Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੨. ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Padhānasuttavaṇṇanā
੪੨੮. ਤਂ ਮਂ ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਂ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ‘‘ਪਧਾਨਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਮੇ ਰਞ੍ਜਤੀ ਮਨੋ’’ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਭਗવਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਪਧਾਨਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੇਨ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾ ਕਤਾ, ਤਂ ਅਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਤਂ ਮਂ ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸਿ।
428.Taṃmaṃ padhānapahitattanti padhānasuttaṃ. Kā uppatti? ‘‘Padhānāya gamissāmi, ettha me rañjatī mano’’ti āyasmā ānando pabbajjāsuttaṃ niṭṭhāpesi. Bhagavā gandhakuṭiyaṃ nisinno cintesi – ‘‘mayā chabbassāni padhānaṃ patthayamānena dukkarakārikā katā, taṃ ajja bhikkhūnaṃ kathessāmī’’ti. Atha gandhakuṭito nikkhamitvā buddhāsane nisinno ‘‘taṃ maṃ padhānapahitatta’’nti ārabhitvā imaṃ suttamabhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਮਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿਪਿ વਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸਿਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਾ। ਨਦਿਂ ਨੇਰਞ੍ਜਰਂ ਪਤੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਹਿ ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤਾਯ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾ ਨਦੀ। ਤੇਨੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਨਦਿਯਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯਾ’’ਤਿ, ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વਿਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤੀવ ਪਰਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ। ਝਾਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਾਣਕਜ੍ਝਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਂ । ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਖੇਮਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਤ੍ਥਂ।
Tattha taṃ manti dvīhipi vacanehi attānameva niddisati. Padhānapahitattanti nibbānatthāya pesitacittaṃ pariccattaattabhāvaṃ vā. Nadiṃ nerañjaraṃ patīti lakkhaṇaṃ niddisati. Lakkhaṇañhi padhānapahitattāya nerañjarā nadī. Teneva cettha upayogavacanaṃ. Ayaṃ panattho ‘‘nadiyā nerañjarāyā’’ti, nerañjarāya tīreti vuttaṃ hoti. Viparakkammāti atīva parakkamitvā. Jhāyantanti appāṇakajjhānamanuyuñjantaṃ . Yogakkhemassa pattiyāti catūhi yogehi khemassa nibbānassa adhigamatthaṃ.
੪੨੯. ਨਮੁਚੀਤਿ ਮਾਰੋ। ਸੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਕਾਮੇ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਨੇਸਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਮੁਚੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਰੁਣਂ વਾਚਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾਯੁਤ੍ਤਂ વਾਚਂ। ਭਾਸਮਾਨੋ ਉਪਾਗਮੀਤਿ ਇਦਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਉਪਾਗਤੋ? ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਕਿਰ ਏਕਦਿવਸਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬਦਾ ਆਹਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨੋ ਜੀવਿਤੇ ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਜੀવਿਤੇ ਸਾਪੇਕ੍ਖੇਨ ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ । ਤਤੋ ਆਹਾਰੁਪਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ, ਤੇਨ ਕਿਸੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਚ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਮਾਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਤਿਘੋਰਂ ਤਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਮਮ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭੀਤੋ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ વਤ੍વਾ વਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਤੋ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਕਿਸੋ ਤ੍વਮਸਿ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਰਣਂ ਤવਾ’’ਤਿ।
429.Namucīti māro. So hi attano visayā nikkhamitukāme devamanusse na muñcati, antarāyaṃ nesaṃ karoti, tasmā ‘‘namucī’’ti vuccati. Karuṇaṃ vācanti anuddayāyuttaṃ vācaṃ. Bhāsamāno upāgamīti idaṃ uttānameva. Kasmā pana upāgato? Mahāpuriso kira ekadivasaṃ cintesi – ‘‘sabbadā āhāraṃ pariyesamāno jīvite sāpekkho hoti, na ca sakkā jīvite sāpekkhena amataṃ adhigantu’’nti . Tato āhārupacchedāya paṭipajji, tena kiso dubbaṇṇo ca ahosi. Atha māro ‘‘ayaṃ sambodhāya maggo hoti, na hotīti ajānanto atighoraṃ tapaṃ karoti, kadāci mama visayaṃ atikkameyyā’’ti bhīto ‘‘idañcidañca vatvā vāressāmī’’ti āgato. Tenevāha – ‘‘kiso tvamasi dubbaṇṇo, santike maraṇaṃ tavā’’ti.
੪੩੦. ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਅਥਸ੍ਸ ਮਰਣਸਨ੍ਤਿਕਭਾવਂ ਸਾવੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਸਹਸ੍ਸਭਾਗੋ ਮਰਣਸ੍ਸ, ਏਕਂਸੋ ਤવ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਹਸ੍ਸਂ ਭਾਗਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਹਸ੍ਸਭਾਗੋ। ਕੋ ਸੋ ? ਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਏਕੋ ਅਂਸੋਤਿ ਏਕਂਸੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਾਣਕਜ੍ਝਾਨਾਦਿਸਹਸ੍ਸਭਾਗੋ ਤવ ਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਤੋ ਪਨ ਤੇ ਏਕੋ ਏવ ਭਾਗੋ ਜੀવਿਤਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਰਣਂ ਤવਾਤਿ। ਏવਂ ਮਰਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾવਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਅਥ ਨਂ ਜੀવਿਤੇ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਜੀવ ਭੋ ਜੀવਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ। ਕਥਂ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਚੇ। ਜੀવਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਾਹਸੀਤਿ।
430. Evañca pana vatvā athassa maraṇasantikabhāvaṃ sāvento āha – ‘‘sahassabhāgo maraṇassa, ekaṃso tava jīvita’’nti. Tassattho – sahassaṃ bhāgānaṃ assāti sahassabhāgo. Ko so ? Maraṇassa paccayoti pāṭhaseso. Eko aṃsoti ekaṃso. Idaṃ vuttaṃ hoti – ayaṃ appāṇakajjhānādisahassabhāgo tava maraṇassa paccayo, tato pana te eko eva bhāgo jīvitaṃ, evaṃ santike maraṇaṃ tavāti. Evaṃ maraṇassa santikabhāvaṃ sāvetvā atha naṃ jīvite samussāhento āha ‘‘jīva bho jīvitaṃ seyyo’’ti. Kathaṃ seyyoti ce. Jīvaṃ puññāni kāhasīti.
੪੩੧. ਅਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਮਤਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਚਰਤੋ ਚ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਯਂ ਤਾਪਸਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਜੂਹਤੋਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ।
431. Atha attanā sammatāni puññāni dassento āha – ‘‘carato ca te brahmacariya’’nti. Tattha brahmacariyanti kālena kālaṃ methunaviratiṃ sandhāyāha, yaṃ tāpasā karonti. Jūhatoti juhantassa. Sesamettha pākaṭameva.
੪੩੨. ਦੁਗ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਇਮਂ ਪਨ ਅਡ੍ਢਗਾਥਂ ਪਧਾਨવਿਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਾਣਕਜ੍ਝਾਨਾਦਿਗਹਨਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦੁਗ੍ਗੋ, ਦੁਕ੍ਖਿਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰੋ, ਸਨ੍ਤਿਕਮਰਣੇਨ ਤਾਦਿਸੇਨਾਪਿ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤੋ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਤੋ ਪਰਂ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਭਣਂ ਮਾਰੋ, ਅਟ੍ਠਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਅਯਮੁਪਡ੍ਢਗਾਥਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰੇਹਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਕਲਗਾਥਾਪੀਤਿ ਏਕੇ। ਭਗવਤਾ ਏવ ਪਨ ਪਰਂ વਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਮੇਤ੍ਥ ਏવਂਜਾਤਿਕਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
432.Duggo maggoti imaṃ pana aḍḍhagāthaṃ padhānavicchandaṃ janento āha. Tattha appāṇakajjhānādigahanattā dukkhena gantabboti duggo, dukkhitakāyacittena kattabbattā dukkaro, santikamaraṇena tādisenāpi pāpuṇituṃ asakkuṇeyyato durabhisambhavoti evamattho veditabbo. Ito paraṃ imā gāthā bhaṇaṃ māro, aṭṭhā buddhassa santiketi ayamupaḍḍhagāthā saṅgītikārehi vuttā. Sakalagāthāpīti eke. Bhagavatā eva pana paraṃ viya attānaṃ niddisantena sabbamettha evaṃjātikaṃ vuttanti ayamamhākaṃ khanti. Tattha aṭṭhāti aṭṭhāsi. Sesaṃ uttānameva.
੪੩੩. ਛਟ੍ਠਗਾਥਾਯ ਯੇਨਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤ੍વਂ, ਪਾਪਿਮ, ਆਗਤੋਸੀਤਿ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ । ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
433. Chaṭṭhagāthāya yenatthenāti ettha paresaṃ antarāyakaraṇena attano atthena tvaṃ, pāpima, āgatosīti ayamadhippāyo . Sesaṃ uttānameva.
੪੩੪. ‘‘ਜੀવਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਾਹਸੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ વਚਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਣੁਮਤ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞੇਨਾਤਿ વਟ੍ਟਗਾਮਿਂ ਮਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਣਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
434. ‘‘Jīvaṃ puññāni kāhasī’’ti idaṃ pana vacanaṃ paṭikkhipanto ‘‘aṇumattopī’’ti imaṃ gāthamāha. Tattha puññenāti vaṭṭagāmiṃ mārena vuttaṃ puññaṃ sandhāya bhaṇati. Sesaṃ uttānameva.
੪੩੫. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਏਕਂਸੋ ਤવ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ વਚਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਮਾਰਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਰੇ, ਮਾਰ, ਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇ ਸਨ੍ਤਿવਰਪਦੇ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸਦ੍ਧੋਪਿ વਾ ਕੁਸੀਤੋ, ਸਦ੍ਧੋ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਸਮਾਨੋਪਿ વਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਤਂ ਤ੍વਂ ਜੀવਿਤਮਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਸੋਭੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇ ਸਨ੍ਤਿવਰਪਦੇ ਓਕਪ੍ਪਨਸਦ੍ਧਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਮਸਿਥਿਲਪਰਕ੍ਕਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ વੀਰਿਯਂ, વਜਿਰੂਪਮਾ ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਮਮ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਤ੍વਂ ਏવਂ ਮਂ ਪਹਿਤਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਜ੍ਝਾਸਯਂ ਕਿਂ ਜੀવਮਨੁਪੁਚ੍ਛਸਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਜੀવਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਸਿ। ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਮਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਤਿ ਸਮਾਧਿ ਚ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਯੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਏਕੇਨਾਪਿ ਅવਿਰਹਿਤਂ ਏવਂ ਮਂ ਪਹਿਤਤ੍ਤਂ ਕਿਂ ਜੀવਮਨੁਪੁਚ੍ਛਸਿ? ਨਨੁ – ਏਕਾਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, વੀਰਿਯਮਾਰਭਤੋ ਦਲ਼੍ਹਂ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੧੨)। ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਯਿਨੋ, ਪਸ੍ਸਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੧੧, ੧੧੩)।
435. Idāni ‘‘ekaṃso tava jīvita’’nti idaṃ vacanaṃ ārabbha māraṃ santajjento ‘‘atthi saddhā’’ti imaṃ gāthamāha. Tatrāyamadhippāyo – are, māra, yo anuttare santivarapade assaddho bhaveyya, saddhopi vā kusīto, saddho āraddhavīriyo samānopi vā duppañño, taṃ tvaṃ jīvitamanupucchamāno sobheyyāsi, mayhaṃ pana anuttare santivarapade okappanasaddhā atthi, tathā kāyikacetasikamasithilaparakkamatāsaṅkhātaṃ vīriyaṃ, vajirūpamā paññā ca mama vijjati, so tvaṃ evaṃ maṃ pahitattaṃ uttamajjhāsayaṃ kiṃ jīvamanupucchasi, kasmā jīvitaṃ pucchasi. Paññāca mamāti ettha ca saddena sati samādhi ca. Evaṃ sante yehi pañcahi indriyehi samannāgatā nibbānaṃ pāpuṇanti, tesu ekenāpi avirahitaṃ evaṃ maṃ pahitattaṃ kiṃ jīvamanupucchasi? Nanu – ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, vīriyamārabhato daḷhaṃ (dha. pa. 112). Paññavantassa jhāyino, passato udayabbayanti (dha. pa. 111, 113).
੪੩੬-੮. ਏવਂ ਮਾਰਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਹਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਦੀਨਮਪੀ’’ਪਿ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯਮਾਹ। ਤਮਤ੍ਥਤੋ ਪਾਕਟਮੇવ। ਅਯਂ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯવਣ੍ਣਨਾ – ਯ੍વਾਯਂ ਮਮ ਸਰੀਰੇ ਅਪ੍ਪਾਣਕਜ੍ਝਾਨવੀਰਿਯવੇਗਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ વਾਤੋ વਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਕੇ ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਾਦੀਨਂ ਨਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸੋਤਾਨਿ ਅਯਂ વਿਸੋਸਯੇ, ਕਿਞ੍ਚ ਮੇ ਏવਂ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ ਲੋਹਿਤਂ ਨ ਉਪਸੋਸੇਯ੍ਯ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਮੇ ਲੋਹਿਤਮੇવ ਸੁਸ੍ਸਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਤਮ੍ਹਿ ਲੋਹਿਤੇ ਸੁਸ੍ਸਮਾਨਮ੍ਹਿ ਬਦ੍ਧਾਬਦ੍ਧਭੇਦਂ ਸਰੀਰਾਨੁਗਤਂ ਪਿਤ੍ਤਂ, ਅਸਿਤਪੀਤਾਦਿਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਚਤੁਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਸੇਮ੍ਹਞ੍ਚ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਰਂ ਤਤ੍ਤਕਮੇવ ਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਓਜਞ੍ਚ ਸੁਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਸੁਸ੍ਸਮਾਨੇਸੁ ਮਂਸਾਨਿਪਿ ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਏવਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮਂਸੇਸੁ ਖੀਯਮਾਨੇਸੁ ਭਿਯ੍ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ, ਨ ਤ੍વੇવ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਂਸੀਦਤਿ। ਸੋ ਤ੍વਂ ਈਦਿਸਂ ਚਿਤ੍ਤਮਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਰੀਰਮਤ੍ਤਮੇવ ਦਿਸ੍વਾ ਭਣਸਿ ‘‘ਕਿਸੋ ਤ੍વਮਸਿ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਰਣਂ ਤવਾ’’ਤਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਪਸੀਦਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸਤਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਸਮਾਧਿ ਮਮ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੋਪਿ ਪਮਾਦੋ વਾ ਸਮ੍ਮੋਹੋ વਾ ਚਿਤ੍ਤવਿਕ੍ਖੇਪੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਏવਂ વਿਹਰਤੋ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਤੀਤਂ વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨਾਗਤਂ વਾ ਏਤਰਹਿ વਾ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦਯਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭੂਤਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਮવੇਦਨਂ। ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਖਂ, ਸੀਤੇਨ ਉਣ੍ਹਂ, ਉਣ੍ਹੇਨ ਸੀਤਂ, ਖੁਦਾਯ ਭੋਜਨਂ, ਪਿਪਾਸਾਯ ਫੁਟ੍ਠਾਨਂ ਉਦਕਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਏਕਕਾਮਮ੍ਪਿ ਨਾਪੇਕ੍ਖਕੇ ਚਿਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਹੋ વਤਾਹਂ ਸੁਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੁਖਸੇਯ੍ਯਂ ਸਯੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਈਦਿਸੇਨਾਕਾਰੇਨ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਪਸ੍ਸ, ਤ੍વਂ ਮਾਰ, ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਤਨ੍ਤਿ।
436-8. Evaṃ māraṃ santajjetvā attano dehacittappavattiṃ dassento ‘‘nadīnamapī’’pi gāthāttayamāha. Tamatthato pākaṭameva. Ayaṃ pana adhippāyavaṇṇanā – yvāyaṃ mama sarīre appāṇakajjhānavīriyavegasamuṭṭhito vāto vattati, loke gaṅgāyamunādīnaṃ nadīnampi sotāni ayaṃ visosaye, kiñca me evaṃ pahitattassa catunāḷimattaṃ lohitaṃ na upasoseyya. Na kevalañca me lohitameva sussati, apica kho pana tamhi lohite sussamānamhi baddhābaddhabhedaṃ sarīrānugataṃ pittaṃ, asitapītādipaṭicchādakaṃ catunāḷimattameva semhañca, kiñcāparaṃ tattakameva muttañca ojañca sussati, tesu ca sussamānesu maṃsānipi khīyanti, tassa me evaṃ anupubbena maṃsesu khīyamānesu bhiyyo cittaṃ pasīdati, na tveva tappaccayā saṃsīdati. So tvaṃ īdisaṃ cittamajānanto sarīramattameva disvā bhaṇasi ‘‘kiso tvamasi dubbaṇṇo, santike maraṇaṃ tavā’’ti. Na kevalañca me cittameva pasīdati, apica kho pana bhiyyo sati ca paññā ca samādhi mama tiṭṭhati, aṇumattopi pamādo vā sammoho vā cittavikkhepo vā natthi, tassa mayhaṃ evaṃ viharato ye keci samaṇabrāhmaṇā atītaṃ vā addhānaṃ anāgataṃ vā etarahi vā opakkamikā vedanā vedayanti, tāsaṃ nidassanabhūtaṃ pattassa uttamavedanaṃ. Yathā aññesaṃ dukkhena phuṭṭhānaṃ sukhaṃ, sītena uṇhaṃ, uṇhena sītaṃ, khudāya bhojanaṃ, pipāsāya phuṭṭhānaṃ udakaṃ apekkhate cittaṃ, evaṃ pañcasu kāmaguṇesu ekakāmampi nāpekkhake cittaṃ. ‘‘Aho vatāhaṃ subhojanaṃ bhuñjitvā sukhaseyyaṃ sayeyya’’nti īdisenākārena mama cittaṃ na uppannaṃ, passa, tvaṃ māra, sattassa suddhatanti.
੪੩੯-੪੧. ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਿવਾਰੇਸ੍ਸਾਮਿ ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਸ੍ਸ ਮਾਰਸ੍ਸ ਮਨੋਰਥਭਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਮਾਰਸੇਨਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਅਪਰਾਜਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਛ ਗਾਥਾਯੋ ਆਹ।
439-41. Evaṃ attano suddhataṃ dassetvā ‘‘nivāressāmi ta’’nti āgatassa mārassa manorathabhañjanatthaṃ mārasenaṃ kittetvā tāya aparājitabhāvaṃ dassento ‘‘kāmā te paṭhamā senā’’tiādikā cha gāthāyo āha.
ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਆਦਿਤੋવ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੇ ਸਤ੍ਤੇ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਮੋਹਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਅਨਗਾਰਿਯਭਾવਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਪਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਸੁ વਾ ਅਧਿਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਰਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਭਿਰਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੩੧)। ਤਤੋ ਤੇ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਜੀવਿਕਤ੍ਤਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਬਾਧੇਤਿ, ਤਾਯ ਬਾਧਿਤਾਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨਤਣ੍ਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਿਲਮਯਤਿ, ਅਥ ਨੇਸਂ ਕਿਲਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ। ਤਤੋ વਿਸੇਸਮਨਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવੇਸੁ ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ વਿਹਰਤਂ ਉਤ੍ਰਾਸਸਞ੍ਞਿਤਾ ਭੀਰੁ ਜਾਯਤਿ, ਤੇਸਂ ਉਸ੍ਸਙ੍ਕਿਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਿવੇਕਰਸਮਨਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ‘‘ਨ ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ વਿਹਰਤਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮੇਨ ਮਾਨਮਕ੍ਖਥਮ੍ਭਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ વਿਹਰਤਂ ਤਤੋ ਅਧਿਕਤਰਂ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਲਾਭਾਦਿਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਧਮ੍ਮਪਤਿਰੂਪਕਾਨਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਯਸਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਾਦੀਨਂ ਪਠਮਸੇਨਾਦਿਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Tattha yasmā āditova agāriyabhūte satte vatthukāmesu kilesakāmā mohayanti, te abhibhuyya anagāriyabhāvaṃ upagatānaṃ pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu arati uppajjati. Vuttañcetaṃ ‘‘pabbajitena kho, āvuso, abhirati dukkarā’’ti (saṃ. ni. 4.331). Tato te parapaṭibaddhajīvikattā khuppipāsā bādheti, tāya bādhitānaṃ pariyesanataṇhā cittaṃ kilamayati, atha nesaṃ kilantacittānaṃ thinamiddhaṃ okkamati. Tato visesamanadhigacchantānaṃ durabhisambhavesu araññavanapatthesu senāsanesu viharataṃ utrāsasaññitā bhīru jāyati, tesaṃ ussaṅkitaparisaṅkitānaṃ dīgharattaṃ vivekarasamanassādayamānānaṃ viharataṃ ‘‘na siyā nu kho esa maggo’’ti paṭipattiyaṃ vicikicchā uppajjati, taṃ vinodetvā viharataṃ appamattakena visesādhigamena mānamakkhathambhā jāyanti, tepi vinodetvā viharataṃ tato adhikataraṃ visesādhigamaṃ nissāya lābhasakkārasilokā uppajjanti, lābhādimucchitā dhammapatirūpakāni pakāsentā micchāyasaṃ adhigantvā tattha ṭhitā jātiādīhi attānaṃ ukkaṃsenti, paraṃ vambhenti, tasmā kāmādīnaṃ paṭhamasenādibhāvo veditabbo.
੪੪੨-੩. ਏવਮੇਤਂ ਦਸવਿਧਂ ਸੇਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਕਣ੍ਹਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਕਣ੍ਹਸ੍ਸ ਨਮੁਚਿਨੋ ਉਪਕਾਰਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਤવ ਸੇਨਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਏਸਾ ਨਮੁਚਿ ਤੇ ਸੇਨਾ, ਕਣ੍ਹਸ੍ਸਾਭਿਪ੍ਪਹਾਰਿਨੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਪ੍ਪਹਾਰਿਨੀਤਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਘਾਤਨੀ ਨਿਪ੍ਪੋਥਨੀ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਨਂ ਅਸੂਰੋ ਜਿਨਾਤਿ, ਜੇਤ੍વਾ ਚ ਲਭਤੇ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਤવ ਸੇਨਂ ਅਸੂਰੋ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਪੁਰਿਸੋ ਨ ਜਿਨਾਤਿ, ਸੂਰੋ ਪਨ ਜਿਨਾਤਿ, ਜੇਤ੍વਾ ਚ ਮਗ੍ਗਸੁਖਂ ਫਲਸੁਖਞ੍ਚ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਲਭਤੇ ਸੁਖਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਖਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਅਹਮ੍ਪਿ ਏਸ ਮੁਞ੍ਜਂ ਪਰਿਹਰੇਤਿ। ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰਾ ਅਨਿવਤ੍ਤਿਨੋ ਪੁਰਿਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਿવਤ੍ਤਨਕਭਾવવਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਸੀਸੇ વਾ ਧਜੇ વਾ ਆવੁਧੇ વਾ ਮੁਞ੍ਜਤਿਣਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਰਤਿਚ੍ਚੇવ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ। ਤવ ਸੇਨਾਯ ਪਰਾਜਿਤਸ੍ਸ ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਮਮ ਜੀવਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਧਾਰੇਹਿ – ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਮੇ ਮਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਞ੍ਚੇ ਜੀવੇ ਪਰਾਜਿਤੋ, ਯੇਨ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਰਾਜਿਤੋ ਜੀવੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਜੀવਿਤਾ ਤਯਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਮਤਂ ਮਮ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
442-3. Evametaṃ dasavidhaṃ senaṃ uddisitvā yasmā sā kaṇhadhammasamannāgatattā kaṇhassa namucino upakārāya saṃvattati, tasmā naṃ tava senāti niddisanto āha – ‘‘esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī’’ti. Tattha abhippahārinīti samaṇabrāhmaṇānaṃ ghātanī nippothanī, antarāyakarīti attho. Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukhanti evaṃ tava senaṃ asūro kāye ca jīvite ca sāpekkho puriso na jināti, sūro pana jināti, jetvā ca maggasukhaṃ phalasukhañca adhigacchati. Yasmā ca labhate sukhaṃ, tasmā sukhaṃ patthayamāno ahampi esa muñjaṃ parihareti. Saṅgāmāvacarā anivattino purisā attano anivattanakabhāvaviññāpanatthaṃ sīse vā dhaje vā āvudhe vā muñjatiṇaṃ bandhanti, taṃ ayampi pariharaticceva maṃ dhārehi. Tava senāya parājitassa dhiratthu mama jīvitaṃ, tasmā evaṃ dhārehi – saṅgāme me mataṃ seyyo, yañce jīve parājito, yena jīvitena parājito jīve, tasmā jīvitā tayā sammāpaṭipannānaṃ antarāyakarena saddhiṃ saṅgāme mataṃ mama seyyoti attho.
੪੪੪. ਕਸ੍ਮਾ ਮਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਪਗਾਲ਼੍ਹੇਤ੍ਥ…ਪੇ॰… ਸੁਬ੍ਬਤਾ, ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਾਦਿਕਾਯ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਪਰવਮ੍ਭਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਯ ਤવ ਸੇਨਾਯ ਪਗਾਲ਼੍ਹਾ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾ ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠਾ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਨਪ੍ਪਕਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਤੇ ਏવਂ ਪਗਾਲ਼੍ਹਾ ਸਮਾਨਾ ਸਚੇਪਿ ਕਦਾਚਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ‘‘ਸਾਹੁ ਸਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਤਾਯ ਸੇਨਾਯ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਤ੍ਤਾ ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀਨਂ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੁਬ੍ਬਤਾਤਿ। ਇਮਂ ਪਨ ਗਾਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਾਰੋ ਪੁਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਤ੍વਾ ਏવ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
444. Kasmā mataṃ seyyoti ce? Yasmā pagāḷhettha…pe… subbatā, ettha kāmādikāya attukkaṃsanaparavambhanapariyosānāya tava senāya pagāḷhā nimuggā anupaviṭṭhā eke samaṇabrāhmaṇā na dissanti, sīlādīhi guṇehi nappakāsanti, andhakāraṃ paviṭṭhā viya honti. Ete evaṃ pagāḷhā samānā sacepi kadāci ummujjitvā nimujjanapuriso viya ‘‘sāhu saddhā’’tiādinā nayena ummujjanti, tathāpi tāya senāya ajjhotthaṭattā tañca maggaṃ na jānanti khemaṃ nibbānagāmīnaṃ, sabbepi buddhapaccekabuddhādayo yena gacchanti subbatāti. Imaṃ pana gāthaṃ sutvā māro puna kiñci avatvā eva pakkāmi.
੪੪੫-੬. ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ વਿਸੇਸਂ ਅਨਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ‘‘ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਗ੍ਗੋ ਬੋਧਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤ੍વਾ, ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਪਗੇવ ਸੁਜਾਤਾਯ ਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਭਦ੍ਰવਨਸਣ੍ਡੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਦਿવਸਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਮਹਾਬੋਧਿਮਣ੍ਡਾਭਿਮੁਖੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੋਤ੍ਥਿਯੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਬੋਧਿਮੂਲੇ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਲੋਕਧਾਤੁਦੇવਤਾਹਿ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਬਹੁਮਾਨੋ –
445-6. Pakkante pana tasmiṃ mahāsatto tāya dukkarakārikāya kiñcipi visesaṃ anadhigacchanto anukkamena ‘‘siyā nu kho añño maggo bodhāyā’’tiādīni cintetvā oḷārikāhāraṃ āhāretvā, balaṃ gahetvā, visākhapuṇṇamadivase pageva sujātāya pāyāsaṃ paribhuñjitvā, bhadravanasaṇḍe divāvihāraṃ nisīditvā, tattha aṭṭha samāpattiyo nibbattento divasaṃ vītināmetvā sāyanhasamaye mahābodhimaṇḍābhimukho gantvā sotthiyena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo bodhimūle vikiritvā dasasahassalokadhātudevatāhi katasakkārabahumāno –
‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ, ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅવਸਿਸ੍ਸਤੁ।
‘‘Kāmaṃ taco ca nhāru ca, aṭṭhi ca avasissatu;
ਉਪਸੁਸ੍ਸਤੁ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ, ਸਰੀਰੇ ਮਂਸਲੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Upasussatu nissesaṃ, sarīre maṃsalohita’’nti. –
ਚਤੁਰਙ੍ਗવੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਅਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਅਜ੍ਜੇવ ਦਾਨਿਸ੍ਸ ਸਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਤੋ ਯਾવ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਮਾਯਤਂ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਧਂ ਨવਯੋਜਨਮੁਗ੍ਗਤਂ ਮਾਰਸੇਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਦਿਯਡ੍ਢਯੋਜਨਸਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਗਿਰਿਮੇਖਲਂ ਹਤ੍ਥਿਰਾਜਾਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਬਾਹੁਸਹਸ੍ਸਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਨਾਨਾવੁਧਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਣ੍ਹਥ, ਹਨਥ, ਪਹਰਥਾ’’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤੋ ਆਲ਼વਕਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ વੁਟ੍ਠਿਯੋ ਮਾਪੇਸਿ, ਤਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਏવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਤੋ વਜਿਰਙ੍ਕੁਸੇਨ ਹਤ੍ਥਿਂ ਕੁਮ੍ਭੇ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਮੀਪਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ, ਭੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਨ ਉਟ੍ਠਹਾਮਿ ਮਾਰਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਂ ਧਜਿਨਿਂ ਸਮਨ੍ਤਾ વਿਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ ‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਧਜਿਨਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhahitvā ‘‘na dāni buddhattaṃ apāpuṇitvā pallaṅkaṃ bhindissāmī’’ti paṭiññaṃ katvā aparājitapallaṅke nisīdi. Taṃ ñatvā māro pāpimā ‘‘ajja siddhattho paṭiññaṃ katvā nisinno, ajjeva dānissa sā paṭiññā paṭibāhitabbā’’ti bodhimaṇḍato yāva cakkavāḷamāyataṃ dvādasayojanavitthāraṃ uddhaṃ navayojanamuggataṃ mārasenaṃ samuṭṭhāpetvā diyaḍḍhayojanasatappamāṇaṃ girimekhalaṃ hatthirājānaṃ āruyha bāhusahassaṃ māpetvā nānāvudhāni gahetvā ‘‘gaṇhatha, hanatha, paharathā’’ti bhaṇanto āḷavakasutte vuttappakārā vuṭṭhiyo māpesi, tā mahāpurisaṃ patvā tattha vuttappakārā eva sampajjiṃsu. Tato vajiraṅkusena hatthiṃ kumbhe paharitvā mahāpurisassa samīpaṃ netvā ‘‘uṭṭhehi, bho siddhattha, pallaṅkā’’ti āha. Mahāpuriso ‘‘na uṭṭhahāmi mārā’’ti vatvā taṃ dhajiniṃ samantā vilokento imā gāthāyo abhāsi ‘‘samantā dhajini’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਧਜਿਨਿਨ੍ਤਿ ਸੇਨਂ। ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਂ। ਸવਾਹਨਨ੍ਤਿ ਗਿਰਿਮੇਖਲਨਾਗਰਾਜਸਹਿਤਂ। ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਅਭਿਮੁਖੋ ਉਪਰਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਤੇਜੇਨੇવ, ਨ ਕਾਯੇਨ। ਕਸ੍ਮਾ? ਮਾ ਮਂ ਠਾਨਾ ਅਚਾવਯਿ, ਮਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਠਾਨਾ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾ ਮਾਰੋ ਮਾ ਚਾਲੇਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਪ੍ਪਸਹਤੀਤਿ ਸਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨਾਭਿਭવਤਿ વਾ। ਆਮਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਚਜਾਤਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਾਜਨਂ। ਅਸ੍ਮਨਾਤਿ ਪਾਸਾਣੇਨ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ।
Tattha dhajininti senaṃ. Yuttanti uyyuttaṃ. Savāhananti girimekhalanāgarājasahitaṃ. Paccuggacchāmīti abhimukho upari gamissāmi, so ca kho tejeneva, na kāyena. Kasmā? Mā maṃ ṭhānā acāvayi, maṃ etasmā ṭhānā aparājitapallaṅkā māro mā cālesīti vuttaṃ hoti. Nappasahatīti sahituṃ na sakkoti, nābhibhavati vā. Āmaṃ pattanti kācajātaṃ mattikābhājanaṃ. Asmanāti pāsāṇena. Sesamettha pākaṭameva.
੪੪੭-੮. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਏਤਂ ਤੇ ਮਾਰਸੇਨਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਰਾਜਾਭਿਸੇਕੋ ਇਦਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘વਸੀਕਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ વਸੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸੇવ ਪવਤ੍ਤਨੇਨ વਸੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ। ਸਤਿਞ੍ਚ ਸੂਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤਿਞ੍ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਏવਂ વਸੀਕਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ ਰਟ੍ਠਾ ਰਟ੍ਠਂ વਿਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਭੇਦੇ ਪੁਥੂ ਸਾવਕੇ વਿਨਯਨ੍ਤੋ। ਅਥ ਮਯਾ વਿਨੀਯਮਾਨਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ…ਪੇ॰… ਨ ਸੋਚਰੇ, ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਮਤਮੇવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
447-8. Idāni ‘‘etaṃ te mārasenaṃ bhinditvā tato paraṃ vijitasaṅgāmo sampattadhammarājābhiseko idaṃ karissāmī’’ti dassento āha ‘‘vasīkaritvā’’ti. Tattha vasīkaritvā saṅkappanti maggabhāvanāya sabbaṃ micchāsaṅkappaṃ pahāya sammāsaṅkappasseva pavattanena vasīkaritvā saṅkappaṃ. Satiñca sūpatiṭṭhitanti kāyādīsu catūsu ṭhānesu attano satiñca suṭṭhu upaṭṭhitaṃ karitvā evaṃ vasīkatasaṅkappo suppatiṭṭhitassati raṭṭhā raṭṭhaṃ vicarissāmi devamanussabhede puthū sāvake vinayanto. Atha mayā vinīyamānā te appamattā…pe… na socare, taṃ nibbānāmatamevāti adhippāyo.
੪੪੯-੫੧. ਅਥ ਮਾਰੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਸੁਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਪਕ੍ਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਭਾਯਸਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਮਾਰ, ਨ ਭਾਯਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਭਾਯਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਾਰਮਿਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਏਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਤ੍વਮਕਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਕਿਂ ਏਤ੍ਥ ਪਾਪਿਮ ਸਕ੍ਖਿਕਿਚ੍ਚੇਨ, ਅਪਿਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਭવੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਯਂ ਦਾਨਮਦਾਸਿਂ, ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਛਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਸਞ੍ਜਾਤਕਮ੍ਪਾ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀਯੇવ ਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਿ ਭੇਰવਸਦ੍ਦਂ ਮੁਞ੍ਚਮਾਨਾ, ਯਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਾਰੋ ਅਸਨਿਹਤੋ વਿਯ ਭੀਤੋ ਧਜਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸਾਯ। ਅਥ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤੀਹਿ ਯਾਮੇਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ…ਪੇ॰… ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਮਾਰੋ ਉਦਾਨਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹ’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾਮਿ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ। ਸਚਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਖਲਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, વਿਹੇਠੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਮਿਯਂ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਏਕਂ વਸ੍ਸਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਤਤੋ ਭਗવਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਲਿਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਾ ਨਿਬ੍ਬੇਜਨੀਯਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ।
449-51. Atha māro imā gāthāyo sutvā āha – ‘‘evarūpaṃ pakkhaṃ disvā na bhāyasi bhikkhū’’ti? ‘‘Āma, māra, na bhāyāmī’’ti. ‘‘Kasmā na bhāyasī’’ti? ‘‘Dānādīnaṃ pāramipuññānaṃ katattā’’ti. ‘‘Ko etaṃ jānāti dānādīni tvamakāsī’’ti? ‘‘Kiṃ ettha pāpima sakkhikiccena, apica ekasmiṃyeva bhave vessantaro hutvā yaṃ dānamadāsiṃ, tassānubhāvena sattakkhattuṃ chahi pakārehi sañjātakampā ayaṃ mahāpathavīyeva sakkhī’’ti. Evaṃ vutte udakapariyantaṃ katvā mahāpathavī kampi bheravasaddaṃ muñcamānā, yaṃ sutvā māro asanihato viya bhīto dhajaṃ paṇāmetvā palāyi saddhiṃ parisāya. Atha mahāpuriso tīhi yāmehi tisso vijjā sacchikatvā aruṇuggamane ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti imaṃ udānaṃ udānesi. Māro udānasaddena āgantvā ‘‘ayaṃ‘buddho aha’nti paṭijānāti, handa naṃ anubandhāmi ābhisamācārikaṃ passituṃ. Sacassa kiñci kāyena vā vācāya vā khalitaṃ bhavissati, viheṭhessāmi na’’nti pubbe bodhisattabhūmiyaṃ chabbassāni anubandhitvā buddhattaṃ pattaṃ ekaṃ vassaṃ anubandhi. Tato bhagavato kiñci khalitaṃ apassanto ‘‘satta vassānī’’ti imā nibbejanīyagāthāyo abhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਓਤਾਰਨ੍ਤਿ ਰਨ੍ਧਂ વਿવਰਂ। ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨਾਧਿਗਮਿਂ। ਮੇਦવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਮੇਦਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ। ਅਨੁਪਰਿਯਗਾਤਿ ਪਰਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਮੁਦੁਨ੍ਤਿ ਮੁਦੁਕਂ। વਿਨ੍ਦੇਮਾਤਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ। ਅਸ੍ਸਾਦਨਾਤਿ ਸਾਦੁਭਾવੋ। વਾਯਸੇਤ੍ਤੋਤਿ વਾਯਸੋ ਏਤ੍ਤੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ।
Tattha otāranti randhaṃ vivaraṃ. Nādhigacchissanti nādhigamiṃ. Medavaṇṇanti medapiṇḍasadisaṃ. Anupariyagāti parito parito agamāsi. Mudunti mudukaṃ. Vindemāti adhigaccheyyāma. Assādanāti sādubhāvo. Vāyasettoti vāyaso etto. Sesamettha pākaṭameva.
ਅਯਂ ਪਨ ਯੋਜਨਾ – ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਓਤਾਰਾਪੇਕ੍ਖੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ ਪਦਾਪਦਂ, ਏવਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾਪਿ ਚ ਓਤਾਰਂ ਨਾਧਿਗਮਿਂ। ਸੋਹਂ ਯਥਾ ਨਾਮ ਮੇਦવਣ੍ਣਂ ਪਾਸਾਣਂ ਮੇਦਸਞ੍ਞੀ વਾਯਸੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਸ੍ਸੇ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅવਿਨ੍ਦਮਾਨੋ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਏਤ੍ਥ ਮੁਦੁ વਿਨ੍ਦੇਮ, ਅਪਿ ਇਤੋ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਤਥੇવ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪਰਿਯਾਯਿਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਲਦ੍ਧਾ ‘‘ਪਾਸਾਣੋવਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવਾਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪਰਿਯਗਾ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰਾਦਿਮੁਦੁਭਾવਂ વਿਨ੍ਦੇਮ, ਕੁਤੋਚਿ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤੇ ਦਾਨਿ ਮਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਕਾਕੋવ ਸੇਲਮਾਸਜ੍ਜ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਾਪੇਮ ਗੋਤਮਂ ਆਸਜ੍ਜ ਤਤੋ ਗੋਤਮਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਅਪੇਮਾਤਿ। ਏવਂ વਦਤੋ ਕਿਰ ਮਾਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਨਿਪ੍ਫਲਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਲવਸੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ વਿਸੀਦਮਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸ੍ਸ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁ ਨਾਮ વੀਣਾ ਕਚ੍ਛਤੋ ਪਤਿਤਾ। ਯਾ ਸਕਿਂ ਕੁਸਲੇਹਿ વਾਦਿਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਤਂ ਸੋ ਪਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Ayaṃ pana yojanā – satta vassāni bhagavantaṃ otārāpekkho anubandhiṃ katthaci avijahanto padāpadaṃ, evaṃ anubandhitvāpi ca otāraṃ nādhigamiṃ. Sohaṃ yathā nāma medavaṇṇaṃ pāsāṇaṃ medasaññī vāyaso ekasmiṃ passe mukhatuṇḍakena vijjhitvā assādaṃ avindamāno ‘‘appeva nāma ettha mudu vindema, api ito assādanā siyā’’ti samantā tatheva vijjhanto anupariyāyitvā katthaci assādaṃ aladdhā ‘‘pāsāṇovāya’’nti nibbijja pakkameyya, evamevāhaṃ bhagavantaṃ kāyakammādīsu attano parittapaññāmukhatuṇḍakena vijjhanto samantā anupariyagā ‘‘appeva nāma katthaci aparisuddhakāyasamācārādimudubhāvaṃ vindema, kutoci assādanā siyā’’ti, te dāni mayaṃ assādaṃ alabhamānā kākova selamāsajja nibbijjāpema gotamaṃ āsajja tato gotamā nibbijja apemāti. Evaṃ vadato kira mārassa satta vassāni nipphalaparissamaṃ nissāya balavasoko udapādi. Tenassa visīdamānaṅgapaccaṅgassa beluvapaṇḍu nāma vīṇā kacchato patitā. Yā sakiṃ kusalehi vāditā cattāro māse madhurassaraṃ muñcati, yaṃ gahetvā sakko pañcasikhassa adāsi. Taṃ so patamānampi na bujjhi. Tenāha bhagavā –
੪੫੨.
452.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਸੋਕਪਰੇਤਸ੍ਸ, વੀਣਾ ਕਚ੍ਛਾ ਅਭਸ੍ਸਥ।
‘‘Tassa sokaparetassa, vīṇā kacchā abhassatha;
ਤਤੋ ਸੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਯਕ੍ਖੋ, ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯਥਾ’’ਤਿ॥
Tato so dummano yakkho, tatthevantaradhāyathā’’ti.
ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਾ ਆਹਂਸੂਤਿ ਏਕੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨੇਤਂ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ।
Saṅgītikārakā āhaṃsūti eke, amhākaṃ panetaṃ nakkhamatīti.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya padhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੨. ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Padhānasuttaṃ