Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൭. പാദുകവഗ്ഗ-അത്ഥയോജനാ
7. Pādukavagga-atthayojanā
൬൩൮. അങ്ഗുലന്തരന്തി പാദങ്ഗുലവിവരം. പാദുകന്തി ഉപാഹനവിസേസോ. സോ ഹി പജ്ജതേ ഇമായാതി പാദുകാതി വുച്ചതി, സാ ബഹുപടലാ ചമ്മമയാ വാ ഹോതി കട്ഠമയാ വാ. പടിമുഞ്ചിത്വാതി പാദുകം പടിമുഞ്ചീത്വാ.
638.Aṅgulantaranti pādaṅgulavivaraṃ. Pādukanti upāhanaviseso. So hi pajjate imāyāti pādukāti vuccati, sā bahupaṭalā cammamayā vā hoti kaṭṭhamayā vā. Paṭimuñcitvāti pādukaṃ paṭimuñcītvā.
൬൪൦. ദ്വീഹി ജനേഹി ഗഹിതോതി സമ്ബന്ധോ. വംസേനാതി വേണുനാ, യാനേ നിസിന്നോതി സമ്ബന്ധോ. വിസങ്ഖരിത്വാതി വിപത്തിം കരിത്വാ. ദ്വേപീതി ധമ്മകഥികധമ്മപടിഗ്ഗാഹകസങ്ഖാതാ ഉഭോപി ജനാ. വട്ടതീതി ദേസേതും വട്ടതി.
640. Dvīhi janehi gahitoti sambandho. Vaṃsenāti veṇunā, yāne nisinnoti sambandho. Visaṅkharitvāti vipattiṃ karitvā. Dvepīti dhammakathikadhammapaṭiggāhakasaṅkhātā ubhopi janā. Vaṭṭatīti desetuṃ vaṭṭati.
൬൪൧. സയനഗതസ്സാതി സയനം ഗതസ്സ, സയനേ നിപന്നസ്സാതി അത്ഥോ. നിപന്നസ്സ ദേസേതും ന വട്ടതീതി സമ്ബന്ധോ.
641.Sayanagatassāti sayanaṃ gatassa, sayane nipannassāti attho. Nipannassa desetuṃ na vaṭṭatīti sambandho.
൬൪൨. തീസു പല്ലത്ഥികാസു യായ കായചി പല്ലത്ഥികായ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേതും ന വട്ടതീതി ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘പല്ലത്ഥികായാ’’തിആദി.
642. Tīsu pallatthikāsu yāya kāyaci pallatthikāya nisinnassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭatīti dassento āha ‘‘pallatthikāyā’’tiādi.
൬൪൩. യഥാ വേഠിയമാനേ കേസന്തോ ന ദിസ്സതി, ഏവം വേഠിതസീസസ്സാതി യോജനാ.
643. Yathā veṭhiyamāne kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassāti yojanā.
൬൪൭. ഛപകസദ്ദസ്സ ച ചണ്ഡാലസദ്ദസ്സ ച വേവചനത്താ വുത്തം ‘‘ചണ്ഡാലസ്സാ’’തി. ചണ്ഡാലോ ഹി സം സുനഖം പചതീതി ഛപകോതി വുച്ചതി സകാരസ്സ ഛകാരം കത്വാ. ഛപകസ്സ ഏസാ ഛപകീ, ചണ്ഡാലഭരിയാ. യത്രാതി ഏത്ഥ ത്രപച്ചയോ പച്ചത്തേ ഹോതീതി ആഹ ‘‘യോ ഹി നാമാ’’തി. യോ രാജാ ഉച്ചേ ആസനേ നിസീദിത്വാ മന്തം പരിയാപുണിസ്സതി നാമ, അയം രാജാ യാവ അതിവിയ അധമ്മികോതി വുത്തം ഹോതി. ‘‘സബ്ബമിദ’’ന്തി അയം സദ്ദോ ലിങ്ഗവിപല്ലാസോതി ആഹ ‘‘സബ്ബോ അയ’’ന്തി . ‘‘ലോകോ’’തി ഇമിനാ ഇധസദ്ദസ്സ വിസയം ദസ്സേതി. ചരിമസദ്ദോ അന്തിമപരിയായോ. അന്തിമോതി ച ലാമകോ. ലാമകോതി ച നാമ ഇധ വിപത്തീതി ആഹ ‘‘സങ്കര’’ന്തി. സങ്കരന്തി വിപത്തിം. ‘‘നിമ്മരിയാദോ’’തി ഇമിനാ ‘‘സങ്കരം ഗതോ’’തി പദാനം അധിപ്പായത്ഥം ദസ്സേതി. ചരിമം ഗതം ചരിമഗതം, സബ്ബോ അയം ലോകോ ചരിമഗതോതി അത്ഥോ. ഇധ ച ജാതകേ (ജാ॰ ൧.൪.൩൩) ച കേസുചി പോത്ഥകേസു ‘‘ചമരികത’’ന്തി പാഠോ അത്ഥി, സോ അയുത്തോയേവ. തത്ഥേവാതി അമ്ബരുക്ഖമൂലേയേവ. തേസന്തി രാജബ്രാഹ്മണാനം.
647. Chapakasaddassa ca caṇḍālasaddassa ca vevacanattā vuttaṃ ‘‘caṇḍālassā’’ti. Caṇḍālo hi saṃ sunakhaṃ pacatīti chapakoti vuccati sakārassa chakāraṃ katvā. Chapakassa esā chapakī, caṇḍālabhariyā. Yatrāti ettha trapaccayo paccatte hotīti āha ‘‘yo hi nāmā’’ti. Yo rājā ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇissati nāma, ayaṃ rājā yāva ativiya adhammikoti vuttaṃ hoti. ‘‘Sabbamida’’nti ayaṃ saddo liṅgavipallāsoti āha ‘‘sabbo aya’’nti . ‘‘Loko’’ti iminā idhasaddassa visayaṃ dasseti. Carimasaddo antimapariyāyo. Antimoti ca lāmako. Lāmakoti ca nāma idha vipattīti āha ‘‘saṅkara’’nti. Saṅkaranti vipattiṃ. ‘‘Nimmariyādo’’ti iminā ‘‘saṅkaraṃ gato’’ti padānaṃ adhippāyatthaṃ dasseti. Carimaṃ gataṃ carimagataṃ, sabbo ayaṃ loko carimagatoti attho. Idha ca jātake (jā. 1.4.33) ca kesuci potthakesu ‘‘camarikata’’nti pāṭho atthi, so ayuttoyeva. Tatthevāti ambarukkhamūleyeva. Tesanti rājabrāhmaṇānaṃ.
തത്ഥാതി തിസ്സം ഗാഥായം. പാളിയാതി അത്തനോ ആചാരപകാസകഗന്ഥസങ്ഖാതായ പാളിയാ. ന പസ്സരേതി ഏത്ഥ രേസദ്ദോ അന്തിസ്സ കാരിയോതി ആഹ ‘‘ന പസ്സന്തീ’’തി. യോ ചായന്തി യോ ച അയം. അയംസദ്ദോ പദാലങ്കാരമത്തോ, ബ്രാഹ്മണോതി അത്ഥോ. അധീയതീതി അജ്ഝായതി, സിക്ഖതീതി അത്ഥോ.
Tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ. Pāḷiyāti attano ācārapakāsakaganthasaṅkhātāya pāḷiyā. Na passareti ettha resaddo antissa kāriyoti āha ‘‘na passantī’’ti. Yo cāyanti yo ca ayaṃ. Ayaṃsaddo padālaṅkāramatto, brāhmaṇoti attho. Adhīyatīti ajjhāyati, sikkhatīti attho.
തതോതി ബോധിസത്തേന വുത്തഗാഥാതോ പരന്തി സമ്ബന്ധോ. തസ്സാതി ഗാഥായ. ഭോതി ബോധിസത്തം ആമന്തേതി. ‘‘ഭുത്തോ’’തി പദസ്സ കമ്മവാചകഭാവമാവികാതും വുത്തം ‘‘മയാ’’തി. അസ്സാതി ഓദനസ്സ. ഇമിനാ സുചി പരിസുദ്ധം മംസം സുചിമംസം, തേന ഉപസേചനമസ്സാതി സുചിമംസൂപസേചനോതി ബാഹിരത്ഥസമാസം ദസ്സേതി. ധമ്മേതി ആചാരധമ്മേ. ബദ്ധോ ഹുത്വാതി ഥദ്ധോ ഹുത്വാ, അയമേവ വാ പാഠോ . വണ്ണസദ്ദസ്സ സണ്ഠാനാദികേ അഞ്ഞേ അത്ഥേ പടിക്ഖിപിതും വുത്തം ‘‘പസത്ഥോ’’തി. ഥോമിതോതി തസ്സേവ വേവചനം.
Tatoti bodhisattena vuttagāthāto paranti sambandho. Tassāti gāthāya. Bhoti bodhisattaṃ āmanteti. ‘‘Bhutto’’ti padassa kammavācakabhāvamāvikātuṃ vuttaṃ ‘‘mayā’’ti. Assāti odanassa. Iminā suci parisuddhaṃ maṃsaṃ sucimaṃsaṃ, tena upasecanamassāti sucimaṃsūpasecanoti bāhiratthasamāsaṃ dasseti. Dhammeti ācāradhamme. Baddho hutvāti thaddho hutvā, ayameva vā pāṭho . Vaṇṇasaddassa saṇṭhānādike aññe atthe paṭikkhipituṃ vuttaṃ ‘‘pasattho’’ti. Thomitoti tasseva vevacanaṃ.
അഥാതി അനന്തരേ. നന്തി ബ്രാഹ്മണം. തസ്സാതി ഗാഥാദ്വയസ്സ. ബ്രാഹ്മണാതി പുരോഹിതം ആലപതി. സമ്പതീതി സന്ദീട്ഠികേ. ‘‘യാ വുത്തി വിനിപാതേന, അധമ്മചരണേന വാ’’തി പദാനം സമ്ബന്ധം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘നിപ്പജ്ജതീ’’തി.
Athāti anantare. Nanti brāhmaṇaṃ. Tassāti gāthādvayassa. Brāhmaṇāti purohitaṃ ālapati. Sampatīti sandīṭṭhike. ‘‘Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā’’ti padānaṃ sambandhaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘nippajjatī’’ti.
മഹാബ്രഹ്മേതി ഏത്ഥ ബ്രഹ്മസദ്ദോ ബ്രാഹ്മണവാചകോതി ആഹ ‘‘മഹാബ്രാഹ്മണാ’’തി. അഞ്ഞേപീതി രാജബ്രാഹ്മണേഹി അപരേപി. ‘‘പചന്തീ’’തി വുത്തേ അവിനാഭാവതോ ‘‘ഭുഞ്ജന്തീ’’തി അത്ഥോപി ഗഹേതബ്ബോതി ആഹ ‘‘പചന്തി ചേവ ഭുഞ്ജന്തി ചാ’’തി. ‘‘ന കേവല’’ന്തിആദിനാ അഞ്ഞേപീതി ഏത്ഥ പിസദ്ദസ്സ സമ്പിണ്ഡനത്ഥം ദസ്സേതി, ത്വം ആചരിസ്സസീതി സമ്ബന്ധോ. പുന ത്വന്തി തം, ഉപയോഗത്ഥേ ചേതം പച്ചത്തവചനം, ‘‘മാ ഭിദാ’’തിഇമിനാ സമ്ബന്ധിതബ്ബം. ‘‘പാസാണോ’’തിഇമിനാ അസ്മസദ്ദോ പാസാണപരിയായോതി ദസ്സേതി. തേനാതി ഭിന്ദനഹേതുനാ.
Mahābrahmeti ettha brahmasaddo brāhmaṇavācakoti āha ‘‘mahābrāhmaṇā’’ti. Aññepīti rājabrāhmaṇehi aparepi. ‘‘Pacantī’’ti vutte avinābhāvato ‘‘bhuñjantī’’ti atthopi gahetabboti āha ‘‘pacanti ceva bhuñjanti cā’’ti. ‘‘Na kevala’’ntiādinā aññepīti ettha pisaddassa sampiṇḍanatthaṃ dasseti, tvaṃ ācarissasīti sambandho. Puna tvanti taṃ, upayogatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, ‘‘mā bhidā’’tiiminā sambandhitabbaṃ. ‘‘Pāsāṇo’’tiiminā asmasaddo pāsāṇapariyāyoti dasseti. Tenāti bhindanahetunā.
൬൪൮. അത്തനോ കങ്ഖാഠാനസ്സ പുച്ഛനം സന്ധായ വുത്തം ‘‘ന കഥേതബ്ബ’’ന്തി.
648. Attano kaṅkhāṭhānassa pucchanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na kathetabba’’nti.
൬൪൯. സമധുരേനാതി സമം ധുരേന, സമം മുഖേനാതി അത്ഥോ.
649.Samadhurenāti samaṃ dhurena, samaṃ mukhenāti attho.
൬൫൨. യം മൂലം വാ യാ സാഖാ വാ ഗച്ഛതീതി യോജനാ. ഖന്ധേതി രുക്ഖസ്സ ഖന്ധേ. നിക്ഖമതീതി ഉച്ചാരപസ്സാവോ നിക്ഖമതി. തിണണ്ഡുപകന്തി തിണേന കതം, തിണമയം വാ അണ്ഡുപകം. ഏത്ഥാതി ഉച്ചാരപസ്സാവഖേളേസു.
652. Yaṃ mūlaṃ vā yā sākhā vā gacchatīti yojanā. Khandheti rukkhassa khandhe. Nikkhamatīti uccārapassāvo nikkhamati. Tiṇaṇḍupakanti tiṇena kataṃ, tiṇamayaṃ vā aṇḍupakaṃ. Etthāti uccārapassāvakheḷesu.
൬൫൩. അധിപ്പേതഉദകം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘പരിഭോഗഉദകമേവാ’’തി. സത്തമോ വഗ്ഗോ.
653. Adhippetaudakaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘paribhogaudakamevā’’ti. Sattamo vaggo.
ഏത്ഥാതി സേഖിയേസു. സൂപബ്യഞ്ജനപടിച്ഛാദനേതി സൂപബ്യഞ്ജനേ ഓദനേന പടിച്ഛാദേതി. സമത്താ സേഖിയാ.
Etthāti sekhiyesu. Sūpabyañjanapaṭicchādaneti sūpabyañjane odanena paṭicchādeti. Samattā sekhiyā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൭. പാദുകവഗ്ഗോ • 7. Pādukavaggo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൭. പാദുകവഗ്ഗവണ്ണനാ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൭. പാദുകവഗ്ഗവണ്ണനാ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൭. പാദുകവഗ്ഗവണ്ണനാ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൭. പാദുകവഗ്ഗവണ്ണനാ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā