Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya

    8. පදීපොපමසුත්‌තං

    8. Padīpopamasuttaṃ

    984. ‘‘ආනාපානස්‌සතිසමාධි , භික්‌ඛවෙ, භාවිතො බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො. කථං භාවිතො ච, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සතිසමාධි කථං බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො?

    984. ‘‘Ānāpānassatisamādhi , bhikkhave, bhāvito bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso. Kathaṃ bhāvito ca, bhikkhave, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso?

    ‘‘ඉධ , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අරඤ්‌ඤගතො වා රුක්‌ඛමූලගතො වා සුඤ්‌ඤාගාරගතො වා නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො සතොව අස්‌සසති, සතොව පස්‌සසති. දීඝං වා අස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං අස්‌සසාමී’ති පජානාති…පෙ.… ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති. එවං භාවිතො ඛො, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සතිසමාධි එවං බහුලීකතො මහප්‌ඵලො හොති මහානිසංසො.

    ‘‘Idha , bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati. Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvito kho, bhikkhave, ānāpānassatisamādhi evaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso.

    ‘‘අහම්‌පි සුදං, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙව සම්‌බොධා අනභිසම්‌බුද්‌ධො බොධිසත්‌තොව සමානො ඉමිනා විහාරෙන බහුලං විහරාමි. තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, ඉමිනා විහාරෙන බහුලං විහරතො නෙව කායො කිලමති න චක්‌ඛූනි; අනුපාදාය ච මෙ ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චි.

    ‘‘Ahampi sudaṃ, bhikkhave, pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno iminā vihārena bahulaṃ viharāmi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, iminā vihārena bahulaṃ viharato neva kāyo kilamati na cakkhūni; anupādāya ca me āsavehi cittaṃ vimucci.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘නෙව මෙ කායො කිලමෙය්‍ය න චක්‌ඛූනි, අනුපාදාය ච මෙ ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චෙය්‍යා’ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘neva me kāyo kilameyya na cakkhūni, anupādāya ca me āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘යෙ මෙ ගෙහසිතා සරසඞ්‌කප්‌පා තෙ පහීයෙය්‍යු’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘ye me gehasitā sarasaṅkappā te pahīyeyyu’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘අප්‌පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘පටිකූලෙ අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha , bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘අප්‌පටිකූලඤ්‌ච පටිකූලඤ්‌ච තදුභයං අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා උපෙක්‌ඛකො විහරෙය්‍යං සතො සම්‌පජානො’ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහරෙය්‍යං සතො ච සම්‌පජානො, සුඛඤ්‌ච කායෙන පටිසංවෙදෙය්‍යං, යං තං අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති – උපෙක්‌ඛකො සතිමා සුඛවිහාරීති තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṃ sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyyaṃ, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘සබ්‌බසො රූපසඤ්‌ඤානං සමතික්‌කමා පටිඝසඤ්‌ඤානං අත්‌ථඞ්‌ගමා නානත්‌තසඤ්‌ඤානං අමනසිකාරා අනන්‌තො ආකාසොති ආකාසානඤ්‌චායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘සබ්‌බසො ආකාසානඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම අනන්‌තං විඤ්‌ඤාණන්‌ති විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘සබ්‌බසො විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම නත්‌ථි කිඤ්‌චීති ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘සබ්‌බසො ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha , bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චෙපි ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය – ‘සබ්‌බසො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම සඤ්‌ඤාවෙදයිතනිරොධං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අයමෙව ආනාපානස්‌සතිසමාධි සාධුකං මනසි කාතබ්‌බො.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘එවං භාවිතෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සතිසමාධිම්‌හි එවං බහුලීකතෙ, සුඛං චෙ වෙදනං වෙදයති, සා ‘අනිච්‌චා’ති පජානාති, ‘අනජ්‌ඣොසිතා’ති පජානාති, ‘අනභිනන්‌දිතා’ති පජානාති; දුක්‌ඛං චෙ වෙදනං වෙදයති, ‘සා අනිච්‌චා’ති පජානාති, ‘අනජ්‌ඣොසිතා’ති පජානාති, ‘අනභිනන්‌දිතා’ති පජානාති; අදුක්‌ඛමසුඛං චෙ වෙදනං වෙදයති, ‘සා අනිච්‌චා’ති පජානාති, ‘අනජ්‌ඣොසිතා’ති පජානාති, ‘අනභිනන්‌දිතා’ති පජානාති’’.

    ‘‘Evaṃ bhāvite kho, bhikkhave, ānāpānassatisamādhimhi evaṃ bahulīkate, sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti’’.

    ‘‘සුඛං 1 චෙ වෙදනං වෙදයති, විසංයුත්‌තො නං වෙදයති; දුක්‌ඛං චෙ වෙදනං වෙදයති, විසංයුත්‌තො නං වෙදයති; අදුක්‌ඛමසුඛං චෙ වෙදනං වෙදයති, විසංයුත්‌තො නං වෙදයති. සො කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ‘කායස්‌ස භෙදා උද්‌ධං ජීවිතපරියාදානා ඉධෙව සබ්‌බවෙදයිතානි අනභිනන්‌දිතානි සීතීභවිස්‌සන්‌තී’ති පජානාති’’.

    ‘‘Sukhaṃ 2 ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati. So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti’’.

    ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, තෙලඤ්‌ච පටිච්‌ච, වට්‌ටිඤ්‌ච පටිච්‌ච තෙලප්‌පදීපො ඣායෙය්‍ය, තස්‌සෙව තෙලස්‌ස ච වට්‌ටියා ච පරියාදානා අනාහාරො නිබ්‌බායෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ‘කායස්‌ස භෙදා උද්‌ධං ජීවිතපරියාදානා ඉධෙව සබ්‌බවෙදයිතානි අනභිනන්‌දිතානි සීතීභවිස්‌සන්‌තී’ති පජානාතී’’ති. අට්‌ඨමං.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, telañca paṭicca, vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyeyya, tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānātī’’ti. Aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. සො සුඛං (සී. ස්‍යා. කං. පී.) ම. නි. 3.364 අට්‌ඨකථාටීකා ඔලොකෙතබ්‌බා
    2. so sukhaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.) ma. ni. 3.364 aṭṭhakathāṭīkā oloketabbā



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. පදීපොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Padīpopamasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 8. පදීපොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Padīpopamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact