| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga |
๗. ปาทุกวโคฺค
7. Pādukavaggo
๖๓๘. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปาทุการุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
638. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pādukāruḷhassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น ปาทุการุฬฺหสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Napādukāruḷhassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น ปาทุการุฬฺหสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ อกฺกนฺตสฺส วา ปฎิมุกฺกสฺส วา โอมุกฺกสฺส วา อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na pādukāruḷhassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca akkantassa vā paṭimukkassa vā omukkassa vā agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ปฐมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Paṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๓๙. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุปาหนารุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
639. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū upāhanāruḷhassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น อุปาหนารุฬฺหสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขากรณียา’’ติฯ
‘‘Na upāhanāruḷhassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhākaraṇīyā’’ti.
น อุปาหนารุฬฺหสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ อกฺกนฺตสฺส วา ปฎิมุกฺกสฺส วา โอมุกฺกสฺส วา อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na upāhanāruḷhassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca akkantassa vā paṭimukkassa vā omukkassa vā agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ทุติยสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Dutiyasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๐. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ยานคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
640. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū yānagatassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น ยานคตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na yānagatassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
ยานํ นาม วยฺหํ รโถ สกฎํ สนฺทมานิกา สิวิกา ปาฎงฺกีฯ
Yānaṃ nāma vayhaṃ ratho sakaṭaṃ sandamānikā sivikā pāṭaṅkī.
น ยานคตสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ ยานคตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na yānagatassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca yānagatassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ตติยสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Tatiyasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๑. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สยนคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
641. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū sayanagatassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น สยนคตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na sayanagatassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น สยนคตสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ อนฺตมโส ฉมายมฺปิ นิปนฺนสฺส สยนคตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na sayanagatassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca antamaso chamāyampi nipannassa sayanagatassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
จตุตฺถสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Catutthasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๒. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
642. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pallatthikāya nisinnassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na pallatthikāya nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ หตฺถปลฺลตฺถิกาย วา ทุสฺสปลฺลตฺถิกาย วา นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na pallatthikāya nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca hatthapallatthikāya vā dussapallatthikāya vā nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ปญฺจมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Pañcamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๓. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เวฐิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
643. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū veṭhitasīsassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น เวฐิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na veṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
เวฐิตสีโส นาม เกสนฺตํ น ทสฺสาเปตฺวา เวฐิโต โหติฯ
Veṭhitasīso nāma kesantaṃ na dassāpetvā veṭhito hoti.
น เวฐิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ เวฐิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na veṭhitasīsassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca veṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺตสฺส, คิลานสฺส, เกสนฺตํ วิวราเปตฺวา เทเสติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, kesantaṃ vivarāpetvā deseti, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.
ฉฎฺฐสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Chaṭṭhasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๔. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โอคุณฺฐิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
644. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū oguṇṭhitasīsassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น โอคุณฺฐิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na oguṇṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
โอคุณฺฐิตสีโส นาม สสีสํ ปารุโต วุจฺจติฯ
Oguṇṭhitasīso nāma sasīsaṃ pāruto vuccati.
น โอคุณฺฐิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ โอคุณฺฐิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na oguṇṭhitasīsassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca oguṇṭhitasīsassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺตสฺส, คิลานสฺส, สีสํ วิวราเปตฺวา เทเสติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, sīsaṃ vivarāpetvā deseti, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.
สตฺตมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Sattamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๕. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ฉมาย นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
645. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū chamāya nisīditvā āsane nisinnassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na chamāyaṃ nisīditvā āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น ฉมายํ นิสีทิตฺวา 1 อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na chamāyaṃ nisīditvā 2 āsane nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca chamāyaṃ nisīditvā āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
อฎฺฐมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Aṭṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๖. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสนฺตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตุเมฺห, ภิกฺขเว, นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสถาติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุโทฺธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุเมฺห, โมฆปุริสา, นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… วิครหิตฺวา…เป.… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามเนฺตสิ –
646. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desenti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desessantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desethāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desessatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
๖๔๗. ‘‘ภูตปุพฺพํ , ภิกฺขเว, พาราณสิยํ อญฺญตรสฺส ฉปกสฺส 3 ปชาปติ คพฺภินี อโหสิฯ อถ โข, ภิกฺขเว, สา ฉปกี ตํ ฉปกํ เอตทโวจ – ‘คพฺภินีมฺหิ, อยฺยปุตฺต! อิจฺฉามิ อมฺพํ ขาทิตุ’นฺติฯ ‘นตฺถิ อมฺพํ 4, อกาโล อมฺพสฺสา’ติฯ ‘สเจ น ลภิสฺสามิ มริสฺสามี’ติฯ เตน โข ปน สมเยน, รโญฺญ อโมฺพ ธุวผโล โหติฯ อถ โข, ภิกฺขเว, โส ฉปโก เยน โส อโมฺพ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อมฺพํ อภิรุหิตฺวา นิลีโน อจฺฉิ ฯ อถ โข, ภิกฺขเว, ราชา ปุโรหิเตน พฺราหฺมเณน สทฺธิํ เยน โส อโมฺพ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสีทิตฺวา มนฺตํ ปริยาปุณาติ ฯ อถ โข, ภิกฺขเว , ตสฺส ฉปกสฺส เอตทโหสิ – ‘ยาว อธมฺมิโก อยํ ราชา, ยตฺร หิ นาม อุเจฺจ อาสเน นิสีทิตฺวา มนฺตํ ปริยาปุณิสฺสติฯ อยญฺจ พฺราหฺมโณ อธมฺมิโก, ยตฺร หิ นาม นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส มนฺตํ วาเจสฺสติฯ อหญฺจมฺหิ อธมฺมิโก, โยหํ อิตฺถิยา การณา รโญฺญ อมฺพํ อวหรามิฯ สพฺพมิทํ จริมํ กต’นฺติ ตเตฺถว ปริปติฯ
647. ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, bārāṇasiyaṃ aññatarassa chapakassa 5 pajāpati gabbhinī ahosi. Atha kho, bhikkhave, sā chapakī taṃ chapakaṃ etadavoca – ‘gabbhinīmhi, ayyaputta! Icchāmi ambaṃ khāditu’nti. ‘Natthi ambaṃ 6, akālo ambassā’ti. ‘Sace na labhissāmi marissāmī’ti. Tena kho pana samayena, rañño ambo dhuvaphalo hoti. Atha kho, bhikkhave, so chapako yena so ambo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ ambaṃ abhiruhitvā nilīno acchi . Atha kho, bhikkhave, rājā purohitena brāhmaṇena saddhiṃ yena so ambo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇāti . Atha kho, bhikkhave , tassa chapakassa etadahosi – ‘yāva adhammiko ayaṃ rājā, yatra hi nāma ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇissati. Ayañca brāhmaṇo adhammiko, yatra hi nāma nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa mantaṃ vācessati. Ahañcamhi adhammiko, yohaṃ itthiyā kāraṇā rañño ambaṃ avaharāmi. Sabbamidaṃ carimaṃ kata’nti tattheva paripati.
โย จายํ มนฺตํ วาเจติ, โย จาธเมฺมนธียติฯ
Yo cāyaṃ mantaṃ vāceti, yo cādhammenadhīyati.
‘‘สาลีนํ โอทโน ภุโตฺต, สุจิมํสูปเสจโน;
‘‘Sālīnaṃ odano bhutto, sucimaṃsūpasecano;
ตสฺมา ธเมฺม น วตฺตามิ, ธโมฺม อริเยภิ วณฺณิโตฯ
Tasmā dhamme na vattāmi, dhammo ariyebhi vaṇṇito.
‘‘ธิรตฺถุ ตํ ธนลาภํ, ยสลาภญฺจ พฺราหฺมณ;
‘‘Dhiratthu taṃ dhanalābhaṃ, yasalābhañca brāhmaṇa;
ยา วุตฺติ วินิปาเตน, อธมฺมจรเณน วาฯ
Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā.
‘‘ปริพฺพช มหาพฺรเหฺม, ปจนฺตเญฺญปิ ปาณิโน;
‘‘Paribbaja mahābrahme, pacantaññepi pāṇino;
มา ตฺวํ อธโมฺม อาจริโต, อสฺมา กุมฺภมิวาภิทา’’ติฯ
Mā tvaṃ adhammo ācarito, asmā kumbhamivābhidā’’ti.
‘‘ตทาปิ เม, ภิกฺขเว, อมนาปา นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส มนฺตํ วาเจตุํ, กิมงฺค ปน เอตรหิ น อมนาปา ภวิสฺสติ นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสตุํฯ เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –
‘‘Tadāpi me, bhikkhave, amanāpā nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa mantaṃ vācetuṃ, kimaṅga pana etarahi na amanāpā bhavissati nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa dhammaṃ desetuṃ. Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
‘‘น นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุเจฺจ อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca nīce āsane nisīditvā ucce āsane nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
นวมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Navamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๘. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ฐิตา นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
648. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ṭhitā nisinnassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น ฐิโต นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Naṭhito nisinnassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น ฐิเตน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ ฐิโต นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na ṭhitena nisinnassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca ṭhito nisinnassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ทสมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Dasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๔๙. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปจฺฉโต คจฺฉนฺตา ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
649. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pacchato gacchantā purato gacchantassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น ปจฺฉโต คจฺฉโนฺต ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na pacchato gacchanto purato gacchantassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น ปจฺฉโต คจฺฉเนฺตน ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ ปจฺฉโต คจฺฉโนฺต ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na pacchato gacchantena purato gacchantassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca pacchato gacchanto purato gacchantassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
เอกาทสมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Ekādasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๕๐. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุปฺปเถน คจฺฉนฺตา ปเถน คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ…เป.…ฯ
650. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uppathena gacchantā pathena gacchantassa dhammaṃ desenti…pe….
