| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga |
७. पादुकवग्गो
7. Pādukavaggo
६३८. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू पादुकारुळ्हस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
638. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pādukāruḷhassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न पादुकारुळ्हस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Napādukāruḷhassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न पादुकारुळ्हस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च अक्कन्तस्स वा पटिमुक्कस्स वा ओमुक्कस्स वा अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na pādukāruḷhassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca akkantassa vā paṭimukkassa vā omukkassa vā agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
पठमसिक्खापदं निट्ठितं।
Paṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६३९. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू उपाहनारुळ्हस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
639. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū upāhanāruḷhassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न उपाहनारुळ्हस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खाकरणीया’’ति।
‘‘Na upāhanāruḷhassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhākaraṇīyā’’ti.
न उपाहनारुळ्हस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च अक्कन्तस्स वा पटिमुक्कस्स वा ओमुक्कस्स वा अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na upāhanāruḷhassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca akkantassa vā paṭimukkassa vā omukkassa vā agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
दुतियसिक्खापदं निट्ठितं।
Dutiyasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४०. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू यानगतस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
640. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū yānagatassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न यानगतस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na yānagatassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
यानं नाम वय्हं रथो सकटं सन्दमानिका सिविका पाटङ्की।
Yānaṃ nāma vayhaṃ ratho sakaṭaṃ sandamānikā sivikā pāṭaṅkī.
न यानगतस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च यानगतस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na yānagatassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca yānagatassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ततियसिक्खापदं निट्ठितं।
Tatiyasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४१. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू सयनगतस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
641. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū sayanagatassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न सयनगतस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na sayanagatassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न सयनगतस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च अन्तमसो छमायम्पि निपन्नस्स सयनगतस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na sayanagatassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca antamaso chamāyampi nipannassa sayanagatassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
चतुत्थसिक्खापदं निट्ठितं।
Catutthasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू पल्लत्थिकाय निसिन्नस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
642. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pallatthikāya nisinnassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न पल्लत्थिकाय निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na pallatthikāya nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न पल्लत्थिकाय निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च हत्थपल्लत्थिकाय वा दुस्सपल्लत्थिकाय वा निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na pallatthikāya nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca hatthapallatthikāya vā dussapallatthikāya vā nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
पञ्चमसिक्खापदं निट्ठितं।
Pañcamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४३. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू वेठितसीसस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
643. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū veṭhitasīsassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न वेठितसीसस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na veṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
वेठितसीसो नाम केसन्तं न दस्सापेत्वा वेठितो होति।
Veṭhitasīso nāma kesantaṃ na dassāpetvā veṭhito hoti.
न वेठितसीसस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च वेठितसीसस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na veṭhitasīsassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca veṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च, अस्सतिया, अजानन्तस्स, गिलानस्स, केसन्तं विवरापेत्वा देसेति, आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, kesantaṃ vivarāpetvā deseti, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.
छट्ठसिक्खापदं निट्ठितं।
Chaṭṭhasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४४. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू ओगुण्ठितसीसस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
644. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū oguṇṭhitasīsassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न ओगुण्ठितसीसस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na oguṇṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
ओगुण्ठितसीसो नाम ससीसं पारुतो वुच्चति।
Oguṇṭhitasīso nāma sasīsaṃ pāruto vuccati.
न ओगुण्ठितसीसस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च ओगुण्ठितसीसस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na oguṇṭhitasīsassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca oguṇṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च, अस्सतिया, अजानन्तस्स, गिलानस्स, सीसं विवरापेत्वा देसेति, आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, sīsaṃ vivarāpetvā deseti, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.
सत्तमसिक्खापदं निट्ठितं।
Sattamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४५. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू छमाय निसीदित्वा आसने निसिन्नस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
645. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū chamāya nisīditvā āsane nisinnassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न छमायं निसीदित्वा आसने निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na chamāyaṃ nisīditvā āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न छमायं निसीदित्वा 1 आसने निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च छमायं निसीदित्वा आसने निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na chamāyaṃ nisīditvā 2 āsane nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca chamāyaṃ nisīditvā āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
अट्ठमसिक्खापदं निट्ठितं।
Aṭṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४६. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स धम्मं देसेन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स धम्मं देसेस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्चं किर तुम्हे, भिक्खवे, नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स धम्मं देसेथाति? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स धम्मं देसेस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि –
646. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desenti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desessantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desethāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desessatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
६४७. ‘‘भूतपुब्बं , भिक्खवे, बाराणसियं अञ्ञतरस्स छपकस्स 3 पजापति गब्भिनी अहोसि। अथ खो, भिक्खवे, सा छपकी तं छपकं एतदवोच – ‘गब्भिनीम्हि, अय्यपुत्त! इच्छामि अम्बं खादितु’न्ति। ‘नत्थि अम्बं 4, अकालो अम्बस्सा’ति। ‘सचे न लभिस्सामि मरिस्सामी’ति। तेन खो पन समयेन, रञ्ञो अम्बो धुवफलो होति। अथ खो, भिक्खवे, सो छपको येन सो अम्बो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा तं अम्बं अभिरुहित्वा निलीनो अच्छि । अथ खो, भिक्खवे, राजा पुरोहितेन ब्राह्मणेन सद्धिं येन सो अम्बो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा उच्चे आसने निसीदित्वा मन्तं परियापुणाति । अथ खो, भिक्खवे , तस्स छपकस्स एतदहोसि – ‘याव अधम्मिको अयं राजा, यत्र हि नाम उच्चे आसने निसीदित्वा मन्तं परियापुणिस्सति। अयञ्च ब्राह्मणो अधम्मिको, यत्र हि नाम नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स मन्तं वाचेस्सति। अहञ्चम्हि अधम्मिको, योहं इत्थिया कारणा रञ्ञो अम्बं अवहरामि। सब्बमिदं चरिमं कत’न्ति तत्थेव परिपति।
647. ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, bārāṇasiyaṃ aññatarassa chapakassa 5 pajāpati gabbhinī ahosi. Atha kho, bhikkhave, sā chapakī taṃ chapakaṃ etadavoca – ‘gabbhinīmhi, ayyaputta! Icchāmi ambaṃ khāditu’nti. ‘Natthi ambaṃ 6, akālo ambassā’ti. ‘Sace na labhissāmi marissāmī’ti. Tena kho pana samayena, rañño ambo dhuvaphalo hoti. Atha kho, bhikkhave, so chapako yena so ambo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ ambaṃ abhiruhitvā nilīno acchi . Atha kho, bhikkhave, rājā purohitena brāhmaṇena saddhiṃ yena so ambo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇāti . Atha kho, bhikkhave , tassa chapakassa etadahosi – ‘yāva adhammiko ayaṃ rājā, yatra hi nāma ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇissati. Ayañca brāhmaṇo adhammiko, yatra hi nāma nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa mantaṃ vācessati. Ahañcamhi adhammiko, yohaṃ itthiyā kāraṇā rañño ambaṃ avaharāmi. Sabbamidaṃ carimaṃ kata’nti tattheva paripati.
यो चायं मन्तं वाचेति, यो चाधम्मेनधीयति॥
Yo cāyaṃ mantaṃ vāceti, yo cādhammenadhīyati.
‘‘सालीनं ओदनो भुत्तो, सुचिमंसूपसेचनो।
‘‘Sālīnaṃ odano bhutto, sucimaṃsūpasecano;
तस्मा धम्मे न वत्तामि, धम्मो अरियेभि वण्णितो॥
Tasmā dhamme na vattāmi, dhammo ariyebhi vaṇṇito.
‘‘धिरत्थु तं धनलाभं, यसलाभञ्च ब्राह्मण।
‘‘Dhiratthu taṃ dhanalābhaṃ, yasalābhañca brāhmaṇa;
या वुत्ति विनिपातेन, अधम्मचरणेन वा॥
Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā.
‘‘परिब्बज महाब्रह्मे, पचन्तञ्ञेपि पाणिनो।
‘‘Paribbaja mahābrahme, pacantaññepi pāṇino;
मा त्वं अधम्मो आचरितो, अस्मा कुम्भमिवाभिदा’’ति॥
Mā tvaṃ adhammo ācarito, asmā kumbhamivābhidā’’ti.
‘‘तदापि मे, भिक्खवे, अमनापा नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स मन्तं वाचेतुं, किमङ्ग पन एतरहि न अमनापा भविस्सति नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स धम्मं देसेतुं। नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –
‘‘Tadāpi me, bhikkhave, amanāpā nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa mantaṃ vācetuṃ, kimaṅga pana etarahi na amanāpā bhavissati nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desetuṃ. Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
‘‘न नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च नीचे आसने निसीदित्वा उच्चे आसने निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
नवमसिक्खापदं निट्ठितं।
Navamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४८. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू ठिता निसिन्नस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
648. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ṭhitā nisinnassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न ठितो निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Naṭhito nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न ठितेन निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च ठितो निसिन्नस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na ṭhitena nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca ṭhito nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
दसमसिक्खापदं निट्ठितं।
Dasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६४९. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू पच्छतो गच्छन्ता पुरतो गच्छन्तस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
649. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pacchato gacchantā purato gacchantassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न पच्छतो गच्छन्तो पुरतो गच्छन्तस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na pacchato gacchanto purato gacchantassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न पच्छतो गच्छन्तेन पुरतो गच्छन्तस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च पच्छतो गच्छन्तो पुरतो गच्छन्तस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na pacchato gacchantena purato gacchantassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca pacchato gacchanto purato gacchantassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
एकादसमसिक्खापदं निट्ठितं।
Ekādasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६५०. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू उप्पथेन गच्छन्ता पथेन गच्छन्तस्स धम्मं देसेन्ति…पे॰…।
650. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uppathena gacchantā pathena gacchantassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘न उप्पथेन गच्छन्तो पथेन गच्छन्तस्स अगिलानस्स धम्मं देसेस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na uppathena gacchanto pathena gacchantassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न उप्पथेन गच्छन्तेन पथेन गच्छन्तस्स अगिलानस्स धम्मो देसेतब्बो। यो अनादरियं पटिच्च उप्पथेन गच्छन्तो पथेन गच्छन्तस्स अगिलानस्स धम्मं देसेति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na uppathena gacchantena pathena gacchantassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca uppathena gacchanto pathena gacchantassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
द्वादसमसिक्खापदं निट्ठितं।
Dvādasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६५१. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू ठिता उच्चारम्पि पस्सावम्पि करोन्ति…पे॰…।
651. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ṭhitā uccārampi passāvampi karonti…pe….
‘‘न ठितो अगिलानो उच्चारं वा पस्सावं वा करिस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na ṭhito agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न ठितेन अगिलानेन उच्चारो वा पस्सावो वा कातब्बो। यो अनादरियं पटिच्च ठितो अगिलानो उच्चारं वा पस्सावं वा करोति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na ṭhitena agilānena uccāro vā passāvo vā kātabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca ṭhito agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च…पे॰… आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
तेरसमसिक्खापदं निट्ठितं।
Terasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६५२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू हरिते उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि करोन्ति…पे॰…।
652. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū harite uccārampi passāvampi kheḷampi karonti…pe….
‘‘न हरिते अगिलानो उच्चारं वा पस्सावं वा खेळं वा करिस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na harite agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न हरिते अगिलानेन उच्चारो वा पस्सावो वा खेळो वा कातब्बो। यो अनादरियं पटिच्च हरिते अगिलानो उच्चारं वा पस्सावं वा खेळं वा करोति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na harite agilānena uccāro vā passāvo vā kheḷo vā kātabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca harite agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च, अस्सतिया, अजानन्तस्स, गिलानस्स, अप्पहरिते कतो हरितं ओत्थरति, आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, appaharite kato haritaṃ ottharati, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.
चुद्दसमसिक्खापदं निट्ठितं।
Cuddasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
६५३. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि करोन्ति। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि करिस्सन्ति, सेय्यथापि गिही कामभोगिनो’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि करिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्चं किर तुम्हे, भिक्खवे, उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि करोथाति? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि करिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –
653. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi karonti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā udake uccārampi passāvampi kheḷampi karissanti, seyyathāpi gihī kāmabhogino’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi karissantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, udake uccārampi passāvampi kheḷampi karothāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, udake uccārampi passāvampi kheḷampi karissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
‘‘न उदके उच्चारं वा पस्सावं वा खेळं वा करिस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na udake uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
एवञ्चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्ञत्तं होति।
Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
६५४. तेन खो पन समयेन गिलाना भिक्खू उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि कातुं कुक्कुच्चायन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानेन भिक्खुना उदके उच्चारम्पि पस्सावम्पि खेळम्पि कातुं। एवञ्च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –
654. Tena kho pana samayena gilānā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi kātuṃ kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā udake uccārampi passāvampi kheḷampi kātuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
‘‘न उदके अगिलानो उच्चारं वा पस्सावं वा खेळं वा करिस्सामीति सिक्खा करणीया’’ति।
‘‘Na udake agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
न उदके अगिलानेन उच्चारो वा पस्सावो वा खेळो वा कातब्बो। यो अनादरियं पटिच्च उदके अगिलानो उच्चारं वा पस्सावं वा खेळं वा करोति, आपत्ति दुक्कटस्स।
Na udake agilānena uccāro vā passāvo vā kheḷo vā kātabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca udake agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
अनापत्ति असञ्चिच्च, अस्सतिया, अजानन्तस्स, गिलानस्स, थले कतो उदकं ओत्थरति, आपदासु, उम्मत्तकस्स, खित्तचित्तस्स, वेदनाट्टस्स, आदिकम्मिकस्साति।
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, thale kato udakaṃ ottharati, āpadāsu, ummattakassa, khittacittassa, vedanāṭṭassa, ādikammikassāti.
पन्नरसमसिक्खापदं निट्ठितं।
Pannarasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
पादुकवग्गो सत्तमो।
Pādukavaggo sattamo.
उद्दिट्ठा खो, आयस्मन्तो, सेखिया धम्मा। तत्थायस्मन्ते पुच्छामि – ‘‘कच्चित्थ परिसुद्धा’’? दुतियम्पि पुच्छामि – ‘‘कच्चित्थ परिसुद्धा’’? ततियम्पि पुच्छामि – ‘‘कच्चित्थ परिसुद्धा’’? परिसुद्धेत्थायस्मन्तो, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामीति।
Uddiṭṭhā kho, āyasmanto, sekhiyā dhammā. Tatthāyasmante pucchāmi – ‘‘kaccittha parisuddhā’’? Dutiyampi pucchāmi – ‘‘kaccittha parisuddhā’’? Tatiyampi pucchāmi – ‘‘kaccittha parisuddhā’’? Parisuddhetthāyasmanto, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmīti.
सेखिया निट्ठिता।
Sekhiyā niṭṭhitā.
सेखियकण्डं निट्ठितं।
Sekhiyakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ७. पादुकवग्गवण्णना • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ७. पादुकवग्गवण्णना • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ७. पादुकवग्गवण्णना • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ७. पादुकवग्गवण्णना • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ७. पादुकवग्ग-अत्थयोजना • 7. Pādukavagga-atthayojanā
