| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
7. Pādukavaggavaṇṇanā
೬೪೭. ಸತ್ತಮವಗ್ಗೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಮ್ಬಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಸಾಖಾಯ ಸಾಖಂ ಅಮ್ಬಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ವಿಚರಿ। ತಸ್ಸ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸೇವ ರತ್ತಿ ವಿಭಾಯಿ। ಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಚೇ ಇದಾನಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಚೋರೋತಿ ಗಹೇಸ್ಸನ್ತಿ, ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥೇಕಂ ವಿಟಪಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ನಿಲೀನೋ ಅಚ್ಛಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ರುಕ್ಖತೋ ಓತರನ್ತೋ ಏಕಂ ಓಲಮ್ಬಿನಿಸಾಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನ್ತರೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನ್ತರಾ ರುಕ್ಖತೋ ಪತಿತೋ’’ತಿ। ಪಾಳಿಯಾ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಗಹಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ।
647. Sattamavagge paṭicchanno hutvāti so kira rattibhāge uyyānaṃ gantvā ambaṃ abhiruhitvā sākhāya sākhaṃ ambaṃ olokento vicari. Tassa tathā karontasseva ratti vibhāyi. So cintesi ‘‘sace idāni otaritvā gamissāmi, disvā maṃ coroti gahessanti, rattibhāge gamissāmī’’ti. Athekaṃ viṭapaṃ abhiruhitvā nilīno acchi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. So rukkhato otaranto ekaṃ olambinisākhaṃ gahetvā tesaṃ ubhinnampi antare patiṭṭhāsi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tesaṃ dvinnampi antarā rukkhato patito’’ti. Pāḷiyā atthaṃ na jānantīti attano gahaṇassa atthaṃ na jānanti.
ಜಾತಕಪಾಳಿಯಂ (ಜಾ॰ ೧.೪.೩೩) ಪನ ಅಯಂ ಗಾಥಾ –
Jātakapāḷiyaṃ (jā. 1.4.33) pana ayaṃ gāthā –
‘‘ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಚರಿಮಂ ಕತಂ, ಉಭೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸರೇ।
‘‘Sabbamidaṃ carimaṃ kataṃ, ubho dhammaṃ na passare;
ಉಭೋ ಪಕತಿಯಾ ಚುತಾ, ಯೋ ಚಾಯಂ ಮನ್ತೇಜ್ಝಾಪೇತಿ।
Ubho pakatiyā cutā, yo cāyaṃ mantejjhāpeti;
ಯೋ ಚ ಮನ್ತಂ ಅಧೀಯತೀ’’ತಿ॥ –
Yo ca mantaṃ adhīyatī’’ti. –
ಏವಮಾಗತಾ। ತಸ್ಸಾಯಮತ್ಥೋ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೪.೩೩) – ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಚರಿಮಂ ಕತನ್ತಿ ಯಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ತೀಹಿ ಜನೇಹಿ ಕತಂ, ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಲಾಮಕಂ ನಿಮ್ಮರಿಯಾದಂ ಅಧಮ್ಮಿಕಂ। ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಚೋರಭಾವಂ ತೇಸಞ್ಚ ಮನ್ತೇಸು ಅಗಾರವಂ ಗರಹಿತ್ವಾ ಪುನ ಇತರೇ ದ್ವೇಯೇವ ಗರಹನ್ತೋ ‘‘ಉಭೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸರೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಉಭೋತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇಪಿ ಜನಾ ಗರುಕಾರಾರಹಂ ಪೋರಾಣಕಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತತೋವ ಧಮ್ಮಪಕತಿತೋ ಚುತಾ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ ಪಠಮುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಪಕತಿ ನಾಮ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Evamāgatā. Tassāyamattho (jā. aṭṭha. 3.4.33) – sabbamidaṃ carimaṃ katanti yaṃ amhehi tīhi janehi kataṃ, sabbamidaṃ kiccaṃ lāmakaṃ nimmariyādaṃ adhammikaṃ. Evaṃ attano corabhāvaṃ tesañca mantesu agāravaṃ garahitvā puna itare dveyeva garahanto ‘‘ubho dhammaṃ na passare’’tiādimāha. Tattha ubhoti ime dvepi janā garukārārahaṃ porāṇakadhammaṃ na passanti, tatova dhammapakatito cutā. Dhammo hi paṭhamuppattivasena pakati nāma. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಧಮ್ಮೋ ಹವೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ ಪುಬ್ಬೇ,
‘‘Dhammo have pāturahosi pubbe,
ಪಚ್ಛಾ ಅಧಮ್ಮೋ ಉದಪಾದಿ ಲೋಕೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೧.೨೮)।
Pacchā adhammo udapādi loke’’ti. (jā. 1.11.28);
ಯೋ ಚಾಯನ್ತಿ ಯೋ ಚ ಅಯಂ ನೀಚೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಮನ್ತೇ ಅಜ್ಝಾಪೇತಿ, ಯೋ ಚ ಉಚ್ಚೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಧೀಯತೀತಿ।
Yo cāyanti yo ca ayaṃ nīce nisīditvā mante ajjhāpeti, yo ca ucce nisīditvā adhīyatīti.
ಸಾಲೀನನ್ತಿ ಅಯಂ ಗಾಥಾಪಿ –
Sālīnanti ayaṃ gāthāpi –
‘‘ಸಾಲೀನಂ ಓದನಂ ಭುಞ್ಜೇ, ಸುಚಿಂ ಮಂಸೂಪಸೇಚನಂ।
‘‘Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ;
ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ನ ಸೇವಾಮಿ, ಧಮ್ಮಂ ಇಸೀಹಿ ಸೇವಿತ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೪.೩೪) –
Tasmā etaṃ na sevāmi, dhammaṃ isīhi sevita’’nti. (jā. 1.4.34) –
ಏವಂ ಜಾತಕೇ ಆಗತಾ। ತತ್ಥ ಸುಚಿನ್ತಿ ಪಣ್ಡರಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ। ಮಂಸೂಪಸೇಚನನ್ತಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾಯ ಮಂಸವಿಕತಿಯಾ ಸಿತ್ತಂ ಭುಞ್ಜೇ, ಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಪಾಕಟಮೇವ।
Evaṃ jātake āgatā. Tattha sucinti paṇḍaraṃ parisuddhaṃ. Maṃsūpasecananti nānappakārāya maṃsavikatiyā sittaṃ bhuñje, bhuñjāmīti attho. Sesaṃ pākaṭameva.
ಧಿರತ್ಥೂತಿ ಧಿ ಅತ್ಥು, ನಿನ್ದಾ ಭವತೂತಿ ಅತ್ಥೋ, ಗರಹಾಮ ತಂ ಮಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಲದ್ಧಲಾಭೋತಿ ಧನಲಾಭಂ ಯಸಲಾಭಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ವಿನಿಪಾತನಹೇತುನಾತಿ ವಿನಿಪಾತನಸ್ಸ ಹೇತುಭಾವೇನ। ವುತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತೋ ದುವಿಧೋಪಿ ಲಾಭೋ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಕತಾಯ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ವಿನಿಪಾತನಹೇತುಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಮ್ಪತಿ ಅಧಮ್ಮಚರಣೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಚ ವುತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವರೂಪಾ ಯಾ ವುತ್ತೀತಿ ಏವರೂಪಾ ಧನಲಾಭಯಸಲಾಭಸಙ್ಖಾತಾ ಯಾ ವುತ್ತಿ। ಅಧಮ್ಮಚರಣೇನ ವಾತಿ ವಾ-ಸದ್ದೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ। ತ್ವನ್ತಿ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ, ತಂ ಇಚ್ಚೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಅಸ್ಮಾತಿ ಪಾಸಾಣಾಧಿವಚನಮೇತಂ।
Dhiratthūti dhi atthu, nindā bhavatūti attho, garahāma taṃ mayanti vuttaṃ hoti. Laddhalābhoti dhanalābhaṃ yasalābhañca sandhāya vadati. Vinipātanahetunāti vinipātanassa hetubhāvena. Vutti nāma hotīti yathāvutto duvidhopi lābho apāyasaṃvattanikatāya samparāye vinipātanahetubhāvena pavattanato sampati adhammacaraṇena pavattanato ca vutti nāma hotīti attho. Evarūpā yā vuttīti evarūpā dhanalābhayasalābhasaṅkhātā yā vutti. Adhammacaraṇena vāti vā-saddo sampiṇḍanattho. Tvanti upayogatthe paccattavacanaṃ, taṃ icceva vā pāṭho. Asmāti pāsāṇādhivacanametaṃ.
ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pādukavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Sesaṃ uttānameva.
ಸೇಖಿಯಕಣ್ಡಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Sekhiyakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.
ಅಧಿಕರಣಸಮಥೇಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಆಗತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ದಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮ।
Adhikaraṇasamathesu yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ āgataṭṭhāneyeva dassayissāma.
ಇತಿ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯ ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
ಭಿಕ್ಖುವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhikkhuvibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಮಹಾವಿಭಙ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Mahāvibhaṅgo niṭṭhito.
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗೋ • 7. Pādukavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗ-ಅತ್ಥಯೋಜನಾ • 7. Pādukavagga-atthayojanā
