Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī

    ൪. പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗവിഭാവനാ

    4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā

    ൨൨. യേന യേന സംവണ്ണനാവിസേസഭൂതേന യുത്തിഹാരവിഭങ്ഗഭൂതേന പഞ്ഹാവിസ്സജ്ജനാദീനം യുത്തായുത്തഭാവോ വിഭത്തോ, സോ സംവണ്ണനാവിസേസഭൂതോ യുത്തിഹാരവിഭങ്ഗോ പരിപുണ്ണോ, ‘‘കതമോ പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗോ’’തി പുച്ഛിതബ്ബത്താ ‘‘തത്ഥ കതമോ പദട്ഠാനോ ഹാരോ’’തിആദി ആരദ്ധം. തത്ഥ തത്ഥാതി തേസു നിദ്ദിട്ഠേസു സോളസസു ദേസനാഹാരാദീസു ഹാരേസു കതമോ സംവണ്ണനാവിസേസോ പദട്ഠാനോ ഹാരോ പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗോതി പുച്ഛതി. ‘‘ധമ്മം ദേസേസി ജിനോ’’തിആദിനിദ്ദേസസ്സ ഇദാനി മയാ വുച്ചമാനോ ‘‘അയം പദട്ഠാനോ ഹാരോ’’തിആദികോ വിത്ഥാരസംവണ്ണനാവിസേസോ പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗോതി വിഞ്ഞേയ്യോ. തേന വുത്തം – ‘‘തത്ഥ കതമോ പദട്ഠാനോ ഹാരോതിആദി പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗോ’’തി (നേത്തി॰ അട്ഠ॰ ൨൨). ‘‘അയം ഇദാനി വുച്ചമാനോ വിത്ഥാരഭൂതോ പദട്ഠാനോ ഹാരോ പിടകത്തയേ ദേസിതേസു ധമ്മേസു കിം നാമ ധമ്മം ദേസയതി സംവണ്ണേതീ’’തി പുച്ഛം ഠപേത്വാ ‘‘ഇദം ആസന്നകാരണം ഇമസ്സ ആസന്നഫലസ്സ പദട്ഠാന’’ന്തി നിയമേത്വാ വിഭജിതും ‘‘അയം പദട്ഠാനോ’’തിആദി വുത്തം. തസ്സത്ഥോ – സബ്ബേസു വിഞ്ഞേയ്യധമ്മേസു യാഥാവതോ അസമ്പടിവേധോ ലക്ഖണം ഏതിസ്സാ അവിജ്ജായാതി സബ്ബധമ്മയാഥാവഅസമ്പടിവേധലക്ഖണാ, അവിജ്ജാ, തസ്സാ അവിജ്ജായ അസുഭേ ‘‘സുഭ’’ന്തിആദിവിപല്ലാസാ പദട്ഠാനം ആസന്നകാരണം. വിപല്ലാസേ സതി അവിജ്ജാ വത്തതി ഉപരൂപരി ജായതി ന ഹായതി, തസ്മാ വിപല്ലാസാ അവിജ്ജായ പദട്ഠാനം ആസന്നകാരണം ഭവന്തി. അവിജ്ജായ വട്ടമൂലകത്താ തം ആദിം കത്വാ പദട്ഠാനം വിഭത്തന്തി ദട്ഠബ്ബം.

    22. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena yuttihāravibhaṅgabhūtena pañhāvissajjanādīnaṃ yuttāyuttabhāvo vibhatto, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto yuttihāravibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo padaṭṭhānahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo padaṭṭhāno hāro’’tiādi āraddhaṃ. Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu hāresu katamo saṃvaṇṇanāviseso padaṭṭhāno hāro padaṭṭhānahāravibhaṅgoti pucchati. ‘‘Dhammaṃ desesi jino’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ayaṃ padaṭṭhāno hāro’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso padaṭṭhānahāravibhaṅgoti viññeyyo. Tena vuttaṃ – ‘‘tattha katamo padaṭṭhāno hārotiādi padaṭṭhānahāravibhaṅgo’’ti (netti. aṭṭha. 22). ‘‘Ayaṃ idāni vuccamāno vitthārabhūto padaṭṭhāno hāro piṭakattaye desitesu dhammesu kiṃ nāma dhammaṃ desayati saṃvaṇṇetī’’ti pucchaṃ ṭhapetvā ‘‘idaṃ āsannakāraṇaṃ imassa āsannaphalassa padaṭṭhāna’’nti niyametvā vibhajituṃ ‘‘ayaṃ padaṭṭhāno’’tiādi vuttaṃ. Tassattho – sabbesu viññeyyadhammesu yāthāvato asampaṭivedho lakkhaṇaṃ etissā avijjāyāti sabbadhammayāthāvaasampaṭivedhalakkhaṇā, avijjā, tassā avijjāya asubhe ‘‘subha’’ntiādivipallāsā padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇaṃ. Vipallāse sati avijjā vattati uparūpari jāyati na hāyati, tasmā vipallāsā avijjāya padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇaṃ bhavanti. Avijjāya vaṭṭamūlakattā taṃ ādiṃ katvā padaṭṭhānaṃ vibhattanti daṭṭhabbaṃ.

    തണ്ഹായപി വട്ടമൂലകത്താ തദനന്തരം തണ്ഹായ പദട്ഠാനം വിഭജിതും ‘‘അജ്ഝോസാനലക്ഖണാ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ പിയരൂപം സാതരൂപന്തി പിയസഭാവം സാതസഭാവം ചക്ഖാദിധമ്മജാതം. പിയനീയസാതനീയേ ചക്ഖാദികേ സതി തണ്ഹാ വത്തതി ഉപരൂപരി ജായതി, തസ്മാ പിയരൂപം സാതരൂപം തണ്ഹായ പദട്ഠാനം ആസന്നകാരണം ഭവതി.

    Taṇhāyapi vaṭṭamūlakattā tadanantaraṃ taṇhāya padaṭṭhānaṃ vibhajituṃ ‘‘ajjhosānalakkhaṇā’’tiādi vuttaṃ. Tattha piyarūpaṃ sātarūpanti piyasabhāvaṃ sātasabhāvaṃ cakkhādidhammajātaṃ. Piyanīyasātanīye cakkhādike sati taṇhā vattati uparūpari jāyati, tasmā piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṇhāya padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇaṃ bhavati.

    അദിന്നാദാനേ സതി ലോഭോ വത്തതി, തസ്മാ അദിന്നാദാനം ലോഭസ്സ പദട്ഠാനം ഭവതി. അദിന്നാദാനഞ്ഹി ഏകവാരം ഉപ്പന്നമ്പി അനാദീനവദസ്സനതോ ലോഭസ്സ ആസന്നകാരണം ഭവത്വേവ.

    Adinnādāne sati lobho vattati, tasmā adinnādānaṃ lobhassa padaṭṭhānaṃ bhavati. Adinnādānañhi ekavāraṃ uppannampi anādīnavadassanato lobhassa āsannakāraṇaṃ bhavatveva.

    കേസാദീസു അസുഭേസു പവത്തായപി സുഭസഞ്ഞായ നീലാദിവണ്ണദീഘാദിസണ്ഠാനഹസനാദിബ്യഞ്ജനഗ്ഗഹണലക്ഖണത്താ ചക്ഖുന്ദ്രിയാദീനം അസംവരോ സുഭസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം ഭവതി.

    Kesādīsu asubhesu pavattāyapi subhasaññāya nīlādivaṇṇadīghādisaṇṭhānahasanādibyañjanaggahaṇalakkhaṇattā cakkhundriyādīnaṃ asaṃvaro subhasaññāya padaṭṭhānaṃ bhavati.

    ദുക്ഖദുക്ഖാദീസു പവത്തായപി സുഖസഞ്ഞായ സാസവഫസ്സൂപഗമനലക്ഖണത്താ രൂപാദീസു അസ്സാദോ സുഖസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം.

    Dukkhadukkhādīsu pavattāyapi sukhasaññāya sāsavaphassūpagamanalakkhaṇattā rūpādīsu assādo sukhasaññāya padaṭṭhānaṃ.

    രൂപക്ഖന്ധാദീസു അനിച്ചേസു പവത്തായപി നിച്ചസഞ്ഞായ സങ്ഖതലക്ഖണാനം ധമ്മാനം അസമനുപസ്സനലക്ഖണത്താ രൂപക്ഖന്ധാദീസു നിച്ചഗ്ഗഹണം വിഞ്ഞാണം നിച്ചസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം.

    Rūpakkhandhādīsu aniccesu pavattāyapi niccasaññāya saṅkhatalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ asamanupassanalakkhaṇattā rūpakkhandhādīsu niccaggahaṇaṃ viññāṇaṃ niccasaññāya padaṭṭhānaṃ.

    അനിച്ചദുക്ഖാനത്തസങ്ഖാതേസു ഖന്ധാദീസു പവത്തായപി അത്തസഞ്ഞായ അനിച്ചസഞ്ഞാദുക്ഖസഞ്ഞാനം അസമനുപസ്സനലക്ഖണത്താ അഹംമമാദിവസേന പവത്തോ നാമകായോ അത്തസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം.

    Aniccadukkhānattasaṅkhātesu khandhādīsu pavattāyapi attasaññāya aniccasaññādukkhasaññānaṃ asamanupassanalakkhaṇattā ahaṃmamādivasena pavatto nāmakāyo attasaññāya padaṭṭhānaṃ.

    ഏവം അവിജ്ജാദീനം അകുസലപക്ഖാനം ധമ്മാനം പദട്ഠാനം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി തപ്പടിപക്ഖാനം വിജ്ജാദീനം ധമ്മാനം പദട്ഠാനം ദസ്സേതും ‘‘സബ്ബധമ്മസമ്പടിവേധലക്ഖണാ’’തിആദി വുത്തം. സബ്ബേസു ഞേയ്യധമ്മേസു പവത്തായ വിജ്ജായ സബ്ബധമ്മസമ്പടിവേധലക്ഖണത്താ സബ്ബം നേയ്യം വിജ്ജായ പദട്ഠാനം.

    Evaṃ avijjādīnaṃ akusalapakkhānaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānaṃ dassetvā idāni tappaṭipakkhānaṃ vijjādīnaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānaṃ dassetuṃ ‘‘sabbadhammasampaṭivedhalakkhaṇā’’tiādi vuttaṃ. Sabbesu ñeyyadhammesu pavattāya vijjāya sabbadhammasampaṭivedhalakkhaṇattā sabbaṃ neyyaṃ vijjāya padaṭṭhānaṃ.

    സമഥസ്സ ചിത്തവിക്ഖേപസങ്ഖാതഉദ്ധച്ചപടിസംഹരണസങ്ഖാതവിക്ഖമ്ഭനലക്ഖണത്താ പടിഭാഗനിമിത്തഭൂതാ അസുഭാ സമഥസ്സ പദട്ഠാനം. അസുഭായ ഹി തണ്ഹാപടിപക്ഖത്താ, തണ്ഹായ ച അഭാവേ സമഥോ തിട്ഠതീതി.

    Samathassa cittavikkhepasaṅkhātauddhaccapaṭisaṃharaṇasaṅkhātavikkhambhanalakkhaṇattā paṭibhāganimittabhūtā asubhā samathassa padaṭṭhānaṃ. Asubhāya hi taṇhāpaṭipakkhattā, taṇhāya ca abhāve samatho tiṭṭhatīti.

    അദിന്നാദാനാ വേരമണിവസേന പവത്തസ്സ അലോഭസ്സ ഇച്ഛാവചരപടിസംഹരണലക്ഖണത്താ അദിന്നാദാനാ വേരമണീ അലോഭസ്സ പദട്ഠാനം.

    Adinnādānā veramaṇivasena pavattassa alobhassa icchāvacarapaṭisaṃharaṇalakkhaṇattā adinnādānā veramaṇī alobhassa padaṭṭhānaṃ.

    പാണാതിപാതാ വേരമണിവസേന പവത്തസ്സ അദോസസ്സ അബ്യാപജ്ജലക്ഖണത്താ പാണാതിപാതാ വേരമണീ അദോസസ്സ പദട്ഠാനം.

    Pāṇātipātā veramaṇivasena pavattassa adosassa abyāpajjalakkhaṇattā pāṇātipātā veramaṇī adosassa padaṭṭhānaṃ.

    സമ്മാപടിപത്തിവസേന പവത്തസ്സ അമോഹസ്സ വത്ഥുഅവിപ്പടിപത്തിലക്ഖണത്താ സമ്മാപടിപത്തി അമോഹസ്സ പദട്ഠാനം.

    Sammāpaṭipattivasena pavattassa amohassa vatthuavippaṭipattilakkhaṇattā sammāpaṭipatti amohassa padaṭṭhānaṃ.

    നിബ്ബിദാവസേന പവത്തായ അസുഭസഞ്ഞായ വിനീലകവിപുബ്ബകഗഹണലക്ഖണത്താ നിബ്ബിദാ അസുഭസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം. നിബ്ബിദാഞാണേന ഹി അനഭിരതി പവത്തതി, അനഭിരതിയാ ച അസുഭസഞ്ഞാ ഠിതാതി.

    Nibbidāvasena pavattāya asubhasaññāya vinīlakavipubbakagahaṇalakkhaṇattā nibbidā asubhasaññāya padaṭṭhānaṃ. Nibbidāñāṇena hi anabhirati pavattati, anabhiratiyā ca asubhasaññā ṭhitāti.

    ദുക്ഖവേദനാവസേന പവത്തായ ദുക്ഖസഞ്ഞായ സാസവഫസ്സപരിജാനനലക്ഖണത്താ വേദനാ ദുക്ഖസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം.

    Dukkhavedanāvasena pavattāya dukkhasaññāya sāsavaphassaparijānanalakkhaṇattā vedanā dukkhasaññāya padaṭṭhānaṃ.

    ഉപ്പാദവയവസേന പവത്തായ അനിച്ചസഞ്ഞായ സങ്ഖതലക്ഖണാനം ധമ്മാനം സമനുപസ്സനലക്ഖണത്താ ഉപ്പാദവയാ അനിച്ചസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം. ഉപ്പാദവയഞ്ഹി സമനുപസ്സിത്വാ അനിച്ചസഞ്ഞാ പവത്താ.

    Uppādavayavasena pavattāya aniccasaññāya saṅkhatalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ samanupassanalakkhaṇattā uppādavayā aniccasaññāya padaṭṭhānaṃ. Uppādavayañhi samanupassitvā aniccasaññā pavattā.

    ധമ്മമത്തസഞ്ഞാവസേന പവത്തായ അനത്തസഞ്ഞായ സബ്ബധമ്മഅഭിനിവേസലക്ഖണത്താ ധമ്മസഞ്ഞാ അനത്തസഞ്ഞായ പദട്ഠാനം.

    Dhammamattasaññāvasena pavattāya anattasaññāya sabbadhammaabhinivesalakkhaṇattā dhammasaññā anattasaññāya padaṭṭhānaṃ.

    കാമരാഗസ്സ രൂപാദിപഞ്ചകാമഗുണാരമ്മണത്താ പഞ്ച കാമഗുണാ കാമരാഗസ്സ പദട്ഠാനം.

    Kāmarāgassa rūpādipañcakāmaguṇārammaṇattā pañca kāmaguṇā kāmarāgassa padaṭṭhānaṃ.

    രൂപസങ്ഖാതേ കായേ ആരബ്ഭ പവത്തസ്സ രൂപരാഗസ്സ ചക്ഖാദിപഞ്ചിന്ദ്രിയാനം അനുസാരേന പവത്തനതോ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി രൂപാനി രൂപരാഗസ്സ പദട്ഠാനം.

    Rūpasaṅkhāte kāye ārabbha pavattassa rūparāgassa cakkhādipañcindriyānaṃ anusārena pavattanato pañcindriyāni rūpāni rūparāgassa padaṭṭhānaṃ.

    ഭവനികന്തിവസേന പവത്തസ്സ ഭവരാഗസ്സ ഛളായതനം പദട്ഠാനം. നിബ്ബത്തഭവാനുപസ്സിതാതി ‘‘ഏദിസം അനിട്ഠം രൂപം മാ നിബ്ബത്തതു, ഏദിസം ഇട്ഠം രൂപം നിബ്ബത്തതു ഏദിസീ ദുക്ഖാ വേദനാ മാ നിബ്ബത്തതു, ഏദിസീ സുഖാ വേദനാ നിബ്ബത്തതൂ’’തി ഏവമാദിനാ പകാരേന പവത്താ രൂപാഭിനന്ദനാ, സാ പഞ്ചന്നം ഉപാദാനക്ഖന്ധാനം പദട്ഠാനം.

    Bhavanikantivasena pavattassa bhavarāgassa chaḷāyatanaṃ padaṭṭhānaṃ. Nibbattabhavānupassitāti ‘‘edisaṃ aniṭṭhaṃ rūpaṃ mā nibbattatu, edisaṃ iṭṭhaṃ rūpaṃ nibbattatu edisī dukkhā vedanā mā nibbattatu, edisī sukhā vedanā nibbattatū’’ti evamādinā pakārena pavattā rūpābhinandanā, sā pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ padaṭṭhānaṃ.

    കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണസ്സ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണാനുഗതത്താ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണദസ്സനം കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണസ്സ പദട്ഠാനം.

    Kammassakataññāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇānugatattā pubbenivāsānussatiñāṇadassanaṃ kammassakataññāṇassa padaṭṭhānaṃ.

    ഓകപ്പനം ലക്ഖണം യസ്സാ സദ്ധായാതി ഓകപ്പനലക്ഖണാ സദ്ധാ. അധിമുത്തി പച്ചുപട്ഠാനം യസ്സാ സദ്ധായാതി അധിമുത്തിപച്ചുപട്ഠാനാ ച സദ്ധാ. അനാവിലം ലക്ഖണം യസ്സ പസാദസ്സാതി അനാവിലലക്ഖണോതി പസാദോ. സമ്പസീദനം പച്ചുപട്ഠാനം യസ്സ പസാദസ്സാതി സമ്പസീദനപച്ചുപട്ഠാനോ ച പസാദോ. സോ പന പസാദോ സദ്ധായ ഏവ അവത്ഥാവിസേസോതി വേദിതബ്ബോ. അവേച്ചപസാദോ അഭിപത്ഥിയനലക്ഖണായ സദ്ധായ പദട്ഠാനം, ഓകപ്പനലക്ഖണാ സദ്ധാ അനാവിലലക്ഖണസ്സ പസാദസ്സ പദട്ഠാനം, ചതുബ്ബിധം സമ്മപ്പധാനം വീരിയം ആരമ്ഭലക്ഖണസ്സ വീരിയസ്സ പദട്ഠാനം, കായാദിസതിപട്ഠാനം അപിലാപനലക്ഖണായ സതിയാ പദട്ഠാനം, ഝാനസഹിതസ്സ സമാധിസ്സ ഏകഗ്ഗലക്ഖണത്താ വിതക്കാദിഝാനാനി സമാധിസ്സ പദട്ഠാനം, പഞ്ഞായ കിച്ചപജാനനആരമ്മണപജാനനലക്ഖണത്താ സച്ചാനി പഞ്ഞായ പദട്ഠാനം.

    Okappanaṃ lakkhaṇaṃ yassā saddhāyāti okappanalakkhaṇā saddhā. Adhimutti paccupaṭṭhānaṃ yassā saddhāyāti adhimuttipaccupaṭṭhānā ca saddhā. Anāvilaṃ lakkhaṇaṃ yassa pasādassāti anāvilalakkhaṇoti pasādo. Sampasīdanaṃ paccupaṭṭhānaṃ yassa pasādassāti sampasīdanapaccupaṭṭhāno ca pasādo. So pana pasādo saddhāya eva avatthāvisesoti veditabbo. Aveccapasādo abhipatthiyanalakkhaṇāya saddhāya padaṭṭhānaṃ, okappanalakkhaṇā saddhā anāvilalakkhaṇassa pasādassa padaṭṭhānaṃ, catubbidhaṃ sammappadhānaṃ vīriyaṃ ārambhalakkhaṇassa vīriyassa padaṭṭhānaṃ, kāyādisatipaṭṭhānaṃ apilāpanalakkhaṇāya satiyā padaṭṭhānaṃ, jhānasahitassa samādhissa ekaggalakkhaṇattā vitakkādijhānāni samādhissa padaṭṭhānaṃ, paññāya kiccapajānanaārammaṇapajānanalakkhaṇattā saccāni paññāya padaṭṭhānaṃ.

    ‘‘യേസം അവിജ്ജാദീനം പദട്ഠാനാനി ആചരിയേന വിഭത്താനി, തേ അവിജ്ജാദയോ കതമേസം ധമ്മാനം പദട്ഠാനാനീ’’തി പുച്ഛിതബ്ബത്താ തേ അവിജ്ജാദയോപി ഇമേസം ധമ്മാനം പദട്ഠാനാതി ദസ്സേതും ‘‘അപരോ നയോ’’തിആദി വുത്തം. അവിജ്ജാ അസ്സാദമനസികാരലക്ഖണസ്സ അയോനിസോമനസികാരസ്സ പദട്ഠാനം. അവിജ്ജായ ഹി ആദീനവച്ഛാദനതോ അയോനിസോമനസികാരോ ജാതോതി. സച്ചസമ്മോഹനലക്ഖണാ അവിജ്ജാ പുഞ്ഞാപുഞ്ഞാനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരാനം പദട്ഠാനം, പുനബ്ഭവവിരോഹനലക്ഖണാ തേഭൂമകചേതനാ സങ്ഖാരാ വിപാകവിഞ്ഞാണസ്സ പദട്ഠാനം, ഓപപച്ചയികസങ്ഖാതേന ഉപപത്തിഭവഭാവേന നിബ്ബത്തിലക്ഖണം പടിസന്ധിവിഞ്ഞാണം നാമരൂപസ്സ പദട്ഠാനം, നാമകായരൂപകായസങ്ഘാതലക്ഖണം നാമരൂപം ഛളായതനസ്സ പദട്ഠാനം സഹജാതാദിപച്ചയഭാവതോ, ചക്ഖാദീനം ഛന്നം ഇന്ദ്രിയാനം പവത്താനം ലക്ഖണം ഛളായതനം ഛബ്ബിധസ്സ ഫസ്സസ്സ യഥാക്കമം പദട്ഠാനം നിസ്സയാദിപച്ചയഭാവതോ, ചക്ഖുപസാദരൂപാരമ്മണം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദിസന്നിപാതലക്ഖണോ ഛബ്ബിധോ ഫസ്സോ, തം വേദനായ തേന ഛബ്ബിധേന ഫസ്സേന സഹജാതായ ഛബ്ബിധായ വേദനായ യഥാക്കമം പദട്ഠാനം സഹജാതാദിപച്ചയഭാവതോ, ഇട്ഠാനുഭവനഅനിട്ഠാനുഭവനഇട്ഠാനിട്ഠാനുഭവനലക്ഖണാ തിവിധാ വേദനാ, തം തണ്ഹായ തായ തിവിധായ വേദനായ വസേന പവത്തായ തണ്ഹായ പദട്ഠാനം ഉപനിസ്സയാദിപച്ചയഭാവതോ, സപരസന്താനേസു അജ്ഝോസാനലക്ഖണാ തണ്ഹാ, തം ഉപാദാനസ്സ തായ തണ്ഹായ വസേന പവത്തസ്സ ചതുബ്ബിധസ്സ ഉപാദാനസ്സ പദട്ഠാനം ഉപനിസ്സയാദിപച്ചയഭാവതോ. ‘‘സോ വേദനായാ’’തി ച ‘‘സാ തണ്ഹായാ’’തി ച ‘‘സാ ഉപാദാനസ്സാ’’തി ച പാഠേന ഭവിതബ്ബം, ലിങ്ഗവിപല്ലാസനിദ്ദേസോ വാ സിയാ.

    ‘‘Yesaṃ avijjādīnaṃ padaṭṭhānāni ācariyena vibhattāni, te avijjādayo katamesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānānī’’ti pucchitabbattā te avijjādayopi imesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānāti dassetuṃ ‘‘aparo nayo’’tiādi vuttaṃ. Avijjā assādamanasikāralakkhaṇassa ayonisomanasikārassa padaṭṭhānaṃ. Avijjāya hi ādīnavacchādanato ayonisomanasikāro jātoti. Saccasammohanalakkhaṇā avijjā puññāpuññāneñjābhisaṅkhārānaṃ padaṭṭhānaṃ, punabbhavavirohanalakkhaṇā tebhūmakacetanā saṅkhārā vipākaviññāṇassa padaṭṭhānaṃ, opapaccayikasaṅkhātena upapattibhavabhāvena nibbattilakkhaṇaṃ paṭisandhiviññāṇaṃ nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ, nāmakāyarūpakāyasaṅghātalakkhaṇaṃ nāmarūpaṃ chaḷāyatanassa padaṭṭhānaṃ sahajātādipaccayabhāvato, cakkhādīnaṃ channaṃ indriyānaṃ pavattānaṃ lakkhaṇaṃ chaḷāyatanaṃ chabbidhassa phassassa yathākkamaṃ padaṭṭhānaṃ nissayādipaccayabhāvato, cakkhupasādarūpārammaṇaṃ cakkhuviññāṇādisannipātalakkhaṇo chabbidho phasso, taṃ vedanāya tena chabbidhena phassena sahajātāya chabbidhāya vedanāya yathākkamaṃ padaṭṭhānaṃ sahajātādipaccayabhāvato, iṭṭhānubhavanaaniṭṭhānubhavanaiṭṭhāniṭṭhānubhavanalakkhaṇā tividhā vedanā, taṃ taṇhāya tāya tividhāya vedanāya vasena pavattāya taṇhāya padaṭṭhānaṃ upanissayādipaccayabhāvato, saparasantānesu ajjhosānalakkhaṇā taṇhā, taṃ upādānassa tāya taṇhāya vasena pavattassa catubbidhassa upādānassa padaṭṭhānaṃ upanissayādipaccayabhāvato. ‘‘So vedanāyā’’ti ca ‘‘sā taṇhāyā’’ti ca ‘‘sā upādānassā’’ti ca pāṭhena bhavitabbaṃ, liṅgavipallāsaniddeso vā siyā.

    യം ഉപാദാനം ഓപപച്ചയികം ഉപപത്തിക്ഖന്ധനിബ്ബത്തകം, തം ഉപാദാനം ദുവിധസ്സ ഭവസ്സ പദട്ഠാനം. യോ കമ്മഭവോ നാമകായരൂപകായസമ്ഭവനലക്ഖണോ, സോ കമ്മഭവോ ജാതിയാ പദട്ഠാനം. യാ ഉപപത്തിഭൂതാ ജാതി ഖന്ധപാതുഭാവലക്ഖണാ, തം സാ ജാതി ജരായ പദട്ഠാനം. യാ ജിണ്ണജരാ ഉപധിക്ഖന്ധപരിപാകലക്ഖണാ, തം സാ ജിണ്ണജരാ മരണസ്സ പദട്ഠാനം. യമ്പി യസ്സ സമ്മുതിമരണം ജീവിതിന്ദ്രിയുപച്ഛേദലക്ഖണം, തമ്പി തസ്സ സമ്മുതിമരണം സോകസ്സ പദട്ഠാനം. പിയസ്സ മരണം ചിന്തേന്തസ്സ യേഭുയ്യേന സോകുപ്പജ്ജനതോ യോ സോകോ ഞാതിആദിപിയേസു ഉസ്സുക്കകാരകോ, തം സോ സോകോ പരിദേവസ്സ പദട്ഠാനം. യോ പരിദേവോ ലാലപ്പകാരകോ, തം സോ പരിദേവോ കായികദുക്ഖസ്സ പദട്ഠാനം. യം കായികം ദുക്ഖം കായസമ്പീളനലക്ഖണം, തം കായികം ദുക്ഖം ദോമനസ്സസ്സ പദട്ഠാനം. യം ദോമനസ്സം ചിത്തസമ്പീളനലക്ഖണം, തം ദോമനസ്സം ഉപായാസസ്സ പദട്ഠാനം. യോ ഉപായാസോ ഓദഹനകാരകോ അവദഹനകാരകോ, തം സോ ഉപായാസോ ഭവസ്സ ഉപായാസസ്സ നിസ്സയസന്താനഭവസ്സ പദട്ഠാനം.

    Yaṃ upādānaṃ opapaccayikaṃ upapattikkhandhanibbattakaṃ, taṃ upādānaṃ duvidhassa bhavassa padaṭṭhānaṃ. Yo kammabhavo nāmakāyarūpakāyasambhavanalakkhaṇo, so kammabhavo jātiyā padaṭṭhānaṃ. Yā upapattibhūtā jāti khandhapātubhāvalakkhaṇā, taṃ sā jāti jarāya padaṭṭhānaṃ. Yā jiṇṇajarā upadhikkhandhaparipākalakkhaṇā, taṃ sā jiṇṇajarā maraṇassa padaṭṭhānaṃ. Yampi yassa sammutimaraṇaṃ jīvitindriyupacchedalakkhaṇaṃ, tampi tassa sammutimaraṇaṃ sokassa padaṭṭhānaṃ. Piyassa maraṇaṃ cintentassa yebhuyyena sokuppajjanato yo soko ñātiādipiyesu ussukkakārako, taṃ so soko paridevassa padaṭṭhānaṃ. Yo paridevo lālappakārako, taṃ so paridevo kāyikadukkhassa padaṭṭhānaṃ. Yaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasampīḷanalakkhaṇaṃ, taṃ kāyikaṃ dukkhaṃ domanassassa padaṭṭhānaṃ. Yaṃ domanassaṃ cittasampīḷanalakkhaṇaṃ, taṃ domanassaṃ upāyāsassa padaṭṭhānaṃ. Yo upāyāso odahanakārako avadahanakārako, taṃ so upāyāso bhavassa upāyāsassa nissayasantānabhavassa padaṭṭhānaṃ.

    ഭവസ്സാതി വുത്തഭവം ദസ്സേതും ‘‘ഇമാനീ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ഭവങ്ഗാനി കിലേസോ ഭവസ്സ അങ്ഗം കാരണം കമ്മവട്ടവിപാകവട്ടാനി ഭവസങ്ഖാതാനി അങ്ഗാനി അവയവാനി. യദാ പച്ചുപ്പന്നാദികാലേ സമഗ്ഗാനി നിബ്ബത്താനി ഭവന്തി, തദാ സോ കിലേസവട്ടകമ്മവട്ടവിപാകവട്ടസങ്ഖാതോ ധമ്മസമൂഹോ ‘‘ഭവസ്സാ’’തി ഏത്ഥ ഭവോതി ദട്ഠബ്ബോ. തം ഭവസങ്ഖാതം കിലേസവട്ടകമ്മവട്ടവിപാകവട്ടത്തയം സംസാരസ്സ പദട്ഠാനം പുരിമം പുരിമം ജാതിനിപ്ഫന്നകിലേസാദിവട്ടേന സംസാരസ്സ അബ്ബോച്ഛിന്നുപ്പജ്ജനതോ, യോ അരിയമഗ്ഗോ നിയ്യാനികലക്ഖണോ, തം സോ അരിയമഗ്ഗോ നിരോധസ്സ നിബ്ബാനസ്സ പദട്ഠാനം സമ്പാപകഹേതുഭാവതോ.

    Bhavassāti vuttabhavaṃ dassetuṃ ‘‘imānī’’tiādi vuttaṃ. Tattha bhavaṅgāni kileso bhavassa aṅgaṃ kāraṇaṃ kammavaṭṭavipākavaṭṭāni bhavasaṅkhātāni aṅgāni avayavāni. Yadā paccuppannādikāle samaggāni nibbattāni bhavanti, tadā so kilesavaṭṭakammavaṭṭavipākavaṭṭasaṅkhāto dhammasamūho ‘‘bhavassā’’ti ettha bhavoti daṭṭhabbo. Taṃ bhavasaṅkhātaṃ kilesavaṭṭakammavaṭṭavipākavaṭṭattayaṃ saṃsārassa padaṭṭhānaṃ purimaṃ purimaṃ jātinipphannakilesādivaṭṭena saṃsārassa abbocchinnuppajjanato, yo ariyamaggo niyyānikalakkhaṇo, taṃ so ariyamaggo nirodhassa nibbānassa padaṭṭhānaṃ sampāpakahetubhāvato.

    ബഹുസ്സുതോ സബ്ബസിസ്സാദീനം പതിട്ഠാനത്താ തിത്ഥം വിയാതി തിത്ഥം, ജാനാതീതി ഞൂ, തിത്ഥം ഞൂതി തിത്ഥഞ്ഞൂ, തിത്ഥഞ്ഞുനോ ഭാവോ തിത്ഥഞ്ഞുതാ, സമ്മാപയിരുപാസനാ, സാ പീതഞ്ഞുതായ പദട്ഠാനം. ബഹുസ്സുതസ്സ ഹി സമ്മാപയിരുപാസനായ ധമ്മൂപസഞ്ഹിതം പാമോജ്ജം ജായതി, പാമോജ്ജേന ച കമ്മട്ഠാനബ്രൂഹനാ ജായതീതി സപ്പായധമ്മസ്സവനേന പീതിം ജാനാതീതി പീതഞ്ഞൂ, പീതഞ്ഞുനോ ഭാവോ പീതഞ്ഞുതാ, കമ്മട്ഠാനസ്സ ബ്രൂഹനാ, സാ പത്തഞ്ഞുതായ പദട്ഠാനം. കമ്മട്ഠാനബ്രൂഹനായ ഹി ഭാവനാപത്തജാനനതാ ജായതീതി പത്തഞ്ഞുതാ. ഭാവനാപത്തജാനനതാ അത്തഞ്ഞുതായ പദട്ഠാനം. ഭാവനാപത്തജാനനതായ ഹി പഞ്ചഹി പധാനിയങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ അത്തനോ ജാനനതാ ജായതീതി അത്തഞ്ഞുതാ പുബ്ബേകതപുഞ്ഞതായ പദട്ഠാനം.

    Bahussuto sabbasissādīnaṃ patiṭṭhānattā titthaṃ viyāti titthaṃ, jānātīti ñū, titthaṃ ñūti titthaññū, titthaññuno bhāvo titthaññutā, sammāpayirupāsanā, sā pītaññutāya padaṭṭhānaṃ. Bahussutassa hi sammāpayirupāsanāya dhammūpasañhitaṃ pāmojjaṃ jāyati, pāmojjena ca kammaṭṭhānabrūhanā jāyatīti sappāyadhammassavanena pītiṃ jānātīti pītaññū, pītaññuno bhāvo pītaññutā, kammaṭṭhānassa brūhanā, sā pattaññutāya padaṭṭhānaṃ. Kammaṭṭhānabrūhanāya hi bhāvanāpattajānanatā jāyatīti pattaññutā. Bhāvanāpattajānanatā attaññutāya padaṭṭhānaṃ. Bhāvanāpattajānanatāya hi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatassa attano jānanatā jāyatīti attaññutā pubbekatapuññatāya padaṭṭhānaṃ.

    പധാനിയങ്ഗേസു സമന്നാഗതത്തജാനനതായ ഹി പുബ്ബേ പുഞ്ഞകരണം ജാതം, പുബ്ബേകതപുഞ്ഞതാ പതിരൂപദേസവാസസ്സ പദട്ഠാനം. പുബ്ബേ ഹി കതേന പുഞ്ഞേന പതിരൂപദേസവാസോ ലദ്ധോ, പതിരൂപദേസവാസോ സപ്പുരിസൂപനിസ്സയസ്സ പദട്ഠാനം. പതിരൂപദേസവാസേന ഹി സപ്പുരിസൂപനിസ്സയോ ലദ്ധോ, സപ്പുരിസൂപനിസ്സയോ അത്തസമ്മാപണിധാനസ്സ പദട്ഠാനം. സപ്പുരിസൂപനിസ്സയേന ഹി അത്തസമ്മാപണിധാനം ജാതം, അത്തസമ്മാപണിധാനം സീലാനം പദട്ഠാനം. അത്തസമ്മാപണിധാനേന ഹി സീലാനി സമ്പതിട്ഠിതാനി, സീലാനി അവിപ്പടിസാരസ്സ പദട്ഠാനം. അത്തനി ഹി സമ്പതിട്ഠിതം സീലം പച്ചവേക്ഖന്തസ്സ വിപ്പടിസാരോ നത്ഥേവാതി, അവിപ്പടിസാരേന പാമോജ്ജം ജായതി, തസ്മാ അവിപ്പടിസാരോ പാമോജ്ജസ്സ പദട്ഠാനം. പാമോജ്ജേന പീതി ജായതി, തസ്മാ പാമോജ്ജം പീതിയാ പദട്ഠാനം. പീതിയാ പസ്സദ്ധി ജായതി, തസ്മാ പീതി പസ്സദ്ധിയാ പദട്ഠാനം. പസ്സദ്ധിയാ സുഖം ജായതി, തസ്മാ പസ്സദ്ധി സുഖസ്സ പദട്ഠാനം. സുഖേന സമാധി ജായതി, തസ്മാ സുഖം സമാധിസ്സ പദട്ഠാനം. സമാധിനാ യഥാഭൂതഞാണദസ്സനം ജായതി, തസ്മാ സമാധി യഥാഭൂതഞാണസ്സ പദട്ഠാനം. യഥാഭൂതഞാണദസ്സനേന നിബ്ബിദാഞാണം ജായതി, തസ്മാ യഥാഭൂതഞാണദസ്സനം നിബ്ബിദായ പദട്ഠാനം. നിബ്ബിദായ വിരാഗോ ജായതി, തസ്മാ നിബ്ബിദാ വിരാഗസ്സ പദട്ഠാനം. വിരാഗേന വിമുത്തി ജായതി, തസ്മാ വിരാഗോ വിമുത്തിയാ പദട്ഠാനം. വിമുത്തിയാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനം ജായതി, തസ്മാ വിമുത്തി വിമുത്തിഞാണദസ്സനസ്സ പദട്ഠാനം. ഏവം യഥാവുത്തനയേന യോ കോചി ധമ്മോ ഉപനിസ്സയോ ഹോതി, യോ കോചി ധമ്മോ പച്ചയോ ഹോതി, സബ്ബോ സോ ധമ്മോ അത്തനോ പച്ചയുപ്പന്നസ്സ ധമ്മസ്സ പദട്ഠാനന്തി ദട്ഠബ്ബോ.

    Padhāniyaṅgesu samannāgatattajānanatāya hi pubbe puññakaraṇaṃ jātaṃ, pubbekatapuññatā patirūpadesavāsassa padaṭṭhānaṃ. Pubbe hi katena puññena patirūpadesavāso laddho, patirūpadesavāso sappurisūpanissayassapadaṭṭhānaṃ. Patirūpadesavāsena hi sappurisūpanissayo laddho, sappurisūpanissayo attasammāpaṇidhānassa padaṭṭhānaṃ. Sappurisūpanissayena hi attasammāpaṇidhānaṃ jātaṃ, attasammāpaṇidhānaṃ sīlānaṃ padaṭṭhānaṃ. Attasammāpaṇidhānena hi sīlāni sampatiṭṭhitāni, sīlāni avippaṭisārassa padaṭṭhānaṃ. Attani hi sampatiṭṭhitaṃ sīlaṃ paccavekkhantassa vippaṭisāro natthevāti, avippaṭisārena pāmojjaṃ jāyati, tasmā avippaṭisāro pāmojjassa padaṭṭhānaṃ. Pāmojjena pīti jāyati, tasmā pāmojjaṃ pītiyā padaṭṭhānaṃ. Pītiyā passaddhi jāyati, tasmā pīti passaddhiyā padaṭṭhānaṃ. Passaddhiyā sukhaṃ jāyati, tasmā passaddhi sukhassa padaṭṭhānaṃ. Sukhena samādhi jāyati, tasmā sukhaṃ samādhissa padaṭṭhānaṃ. Samādhinā yathābhūtañāṇadassanaṃ jāyati, tasmā samādhi yathābhūtañāṇassa padaṭṭhānaṃ. Yathābhūtañāṇadassanena nibbidāñāṇaṃ jāyati, tasmā yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidāya padaṭṭhānaṃ. Nibbidāya virāgo jāyati, tasmā nibbidā virāgassa padaṭṭhānaṃ. Virāgena vimutti jāyati, tasmā virāgo vimuttiyā padaṭṭhānaṃ. Vimuttiyā vimuttiñāṇadassanaṃ jāyati, tasmā vimutti vimuttiñāṇadassanassa padaṭṭhānaṃ. Evaṃ yathāvuttanayena yo koci dhammo upanissayo hoti, yo koci dhammo paccayo hoti, sabbo so dhammo attano paccayuppannassa dhammassa padaṭṭhānanti daṭṭhabbo.

    ‘‘ഉപനിസ്സയധമ്മസ്സ, പച്ചയധമ്മസ്സ വാ പച്ചയുപ്പന്നധമ്മസ്സ പദട്ഠാനഭാവോ കേന സദ്ദഹിതബ്ബോ’’തി വത്തബ്ബത്താ ‘‘തേനാഹാ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ തേനാതി യസ്സ കസ്സചി ഉപനിസ്സയധമ്മസ്സ, പച്ചയധമ്മസ്സ ച പച്ചയുപ്പന്നധമ്മസ്സ പദട്ഠാനഭാവേന ആയസ്മാ മഹാകച്ചാനോ ‘‘ധമ്മം ദേസേതി ജിനോ’’തിആദികം യം വചനം ആഹ, തേന വചനേന തേസം ഉപനിസ്സയധമ്മപച്ചയധമ്മാനം പദട്ഠാനഭാവോ സദ്ദഹിതബ്ബോതി. ‘‘യഥാവുത്തോ പദട്ഠാനോ ഹാരോ പരിപുണ്ണോ കിം, ഉദാഹു അഞ്ഞോ നിദ്ധാരേത്വാ യോജേതബ്ബോ അത്ഥി കി’’ന്തി വത്തബ്ബത്താ ‘‘നിയുത്തോ പദട്ഠാനോ ഹാരോ’’തി വുത്തം. ഇധ പാളിയം അവിഭത്തമ്പി യഥാലാഭവസേന പദട്ഠാനോ ഹാരോ നീഹരിത്വാ യുത്തോ യുജ്ജിതബ്ബോ, വിഭജിതബ്ബന്തി വുത്തം ഹോതി.

    ‘‘Upanissayadhammassa, paccayadhammassa vā paccayuppannadhammassa padaṭṭhānabhāvo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ. Tattha tenāti yassa kassaci upanissayadhammassa, paccayadhammassa ca paccayuppannadhammassa padaṭṭhānabhāvena āyasmā mahākaccāno ‘‘dhammaṃ deseti jino’’tiādikaṃ yaṃ vacanaṃ āha, tena vacanena tesaṃ upanissayadhammapaccayadhammānaṃ padaṭṭhānabhāvo saddahitabboti. ‘‘Yathāvutto padaṭṭhāno hāro paripuṇṇo kiṃ, udāhu añño niddhāretvā yojetabbo atthi ki’’nti vattabbattā ‘‘niyutto padaṭṭhāno hāro’’ti vuttaṃ. Idha pāḷiyaṃ avibhattampi yathālābhavasena padaṭṭhāno hāro nīharitvā yutto yujjitabbo, vibhajitabbanti vuttaṃ hoti.

    ഇതി പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗേ സത്തിബലാനുരൂപാ രചിതാ

    Iti padaṭṭhānahāravibhaṅge sattibalānurūpā racitā

    വിഭാവനാ നിട്ഠിതാ.

    Vibhāvanā niṭṭhitā.

    പണ്ഡിതേഹി പന അട്ഠകഥാടീകാനുസാരേന ഗമ്ഭീരത്ഥോ വിത്ഥാരതോ വിഭജിത്വാ ഗഹേതബ്ബോതി.

    Paṇḍitehi pana aṭṭhakathāṭīkānusārena gambhīrattho vitthārato vibhajitvā gahetabboti.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൪. പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗോ • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgo

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ൪. പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ൪. പദട്ഠാനഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact