘‘‘අබ්‍රහ්‌මචාරී බ්‍රහ්‌මචාරිපටිඤ්‌ඤො’ති අඤ්‌ඤෙ බ්‍රහ්‌මචාරිනො සුනිවත්‌ථෙ සුපාරුතෙ සුම්‌භකපත්‌තධරෙ ගාමනිගමජනපදරාජධානීසු පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා ජීවිකං කප්‌පෙන්‌තෙ දිස්‌වා සයම්‌පි තාදිසෙන ආකාරෙන තථා පටිපජ්‌ජනතො ‘අහං බ්‍රහ්‌මචාරී’ති පටිඤ්‌ඤං දෙන්‌තො විය හොති. ‘අහං භික්‌ඛූ’ති වත්‌වා උපොසථග්‌ගාදීනි පවිසන්‌තො පන බ්‍රහ්‌මචාරිපටිඤ්‌ඤො හොතියෙව, තථා සඞ්‌ඝිකං ලාභං ගණ්‌හන්‌තො’’ති (පු. ප. අට්‌ඨ. 91).
‘‘‘Abrahmacārī brahmacāripaṭiñño’ti aññe brahmacārino sunivatthe supārute sumbhakapattadhare gāmanigamajanapadarājadhānīsu piṇḍāya caritvā jīvikaṃ kappente disvā sayampi tādisena ākārena tathā paṭipajjanato ‘ahaṃ brahmacārī’ti paṭiññaṃ dento viya hoti. ‘Ahaṃ bhikkhū’ti vatvā uposathaggādīni pavisanto pana brahmacāripaṭiñño hotiyeva, tathā saṅghikaṃ lābhaṃ gaṇhanto’’ti (pu. pa. aṭṭha. 91).
තස්‌මා එවරූපෙහි පටිඤ්‌ඤාය භික්‌ඛූහි ගොත්‍රභුපරියොසානෙහි සද්‌ධිං සම්‌භොගපරිභොගො න වට්‌ටති, අලජ්‌ජීපරිභොගොව හොති. සඤ්‌චිච්‌ච ආපත්‌තිආපජ්‌ජනාදිඅලජ්‌ජීලක්‌ඛණං පන උක්‌කට්‌ඨානං භික්‌ඛූනං වසෙන වුත්‌තං සාමණෙරාදීනම්‌පි අලජ්‌ජීවොහාරදස්‌සනතො. ‘‘අලජ්‌ජීසාමණෙරෙහි හත්‌ථකම්‌මම්‌පි න කාරෙතබ්‌බ’’න්‌ති හි වුත්‌තං. යථාවිහිතපටිපත්‌තියං අතිට්‌ඨනඤ්‌හි සබ්‌බසාධාරණං අලජ්‌ජීලක්‌ඛණං. දුස්‌සීලා ලිඞ්‌ගග්‌ගහණතො පට්‌ඨාය යථාවිහිතපටිපත්‌තියා අභාවතො එකන්‌තා ලජ්‌ජිනොව මහාසඞ්‌ඝිකාදිනිකායන්‌තරිකා විය, ලිඞ්‌ගත්‌ථෙනකාදයො විය, ච. යාව 11 ච තෙසං භික්‌ඛුපටිඤ්‌ඤා අනුවත්‌තති, තාව භික්‌ඛු එව, තෙහි ච පරිභොගො අලජ්‌ජිපඅභොගොව, තෙසඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝසඤ්‌ඤාය දින්‌නං සඞ්‌ඝෙ දින්‌නං නාම හොති. වුත්‌තඤ්‌හි භගවතා –
Tasmā evarūpehi paṭiññāya bhikkhūhi gotrabhupariyosānehi saddhiṃ sambhogaparibhogo na vaṭṭati, alajjīparibhogova hoti. Sañcicca āpattiāpajjanādialajjīlakkhaṇaṃ pana ukkaṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ vasena vuttaṃ sāmaṇerādīnampi alajjīvohāradassanato. ‘‘Alajjīsāmaṇerehi hatthakammampi na kāretabba’’nti hi vuttaṃ. Yathāvihitapaṭipattiyaṃ atiṭṭhanañhi sabbasādhāraṇaṃ alajjīlakkhaṇaṃ. Dussīlā liṅgaggahaṇato paṭṭhāya yathāvihitapaṭipattiyā abhāvato ekantā lajjinova mahāsaṅghikādinikāyantarikā viya, liṅgatthenakādayo viya, ca. Yāva 11 ca tesaṃ bhikkhupaṭiññā anuvattati, tāva bhikkhu eva, tehi ca paribhogo alajjipaabhogova, tesañca bhikkhusaṅghasaññāya dinnaṃ saṅghe dinnaṃ nāma hoti. Vuttañhi bhagavatā –
‘‘භවිස්‌සන්‌ති ඛො පනානන්‌ද, අනාගතමද්‌ධානං ගොත්‍රභුනො කාසාවකණ්‌ඨා දුස්‌සීලා පාපධම්‌මා, තෙසු දුස්‌සීලෙසු සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස දානං දස්‌සන්‌ති, තදාපාහං, ආනන්‌ද, සඞ්‌ඝගතං දක්‌ඛිණං අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං අප්‌පමෙය්‍යං වදාමී’’ති (ම. නි. 3.380).
‘‘Bhavissanti kho panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā, tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti, tadāpāhaṃ, ānanda, saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkhyeyyaṃ appameyyaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 3.380).
භගවතො සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස දින්‌නත්‌තා දක්‌ඛිණා අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යා අප්‌පමෙය්‍යා ජාතා. දුස්‌සීලානං දින්‌නත්‌තා නාති චෙ? න, තෙසු සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌සාති ගොත්‍රභූනං පටිග්‌ගාහකත්‌තෙන පරාමට්‌ඨත්‌තා, ඉතරථා ‘‘යෙසු කෙසුචි ගහට්‌ඨෙසු වා පබ්‌බජිතෙසු වා සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌සා’’ති වත්‌තබ්‌බතාපසඞ්‌ගතො, තථා ච ‘‘තදාපාහං, ආනන්‌දා’’ති හෙට්‌ඨිමකොටිදස්‌සනස්‌ස පයොජනං න සියා. තස්‌මා ගොත්‍රභූනම්‌පි අභාවෙ සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස දානං නත්‌ථි, හෙට්‌ඨිමකොටියා තෙසුපි දින්‌නා සඞ්‌ඝගතා දක්‌ඛිණා අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යා, න තතො පරං සිජ්‌ඣතීති තෙපි පටිඤ්‌ඤාය භික්‌ඛු එවාති ගහෙතබ්‌බං.
Bhagavato saṅghaṃ uddissa dinnattā dakkhiṇā asaṅkhyeyyā appameyyā jātā. Dussīlānaṃ dinnattā nāti ce? Na, tesu saṅghaṃ uddissāti gotrabhūnaṃ paṭiggāhakattena parāmaṭṭhattā, itarathā ‘‘yesu kesuci gahaṭṭhesu vā pabbajitesu vā saṅghaṃ uddissā’’ti vattabbatāpasaṅgato, tathā ca ‘‘tadāpāhaṃ, ānandā’’ti heṭṭhimakoṭidassanassa payojanaṃ na siyā. Tasmā gotrabhūnampi abhāve saṅghaṃ uddissa dānaṃ natthi, heṭṭhimakoṭiyā tesupi dinnā saṅghagatā dakkhiṇā asaṅkhyeyyā, na tato paraṃ sijjhatīti tepi paṭiññāya bhikkhu evāti gahetabbaṃ.
බ්‍රහ්‌මඝොසන්‌ති උත්‌තමඝොසං, බ්‍රහ්‌මුනො ඝොසසදිසං වා ඝොසං. එහි භික්‌ඛූති ‘‘භික්‌ඛූ’’තිසම්‌බොධනං. සංසාරෙ භයඉක්‌ඛක තස්‌ස භයස්‌ස සබ්‌බසො විනාසනත්‌ථං තිසරණං, සාසනං වා එහි මනසා ‘‘තාණං ලෙණ’’න්‌ති පවිස උපගච්‌ඡ. උපගන්‌ත්‌වාපි චර බ්‍රහ්‌මචරියන්‌ති සාසනබ්‍රහ්‌මචරියං මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියඤ්‌ච චරස්‌සු. භණ්‌ඩූති මුණ්‌ඩිතකෙසො. වාසීති දන්‌තකට්‌ඨාදිච්‌ඡෙදනවාසි. බන්‌ධනන්‌ති කායබන්‌ධනං. යුත්‌තො යොගො සමාධිපඤ්‌ඤාවසෙන සො යුත්‌තයොගො, තස්‌ස අට්‌ඨෙතෙ පරික්‌ඛාරාති සෙසො. සරීරෙ පටිමුක්‌කෙහියෙව උපලක්‌ඛිතොති සෙසො. ‘‘තීණි සතානී’’ති වත්‌තබ්‌බෙ ගාථාබන්‌ධසුඛත්‌ථං ‘‘තීණි සත’’න්‌ති වුත්‌තං.
Brahmaghosanti uttamaghosaṃ, brahmuno ghosasadisaṃ vā ghosaṃ. Ehi bhikkhūti ‘‘bhikkhū’’tisambodhanaṃ. Saṃsāre bhayaikkhaka tassa bhayassa sabbaso vināsanatthaṃ tisaraṇaṃ, sāsanaṃ vā ehi manasā ‘‘tāṇaṃ leṇa’’nti pavisa upagaccha. Upagantvāpi cara brahmacariyanti sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca carassu. Bhaṇḍūti muṇḍitakeso. Vāsīti dantakaṭṭhādicchedanavāsi. Bandhananti kāyabandhanaṃ. Yutto yogo samādhipaññāvasena so yuttayogo, tassa aṭṭhete parikkhārāti seso. Sarīre paṭimukkehiyeva upalakkhitoti seso. ‘‘Tīṇi satānī’’ti vattabbe gāthābandhasukhatthaṃ ‘‘tīṇi sata’’nti vuttaṃ.
තස්‌මාති භගවා හෙට්‌ඨා වුත්‌තං පරාමසති. හෙට්‌ඨා හි ‘‘අහං ඛො පන, කස්‌සප, ජානඤ්‌ඤෙව වදාමි ‘ජානාමී’ති, පස්‌සඤ්‌ඤෙව වදාමි ‘පස්‌සාමී’’’ති (සං. නි. 2.154) වුත්‌තං, තං පරාමසති, යස්‌මා අහං ජානං වදාමි, තස්‌මාති අත්‌ථො. ඉහාති ඉමස්‌මිං සාසනෙ. තිබ්‌බන්‌ති මහන්‌තං. පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවිස්‌සතීති ථෙරාදිඋපසඞ්‌කමනතො පුරෙතරමෙව තෙසු යංනූන මෙ හිරොත්‌තප්‌පං උපට්‌ඨිතං භවිස්‌සතීති අත්‌ථො. කුසලූපසංහිතන්‌ති අනවජ්‌ජධම්‌මනිස්‌සිතං. අට්‌ඨිං කත්‌වාති අත්‌තානං තෙන ධම්‌මෙන අට්‌ඨිකං කත්‌වා, තං වා ධම්‌මං ‘‘එස මෙ අත්‌ථො’’ති අත්‌ථං කත්‌වා. ඔහිතසොතොති ධම්‌මෙ නිහිතසොතො. එවඤ්‌හි තෙ, කස්‌සප, සික්‌ඛිතබ්‌බන්‌ති ඤාණසොතඤ්‌ච පසාදසොතඤ්‌ච ඔදහිත්‌වා ‘‘ධම්‌මං සක්‌කච්‌චමෙව සුණිස්‌සාමී’’ති එවමෙව තයා සික්‌ඛිතබ්‌බං. සාතසහගතා ච මෙ කායගතාසතීති අසුභෙසු චෙව ආනාපානෙ ච පඨමජ්‌ඣානවසෙන සුඛසම්‌පයුත්‌තකායගතාසති. යං පනෙතස්‌ස ඔවාදස්‌ස සක්‌කච්‌චපටිග්‌ගහණං, අයමෙව ථෙරස්‌ස පබ්‌බජ්‌ජා ච උපසම්‌පදා ච අහොසි (සං. නි. අට්‌ඨ. 2.2.154).
Tasmāti bhagavā heṭṭhā vuttaṃ parāmasati. Heṭṭhā hi ‘‘ahaṃ kho pana, kassapa, jānaññeva vadāmi ‘jānāmī’ti, passaññeva vadāmi ‘passāmī’’’ti (saṃ. ni. 2.154) vuttaṃ, taṃ parāmasati, yasmā ahaṃ jānaṃ vadāmi, tasmāti attho. Ihāti imasmiṃ sāsane. Tibbanti mahantaṃ. Paccupaṭṭhitaṃ bhavissatīti therādiupasaṅkamanato puretarameva tesu yaṃnūna me hirottappaṃ upaṭṭhitaṃ bhavissatīti attho. Kusalūpasaṃhitanti anavajjadhammanissitaṃ. Aṭṭhiṃ katvāti attānaṃ tena dhammena aṭṭhikaṃ katvā, taṃ vā dhammaṃ ‘‘esa me attho’’ti atthaṃ katvā. Ohitasototi dhamme nihitasoto. Evañhi te, kassapa, sikkhitabbanti ñāṇasotañca pasādasotañca odahitvā ‘‘dhammaṃ sakkaccameva suṇissāmī’’ti evameva tayā sikkhitabbaṃ. Sātasahagatā ca me kāyagatāsatīti asubhesu ceva ānāpāne ca paṭhamajjhānavasena sukhasampayuttakāyagatāsati. Yaṃ panetassa ovādassa sakkaccapaṭiggahaṇaṃ, ayameva therassa pabbajjā ca upasampadā ca ahosi (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.154).
උද්‌ධුමාතකපටිභාගාරම්‌මණං ඣානං උද්‌ධුමාතකසඤ්‌ඤා. කසිණාරම්‌මණං රූපාවචරජ්‌ඣානං රූපසඤ්‌ඤා. ඉමෙති සඤ්‌ඤාසීසෙන නිද්‌දිට්‌ඨා ඉමෙ ද්‌වෙ ඣානධම්‌මා. සොපාකො ච භගවතා පුට්‌ඨො ‘‘රූපාවචරභාවෙන එකත්‌ථා, බ්‍යඤ්‌ජනමෙව නාන’’න්‌ති ආහ. ආරද්‌ධචිත්‌තොති ආරාධිතචිත්‌තො. ගරුධම්‌මපටිග්‌ගහණාදිඋපසම්‌පදා උපරි සයමෙව ආවි භවිස්‌සති.
Uddhumātakapaṭibhāgārammaṇaṃ jhānaṃ uddhumātakasaññā. Kasiṇārammaṇaṃ rūpāvacarajjhānaṃ rūpasaññā. Imeti saññāsīsena niddiṭṭhā ime dve jhānadhammā. Sopāko ca bhagavatā puṭṭho ‘‘rūpāvacarabhāvena ekatthā, byañjanameva nāna’’nti āha. Āraddhacittoti ārādhitacitto. Garudhammapaṭiggahaṇādiupasampadā upari sayameva āvi bhavissati.
සබ්‌බන්‌තිමෙන පරියායෙනාති සබ්‌බන්‌තිමෙන පරිච්‌ඡෙදෙන. ඤත්‌තිචතුත්‌ථා කම්‌මවාචා උපසම්‌පදාකම්‌මස්‌ස කාරණත්‌තා ඨානං, තස්‌ස ඨානස්‌ස අරහං අනුච්‌ඡවිකන්‌ති වත්‌ථුදොසාදිවිනිමුත්‌තකම්‌මං ‘‘ඨානාරහ’’න්‌ති වුත්‌තං වත්‌ථාදිදොසයුත්‌තස්‌ස කම්‌මස්‌ස සභාවතො කම්‌මවාචාරහත්‌තාභාවා. අථ වා ඨානන්‌ති නිබ්‌බානප්‌පත්‌තිහෙතුතො සික්‌ඛත්‌තයසඞ්‌ගහං සාසනං වුච්‌චති, තස්‌ස අනුච්‌ඡවිකං කම්‌මං ඨානාරහං. යථාවිහිතලක්‌ඛණෙන හි කම්‌මෙන උපසම්‌පන්‌නොව සකලං සාසනං සමාදාය පරිපූරෙතුමරහති. තස්‌මා පරිසුද්‌ධකම්‌මවාචාපරියොසානං සබ්‌බං සඞ්‌ඝකිච්‌චං ඨානාරහං නාම, තෙනාහ ‘‘සත්‌ථුසාසනාරහෙනා’’ති, සීලාදිසකලසාසනපරිපුණ්‌ණස්‌ස අනුච්‌ඡවිකෙනාති අත්‌ථො. අයං ඉමස්‌මිං අත්‌ථෙති ඤත්‌තිචතුත්‌ථකම්‌මෙන උපසම්‌පන්‌නස්‌සෙව සබ්‌බසික්‌ඛාපදෙසු වුත්‌තත්‌තා කිඤ්‌චාපි එහිභික්‌ඛූපසම්‌පදාදීහි උපසම්‌පන්‌නානං සුද්‌ධසත්‌තානං පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජසික්‌ඛාපදවීතික්‌කමෙපි අභබ්‌බතා වා දොසාභාවො වා සද්‌දතො පඤ්‌ඤායති, තථාපි අත්‌ථතො තෙසම්‌පි පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජෙසු, ලොකවජ්‌ජෙසුපි වා සුරාපානාදිලහුකෙසු මග්‌ගුප්‌පත්‌තිතො පුබ්‌බෙ අසඤ්‌චිච්‌චාදිනා ආපත්‌තිආපජ්‌ජනං සිජ්‌ඣතියෙව. තථා හි ‘‘ද්‌වෙ පුග්‌ගලා අභබ්‌බා ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජිතුං බුද්‌ධා ච පච්‌චෙකබුද්‌ධා ච. ද්‌වෙ පුග්‌ගලා භබ්‌බා ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජිතුං භික්‌ඛූ ච භික්‌ඛුනියො චා’’ති (පරි. 322) වුත්‌තං. ඤත්‌තිචතුත්‌ථෙන කම්‌මෙන උපසම්‌පන්‌නොති ඉදං පන සබ්‌බසික්‌ඛාපදවීතික්‌කමාරහෙ සබ්‌බකාලිකෙ ච භික්‌ඛූ ගහෙත්‌වා යෙභුය්‍යවසෙන වුත්‌තං. නිරුත්‌තිවසෙනාති නිබ්‌බචනවසෙන. අභිලාපවසෙනාති වොහාරවසෙන. ගුණවසෙනාති භික්‌ඛුවොහාරනිමිත්‌තානං ගුණානං වසෙන.
Sabbantimena pariyāyenāti sabbantimena paricchedena. Ñatticatutthā kammavācā upasampadākammassa kāraṇattā ṭhānaṃ, tassa ṭhānassa arahaṃ anucchavikanti vatthudosādivinimuttakammaṃ ‘‘ṭhānāraha’’nti vuttaṃ vatthādidosayuttassa kammassa sabhāvato kammavācārahattābhāvā. Atha vā ṭhānanti nibbānappattihetuto sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanaṃ vuccati, tassa anucchavikaṃ kammaṃ ṭhānārahaṃ. Yathāvihitalakkhaṇena hi kammena upasampannova sakalaṃ sāsanaṃ samādāya paripūretumarahati. Tasmā parisuddhakammavācāpariyosānaṃ sabbaṃ saṅghakiccaṃ ṭhānārahaṃ nāma, tenāha ‘‘satthusāsanārahenā’’ti, sīlādisakalasāsanaparipuṇṇassa anucchavikenāti attho. Ayaṃ imasmiṃ attheti ñatticatutthakammena upasampannasseva sabbasikkhāpadesu vuttattā kiñcāpi ehibhikkhūpasampadādīhi upasampannānaṃ suddhasattānaṃ paṇṇattivajjasikkhāpadavītikkamepi abhabbatā vā dosābhāvo vā saddato paññāyati, tathāpi atthato tesampi paṇṇattivajjesu, lokavajjesupi vā surāpānādilahukesu magguppattito pubbe asañciccādinā āpattiāpajjanaṃ sijjhatiyeva. Tathā hi ‘‘dve puggalā abhabbā āpattiṃ āpajjituṃ buddhā ca paccekabuddhā ca. Dve puggalā bhabbā āpattiṃ āpajjituṃ bhikkhū ca bhikkhuniyo cā’’ti (pari. 322) vuttaṃ. Ñatticatutthena kammena upasampannoti idaṃ pana sabbasikkhāpadavītikkamārahe sabbakālike ca bhikkhū gahetvā yebhuyyavasena vuttaṃ. Niruttivasenāti nibbacanavasena. Abhilāpavasenāti vohāravasena. Guṇavasenāti bhikkhuvohāranimittānaṃ guṇānaṃ vasena.
