| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
੪. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
4. Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā
੪੫. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਏਕਤੋਤਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਪੁਰਿਮਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਸਦਿਸਂ ਪਚ੍ਛਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਦਿਸਂ ‘‘વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਂ વਦਤਿ। ਅਕ੍ਖਰਸਮੂਹੋਤਿ ਅવਿਭਤ੍ਤਿਕੋ ਅਕ੍ਖਰਸਮੂਹੋ। ਅਕ੍ਖਰਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੂਹੋ ਪਦਨ੍ਤਿ વਿਭਤ੍ਤਿਅਨ੍ਤਂ ਪਦਮਾਹ। વਿਭਤ੍ਤਿਅਨ੍ਤਮੇવ ਪਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਠਮਪਦਂ ਪਦਮੇવ, ਦੁਤਿਯਂ ਅਨੁਪਦ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
45. Catutthe ekatoti anupasampannena saddhiṃ. Purimabyañjanena sadisaṃ pacchābyañjananti ‘‘rūpaṃ anicca’’nti ettha anicca-saddena sadisaṃ ‘‘vedanā aniccā’’ti ettha anicca-saddaṃ vadati. Akkharasamūhoti avibhattiko akkharasamūho. Akkharānubyañjanasamūho padanti vibhattiantaṃ padamāha. Vibhattiantameva padaṃ gahetvā ‘‘paṭhamapadaṃ padameva, dutiyaṃ anupada’’nti vuttaṃ.
ਏਕਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਪਦਗਣਨਾਯਾਤਿ ਗਾਥਾਪਦਗਣਨਾਯ। ਅਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਕਥੇਤ੍વਾ। ਰੁਨ੍ਤਿ ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਨਾਸਿਕੋ ਆਗਮવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਸਂਯੋਗਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰੂ-ਕਾਰਮਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭਣ ਸਾਮਣੇਰਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਚੇ ਰੂ-ਕਾਰਂ ਅવਤ੍વਾ ਰੁ-ਇਤਿ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ વਦਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ‘‘વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਏਕਮੇવਕ੍ਖਰਂ વਤ੍વਾ ਠਾਨਂ। ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਹਿ ਮ-ਕਾਰਮਤ੍ਤਮੇવ વਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਂ ਭਣਾਪਿਯਮਾਨੋ ਏ-ਕਾਰਂ વਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇ, ਅਨ੍વਕ੍ਖਰੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਦਂ વਤ੍વਾ ਠਿਤੇ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ। ਪਦੇਸੁ ਏਕਂ ਪਠਮਪਦਂ વਿਰਜ੍ਝਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨੁਪਦੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
Ekaṃ padanti gāthāpadaṃ sandhāya vadati. Padagaṇanāyāti gāthāpadagaṇanāya. Apāpuṇitvāti saddhiṃ akathetvā. Runti opātetīti ettha anunāsiko āgamavasena vutto, saṃyogapubbassa rassattaṃ katanti veditabbaṃ. Tenāha ‘‘rū-kāramattamevā’’ti. Ettha ca ‘‘rūpaṃ aniccanti bhaṇa sāmaṇerā’’ti vuccamāno sace rū-kāraṃ avatvā ru-iti rassaṃ katvā vadati, aññaṃ bhaṇitaṃ nāma hoti, tasmā anāpatti. Evañca katvā ‘‘vedanā aniccā’’ti etthāpi anicca-saddamatteneva āpatti hotīti veditabbaṃ. Esa nayoti ekamevakkharaṃ vatvā ṭhānaṃ. ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā’’ti vuccamāno hi ma-kāramattameva vatvā tiṭṭhati. ‘‘Evaṃ me suta’’ntiādisuttaṃ bhaṇāpiyamāno e-kāraṃ vatvā tiṭṭhati ce, anvakkharena pācittiyaṃ, aparipuṇṇapadaṃ vatvā ṭhite anubyañjanena. Padesu ekaṃ paṭhamapadaṃ virajjhati, dutiyena anupadena pācittiyaṃ.
ਅਨਙ੍ਗਣਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੭ ਆਦਯੋ) ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੮੯ ਆਦਯੋ) ਮਹਾવੇਦਲ੍ਲਞ੍ਚ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੯ ਆਦਯੋ) ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਅਨੁਮਾਨਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੧ ਆਦਯੋ) ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੇਨ, ਚੂਲ਼વੇਦਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੬੦ ਆਦਯੋ) ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ ਥੇਰਿਯਾ ਭਾਸਿਤਂ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤੇਯੇવ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਗਧਭਾਸਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਾਰੁਲ਼੍ਹਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਇਦਾਨਿਪਿ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਦੀਪਿਕੋ ਨਾਮ, ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੇ ਮਿਗੇ’’ਤਿ (ਮਿ॰ ਪ॰ ੬.੧.੫) ਏવਮਾਦਿਕਂ ਸਙ੍ਗਹਾਰੁਲ਼੍ਹਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ‘‘ਮਕ੍ਕਟੀ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿਏવਮਾਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੬੬) ਪਾਲ਼ਿਯਂਯੇવ ਆਗਤੋ। વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੁਪਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। વਿવਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਪਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਥੇਰਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ। ਮਗ੍ਗਕਥਾਦੀਨਿ ਪਕਰਣਾਨਿ। ‘‘ਅਕ੍ਖਰੇਨ વਾਚੇਤਿ, ਅਕ੍ਖਰਕ੍ਖਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਾਯ વਾਚੇਤਿ, ਅਕ੍ਖਰਕ੍ਖਰਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Anaṅgaṇasuttaṃ (ma. ni. 1.57 ādayo) sammādiṭṭhisuttaṃ (ma. ni. 1.89 ādayo) mahāvedallañca (ma. ni. 1.449 ādayo) dhammasenāpatinā bhāsitaṃ, anumānasuttaṃ (ma. ni. 1.181 ādayo) mahāmoggallānattherena, cūḷavedallasuttaṃ (ma. ni. 1.460 ādayo) dhammadinnāya theriyā bhāsitaṃ. Paccekabuddhabhāsitampi buddhabhāsiteyeva saṅgahaṃ gacchati. Aṭṭhakathānissitoti pubbe magadhabhāsāya vuttaṃ dhammasaṅgahāruḷhaṃ aṭṭhakathaṃ sandhāya vadati. Idānipi ‘‘yathāpi dīpiko nāma, nilīyitvā gaṇhate mige’’ti (mi. pa. 6.1.5) evamādikaṃ saṅgahāruḷhaṃ aṭṭhakathāvacanaṃ gahetabbanti vadanti. Pāḷinissitoti ‘‘makkaṭī vajjiputtā cā’’tievamādinā (pārā. 66) pāḷiyaṃyeva āgato. Vivaṭṭūpanissitanti nibbānupanissitaṃ. Vivaṭṭanissitaṃ pana sāmaññato gahetabbanti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Therassāti nāgasenattherassa. Maggakathādīni pakaraṇāni. ‘‘Akkharena vāceti, akkharakkhare āpatti pācittiyassā’’ti vattabbe ‘‘akkharāya vāceti, akkharakkharāya āpatti pācittiyassā’’ti pāḷiyaṃ vuttaṃ.
੪੮. ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਹ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ…ਪੇ॰… ਭਣਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਠਿਤੇਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਣਾਮੀਤਿ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਉਪਚਾਰਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ। ‘‘ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ વਾਚੇਮੀ’’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪਚਾਰਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਦੂਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਾਚੇਮੀਤਿ વਿਸੁਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਭਣਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਏਕੋ ਪਾਦੋ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਗੁਣੋਯੇવ ਪਚ੍ਛਾ ਅਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ‘‘ਏવਂ ਭਣਾਹੀ’’ਤਿ ਏਕਤੋ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ, વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਧਮ੍ਮਂ ਪਦਸੋ વਾਚਨਤਾ, ਏਕਤੋ ਭਣਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ।
48.Anupasampannena saddhiṃ gaṇhantassa anāpattīti anupasampannena saha nisīditvā uddesaṃ gaṇhantassa anāpatti vuttā. Daharabhikkhu nisinno…pe… bhaṇato anāpattīti ettha dvīsupi ṭhitesu nisinnesu vā upasampannassa bhaṇāmīti bhaṇantassa anāpattiyeva. Upacāraṃ muñcitvāti parisapariyantato dvādasahatthaṃ muñcitvā. ‘‘Nisinne vācemī’’ti bhaṇantassapi upacāraṃ muñcitvā nisinnattā anāpatti. Sace pana dūre nisinnampi vācemīti visuṃ sallakkhetvā bhaṇati, āpattiyeva. Eko pādo na āgacchatīti pubbe paguṇoyeva pacchā asarantassa na āgacchati, taṃ ‘‘evaṃ bhaṇāhī’’ti ekato bhaṇantassa anāpatti. Opātetīti saddhiṃ katheti. Sesamettha uttānameva. Anupasampannatā, vuttalakkhaṇadhammaṃ padaso vācanatā, ekato bhaṇanañcāti imānettha tīṇi aṅgāni.
ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ • 1. Musāvādavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੪. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 4. Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੪. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 4. Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੪. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 4. Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੪. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 4. Padasodhammasikkhāpadaṃ
