| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
၄. ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ
4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
၂၂. တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရောတိအာဒိ ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂော။ တတ္ထ ယသ္မာ ‘‘ဣဒံ ဣမသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ, ဣဒံ ဣမသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနဘူတဓမ္မဝိဘာဝနလက္ခဏော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော, တသ္မာ ပဝတ္တိယာ မူလဘူတံ အဝိဇ္ဇံ အာဒိံ ကတ္ဝာ သဘာဝဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနံ အာသန္နကာရဏံ နိဒ္ဓာရေန္တော အဝိဇ္ဇာယ သဘာဝံ နိဒ္ဒိသတိ ‘‘သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝအသမ္ပဋိဝေဓလက္ခဏာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ။ တသ္သတ္ထော – သဗ္ဗေသံ ဓမ္မာနံ အဝိပရီတသဘာဝော န သမ္ပဋိဝိဇ္ဈီယတိ ဧတေနာတိ သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝအသမ္ပဋိဝေဓော။ သော လက္ခဏံ ဧတိသ္သာတိ သာ တထာ ဝုတ္တာ။ ဧတေန ဓမ္မသဘာဝပ္ပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ အဝိဇ္ဇာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝာ သမ္မာ ပဋိဝေဓော သမ္ပဋိဝေဓော။ တသ္သ ပဋိပက္ခော အသမ္ပဋိဝေဓော။ ကတ္ထ ပန သော သမ္ပဋိဝေဓသ္သ ပဋိပက္ခောတိ အာဟ – ‘‘သဗ္ဗ။ပေ.။ လက္ခဏာ’’တိ။ ယသ္မာ ပန အသုဘေ သုဘန္တိအာဒိဝိပလ္လာသေ သတိ တတ္ထ သမ္မောဟော ဥပရူပရိ ဇာယတိယေဝ န ဟာယတိ, တသ္မာ ‘‘တသ္သာ ဝိပလ္လာသာ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။
22.Tattha katamo padaṭṭhāno hārotiādi padaṭṭhānahāravibhaṅgo. Tattha yasmā ‘‘idaṃ imassa padaṭṭhānaṃ, idaṃ imassa padaṭṭhāna’’nti tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānabhūtadhammavibhāvanalakkhaṇo padaṭṭhāno hāro, tasmā pavattiyā mūlabhūtaṃ avijjaṃ ādiṃ katvā sabhāvadhammānaṃ padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇaṃ niddhārento avijjāya sabhāvaṃ niddisati ‘‘sabbadhammayāthāvaasampaṭivedhalakkhaṇā avijjā’’ti. Tassattho – sabbesaṃ dhammānaṃ aviparītasabhāvo na sampaṭivijjhīyati etenāti sabbadhammayāthāvaasampaṭivedho. So lakkhaṇaṃ etissāti sā tathā vuttā. Etena dhammasabhāvappaṭicchādanalakkhaṇā avijjāti vuttaṃ hoti. Atha vā sammā paṭivedho sampaṭivedho. Tassa paṭipakkho asampaṭivedho. Kattha pana so sampaṭivedhassa paṭipakkhoti āha – ‘‘sabba…pe… lakkhaṇā’’ti. Yasmā pana asubhe subhantiādivipallāse sati tattha sammoho uparūpari jāyatiyeva na hāyati, tasmā ‘‘tassā vipallāsā padaṭṭhāna’’nti vuttaṃ.
ပိယရူပံ သာတရူပန္တိ ပိယာယိတဗ္ဗဇာတိယံ ဣဋ္ဌဇာတိယဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ။ ‘‘ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ (ဒီ. နိ. ၂.၄၀၀; မ. နိ. ၁.၁၃၃; ဝိဘ. ၂၀၃) ဟိ ဝုတ္တံ။ အဒိန္နာဒာနန္တိ အဒိန္နာဒာနစေတနာ။ သာ ဟိ ဧကဝာရံ ဥပ္ပန္နာပိ အနာဒီနဝဒသ္သိတာယ လောဘသ္သ ဥပ္ပတ္တိကာရဏံ ဟောတီတိ တသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ ဝုတ္တံ။ ဒောသသ္သ ပာဏာတိပာတော ပဒဋ္ဌာနံ, မောဟသ္သ မိစ္ဆာပဋိပဒာ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထာပိ ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂဟဏလက္ခဏာတိ နိမိတ္တာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂဟဏလက္ခဏာ။ သုခသညာယ ဖသ္သသ္သ ဥပဂမနလက္ခဏတာ ဖသ္သပစ္စယတာဝ ဝုတ္တာ။ ‘‘ဖုဋ္ဌော သဉ္ဇာနာတီ’’တိ (သံ. နိ. ၄.၉၃) ဟိ ဝုတ္တံ ။ အသ္သာဒောတိ တဏ္ဟာ။ သင္ခတလက္ခဏာနိ ဥပ္ပာဒဝယညထတ္တာနိ။ ယေဘုယ္ယေန နိစ္စဂ္ဂဟဏံ ဝိညာဏာဓီနန္တိ နိစ္စသညာယ ဝိညာဏပဒဋ္ဌာနတာ ဝုတ္တာ။ တထာ ဟိ သော ဘိက္ခု တံယေဝ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီတိ ဝိညာဏဝိသယမေဝ အတ္တနော နိစ္စဂ္ဂာဟံ ပဝေဒေသိ။ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ယဒိ အနိစ္စတာ ဒုက္ခတာ စ သုဒိဋ္ဌာ, အတ္တသညာ သုခသညာ အနဝကာသာတိ အာဟ – ‘‘အနိစ္စသညာဒုက္ခသညာအသမနုပသ္သနလက္ခဏာ အတ္တသညာ’’တိ။ ‘‘ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ, ယံ ဒုက္ခံ တဒနတ္တာ’’တိ (သံ. နိ. ၃.၁၅) ဟိ ဝုတ္တံ။
Piyarūpaṃ sātarūpanti piyāyitabbajātiyaṃ iṭṭhajātiyañca padaṭṭhānaṃ. ‘‘Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjatī’’ti (dī. ni. 2.400; ma. ni. 1.133; vibha. 203) hi vuttaṃ. Adinnādānanti adinnādānacetanā. Sā hi ekavāraṃ uppannāpi anādīnavadassitāya lobhassa uppattikāraṇaṃ hotīti tassa padaṭṭhānaṃ vuttaṃ. Dosassa pāṇātipāto padaṭṭhānaṃ, mohassa micchāpaṭipadā padaṭṭhānanti etthāpi imināva nayena attho veditabbo. Vaṇṇasaṇṭhānabyañjanaggahaṇalakkhaṇāti nimittānubyañjanaggahaṇalakkhaṇā. Sukhasaññāya phassassa upagamanalakkhaṇatā phassapaccayatāva vuttā. ‘‘Phuṭṭho sañjānātī’’ti (saṃ. ni. 4.93) hi vuttaṃ . Assādoti taṇhā. Saṅkhatalakkhaṇāni uppādavayaññathattāni. Yebhuyyena niccaggahaṇaṃ viññāṇādhīnanti niccasaññāya viññāṇapadaṭṭhānatā vuttā. Tathā hi so bhikkhu taṃyeva viññāṇaṃ sandhāvati saṃsaratīti viññāṇavisayameva attano niccaggāhaṃ pavedesi. Pañcannaṃ khandhānaṃ yadi aniccatā dukkhatā ca sudiṭṭhā, attasaññā sukhasaññā anavakāsāti āha – ‘‘aniccasaññādukkhasaññāasamanupassanalakkhaṇā attasaññā’’ti. ‘‘Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti (saṃ. ni. 3.15) hi vuttaṃ.
ယေဘုယ္ယေန အတ္တာဘိနိဝေသော အရူပဓမ္မေသူတိ အာဟ – ‘‘တသ္သာ နာမကာယော ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ သဗ္ဗံ နေယ္ယန္တိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ စတုသစ္စဝိနိမုတ္တသ္သ ဉေယ္ယသ္သ အဘာဝတော။ စိတ္တဝိက္ခေပပဋိသံဟရဏံ ဥဒ္ဓစ္စဝိက္ခမ္ဘနံ။ အသုဘာတိ အသုဘာနုပသ္သနာ, ပဋိဘာဂနိမိတ္တဘူတာ အသုဘာ ဧဝ ဝာ, တဏ္ဟာပဋိပက္ခတ္တာ သမထသ္သ အသုဘာ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ။ အဘိဇ္ဈာယ တနုကရဏတော အဒိန္နာဒာနာဝေရမဏီ အလောဘသ္သ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တာ။ တထာ ဗ္ယာပာဒသ္သ တနုကရဏတော ပာဏာတိပာတာဝေရမဏီ အဒောသသ္သ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တာ။ ဝတ္ထုအဝိပ္ပဋိပတ္တိ ဝိသယသဘာဝပဋိဝေဓော, သမ္မာပဋိပတ္တိ သီလသမာဓိသမ္ပဒာနံ နိဗ္ဗိဒာဉာဏေန အနဘိရတိဉာဏမေဝ ဝာ တထာ ပဝတ္တံ။ သဗ္ဗာပိ ဝေဒနာ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိဘာဝတော ဒုက္ခန္တိ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ – ‘‘ဒုက္ခသညာယ ဝေဒနာ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ ဓမ္မသညာတိ ဓမ္မမတ္တန္တိ သညာ။
Yebhuyyena attābhiniveso arūpadhammesūti āha – ‘‘tassā nāmakāyo padaṭṭhāna’’nti. Sabbaṃ neyyanti cattāri saccāni catusaccavinimuttassa ñeyyassa abhāvato. Cittavikkhepapaṭisaṃharaṇaṃ uddhaccavikkhambhanaṃ. Asubhāti asubhānupassanā, paṭibhāganimittabhūtā asubhā eva vā, taṇhāpaṭipakkhattā samathassa asubhā padaṭṭhānanti vuttaṃ. Abhijjhāya tanukaraṇato adinnādānāveramaṇī alobhassa padaṭṭhānanti vuttā. Tathā byāpādassa tanukaraṇato pāṇātipātāveramaṇī adosassa padaṭṭhānanti vuttā. Vatthuavippaṭipatti visayasabhāvapaṭivedho, sammāpaṭipatti sīlasamādhisampadānaṃ nibbidāñāṇena anabhiratiñāṇameva vā tathā pavattaṃ. Sabbāpi vedanā dukkhadukkhatādibhāvato dukkhanti katvā vuttaṃ – ‘‘dukkhasaññāya vedanā padaṭṭhāna’’nti. Dhammasaññāti dhammamattanti saññā.
သတ္တာနံ ကာယေ အဝီတရာဂတာ ပဉ္စန္နံ အဇ္ဈတ္တိကာယတနာနံ ဝသေန ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ရူပီနိ ရူပရာဂသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ ကာယော ဟိ ဣဓ ရူပန္တိ အဓိပ္ပေတော။ ဝိသေသတော ဈာနနိသ္သယဘူတေ မနာယတနေ စ နိကန္တိ ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘ဆဋ္ဌာယတနံ ဘဝရာဂသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ ဧဒိသံ မာ ရူပံ နိဗ္ဗတ္တတု, မာ ဧဒိသီ ဝေဒနာတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ရူပာဒိအဘိနန္ဒနာ နိဗ္ဗတ္တဘဝာနုပသ္သိတာ။ ဉာဏဒသ္သနသ္သာတိ ကမ္မသ္သကတညာဏဒသ္သနသ္သ။ ယောနိသောမနသိကာရဝတော ဟိ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိ ကမ္မသ္သကတညာဏသ္သ ကာရဏံ ဟောတိ, န အယောနိသော ဥမ္မုဇ္ဇန္တသ္သ။ ဣမသ္သ စ အတ္ထသ္သ ဝိဘာဝနတ္ထံ မဟာနာရဒကသ္သပဇာတကံ (ဇာ. ၂.၂၂.၁၁၅၃ အာဒယော), ဗ္ရဟ္မဇာလေ (ဒီ. နိ. ၁.၃၈ အာဒယော) ဧကစ္စသသ္သတဝာဒော စ ဥဒာဟရိတဗ္ဗော။ ‘‘ဩကပ္ပနလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ သဒ္ဓာပသာဒာနံ ဝိသေသံ ဒသ္သေတိ။ သော ပန သဒ္ဓာယယေဝ အဝတ္ထာဝိသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ထ ဩကပ္ပနံ သဒ္ဒဟနဝသေန အာရမ္မဏသ္သ ဩဂာဟဏံ နိစ္ဆယော။ အနာဝိလတာ အသ္သဒ္ဓိယာပဂမေန စိတ္တသ္သ အကာလုသ္သိယတာ။ အဘိပတ္ထိယနာ သဒ္ဒဟနမေဝ။ အဝေစ္စပသာဒော ပညာသဟိတော အာယတနဂတော အဘိပ္ပသာဒော။ အပိလာပနံ အသမ္မောသော နိမုဇ္ဇိတ္ဝာ ဝိယ အာရမ္မဏသ္သ ဩဂာဟဏံ ဝာ, ဧတ္ထ စ သဒ္ဓာဒီနံ ပသာဒသဒ္ဓာသမ္မပ္ပဓာနသတိပဋ္ဌာနဈာနင္ဂာနိ ယထာက္ကမံ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဝဒန္တေန အဝတ္ထာဝိသေသဝသေန ပဒဋ္ဌာနဘာဝော ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သတိသမာဓီနံ ဝာ ကာယာဒယော သတိပဋ္ဌာနာတိ။ ဝိတက္ကာဒယော စ ဈာနာနီတိ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေန ဝုတ္တာ။
Sattānaṃ kāye avītarāgatā pañcannaṃ ajjhattikāyatanānaṃ vasena hotīti āha – ‘‘pañcindriyāni rūpīni rūparāgassa padaṭṭhāna’’nti. Kāyo hi idha rūpanti adhippeto. Visesato jhānanissayabhūte manāyatane ca nikanti hotīti āha – ‘‘chaṭṭhāyatanaṃ bhavarāgassa padaṭṭhāna’’nti. Edisaṃ mā rūpaṃ nibbattatu, mā edisī vedanāti evaṃ pavattā rūpādiabhinandanā nibbattabhavānupassitā. Ñāṇadassanassāti kammassakataññāṇadassanassa. Yonisomanasikāravato hi pubbenivāsānussati kammassakataññāṇassa kāraṇaṃ hoti, na ayoniso ummujjantassa. Imassa ca atthassa vibhāvanatthaṃ mahānāradakassapajātakaṃ (jā. 2.22.1153 ādayo), brahmajāle (dī. ni. 1.38 ādayo) ekaccasassatavādo ca udāharitabbo. ‘‘Okappanalakkhaṇā’’tiādinā saddhāpasādānaṃ visesaṃ dasseti. So pana saddhāyayeva avatthāviseso daṭṭhabbo. Tattha okappanaṃ saddahanavasena ārammaṇassa ogāhaṇaṃ nicchayo. Anāvilatā assaddhiyāpagamena cittassa akālussiyatā. Abhipatthiyanā saddahanameva. Aveccapasādo paññāsahito āyatanagato abhippasādo. Apilāpanaṃ asammoso nimujjitvā viya ārammaṇassa ogāhaṇaṃ vā, ettha ca saddhādīnaṃ pasādasaddhāsammappadhānasatipaṭṭhānajhānaṅgāni yathākkamaṃ padaṭṭhānanti vadantena avatthāvisesavasena padaṭṭhānabhāvo vuttoti daṭṭhabbaṃ. Satisamādhīnaṃ vā kāyādayo satipaṭṭhānāti. Vitakkādayo ca jhānānīti padaṭṭhānabhāvena vuttā.
အသ္သာဒမနသိကာရော သံယောဇနီယေသု ဓမ္မေသု အသ္သာဒာနုပသ္သိတာ။ ပုနဗ္ဘဝဝိရောဟဏာတိ ပုနဗ္ဘဝာယ ဝိရောဟဏာ, ပုနဗ္ဘဝနိဗ္ဗတ္တနာရဟတာ ဝိပာကဓမ္မတာတိ အတ္ထော။ ဩပပစ္စယိကနိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏန္တိ ဥပပတ္တိဘဝဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တနသဘာဝံ။ နာမကာယရူပကာယသင္ဃာတလက္ခဏန္တိ အရူပရူပကာယာနံ သမူဟိယဘာဝံ။ ဣန္ဒ္ရိယဝဝတ္ထာနန္တိ စက္ခာဒီနံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဝဝတ္ထိတဘာဝော။ ဩပပစ္စယိကန္တိ ဥပပတ္တိက္ခန္ဓနိဗ္ဗတ္တကံ။ ဥပဓီတိ အတ္တဘာဝော။ အတ္တနော ပိယသ္သ မရဏံ စိန္တေန္တသ္သ ဗာလသ္သ ယေဘုယ္ယေန သောကော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ မရဏံ သောကသ္သ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ။ ဥသ္သုက္ကံ စေတသော သန္တာပော။ ဩဒဟနန္တိ အဝဒဟနံ။ အတ္တနော နိသ္သယသ္သ သန္တပနမေဝ ဘဝသ္သာတိ ဝုတ္တံ ဘဝံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဣမာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဘဝသ္သ အင္ဂာနိ ဘဝသင္ခာတာနိ စ အင္ဂာနိ ဘဝင္ဂာနိ။ တေသု ကိလေသာ ဘဝသ္သ အင္ဂာနိ။ ကမ္မဝိပာကဝဋ္ဋံ ဘဝသင္ခာတာနိ အင္ဂာနိ။ သမဂ္ဂာနီတိ သဗ္ဗာနိ။ ခန္ဓာယတနာဒီနံ အပရာပရုပ္ပတ္တိသံသရဏံ သံသာရော။ တသ္သ ပုရိမပုရိမဇာတိနိပ္ဖန္နံ ကိလေသာဒိဝဋ္ဋံ ကာရဏန္တိ အာဟ – ‘‘ဘဝော သံသာရသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ သမ္ပာပကဟေတုဘာဝံ သန္ဓာယ ‘‘မဂ္ဂော နိရောဓသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။
Assādamanasikāro saṃyojanīyesu dhammesu assādānupassitā. Punabbhavavirohaṇāti punabbhavāya virohaṇā, punabbhavanibbattanārahatā vipākadhammatāti attho. Opapaccayikanibbattilakkhaṇanti upapattibhavabhāvena nibbattanasabhāvaṃ. Nāmakāyarūpakāyasaṅghātalakkhaṇanti arūparūpakāyānaṃ samūhiyabhāvaṃ. Indriyavavatthānanti cakkhādīnaṃ channaṃ indriyānaṃ vavatthitabhāvo. Opapaccayikanti upapattikkhandhanibbattakaṃ. Upadhīti attabhāvo. Attano piyassa maraṇaṃ cintentassa bālassa yebhuyyena soko uppajjatīti maraṇaṃ sokassa padaṭṭhānanti vuttaṃ. Ussukkaṃ cetaso santāpo. Odahananti avadahanaṃ. Attano nissayassa santapanameva bhavassāti vuttaṃ bhavaṃ dassetuṃ ‘‘imānī’’tiādi vuttaṃ. Tattha bhavassa aṅgāni bhavasaṅkhātāni ca aṅgāni bhavaṅgāni. Tesu kilesā bhavassa aṅgāni. Kammavipākavaṭṭaṃ bhavasaṅkhātāni aṅgāni. Samaggānīti sabbāni. Khandhāyatanādīnaṃ aparāparuppattisaṃsaraṇaṃ saṃsāro. Tassa purimapurimajātinipphannaṃ kilesādivaṭṭaṃ kāraṇanti āha – ‘‘bhavo saṃsārassa padaṭṭhāna’’nti. Sampāpakahetubhāvaṃ sandhāya ‘‘maggo nirodhassa padaṭṭhāna’’nti vuttaṃ.