‘‘น อุปฺปเถน คจฺฉโนฺต ปเถน คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na uppathena gacchanto pathena gacchantassa agilānassa dhammaṃ desessāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น อุปฺปเถน คจฺฉเนฺตน ปเถน คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธโมฺม เทเสตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ อุปฺปเถน คจฺฉโนฺต ปเถน คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na uppathena gacchantena pathena gacchantassa agilānassa dhammo desetabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca uppathena gacchanto pathena gacchantassa agilānassa dhammaṃ deseti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
ทฺวาทสมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Dvādasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๕๑. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ฐิตา อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ กโรนฺติ…เป.…ฯ
651. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ṭhitā uccārampi passāvampi karonti…pe….
‘‘น ฐิโต อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na ṭhito agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น ฐิเตน อคิลาเนน อุจฺจาโร วา ปสฺสาโว วา กาตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ ฐิโต อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na ṭhitena agilānena uccāro vā passāvo vā kātabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca ṭhito agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ…เป.… อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca…pe… ādikammikassāti.
เตรสมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Terasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๕๒. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู หริเต อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กโรนฺติ…เป.…ฯ
652. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū harite uccārampi passāvampi kheḷampi karonti…pe….
‘‘น หริเต อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na harite agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น หริเต อคิลาเนน อุจฺจาโร วา ปสฺสาโว วา เขโฬ วา กาตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ หริเต อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na harite agilānena uccāro vā passāvo vā kheḷo vā kātabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca harite agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺตสฺส, คิลานสฺส, อปฺปหริเต กโต หริตํ โอตฺถรติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, appaharite kato haritaṃ ottharati, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.
จุทฺทสมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Cuddasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
๖๕๓. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กโรนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม สมณา สกฺยปุตฺติยา อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กริสฺสนฺติ, เสยฺยถาปิ คิหี กามโภคิโน’’ติ! อโสฺสสุํ โข ภิกฺขู เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กริสฺสนฺตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตุเมฺห, ภิกฺขเว, อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กโรถาติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุโทฺธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุเมฺห, โมฆปุริสา, อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กริสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –
653. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi karonti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā udake uccārampi passāvampi kheḷampi karissanti, seyyathāpi gihī kāmabhogino’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi karissantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, udake uccārampi passāvampi kheḷampi karothāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, udake uccārampi passāvampi kheḷampi karissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
‘‘น อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na udake uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ
Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
๖๕๔. เตน โข ปน สมเยน คิลานา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กาตุํ กุกฺกุจฺจายนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามเนฺตสิ – ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลาเนน ภิกฺขุนา อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ กาตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –
654. Tena kho pana samayena gilānā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi kātuṃ kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā udake uccārampi passāvampi kheḷampi kātuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
‘‘น อุทเก อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา’’ติฯ
‘‘Na udake agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karissāmīti sikkhā karaṇīyā’’ti.
น อุทเก อคิลาเนน อุจฺจาโร วา ปสฺสาโว วา เขโฬ วา กาตโพฺพฯ โย อนาทริยํ ปฎิจฺจ อุทเก อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ
Na udake agilānena uccāro vā passāvo vā kheḷo vā kātabbo. Yo anādariyaṃ paṭicca udake agilāno uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺตสฺส, คิลานสฺส, ถเล กโต อุทกํ โอตฺถรติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, ขิตฺตจิตฺตสฺส, เวทนาฎฺฎสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ
Anāpatti asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, thale kato udakaṃ ottharati, āpadāsu, ummattakassa, khittacittassa, vedanāṭṭassa, ādikammikassāti.
ปนฺนรสมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Pannarasamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
ปาทุกวโคฺค สตฺตโมฯ
Pādukavaggo sattamo.
อุทฺทิฎฺฐา โข, อายสฺมโนฺต, เสขิยา ธมฺมาฯ ตตฺถายสฺมเนฺต ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ปริสุเทฺธตฺถายสฺมโนฺต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ
Uddiṭṭhā kho, āyasmanto, sekhiyā dhammā. Tatthāyasmante pucchāmi – ‘‘kaccittha parisuddhā’’? Dutiyampi pucchāmi – ‘‘kaccittha parisuddhā’’? Tatiyampi pucchāmi – ‘‘kaccittha parisuddhā’’? Parisuddhetthāyasmanto, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmīti.
เสขิยา นิฎฺฐิตาฯ
Sekhiyā niṭṭhitā.
เสขิยกณฺฑํ นิฎฺฐิตํฯ
Sekhiyakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๗. ปาทุกวคฺควณฺณนา • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๗. ปาทุกวคฺควณฺณนา • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๗. ปาทุกวคฺควณฺณนา • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๗. ปาทุกวคฺควณฺณนา • 7. Pādukavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๗. ปาทุกวคฺค-อตฺถโยชนา • 7. Pādukavagga-atthayojanā
