Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ
Padabhājanīyavaṇṇanā
ਯੋ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਾਦਿਸੋ, ਯਂ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਯੇਨ ਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਪਦਦ੍વਯੇਨ ਅਨਿਯਮਤੋ ਯਂ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋવ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। વਾਸਧੁਰਯੁਤ੍ਤੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਧੁਰਯੁਤ੍ਤੋ। ਯਾ ਜਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂਜਾਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਸੋવ ਯਂਜਚ੍ਚੋ ਸਕਤ੍ਥੇ ਯਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ। ਗੋਤ੍ਤવਸੇਨ ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਯਥਾਗੋਤ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗੋਤ੍ਤੋ વਾ ਹੋਤੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੀਲੇਸੂਤਿ ਪਕਤੀਸੁ। ਅਥ ਖੋਤਿ ਇਦਂ ਕਿਨ੍ਤੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਰਾਜਿਕવਿਸਯੇ। ਏਸੋਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਅਰਿਯਾਯਾਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਯਾਚਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾਯ, ਨ, ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ’’ਤਿ ਕਪਣਾਯ। ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਭਾવੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖਾਹਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨ। ਕਾਜਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਜੇਹਿ ਆਨੀਤਭਤ੍ਤਂ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਯਾਤਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਿਭਿਕ੍ਖੁਗੁਣਾਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਭੂਤਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਨ ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਞ੍ਚ ‘‘ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁવੋਹਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਗਹਣੇਨ ਚੇવ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਿਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਭਾਗਗ੍ਗਹਣਾਦਿਨਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਪਟਿਞ੍ਞਾ ਏવ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –
Yo viya dissatīti yādiso, yaṃ-saddatthe yathā-saddo vattatīti āha ‘‘yena vā tena vā yutto’’ti. Yena tenāti hi padadvayena aniyamato yaṃ-saddatthova dassito. Vāsadhurayuttoti vipassanādhurayutto. Yā jāti assāti yaṃjāti, puggalo, sova yaṃjacco sakatthe yapaccayaṃ katvā. Gottavasena yena vā tena vā gottena yathāgotto vā tathāgotto vā hotūti sambandho. Sīlesūti pakatīsu. Atha khoti idaṃ kintūti imasmiṃ atthe. Kiṃ vuttaṃ hotīti attho. Imasmiṃ attheti imasmiṃ pārājikavisaye. Esoti yathāvuttehi pakārehi yutto. Ariyāyāti ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyānaṃ yācanā’’ti evaṃ vuttāya, na, ‘‘dehi me’’ti kapaṇāya. Liṅgasampaṭicchanenāti ‘‘bhikkhaṃ carissāmī’’ti cittābhāvepi bhikkhāhāranissitapabbajjāliṅgassa sampaṭicchanena. Kājabhattanti kājehi ānītabhattaṃ. Adhammikāyāti adhisīlasikkhādibhikkhuguṇābhāvato vuttaṃ, tenāha ‘‘abhūtāyā’’ti. ‘‘Mayaṃ bhikkhū’’ti vadantā paṭiññāmatteneva bhikkhū, na atthatoti attho. Idañca ‘‘mayaṃ bhikkhū’’ti paṭijānanassāpi sambhavato vuttaṃ. ‘‘Mayaṃ bhikkhū’’ti appaṭijānantāpi hi bhikkhuvohāranimittassa liṅgassa gahaṇena ceva bhikkhūnaṃ dinnapaccayabhāgaggahaṇādinā ca bhikkhupaṭiññā eva nāma honti. Tathā hi vuttaṃ puggalapaññattiaṭṭhakathāyaṃ –
‘‘‘ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਟਿਞ੍ਞੋ’ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਸੁਨਿવਤ੍ਥੇ ਸੁਪਾਰੁਤੇ ਸੁਮ੍ਭਕਪਤ੍ਤਧਰੇ ਗਾਮਨਿਗਮਜਨਪਦਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਾਦਿਸੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਦੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ‘ਅਹਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਟਿਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿਯੇવ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਲਾਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪੁ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੯੧)।
‘‘‘Abrahmacārī brahmacāripaṭiñño’ti aññe brahmacārino sunivatthe supārute sumbhakapattadhare gāmanigamajanapadarājadhānīsu piṇḍāya caritvā jīvikaṃ kappente disvā sayampi tādisena ākārena tathā paṭipajjanato ‘ahaṃ brahmacārī’ti paṭiññaṃ dento viya hoti. ‘Ahaṃ bhikkhū’ti vatvā uposathaggādīni pavisanto pana brahmacāripaṭiñño hotiyeva, tathā saṅghikaṃ lābhaṃ gaṇhanto’’ti (pu. pa. aṭṭha. 91).
ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੇਹਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਪਰਿਯੋਸਾਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਭੋਗਪਰਿਭੋਗੋ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਲਜ੍ਜੀਪਰਿਭੋਗੋવ ਹੋਤਿ। ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਆਪਜ੍ਜਨਾਦਿਅਲਜ੍ਜੀਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਸਾਮਣੇਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਲਜ੍ਜੀવੋਹਾਰਦਸ੍ਸਨਤੋ। ‘‘ਅਲਜ੍ਜੀਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾવਿਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤਿਟ੍ਠਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ ਅਲਜ੍ਜੀਲਕ੍ਖਣਂ। ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਲਿਙ੍ਗਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਥਾવਿਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਏਕਨ੍ਤਾ ਲਜ੍ਜਿਨੋવ ਮਹਾਸਙ੍ਘਿਕਾਦਿਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਿਕਾ વਿਯ, ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕਾਦਯੋ વਿਯ, ਚ। ਯਾવ ੧੧ ਚ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਪਟਿਞ੍ਞਾ ਅਨੁવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવ, ਤੇਹਿ ਚ ਪਰਿਭੋਗੋ ਅਲਜ੍ਜਿਪਅਭੋਗੋવ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸਞ੍ਞਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗવਤਾ –
Tasmā evarūpehi paṭiññāya bhikkhūhi gotrabhupariyosānehi saddhiṃ sambhogaparibhogo na vaṭṭati, alajjīparibhogova hoti. Sañcicca āpattiāpajjanādialajjīlakkhaṇaṃ pana ukkaṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ vasena vuttaṃ sāmaṇerādīnampi alajjīvohāradassanato. ‘‘Alajjīsāmaṇerehi hatthakammampi na kāretabba’’nti hi vuttaṃ. Yathāvihitapaṭipattiyaṃ atiṭṭhanañhi sabbasādhāraṇaṃ alajjīlakkhaṇaṃ. Dussīlā liṅgaggahaṇato paṭṭhāya yathāvihitapaṭipattiyā abhāvato ekantā lajjinova mahāsaṅghikādinikāyantarikā viya, liṅgatthenakādayo viya, ca. Yāva 11 ca tesaṃ bhikkhupaṭiññā anuvattati, tāva bhikkhu eva, tehi ca paribhogo alajjipaabhogova, tesañca bhikkhusaṅghasaññāya dinnaṃ saṅghe dinnaṃ nāma hoti. Vuttañhi bhagavatā –
‘‘ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨੋ ਕਾਸਾવਕਣ੍ਠਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸੁ ਦੁਸ੍ਸੀਲੇਸੁ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਦਾਪਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਙ੍ਘਗਤਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੮੦)।
‘‘Bhavissanti kho panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā, tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti, tadāpāhaṃ, ānanda, saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkhyeyyaṃ appameyyaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 3.380).
ਭਗવਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਾ ਜਾਤਾ। ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਾਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤੇਨ ਪਰਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਥਾ ‘‘ਯੇਸੁ ਕੇਸੁਚਿ ਗਹਟ੍ਠੇਸੁ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਸਙ੍ਗਤੋ, ਤਥਾ ਚ ‘‘ਤਦਾਪਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ ਨ ਸਿਯਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਗੋਤ੍ਰਭੂਨਮ੍ਪਿ ਅਭਾવੇ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਤੇਸੁਪਿ ਦਿਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤੇਪਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Bhagavato saṅghaṃ uddissa dinnattā dakkhiṇā asaṅkhyeyyā appameyyā jātā. Dussīlānaṃ dinnattā nāti ce? Na, tesu saṅghaṃ uddissāti gotrabhūnaṃ paṭiggāhakattena parāmaṭṭhattā, itarathā ‘‘yesu kesuci gahaṭṭhesu vā pabbajitesu vā saṅghaṃ uddissā’’ti vattabbatāpasaṅgato, tathā ca ‘‘tadāpāhaṃ, ānandā’’ti heṭṭhimakoṭidassanassa payojanaṃ na siyā. Tasmā gotrabhūnampi abhāve saṅghaṃ uddissa dānaṃ natthi, heṭṭhimakoṭiyā tesupi dinnā saṅghagatā dakkhiṇā asaṅkhyeyyā, na tato paraṃ sijjhatīti tepi paṭiññāya bhikkhu evāti gahetabbaṃ.
ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਘੋਸਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਘੋਸਸਦਿਸਂ વਾ ਘੋਸਂ। ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਸਮ੍ਬੋਧਨਂ। ਸਂਸਾਰੇ ਭਯਇਕ੍ਖਕ ਤਸ੍ਸ ਭਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਨਾਸਨਤ੍ਥਂ ਤਿਸਰਣਂ, ਸਾਸਨਂ વਾ ਏਹਿ ਮਨਸਾ ‘‘ਤਾਣਂ ਲੇਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਿਸ ਉਪਗਚ੍ਛ। ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਚਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਚਰਸ੍ਸੁ। ਭਣ੍ਡੂਤਿ ਮੁਣ੍ਡਿਤਕੇਸੋ। વਾਸੀਤਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਦਿਚ੍ਛੇਦਨવਾਸਿ। ਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ। ਯੁਤ੍ਤੋ ਯੋਗੋ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਸੋ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੇਤੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸੇਸੋ। ਸਰੀਰੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕੇਹਿਯੇવ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤੋਤਿ ਸੇਸੋ। ‘‘ਤੀਣਿ ਸਤਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ ‘‘ਤੀਣਿ ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Brahmaghosanti uttamaghosaṃ, brahmuno ghosasadisaṃ vā ghosaṃ. Ehi bhikkhūti ‘‘bhikkhū’’tisambodhanaṃ. Saṃsāre bhayaikkhaka tassa bhayassa sabbaso vināsanatthaṃ tisaraṇaṃ, sāsanaṃ vā ehi manasā ‘‘tāṇaṃ leṇa’’nti pavisa upagaccha. Upagantvāpi cara brahmacariyanti sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca carassu. Bhaṇḍūti muṇḍitakeso. Vāsīti dantakaṭṭhādicchedanavāsi. Bandhananti kāyabandhanaṃ. Yutto yogo samādhipaññāvasena so yuttayogo, tassa aṭṭhete parikkhārāti seso. Sarīre paṭimukkehiyeva upalakkhitoti seso. ‘‘Tīṇi satānī’’ti vattabbe gāthābandhasukhatthaṃ ‘‘tīṇi sata’’nti vuttaṃ.
ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਭਗવਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਂ ਪਰਾਮਸਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਹਿ ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਪਨ, ਕਸ੍ਸਪ, ਜਾਨਞ੍ਞੇવ વਦਾਮਿ ‘ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ, ਪਸ੍ਸਞ੍ਞੇવ વਦਾਮਿ ‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੪) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਜਾਨਂ વਦਾਮਿ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਹਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ। ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ। ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਥੇਰਾਦਿਉਪਸਙ੍ਕਮਨਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਤੇਸੁ ਯਂਨੂਨ ਮੇ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਟ੍ਠਿਕਂ ਕਤ੍વਾ, ਤਂ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ‘‘ਏਸ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਕਤ੍વਾ। ਓਹਿਤਸੋਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਹਿਤਸੋਤੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸੋਤਞ੍ਚ ਪਸਾਦਸੋਤਞ੍ਚ ਓਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਮੇવ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਮੇવ ਤਯਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਚ ਮੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤੀਤਿ ਅਸੁਭੇਸੁ ਚੇવ ਆਨਾਪਾਨੇ ਚ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨવਸੇਨ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਯਗਤਾਸਤਿ। ਯਂ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਓવਾਦਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ, ਅਯਮੇવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਅਹੋਸਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨.੧੫੪)।
Tasmāti bhagavā heṭṭhā vuttaṃ parāmasati. Heṭṭhā hi ‘‘ahaṃ kho pana, kassapa, jānaññeva vadāmi ‘jānāmī’ti, passaññeva vadāmi ‘passāmī’’’ti (saṃ. ni. 2.154) vuttaṃ, taṃ parāmasati, yasmā ahaṃ jānaṃ vadāmi, tasmāti attho. Ihāti imasmiṃ sāsane. Tibbanti mahantaṃ. Paccupaṭṭhitaṃ bhavissatīti therādiupasaṅkamanato puretarameva tesu yaṃnūna me hirottappaṃ upaṭṭhitaṃ bhavissatīti attho. Kusalūpasaṃhitanti anavajjadhammanissitaṃ. Aṭṭhiṃ katvāti attānaṃ tena dhammena aṭṭhikaṃ katvā, taṃ vā dhammaṃ ‘‘esa me attho’’ti atthaṃ katvā. Ohitasototi dhamme nihitasoto. Evañhi te, kassapa, sikkhitabbanti ñāṇasotañca pasādasotañca odahitvā ‘‘dhammaṃ sakkaccameva suṇissāmī’’ti evameva tayā sikkhitabbaṃ. Sātasahagatā ca me kāyagatāsatīti asubhesu ceva ānāpāne ca paṭhamajjhānavasena sukhasampayuttakāyagatāsati. Yaṃ panetassa ovādassa sakkaccapaṭiggahaṇaṃ, ayameva therassa pabbajjā ca upasampadā ca ahosi (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.154).
ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਪਟਿਭਾਗਾਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਂ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾ। ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ। ਇਮੇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ। ਸੋਪਾਕੋ ਚ ਭਗવਤਾ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਰੂਪਾવਚਰਭਾવੇਨ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਆਰਾਧਿਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਉਪਰਿ ਸਯਮੇવ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
Uddhumātakapaṭibhāgārammaṇaṃ jhānaṃ uddhumātakasaññā. Kasiṇārammaṇaṃ rūpāvacarajjhānaṃ rūpasaññā. Imeti saññāsīsena niddiṭṭhā ime dve jhānadhammā. Sopāko ca bhagavatā puṭṭho ‘‘rūpāvacarabhāvena ekatthā, byañjanameva nāna’’nti āha. Āraddhacittoti ārādhitacitto. Garudhammapaṭiggahaṇādiupasampadā upari sayameva āvi bhavissati.
ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ। ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਾ ਕਮ੍ਮવਾਚਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਰਹਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਦੋਸਾਦਿવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਠਾਨਾਰਹ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ વਤ੍ਥਾਦਿਦੋਸਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਭਾવਤੋ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਰਹਤ੍ਤਾਭਾવਾ। ਅਥ વਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਂ ਸਾਸਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਠਾਨਾਰਹਂ। ਯਥਾવਿਹਿਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋવ ਸਕਲਂ ਸਾਸਨਂ ਸਮਾਦਾਯ ਪਰਿਪੂਰੇਤੁਮਰਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਮ੍ਮવਾਚਾਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਘਕਿਚ੍ਚਂ ਠਾਨਾਰਹਂ ਨਾਮ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾਰਹੇਨਾ’’ਤਿ, ਸੀਲਾਦਿਸਕਲਸਾਸਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸੇવ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾਦੀਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮੇਪਿ ਅਭਬ੍ਬਤਾ વਾ ਦੋਸਾਭਾવੋ વਾ ਸਦ੍ਦਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇਸੁ, ਲੋਕવਜ੍ਜੇਸੁਪਿ વਾ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿਲਹੁਕੇਸੁ ਮਗ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਆਪਜ੍ਜਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿਯੇવ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ। ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੨) વੁਤ੍ਤਂ। ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਰਹੇ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਰੁਤ੍ਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨવਸੇਨ। ਅਭਿਲਾਪવਸੇਨਾਤਿ વੋਹਾਰવਸੇਨ। ਗੁਣવਸੇਨਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁવੋਹਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗੁਣਾਨਂ વਸੇਨ।
Sabbantimena pariyāyenāti sabbantimena paricchedena. Ñatticatutthā kammavācā upasampadākammassa kāraṇattā ṭhānaṃ, tassa ṭhānassa arahaṃ anucchavikanti vatthudosādivinimuttakammaṃ ‘‘ṭhānāraha’’nti vuttaṃ vatthādidosayuttassa kammassa sabhāvato kammavācārahattābhāvā. Atha vā ṭhānanti nibbānappattihetuto sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanaṃ vuccati, tassa anucchavikaṃ kammaṃ ṭhānārahaṃ. Yathāvihitalakkhaṇena hi kammena upasampannova sakalaṃ sāsanaṃ samādāya paripūretumarahati. Tasmā parisuddhakammavācāpariyosānaṃ sabbaṃ saṅghakiccaṃ ṭhānārahaṃ nāma, tenāha ‘‘satthusāsanārahenā’’ti, sīlādisakalasāsanaparipuṇṇassa anucchavikenāti attho. Ayaṃ imasmiṃ attheti ñatticatutthakammena upasampannasseva sabbasikkhāpadesu vuttattā kiñcāpi ehibhikkhūpasampadādīhi upasampannānaṃ suddhasattānaṃ paṇṇattivajjasikkhāpadavītikkamepi abhabbatā vā dosābhāvo vā saddato paññāyati, tathāpi atthato tesampi paṇṇattivajjesu, lokavajjesupi vā surāpānādilahukesu magguppattito pubbe asañciccādinā āpattiāpajjanaṃ sijjhatiyeva. Tathā hi ‘‘dve puggalā abhabbā āpattiṃ āpajjituṃ buddhā ca paccekabuddhā ca. Dve puggalā bhabbā āpattiṃ āpajjituṃ bhikkhū ca bhikkhuniyo cā’’ti (pari. 322) vuttaṃ. Ñatticatutthena kammena upasampannoti idaṃ pana sabbasikkhāpadavītikkamārahe sabbakālike ca bhikkhū gahetvā yebhuyyavasena vuttaṃ. Niruttivasenāti nibbacanavasena. Abhilāpavasenāti vohāravasena. Guṇavasenāti bhikkhuvohāranimittānaṃ guṇānaṃ vasena.