Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā

    ൪. പദസോധമ്മസിക്ഖാപദവണ്ണനാ

    4. Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā

    പദസോ ധമ്മം വാചേയ്യാതി ഏകതോ പദം പദം ധമ്മം വാചേയ്യ, കോട്ഠാസം കോട്ഠാസം വാചേയ്യാതി അത്ഥോ. യസ്മാ ന കേവലം തിസ്സോ സങ്ഗീതിയോ ആരുള്ഹധമ്മംയേവ പദസോ വാചേന്തസ്സ ആപത്തി, തസ്മാ ‘‘സങ്ഗീതിത്തയം അനാരുള്ഹമ്പീ’’തിആദി വുത്തം. ആദി-സദ്ദേന (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൪൫) സീലൂപദേസ ധുതങ്ഗപഞ്ഹആരമ്മണകഥാ ബുദ്ധികദണ്ഡകഞ്ഞാണവത്ഥുഅസുഭകഥാദീനം ഗഹണം. മേണ്ഡകമിലിന്ദപഞ്ഹേസു ഥേരസ്സ സകപ്പടിഭാനേ അനാപത്തി. യം രഞ്ഞോ സഞ്ഞാപനത്ഥം ആഹരിത്വാ വുത്തം, തത്ഥ ആപത്തി. വണ്ണപിടകഅങ്ഗുലിമാലപിടകരട്ഠപാലഗജ്ജിതആളവകഗജ്ജിതഗൂള്ഹമഗ്ഗഗൂള്ഹവേസ്സന്തരഗൂള്ഹവിനയവേദല്ലപിടകാദീനി പന അബുദ്ധവചനാനിയേവ.

    Padaso dhammaṃ vāceyyāti ekato padaṃ padaṃ dhammaṃ vāceyya, koṭṭhāsaṃ koṭṭhāsaṃ vāceyyāti attho. Yasmā na kevalaṃ tisso saṅgītiyo āruḷhadhammaṃyeva padaso vācentassa āpatti, tasmā ‘‘saṅgītittayaṃ anāruḷhampī’’tiādi vuttaṃ. Ādi-saddena (pāci. aṭṭha. 45) sīlūpadesa dhutaṅgapañhaārammaṇakathā buddhikadaṇḍakaññāṇavatthuasubhakathādīnaṃ gahaṇaṃ. Meṇḍakamilindapañhesu therassa sakappaṭibhāne anāpatti. Yaṃ rañño saññāpanatthaṃ āharitvā vuttaṃ, tattha āpatti. Vaṇṇapiṭakaaṅgulimālapiṭakaraṭṭhapālagajjitaāḷavakagajjitagūḷhamaggagūḷhavessantaragūḷhavinayavedallapiṭakādīni pana abuddhavacanāniyeva.

    യസ്മാ പന തം പദം ചതുബ്ബിധം ഹോതി, തസ്മാ തം ദസ്സേതും ‘‘പദാനുപദഅന്വക്ഖരാനുബ്യഞ്ജനേസൂ’’തി വുത്തം. തത്ഥ പദന്തി ഏകോ ഗാഥാപാദോ അധിപ്പേതോ. അനുപദന്തി ദുതിയപാദോ. അന്വക്ഖരന്തി ഏകേകം അക്ഖരം. അനുബ്യഞ്ജനന്തി പുരിമബ്യഞ്ജനേന സദിസം പച്ഛാബ്യഞ്ജനം. യം കിഞ്ചി വാ ഏകം അക്ഖരം അന്വക്ഖരം. അക്ഖരസമൂഹോ അനുബ്യഞ്ജനം. അക്ഖരാനുബ്യഞ്ജനസമൂഹോ പദം. പഠമം പദം പദമേവ, ദുതിയം അനുപദന്തി ഏവമേത്ഥ നാനാകരണം വേദിതബ്ബം. ഏതേസു പദാദീസു യം കഞ്ചി കോട്ഠാസം ഭിക്ഖുഞ്ച ഭിക്ഖുനിഞ്ച ഠപേത്വാ അവസേസപുഗ്ഗലേഹി സദ്ധിം ഏകതോ ഭണന്തസ്സ പദാദിഗണനായ പാചിത്തിയന്തി സമ്ബന്ധോ.

    Yasmā pana taṃ padaṃ catubbidhaṃ hoti, tasmā taṃ dassetuṃ ‘‘padānupadaanvakkharānubyañjanesū’’ti vuttaṃ. Tattha padanti eko gāthāpādo adhippeto. Anupadanti dutiyapādo. Anvakkharanti ekekaṃ akkharaṃ. Anubyañjananti purimabyañjanena sadisaṃ pacchābyañjanaṃ. Yaṃ kiñci vā ekaṃ akkharaṃ anvakkharaṃ. Akkharasamūho anubyañjanaṃ. Akkharānubyañjanasamūho padaṃ. Paṭhamaṃ padaṃ padameva, dutiyaṃ anupadanti evamettha nānākaraṇaṃ veditabbaṃ. Etesu padādīsu yaṃ kañci koṭṭhāsaṃ bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā avasesapuggalehi saddhiṃ ekato bhaṇantassa padādigaṇanāya pācittiyanti sambandho.

    ഏത്ഥ ഗാഥാബന്ധേസു (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൪൫) താവ ‘‘മനോപുബ്ബങ്ഗമാ ധമ്മാ’’തി (ധ॰ പ॰ ൧, ൨) ഏകമേകം പദം സാമണേരേന സദ്ധിം ഏകതോ ആരഭിത്വാ ഏകതോയേവ നിട്ഠാപേന്തസ്സ പദഗണനായ പാചിത്തിയം. ഥേരേന ‘‘മനോപുബ്ബങ്ഗമാ ധമ്മാ’’തി വുത്തേ തം പദം അപാപുണിത്വാ ‘‘മനോസേട്ഠാ മനോമയാ’’തി വചനകാലേ പത്തേന സാമണേരേന ഏകതോ ഭണന്തസ്സ അനുപദഗണനായ. ‘‘രൂപം അനിച്ച’’ന്തിആദി (മ॰ നി॰ ൧.൩൫൩, ൩൫൬) വചനകാലേ തേന സദ്ധിം ‘‘രൂ’’ കാരമത്തമേവ വാചേന്തസ്സ അന്വക്ഖരഗണനായ. ഏസ നയോ ഗാഥാബന്ധേപി. ‘‘രൂപം, ഭിക്ഖവേ, അനിച്ചം, വേദനാ അനിച്ചാ’’തി (മ॰ നി॰ ൧.൩൫൩, ൩൫൬) ഇമം സുത്തം വാചയമാനോ ഥേരേന ‘‘രൂപം അനിച്ച’’ന്തി വുച്ചമാനേ സാമണേരോ സീഘപഞ്ഞതായ ‘‘വേദനാ അനിച്ചാ’’തി ഇമം അനിച്ചപദം ഥേരസ്സ ‘‘രൂപം അനിച്ച’’ന്തി ഏതേന അനിച്ചപദേന സദ്ധിം ഏകതോ ഭണന്തോ വാചം നിച്ഛാരേതി, ഏവം വാചേന്തസ്സ അനുബ്യഞ്ജനഗണനായ പാചിത്തിയന്തി വേദിതബ്ബം.

    Ettha gāthābandhesu (pāci. aṭṭha. 45) tāva ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti (dha. pa. 1, 2) ekamekaṃ padaṃ sāmaṇerena saddhiṃ ekato ārabhitvā ekatoyeva niṭṭhāpentassa padagaṇanāya pācittiyaṃ. Therena ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti vutte taṃ padaṃ apāpuṇitvā ‘‘manoseṭṭhā manomayā’’ti vacanakāle pattena sāmaṇerena ekato bhaṇantassa anupadagaṇanāya. ‘‘Rūpaṃ anicca’’ntiādi (ma. ni. 1.353, 356) vacanakāle tena saddhiṃ ‘‘rū’’ kāramattameva vācentassa anvakkharagaṇanāya. Esa nayo gāthābandhepi. ‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā’’ti (ma. ni. 1.353, 356) imaṃ suttaṃ vācayamāno therena ‘‘rūpaṃ anicca’’nti vuccamāne sāmaṇero sīghapaññatāya ‘‘vedanā aniccā’’ti imaṃ aniccapadaṃ therassa ‘‘rūpaṃ anicca’’nti etena aniccapadena saddhiṃ ekato bhaṇanto vācaṃ nicchāreti, evaṃ vācentassa anubyañjanagaṇanāya pācittiyanti veditabbaṃ.

    തികപാചിത്തിയന്തി അനുപസമ്പന്നേ അനുപസമ്പന്നസഞ്ഞിവേമതികഉപസമ്പന്നസഞ്ഞീനം വസേന തീണി പാചിത്തിയാനി. അനുപസമ്പന്നേന സദ്ധിം ഏകതോ ഉദ്ദേസഗ്ഗഹണേ ഏകതോ ഭണന്തസ്സ അനാപത്തീതി സമ്ബന്ധോ. ഏസ നയോ ‘‘സജ്ഝായകരണേ, തസ്സ സന്തികേ ഉദ്ദേസഗ്ഗഹണേ’’തി ഏത്ഥാപി. തത്രായം വിനിച്ഛയോ – ഉപസമ്പന്നോ ച അനുപസമ്പന്നോ ച നിസീദിത്വാ ഉദ്ദിസാപേന്തി. ആചരിയോ ‘‘നിസിന്നാനം ഭണാമീ’’തി തേഹി സദ്ധിം ഏകതോ വദതി, ആചരിയസ്സേവ ആപത്തി. അനുപസമ്പന്നേന സദ്ധിം ഗണ്ഹന്തസ്സ അനാപത്തി. ദ്വേപി ഠിതാ ഗണ്ഹന്തി, ഏസേവ നയോ. ദഹരഭിക്ഖു നിസിന്നോ, സാമണേരോ ഠിതോ, ‘‘നിസിന്നസ്സ ഭണാമീ’’തി ഭണതോ അനാപത്തി. സചേ ദഹരോ തിട്ഠതി, ഇതരോ നിസീദതി, ‘‘ഠിതസ്സ ഭണാമീ’’തി ഭണതോപി അനാപത്തി. സചേ ബഹൂനം ഭിക്ഖൂനം അന്തരേ ഏകോ സാമണേരോ നിസിന്നോ ഹോതി, തസ്മിം നിസിന്നേ പദസോ ധമ്മം വാചേന്തസ്സ അചിത്തകാ ആപത്തി. സചേ സാമണേരോ ഉപചാരം മുഞ്ചിത്വാ ഠിതോ വാ നിസിന്നോ വാ ഹോതി, യേസം വാചേതി, തേസു അപരിയാപന്നത്താ ഏകേന ദിസാഭാഗേന പലായനകഗന്ഥം നാമ ഗണ്ഹാതീതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, തസ്മാ അനാപത്തി.

    Tikapācittiyanti anupasampanne anupasampannasaññivematikaupasampannasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Anupasampannena saddhiṃ ekato uddesaggahaṇe ekato bhaṇantassa anāpattīti sambandho. Esa nayo ‘‘sajjhāyakaraṇe, tassa santike uddesaggahaṇe’’ti etthāpi. Tatrāyaṃ vinicchayo – upasampanno ca anupasampanno ca nisīditvā uddisāpenti. Ācariyo ‘‘nisinnānaṃ bhaṇāmī’’ti tehi saddhiṃ ekato vadati, ācariyasseva āpatti. Anupasampannena saddhiṃ gaṇhantassa anāpatti. Dvepi ṭhitā gaṇhanti, eseva nayo. Daharabhikkhu nisinno, sāmaṇero ṭhito, ‘‘nisinnassa bhaṇāmī’’ti bhaṇato anāpatti. Sace daharo tiṭṭhati, itaro nisīdati, ‘‘ṭhitassa bhaṇāmī’’ti bhaṇatopi anāpatti. Sace bahūnaṃ bhikkhūnaṃ antare eko sāmaṇero nisinno hoti, tasmiṃ nisinne padaso dhammaṃ vācentassa acittakā āpatti. Sace sāmaṇero upacāraṃ muñcitvā ṭhito vā nisinno vā hoti, yesaṃ vāceti, tesu apariyāpannattā ekena disābhāgena palāyanakaganthaṃ nāma gaṇhātīti saṅkhaṃ gacchati, tasmā anāpatti.

    സജ്ഝായകരണേതി അനുപസമ്പന്നേന സദ്ധിം ഏകതോ സജ്ഝായകരണേ. തസ്സ സന്തികേ ഉദ്ദേസഗ്ഗഹണേതി അനുപസമ്പന്നസ്സ സന്തികേ ഉദ്ദേസഗ്ഗഹണേ. യേഭുയ്യേന പഗുണഗന്ഥം ഭണന്തസ്സാതി സചേ ഏകഗാഥായ ഏകോ പാദോ നാഗച്ഛതി, അവസേസാ ആഗച്ഛന്തി, അയം യേഭുയ്യേന പഗുണഗന്ഥോ നാമ. ഏതേന നയേന സുത്തേപി വേദിതബ്ബോ, തം ഭണന്തസ്സ. ഓസാരേന്തസ്സ ചാതി പരിസാമജ്ഝേ സുത്തം ഉച്ചാരേന്തസ്സ ച.

    Sajjhāyakaraṇeti anupasampannena saddhiṃ ekato sajjhāyakaraṇe. Tassa santike uddesaggahaṇeti anupasampannassa santike uddesaggahaṇe. Yebhuyyena paguṇaganthaṃ bhaṇantassāti sace ekagāthāya eko pādo nāgacchati, avasesā āgacchanti, ayaṃ yebhuyyena paguṇagantho nāma. Etena nayena suttepi veditabbo, taṃ bhaṇantassa. Osārentassa cāti parisāmajjhe suttaṃ uccārentassa ca.

    പദസോധമ്മസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact