| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗ-ಅತ್ಥಯೋಜನಾ
7. Pādukavagga-atthayojanā
೬೩೮. ಅಙ್ಗುಲನ್ತರನ್ತಿ ಪಾದಙ್ಗುಲವಿವರಂ। ಪಾದುಕನ್ತಿ ಉಪಾಹನವಿಸೇಸೋ। ಸೋ ಹಿ ಪಜ್ಜತೇ ಇಮಾಯಾತಿ ಪಾದುಕಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಸಾ ಬಹುಪಟಲಾ ಚಮ್ಮಮಯಾ ವಾ ಹೋತಿ ಕಟ್ಠಮಯಾ ವಾ। ಪಟಿಮುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಪಾದುಕಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚೀತ್ವಾ।
638.Aṅgulantaranti pādaṅgulavivaraṃ. Pādukanti upāhanaviseso. So hi pajjate imāyāti pādukāti vuccati, sā bahupaṭalā cammamayā vā hoti kaṭṭhamayā vā. Paṭimuñcitvāti pādukaṃ paṭimuñcītvā.
೬೪೦. ದ್ವೀಹಿ ಜನೇಹಿ ಗಹಿತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಂಸೇನಾತಿ ವೇಣುನಾ, ಯಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾತಿ ವಿಪತ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ। ದ್ವೇಪೀತಿ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಸಙ್ಖಾತಾ ಉಭೋಪಿ ಜನಾ। ವಟ್ಟತೀತಿ ದೇಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
640. Dvīhi janehi gahitoti sambandho. Vaṃsenāti veṇunā, yāne nisinnoti sambandho. Visaṅkharitvāti vipattiṃ karitvā. Dvepīti dhammakathikadhammapaṭiggāhakasaṅkhātā ubhopi janā. Vaṭṭatīti desetuṃ vaṭṭati.
೬೪೧. ಸಯನಗತಸ್ಸಾತಿ ಸಯನಂ ಗತಸ್ಸ, ಸಯನೇ ನಿಪನ್ನಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
641.Sayanagatassāti sayanaṃ gatassa, sayane nipannassāti attho. Nipannassa desetuṃ na vaṭṭatīti sambandho.
೬೪೨. ತೀಸು ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಸು ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಯಾ’’ತಿಆದಿ।
642. Tīsu pallatthikāsu yāya kāyaci pallatthikāya nisinnassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭatīti dassento āha ‘‘pallatthikāyā’’tiādi.
೬೪೩. ಯಥಾ ವೇಠಿಯಮಾನೇ ಕೇಸನ್ತೋ ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ವೇಠಿತಸೀಸಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜನಾ।
643. Yathā veṭhiyamāne kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassāti yojanā.
೬೪೭. ಛಪಕಸದ್ದಸ್ಸ ಚ ಚಣ್ಡಾಲಸದ್ದಸ್ಸ ಚ ವೇವಚನತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಚಣ್ಡಾಲಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಚಣ್ಡಾಲೋ ಹಿ ಸಂ ಸುನಖಂ ಪಚತೀತಿ ಛಪಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಸಕಾರಸ್ಸ ಛಕಾರಂ ಕತ್ವಾ। ಛಪಕಸ್ಸ ಏಸಾ ಛಪಕೀ, ಚಣ್ಡಾಲಭರಿಯಾ। ಯತ್ರಾತಿ ಏತ್ಥ ತ್ರಪಚ್ಚಯೋ ಪಚ್ಚತ್ತೇ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಯೋ ಹಿ ನಾಮಾ’’ತಿ। ಯೋ ರಾಜಾ ಉಚ್ಚೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಮನ್ತಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿಸ್ಸತಿ ನಾಮ, ಅಯಂ ರಾಜಾ ಯಾವ ಅತಿವಿಯ ಅಧಮ್ಮಿಕೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಸಬ್ಬಮಿದ’’ನ್ತಿ ಅಯಂ ಸದ್ದೋ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ । ‘‘ಲೋಕೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಇಧಸದ್ದಸ್ಸ ವಿಸಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಚರಿಮಸದ್ದೋ ಅನ್ತಿಮಪರಿಯಾಯೋ। ಅನ್ತಿಮೋತಿ ಚ ಲಾಮಕೋ। ಲಾಮಕೋತಿ ಚ ನಾಮ ಇಧ ವಿಪತ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಙ್ಕರ’’ನ್ತಿ। ಸಙ್ಕರನ್ತಿ ವಿಪತ್ತಿಂ। ‘‘ನಿಮ್ಮರಿಯಾದೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಸಙ್ಕರಂ ಗತೋ’’ತಿ ಪದಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಚರಿಮಂ ಗತಂ ಚರಿಮಗತಂ, ಸಬ್ಬೋ ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಚರಿಮಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಧ ಚ ಜಾತಕೇ (ಜಾ॰ ೧.೪.೩೩) ಚ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಚಮರಿಕತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಅಯುತ್ತೋಯೇವ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಅಮ್ಬರುಕ್ಖಮೂಲೇಯೇವ। ತೇಸನ್ತಿ ರಾಜಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ।
647. Chapakasaddassa ca caṇḍālasaddassa ca vevacanattā vuttaṃ ‘‘caṇḍālassā’’ti. Caṇḍālo hi saṃ sunakhaṃ pacatīti chapakoti vuccati sakārassa chakāraṃ katvā. Chapakassa esā chapakī, caṇḍālabhariyā. Yatrāti ettha trapaccayo paccatte hotīti āha ‘‘yo hi nāmā’’ti. Yo rājā ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇissati nāma, ayaṃ rājā yāva ativiya adhammikoti vuttaṃ hoti. ‘‘Sabbamida’’nti ayaṃ saddo liṅgavipallāsoti āha ‘‘sabbo aya’’nti . ‘‘Loko’’ti iminā idhasaddassa visayaṃ dasseti. Carimasaddo antimapariyāyo. Antimoti ca lāmako. Lāmakoti ca nāma idha vipattīti āha ‘‘saṅkara’’nti. Saṅkaranti vipattiṃ. ‘‘Nimmariyādo’’ti iminā ‘‘saṅkaraṃ gato’’ti padānaṃ adhippāyatthaṃ dasseti. Carimaṃ gataṃ carimagataṃ, sabbo ayaṃ loko carimagatoti attho. Idha ca jātake (jā. 1.4.33) ca kesuci potthakesu ‘‘camarikata’’nti pāṭho atthi, so ayuttoyeva. Tatthevāti ambarukkhamūleyeva. Tesanti rājabrāhmaṇānaṃ.
ತತ್ಥಾತಿ ತಿಸ್ಸಂ ಗಾಥಾಯಂ। ಪಾಳಿಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚಾರಪಕಾಸಕಗನ್ಥಸಙ್ಖಾತಾಯ ಪಾಳಿಯಾ। ನ ಪಸ್ಸರೇತಿ ಏತ್ಥ ರೇಸದ್ದೋ ಅನ್ತಿಸ್ಸ ಕಾರಿಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಪಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಯೋ ಚಾಯನ್ತಿ ಯೋ ಚ ಅಯಂ। ಅಯಂಸದ್ದೋ ಪದಾಲಙ್ಕಾರಮತ್ತೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಧೀಯತೀತಿ ಅಜ್ಝಾಯತಿ, ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ. Pāḷiyāti attano ācārapakāsakaganthasaṅkhātāya pāḷiyā. Na passareti ettha resaddo antissa kāriyoti āha ‘‘na passantī’’ti. Yo cāyanti yo ca ayaṃ. Ayaṃsaddo padālaṅkāramatto, brāhmaṇoti attho. Adhīyatīti ajjhāyati, sikkhatīti attho.
ತತೋತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ವುತ್ತಗಾಥಾತೋ ಪರನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಸ್ಸಾತಿ ಗಾಥಾಯ। ಭೋತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇತಿ। ‘‘ಭುತ್ತೋ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಕಮ್ಮವಾಚಕಭಾವಮಾವಿಕಾತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮಯಾ’’ತಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಓದನಸ್ಸ। ಇಮಿನಾ ಸುಚಿ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಮಂಸಂ ಸುಚಿಮಂಸಂ, ತೇನ ಉಪಸೇಚನಮಸ್ಸಾತಿ ಸುಚಿಮಂಸೂಪಸೇಚನೋತಿ ಬಾಹಿರತ್ಥಸಮಾಸಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಧಮ್ಮೇತಿ ಆಚಾರಧಮ್ಮೇ। ಬದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಥದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ । ವಣ್ಣಸದ್ದಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಾದಿಕೇ ಅಞ್ಞೇ ಅತ್ಥೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಸತ್ಥೋ’’ತಿ। ಥೋಮಿತೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ।
Tatoti bodhisattena vuttagāthāto paranti sambandho. Tassāti gāthāya. Bhoti bodhisattaṃ āmanteti. ‘‘Bhutto’’ti padassa kammavācakabhāvamāvikātuṃ vuttaṃ ‘‘mayā’’ti. Assāti odanassa. Iminā suci parisuddhaṃ maṃsaṃ sucimaṃsaṃ, tena upasecanamassāti sucimaṃsūpasecanoti bāhiratthasamāsaṃ dasseti. Dhammeti ācāradhamme. Baddho hutvāti thaddho hutvā, ayameva vā pāṭho . Vaṇṇasaddassa saṇṭhānādike aññe atthe paṭikkhipituṃ vuttaṃ ‘‘pasattho’’ti. Thomitoti tasseva vevacanaṃ.
ಅಥಾತಿ ಅನನ್ತರೇ। ನನ್ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಸ್ಸ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಪುರೋಹಿತಂ ಆಲಪತಿ। ಸಮ್ಪತೀತಿ ಸನ್ದೀಟ್ಠಿಕೇ। ‘‘ಯಾ ವುತ್ತಿ ವಿನಿಪಾತೇನ, ಅಧಮ್ಮಚರಣೇನ ವಾ’’ತಿ ಪದಾನಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಿಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
Athāti anantare. Nanti brāhmaṇaṃ. Tassāti gāthādvayassa. Brāhmaṇāti purohitaṃ ālapati. Sampatīti sandīṭṭhike. ‘‘Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā’’ti padānaṃ sambandhaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘nippajjatī’’ti.
ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಏತ್ಥ ಬ್ರಹ್ಮಸದ್ದೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಾಚಕೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿ। ಅಞ್ಞೇಪೀತಿ ರಾಜಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಅಪರೇಪಿ। ‘‘ಪಚನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅವಿನಾಭಾವತೋ ‘‘ಭುಞ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥೋಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪಚನ್ತಿ ಚೇವ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ ಚಾ’’ತಿ। ‘‘ನ ಕೇವಲ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅಞ್ಞೇಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಿಸದ್ದಸ್ಸ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ತ್ವಂ ಆಚರಿಸ್ಸಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪುನ ತ್ವನ್ತಿ ತಂ, ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ, ‘‘ಮಾ ಭಿದಾ’’ತಿಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪಾಸಾಣೋ’’ತಿಇಮಿನಾ ಅಸ್ಮಸದ್ದೋ ಪಾಸಾಣಪರಿಯಾಯೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾತಿ ಭಿನ್ದನಹೇತುನಾ।
Mahābrahmeti ettha brahmasaddo brāhmaṇavācakoti āha ‘‘mahābrāhmaṇā’’ti. Aññepīti rājabrāhmaṇehi aparepi. ‘‘Pacantī’’ti vutte avinābhāvato ‘‘bhuñjantī’’ti atthopi gahetabboti āha ‘‘pacanti ceva bhuñjanti cā’’ti. ‘‘Na kevala’’ntiādinā aññepīti ettha pisaddassa sampiṇḍanatthaṃ dasseti, tvaṃ ācarissasīti sambandho. Puna tvanti taṃ, upayogatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, ‘‘mā bhidā’’tiiminā sambandhitabbaṃ. ‘‘Pāsāṇo’’tiiminā asmasaddo pāsāṇapariyāyoti dasseti. Tenāti bhindanahetunā.
೬೪೮. ಅತ್ತನೋ ಕಙ್ಖಾಠಾನಸ್ಸ ಪುಚ್ಛನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ಕಥೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
648. Attano kaṅkhāṭhānassa pucchanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na kathetabba’’nti.
೬೪೯. ಸಮಧುರೇನಾತಿ ಸಮಂ ಧುರೇನ, ಸಮಂ ಮುಖೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
649.Samadhurenāti samaṃ dhurena, samaṃ mukhenāti attho.
೬೫೨. ಯಂ ಮೂಲಂ ವಾ ಯಾ ಸಾಖಾ ವಾ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಖನ್ಧೇತಿ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಖನ್ಧೇ। ನಿಕ್ಖಮತೀತಿ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ತಿಣಣ್ಡುಪಕನ್ತಿ ತಿಣೇನ ಕತಂ, ತಿಣಮಯಂ ವಾ ಅಣ್ಡುಪಕಂ। ಏತ್ಥಾತಿ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಖೇಳೇಸು।
652. Yaṃ mūlaṃ vā yā sākhā vā gacchatīti yojanā. Khandheti rukkhassa khandhe. Nikkhamatīti uccārapassāvo nikkhamati. Tiṇaṇḍupakanti tiṇena kataṃ, tiṇamayaṃ vā aṇḍupakaṃ. Etthāti uccārapassāvakheḷesu.
೬೫೩. ಅಧಿಪ್ಪೇತಉದಕಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪರಿಭೋಗಉದಕಮೇವಾ’’ತಿ। ಸತ್ತಮೋ ವಗ್ಗೋ।
653. Adhippetaudakaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘paribhogaudakamevā’’ti. Sattamo vaggo.
ಏತ್ಥಾತಿ ಸೇಖಿಯೇಸು। ಸೂಪಬ್ಯಞ್ಜನಪಟಿಚ್ಛಾದನೇತಿ ಸೂಪಬ್ಯಞ್ಜನೇ ಓದನೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ। ಸಮತ್ತಾ ಸೇಖಿಯಾ।
Etthāti sekhiyesu. Sūpabyañjanapaṭicchādaneti sūpabyañjane odanena paṭicchādeti. Samattā sekhiyā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗೋ • 7. Pādukavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