ကမ္မဋ္ဌာနောဂာဟကသ္သ ဩတရဏဋ္ဌာနတာယ ဗဟုသ္သုတော တိတ္ထံ နာမ, တသ္သ သမ္မာပယိရုပာသနာ တိတ္ထညုတာ။ ဓမ္မူပသဉ္ဟိတံ ပာမောဇ္ဇံ ပီတံ နာမ, သပ္ပာယဓမ္မသ္သဝနေန တံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ကမ္မဋ္ဌာနသ္သ ဗ္ရူဟနာ ပီတညုတာ, ဘာဝနာယ ထောကမ္ပိ လယာပတ္တိယာ ဥဒ္ဓံပတ္တိယာ စ ဇာနနာ ပတ္တညုတာ။ အတ္တနော ပဉ္စဟိ ပဓာနိယင္ဂေဟိ သမန္နာဂတသ္သ ဇာနနာ အတ္တညုတာ, တေသု ပုရိမာနံ ပုရိမာနံ ပစ္ဆိမသ္သ ပစ္ဆိမသ္သ ပဒဋ္ဌာနဘာဝော သုဝိညေယ္ယော ဧဝ။ ကတပုညသ္သေဝ ပတိရူပဒေသဝာသော သမ္ဘဝတိ , န ဣတရသ္သာတိ ‘‘ပုဗ္ဗေကတပုညတာ ပတိရူပဒေသဝာသသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယထာဘူတဉာဏဒသ္သနံ သဟ အဓိဋ္ဌာနေန တရုဏဝိပသ္သနာ။ နိဗ္ဗိဒာတိ ဗလဝဝိပသ္သနာ။ ဝိရာဂောတိ မဂ္ဂော။ ဝိမုတ္တီတိ ဖလံ။ ဧဝန္တိ ယဒိဒံ ‘‘တသ္သာ ဝိပလ္လာသာ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိနာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပဒဋ္ဌာနံ ဒသ္သိတံ, ဣမိနာ နယေန အထာပိ ယော ကောစိ ဥပနိသ္သယော ဗလဝပစ္စယောတိ ယော ကောစိ အဝသေသပစ္စယော, သဗ္ဗော သော ပဒဋ္ဌာနံ ကာရဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝံ ယာ ကာစိ ဥပနိသာ ယောဂတော စ ပစ္စယတော စာ’’တိပိ ပဌန္တိ။ တတ္ထ ဥပနိသာတိ ကာရဏံ, ယောဂတောတိ ယုတ္တိတော, ပစ္စယတောတိ ပစ္စယဘာဝမတ္တတောတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ, တံ သုဝိညေယ္ယမေဝ။
Kammaṭṭhānogāhakassa otaraṇaṭṭhānatāya bahussuto titthaṃ nāma, tassa sammāpayirupāsanā titthaññutā. Dhammūpasañhitaṃ pāmojjaṃ pītaṃ nāma, sappāyadhammassavanena taṃ uppādetvā kammaṭṭhānassa brūhanā pītaññutā, bhāvanāya thokampi layāpattiyā uddhaṃpattiyā ca jānanā pattaññutā. Attano pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatassa jānanā attaññutā, tesu purimānaṃ purimānaṃ pacchimassa pacchimassa padaṭṭhānabhāvo suviññeyyo eva. Katapuññasseva patirūpadesavāso sambhavati , na itarassāti ‘‘pubbekatapuññatā patirūpadesavāsassa padaṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Yathābhūtañāṇadassanaṃ saha adhiṭṭhānena taruṇavipassanā. Nibbidāti balavavipassanā. Virāgoti maggo. Vimuttīti phalaṃ. Evanti yadidaṃ ‘‘tassā vipallāsā padaṭṭhāna’’ntiādinā avijjādīnaṃ padaṭṭhānaṃ dassitaṃ, iminā nayena athāpi yo koci upanissayo balavapaccayoti yo koci avasesapaccayo, sabbo so padaṭṭhānaṃ kāraṇanti veditabbaṃ. ‘‘Evaṃ yā kāci upanisā yogato ca paccayato cā’’tipi paṭhanti. Tattha upanisāti kāraṇaṃ, yogatoti yuttito, paccayatoti paccayabhāvamattatoti attho veditabbo. Yaṃ panettha atthato na vibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.
ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၄. ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂော • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgo
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-ဋီကာ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ၄. ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī / ၄. ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝိဘာဝနာ • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā
