| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[២៤៧] ៧. បាទញ្ជលិជាតកវណ្ណនា
[247] 7. Pādañjalijātakavaṇṇanā
អទ្ធា បាទញ្ជលី សព្ពេតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ លាឡុទាយីថេរំ អារព្ភ កថេសិ។ ឯកស្មិញ្ហិ ទិវសេ ទ្វេ អគ្គសាវកា បញ្ហំ វិនិច្ឆិនន្តិ, ភិក្ខូ បញ្ហំ សុណន្តា ថេរេ បសំសន្តិ។ លាឡុទាយីថេរោ បន បរិសន្តរេ និសិន្នោ ‘‘ឯតេ អម្ហេហិ សមំ កិំ ជានន្តី’’តិ ឱដ្ឋំ ភញ្ជិ។ តំ ទិស្វា ថេរា ឧដ្ឋាយ បក្កមិំសុ, បរិសា ភិជ្ជិ។ ធម្មសភាយំ ភិក្ខូ កថំ សមុដ្ឋាបេសុំ – ‘‘អាវុសោ លាឡុទាយី, ទ្វេ អគ្គសាវកេ គរហិត្វា ឱដ្ឋំ ភញ្ជី’’តិ។ តំ សុត្វា សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ, បុព្ពេបិ លាឡុទាយី ឋបេត្វា ឱដ្ឋភញ្ជនំ តតោ ឧត្តរិ អញ្ញំ ន ជានាតី’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Addhā pādañjalī sabbeti idaṃ satthā jetavane viharanto lāḷudāyītheraṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi divase dve aggasāvakā pañhaṃ vinicchinanti, bhikkhū pañhaṃ suṇantā there pasaṃsanti. Lāḷudāyīthero pana parisantare nisinno ‘‘ete amhehi samaṃ kiṃ jānantī’’ti oṭṭhaṃ bhañji. Taṃ disvā therā uṭṭhāya pakkamiṃsu, parisā bhijji. Dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso lāḷudāyī, dve aggasāvake garahitvā oṭṭhaṃ bhañjī’’ti. Taṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi lāḷudāyī ṭhapetvā oṭṭhabhañjanaṃ tato uttari aññaṃ na jānātī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ តស្ស អត្ថធម្មានុសាសកោ អមច្ចោ អហោសិ។ រញ្ញោ បាទញ្ជលី នាម បុត្តោ លាលោ ទន្ធបរិសក្កនោ អហោសិ។ អបរភាគេ រាជា កាលមកាសិ។ អមច្ចា រញ្ញោ មតកិច្ចានិ កត្វា ‘‘តំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចិស្សាមា’’តិ មន្តយមានា រាជបុត្តំ បាទញ្ជលិំ អាហំសុ។ ពោធិសត្តោ បន ‘‘អយំ កុមារោ លាលោ ទន្ធបរិសក្កនោ, បរិគ្គហេត្វា នំ អភិសិញ្ចិស្សាមា’’តិ អាហ។ អមច្ចា វិនិច្ឆយំ សជ្ជេត្វា កុមារំ សមីបេ និសីទាបេត្វា អឌ្ឌំ វិនិច្ឆិនន្តា ន សម្មា វិនិច្ឆិនិំសុ។ តេ អស្សាមិកំ សាមិកំ កត្វា កុមារំ បុច្ឆិំសុ – ‘‘កីទិសំ, កុមារ, សុដ្ឋុ អឌ្ឌំ វិនិច្ឆិនិម្ហា’’តិ។ សោ ឱដ្ឋំ ភញ្ជិ។ ពោធិសត្តោ ‘‘បណ្ឌិតោ វត មញ្ញេ កុមារោ, អសម្មាវិនិច្ឆិតភាវោ តេន ញាតោ ភវិស្សតី’’តិ មញ្ញមានោ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa atthadhammānusāsako amacco ahosi. Rañño pādañjalī nāma putto lālo dandhaparisakkano ahosi. Aparabhāge rājā kālamakāsi. Amaccā rañño matakiccāni katvā ‘‘taṃ rajje abhisiñcissāmā’’ti mantayamānā rājaputtaṃ pādañjaliṃ āhaṃsu. Bodhisatto pana ‘‘ayaṃ kumāro lālo dandhaparisakkano, pariggahetvā naṃ abhisiñcissāmā’’ti āha. Amaccā vinicchayaṃ sajjetvā kumāraṃ samīpe nisīdāpetvā aḍḍaṃ vinicchinantā na sammā vinicchiniṃsu. Te assāmikaṃ sāmikaṃ katvā kumāraṃ pucchiṃsu – ‘‘kīdisaṃ, kumāra, suṭṭhu aḍḍaṃ vinicchinimhā’’ti. So oṭṭhaṃ bhañji. Bodhisatto ‘‘paṇḍito vata maññe kumāro, asammāvinicchitabhāvo tena ñāto bhavissatī’’ti maññamāno paṭhamaṃ gāthamāha –
១៩៤.
194.
‘‘អទ្ធា បាទញ្ជលី សព្ពេ, បញ្ញាយ អតិរោចតិ;
‘‘Addhā pādañjalī sabbe, paññāya atirocati;
តថា ហិ ឱដ្ឋំ ភញ្ជតិ, ឧត្តរិំ នូន បស្សតី’’តិ។
Tathā hi oṭṭhaṃ bhañjati, uttariṃ nūna passatī’’ti.
តស្សត្ថោ – ឯកំសេន បាទញ្ជលិកុមារោ សព្ពេ អម្ហេ បញ្ញាយ អតិរោចតិ។ តថា ហិ ឱដ្ឋំ ភញ្ជតិ, នូន ឧត្តរិំ អញ្ញំ ការណំ បស្សតីតិ។
Tassattho – ekaṃsena pādañjalikumāro sabbe amhe paññāya atirocati. Tathā hi oṭṭhaṃ bhañjati, nūna uttariṃ aññaṃ kāraṇaṃ passatīti.
តេ អបរស្មិម្បិ ទិវសេ វិនិច្ឆយំ សជ្ជេត្វា អញ្ញំ អឌ្ឌំ សុដ្ឋុ វិនិច្ឆិនិត្វា ‘‘កីទិសំ, ទេវ, សុដ្ឋុ វិនិច្ឆិនិត’’ន្តិ បុច្ឆិំសុ។ សោ បុនបិ ឱដ្ឋមេវ ភញ្ជិ។ អថស្ស អន្ធពាលភាវំ ញត្វា ពោធិសត្តោ ទុតិយំ គាថមាហ –
Te aparasmimpi divase vinicchayaṃ sajjetvā aññaṃ aḍḍaṃ suṭṭhu vinicchinitvā ‘‘kīdisaṃ, deva, suṭṭhu vinicchinita’’nti pucchiṃsu. So punapi oṭṭhameva bhañji. Athassa andhabālabhāvaṃ ñatvā bodhisatto dutiyaṃ gāthamāha –
១៩៥.
195.
‘‘នាយំ ធម្មំ អធម្មំ វា, អត្ថានត្ថញ្ច ពុជ្ឈតិ;
‘‘Nāyaṃ dhammaṃ adhammaṃ vā, atthānatthañca bujjhati;
អញ្ញត្រ ឱដ្ឋនិព្ភោគា, នាយំ ជានាតិ កិញ្ចន’’ន្តិ។
Aññatra oṭṭhanibbhogā, nāyaṃ jānāti kiñcana’’nti.
អមច្ចា បាទញ្ជលិកុមារស្ស លាលភាវំ ញត្វា ពោធិសត្តំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចិំសុ។
Amaccā pādañjalikumārassa lālabhāvaṃ ñatvā bodhisattaṃ rajje abhisiñciṃsu.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា បាទញ្ជលី លាឡុទាយី អហោសិ, បណ្ឌិតាមច្ចោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā pādañjalī lāḷudāyī ahosi, paṇḍitāmacco pana ahameva ahosi’’nti.
បាទញ្ជលិជាតកវណ្ណនា សត្តមា។
Pādañjalijātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២៤៧. បាទញ្ជលីជាតកំ • 247. Pādañjalījātakaṃ
