Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
౭. పాదుకవగ్గ-అత్థయోజనా
7. Pādukavagga-atthayojanā
౬౩౮. అఙ్గులన్తరన్తి పాదఙ్గులవివరం. పాదుకన్తి ఉపాహనవిసేసో. సో హి పజ్జతే ఇమాయాతి పాదుకాతి వుచ్చతి, సా బహుపటలా చమ్మమయా వా హోతి కట్ఠమయా వా. పటిముఞ్చిత్వాతి పాదుకం పటిముఞ్చీత్వా.
638.Aṅgulantaranti pādaṅgulavivaraṃ. Pādukanti upāhanaviseso. So hi pajjate imāyāti pādukāti vuccati, sā bahupaṭalā cammamayā vā hoti kaṭṭhamayā vā. Paṭimuñcitvāti pādukaṃ paṭimuñcītvā.
౬౪౦. ద్వీహి జనేహి గహితోతి సమ్బన్ధో. వంసేనాతి వేణునా, యానే నిసిన్నోతి సమ్బన్ధో. విసఙ్ఖరిత్వాతి విపత్తిం కరిత్వా. ద్వేపీతి ధమ్మకథికధమ్మపటిగ్గాహకసఙ్ఖాతా ఉభోపి జనా. వట్టతీతి దేసేతుం వట్టతి.
640. Dvīhi janehi gahitoti sambandho. Vaṃsenāti veṇunā, yāne nisinnoti sambandho. Visaṅkharitvāti vipattiṃ karitvā. Dvepīti dhammakathikadhammapaṭiggāhakasaṅkhātā ubhopi janā. Vaṭṭatīti desetuṃ vaṭṭati.
౬౪౧. సయనగతస్సాతి సయనం గతస్స, సయనే నిపన్నస్సాతి అత్థో. నిపన్నస్స దేసేతుం న వట్టతీతి సమ్బన్ధో.
641.Sayanagatassāti sayanaṃ gatassa, sayane nipannassāti attho. Nipannassa desetuṃ na vaṭṭatīti sambandho.
౬౪౨. తీసు పల్లత్థికాసు యాయ కాయచి పల్లత్థికాయ నిసిన్నస్స ధమ్మం దేసేతుం న వట్టతీతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘పల్లత్థికాయా’’తిఆది.
642. Tīsu pallatthikāsu yāya kāyaci pallatthikāya nisinnassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭatīti dassento āha ‘‘pallatthikāyā’’tiādi.
౬౪౩. యథా వేఠియమానే కేసన్తో న దిస్సతి, ఏవం వేఠితసీసస్సాతి యోజనా.
643. Yathā veṭhiyamāne kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassāti yojanā.
౬౪౭. ఛపకసద్దస్స చ చణ్డాలసద్దస్స చ వేవచనత్తా వుత్తం ‘‘చణ్డాలస్సా’’తి. చణ్డాలో హి సం సునఖం పచతీతి ఛపకోతి వుచ్చతి సకారస్స ఛకారం కత్వా. ఛపకస్స ఏసా ఛపకీ, చణ్డాలభరియా. యత్రాతి ఏత్థ త్రపచ్చయో పచ్చత్తే హోతీతి ఆహ ‘‘యో హి నామా’’తి. యో రాజా ఉచ్చే ఆసనే నిసీదిత్వా మన్తం పరియాపుణిస్సతి నామ, అయం రాజా యావ అతివియ అధమ్మికోతి వుత్తం హోతి. ‘‘సబ్బమిద’’న్తి అయం సద్దో లిఙ్గవిపల్లాసోతి ఆహ ‘‘సబ్బో అయ’’న్తి . ‘‘లోకో’’తి ఇమినా ఇధసద్దస్స విసయం దస్సేతి. చరిమసద్దో అన్తిమపరియాయో. అన్తిమోతి చ లామకో. లామకోతి చ నామ ఇధ విపత్తీతి ఆహ ‘‘సఙ్కర’’న్తి. సఙ్కరన్తి విపత్తిం. ‘‘నిమ్మరియాదో’’తి ఇమినా ‘‘సఙ్కరం గతో’’తి పదానం అధిప్పాయత్థం దస్సేతి. చరిమం గతం చరిమగతం, సబ్బో అయం లోకో చరిమగతోతి అత్థో. ఇధ చ జాతకే (జా॰ ౧.౪.౩౩) చ కేసుచి పోత్థకేసు ‘‘చమరికత’’న్తి పాఠో అత్థి, సో అయుత్తోయేవ. తత్థేవాతి అమ్బరుక్ఖమూలేయేవ. తేసన్తి రాజబ్రాహ్మణానం.
647. Chapakasaddassa ca caṇḍālasaddassa ca vevacanattā vuttaṃ ‘‘caṇḍālassā’’ti. Caṇḍālo hi saṃ sunakhaṃ pacatīti chapakoti vuccati sakārassa chakāraṃ katvā. Chapakassa esā chapakī, caṇḍālabhariyā. Yatrāti ettha trapaccayo paccatte hotīti āha ‘‘yo hi nāmā’’ti. Yo rājā ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇissati nāma, ayaṃ rājā yāva ativiya adhammikoti vuttaṃ hoti. ‘‘Sabbamida’’nti ayaṃ saddo liṅgavipallāsoti āha ‘‘sabbo aya’’nti . ‘‘Loko’’ti iminā idhasaddassa visayaṃ dasseti. Carimasaddo antimapariyāyo. Antimoti ca lāmako. Lāmakoti ca nāma idha vipattīti āha ‘‘saṅkara’’nti. Saṅkaranti vipattiṃ. ‘‘Nimmariyādo’’ti iminā ‘‘saṅkaraṃ gato’’ti padānaṃ adhippāyatthaṃ dasseti. Carimaṃ gataṃ carimagataṃ, sabbo ayaṃ loko carimagatoti attho. Idha ca jātake (jā. 1.4.33) ca kesuci potthakesu ‘‘camarikata’’nti pāṭho atthi, so ayuttoyeva. Tatthevāti ambarukkhamūleyeva. Tesanti rājabrāhmaṇānaṃ.
తత్థాతి తిస్సం గాథాయం. పాళియాతి అత్తనో ఆచారపకాసకగన్థసఙ్ఖాతాయ పాళియా. న పస్సరేతి ఏత్థ రేసద్దో అన్తిస్స కారియోతి ఆహ ‘‘న పస్సన్తీ’’తి. యో చాయన్తి యో చ అయం. అయంసద్దో పదాలఙ్కారమత్తో, బ్రాహ్మణోతి అత్థో. అధీయతీతి అజ్ఝాయతి, సిక్ఖతీతి అత్థో.
Tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ. Pāḷiyāti attano ācārapakāsakaganthasaṅkhātāya pāḷiyā. Na passareti ettha resaddo antissa kāriyoti āha ‘‘na passantī’’ti. Yo cāyanti yo ca ayaṃ. Ayaṃsaddo padālaṅkāramatto, brāhmaṇoti attho. Adhīyatīti ajjhāyati, sikkhatīti attho.
తతోతి బోధిసత్తేన వుత్తగాథాతో పరన్తి సమ్బన్ధో. తస్సాతి గాథాయ. భోతి బోధిసత్తం ఆమన్తేతి. ‘‘భుత్తో’’తి పదస్స కమ్మవాచకభావమావికాతుం వుత్తం ‘‘మయా’’తి. అస్సాతి ఓదనస్స. ఇమినా సుచి పరిసుద్ధం మంసం సుచిమంసం, తేన ఉపసేచనమస్సాతి సుచిమంసూపసేచనోతి బాహిరత్థసమాసం దస్సేతి. ధమ్మేతి ఆచారధమ్మే. బద్ధో హుత్వాతి థద్ధో హుత్వా, అయమేవ వా పాఠో . వణ్ణసద్దస్స సణ్ఠానాదికే అఞ్ఞే అత్థే పటిక్ఖిపితుం వుత్తం ‘‘పసత్థో’’తి. థోమితోతి తస్సేవ వేవచనం.
Tatoti bodhisattena vuttagāthāto paranti sambandho. Tassāti gāthāya. Bhoti bodhisattaṃ āmanteti. ‘‘Bhutto’’ti padassa kammavācakabhāvamāvikātuṃ vuttaṃ ‘‘mayā’’ti. Assāti odanassa. Iminā suci parisuddhaṃ maṃsaṃ sucimaṃsaṃ, tena upasecanamassāti sucimaṃsūpasecanoti bāhiratthasamāsaṃ dasseti. Dhammeti ācāradhamme. Baddho hutvāti thaddho hutvā, ayameva vā pāṭho . Vaṇṇasaddassa saṇṭhānādike aññe atthe paṭikkhipituṃ vuttaṃ ‘‘pasattho’’ti. Thomitoti tasseva vevacanaṃ.
అథాతి అనన్తరే. నన్తి బ్రాహ్మణం. తస్సాతి గాథాద్వయస్స. బ్రాహ్మణాతి పురోహితం ఆలపతి. సమ్పతీతి సన్దీట్ఠికే. ‘‘యా వుత్తి వినిపాతేన, అధమ్మచరణేన వా’’తి పదానం సమ్బన్ధం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘నిప్పజ్జతీ’’తి.
Athāti anantare. Nanti brāhmaṇaṃ. Tassāti gāthādvayassa. Brāhmaṇāti purohitaṃ ālapati. Sampatīti sandīṭṭhike. ‘‘Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā’’ti padānaṃ sambandhaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘nippajjatī’’ti.
మహాబ్రహ్మేతి ఏత్థ బ్రహ్మసద్దో బ్రాహ్మణవాచకోతి ఆహ ‘‘మహాబ్రాహ్మణా’’తి. అఞ్ఞేపీతి రాజబ్రాహ్మణేహి అపరేపి. ‘‘పచన్తీ’’తి వుత్తే అవినాభావతో ‘‘భుఞ్జన్తీ’’తి అత్థోపి గహేతబ్బోతి ఆహ ‘‘పచన్తి చేవ భుఞ్జన్తి చా’’తి. ‘‘న కేవల’’న్తిఆదినా అఞ్ఞేపీతి ఏత్థ పిసద్దస్స సమ్పిణ్డనత్థం దస్సేతి, త్వం ఆచరిస్ససీతి సమ్బన్ధో. పున త్వన్తి తం, ఉపయోగత్థే చేతం పచ్చత్తవచనం, ‘‘మా భిదా’’తిఇమినా సమ్బన్ధితబ్బం. ‘‘పాసాణో’’తిఇమినా అస్మసద్దో పాసాణపరియాయోతి దస్సేతి. తేనాతి భిన్దనహేతునా.
Mahābrahmeti ettha brahmasaddo brāhmaṇavācakoti āha ‘‘mahābrāhmaṇā’’ti. Aññepīti rājabrāhmaṇehi aparepi. ‘‘Pacantī’’ti vutte avinābhāvato ‘‘bhuñjantī’’ti atthopi gahetabboti āha ‘‘pacanti ceva bhuñjanti cā’’ti. ‘‘Na kevala’’ntiādinā aññepīti ettha pisaddassa sampiṇḍanatthaṃ dasseti, tvaṃ ācarissasīti sambandho. Puna tvanti taṃ, upayogatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, ‘‘mā bhidā’’tiiminā sambandhitabbaṃ. ‘‘Pāsāṇo’’tiiminā asmasaddo pāsāṇapariyāyoti dasseti. Tenāti bhindanahetunā.
౬౪౮. అత్తనో కఙ్ఖాఠానస్స పుచ్ఛనం సన్ధాయ వుత్తం ‘‘న కథేతబ్బ’’న్తి.
648. Attano kaṅkhāṭhānassa pucchanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na kathetabba’’nti.
౬౪౯. సమధురేనాతి సమం ధురేన, సమం ముఖేనాతి అత్థో.
649.Samadhurenāti samaṃ dhurena, samaṃ mukhenāti attho.
౬౫౨. యం మూలం వా యా సాఖా వా గచ్ఛతీతి యోజనా. ఖన్ధేతి రుక్ఖస్స ఖన్ధే. నిక్ఖమతీతి ఉచ్చారపస్సావో నిక్ఖమతి. తిణణ్డుపకన్తి తిణేన కతం, తిణమయం వా అణ్డుపకం. ఏత్థాతి ఉచ్చారపస్సావఖేళేసు.
652. Yaṃ mūlaṃ vā yā sākhā vā gacchatīti yojanā. Khandheti rukkhassa khandhe. Nikkhamatīti uccārapassāvo nikkhamati. Tiṇaṇḍupakanti tiṇena kataṃ, tiṇamayaṃ vā aṇḍupakaṃ. Etthāti uccārapassāvakheḷesu.
౬౫౩. అధిప్పేతఉదకం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘పరిభోగఉదకమేవా’’తి. సత్తమో వగ్గో.
653. Adhippetaudakaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘paribhogaudakamevā’’ti. Sattamo vaggo.
ఏత్థాతి సేఖియేసు. సూపబ్యఞ్జనపటిచ్ఛాదనేతి సూపబ్యఞ్జనే ఓదనేన పటిచ్ఛాదేతి. సమత్తా సేఖియా.
Etthāti sekhiyesu. Sūpabyañjanapaṭicchādaneti sūpabyañjane odanena paṭicchādeti. Samattā sekhiyā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౭. పాదుకవగ్గో • 7. Pādukavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౭. పాదుకవగ్గవణ్ణనా • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౭. పాదుకవగ్గవణ్ణనా • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౭. పాదుకవగ్గవణ్ణనా • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౭. పాదుకవగ్గవణ్ణనా • 7. Pādukavaggavaṇṇanā