| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā |
១០. បទុមពុទ្ធវំសវណ្ណនា
10. Padumabuddhavaṃsavaṇṇanā
អនោមទស្សិស្ស បន ភគវតោ អបរភាគេ វស្សសតសហស្សាយុកា មនុស្សា អនុក្កមេន បរិហាយិត្វា ទសវស្សាយុកា ហុត្វា បុន អនុក្កមេន វឌ្ឍិត្វា អសង្ខ្យេយ្យាយុកា ហុត្វា បុន បរិហាយមានា វស្សសតសហស្សាយុកា អហេសុំ។ តថា បទុមោ នាម សត្ថា លោកេ ឧប្បជ្ជិ។ សោបិ បារមិយោ បូរេត្វា តុសិតបុរេ និព្ពត្តិត្វា តតោ ចវិត្វា ចម្បកនគរេ អសមស្ស នាម រញ្ញោ កុលេ រូបាទីហិ អសមាយ អសមាយ នាម អគ្គមហេសិយា កុច្ឆិស្មិំ បដិសន្ធិំ អគ្គហេសិ។ សោ ទសន្នំ មាសានំ អច្ចយេន ចម្បកុយ្យានេ មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខមិ។ ជាតេ បន កុមារេ អាកាសតោ សកលជម្ពុទីបេ សមុទ្ទបរិយន្តេ បទុមវស្សំ និបតិ។ តេនស្ស នាមគ្គហណទិវសេ នាមំ គណ្ហន្តា នេមិត្តកា ច ញាតកា ច ‘‘មហាបទុមកុមារោ’’ត្វេវ នាមមកំសុ។ សោ ទសវស្សសហស្សានិ អគារំ អជ្ឈាវសិ។ នន្ទុត្តរ-វសុត្តរ-យសុត្តរានាមកា តយោ បាសាទា អហេសុំ។ ឧត្តរាទេវិប្បមុខានិ តេត្តិំស ឥត្ថិសហស្សានិ បច្ចុបដ្ឋិតានិ អហេសុំ។
Anomadassissa pana bhagavato aparabhāge vassasatasahassāyukā manussā anukkamena parihāyitvā dasavassāyukā hutvā puna anukkamena vaḍḍhitvā asaṅkhyeyyāyukā hutvā puna parihāyamānā vassasatasahassāyukā ahesuṃ. Tathā padumo nāma satthā loke uppajji. Sopi pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato cavitvā campakanagare asamassa nāma rañño kule rūpādīhi asamāya asamāya nāma aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. So dasannaṃ māsānaṃ accayena campakuyyāne mātukucchito nikkhami. Jāte pana kumāre ākāsato sakalajambudīpe samuddapariyante padumavassaṃ nipati. Tenassa nāmaggahaṇadivase nāmaṃ gaṇhantā nemittakā ca ñātakā ca ‘‘mahāpadumakumāro’’tveva nāmamakaṃsu. So dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Nanduttara-vasuttara-yasuttarānāmakā tayo pāsādā ahesuṃ. Uttarādevippamukhāni tettiṃsa itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ.
អថ មហាសត្តោ ឧត្តរាយ នាម មហាទេវិយា រម្មកុមារេ នាម ឧប្បន្នេ ចត្តារិ និមិត្តានិ ទិស្វា អាជញ្ញរថេន មហាភិនិក្ខមនំ និក្ខមិ។ តំ បព្ពជន្តំ ឯកា បុរិសកោដិ អនុបព្ពជិ។ សោ តេហិ បរិវុតោ អដ្ឋ មាសេ បធានចរិយំ ចរិត្វា វិសាខបុណ្ណមាយ ធញ្ញវតីនគរេ សុធញ្ញសេដ្ឋិស្ស ធីតាយ ធញ្ញវតិយា នាម ទិន្នំ មធុបាយាសំ បរិភុញ្ជិត្វា មហាសាលវនេ ទិវាវិហារំ វីតិនាមេត្វា សាយន្ហសមយេ តិត្ថកាជីវកេន ទិន្នា អដ្ឋ តិណមុដ្ឋិយោ គហេត្វា មហាសោណពោធិំ ឧបសង្កមិត្វា អដ្ឋត្តិំសហត្ថវិត្ថតំ តិណសន្ថរកំ បញ្ញបេត្វា បល្លង្កំ អាភុជិត្វា ចតុរង្គវីរិយំ អធិដ្ឋាយ មារពលំ វិធមិត្វា តីសុ យាមេសុ តិស្សោ វិជ្ជា សច្ឆិកត្វា – ‘‘អនេកជាតិសំសារំ…បេ.… តណ្ហានំ ខយមជ្ឈគា’’តិ (ធ. ប. ១៥៣-១៥៤) ឧទានំ ឧទានេត្វា សត្តសត្តាហំ ពោធិសមីបេយេវ វីតិនាមេត្វា ព្រហ្មុនោ អាយាចនំ អធិវាសេត្វា ធម្មទេសនាយ ភាជនភូតេ បុគ្គលេ ឧបបរិក្ខន្តោ អត្តនា សហ បព្ពជិតេ កោដិសង្ខេ ភិក្ខូ ទិស្វា តង្ខណេយេវ អនិលបថេន គន្ត្វា ធញ្ញវតីនគរសមីបេ ធនញ្ជយុយ្យានេ ឱតរិត្វា តេហិ បរិវុតោ តេសំ មជ្ឈេ ធម្មចក្កំ បវត្តេសិ។ តទា កោដិសតានំ អភិសមយោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –
Atha mahāsatto uttarāya nāma mahādeviyā rammakumāre nāma uppanne cattāri nimittāni disvā ājaññarathena mahābhinikkhamanaṃ nikkhami. Taṃ pabbajantaṃ ekā purisakoṭi anupabbaji. So tehi parivuto aṭṭha māse padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāya dhaññavatīnagare sudhaññaseṭṭhissa dhītāya dhaññavatiyā nāma dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā mahāsālavane divāvihāraṃ vītināmetvā sāyanhasamaye titthakājīvakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā mahāsoṇabodhiṃ upasaṅkamitvā aṭṭhattiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharakaṃ paññapetvā pallaṅkaṃ ābhujitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya mārabalaṃ vidhamitvā tīsu yāmesu tisso vijjā sacchikatvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti (dha. pa. 153-154) udānaṃ udānetvā sattasattāhaṃ bodhisamīpeyeva vītināmetvā brahmuno āyācanaṃ adhivāsetvā dhammadesanāya bhājanabhūte puggale upaparikkhanto attanā saha pabbajite koṭisaṅkhe bhikkhū disvā taṅkhaṇeyeva anilapathena gantvā dhaññavatīnagarasamīpe dhanañjayuyyāne otaritvā tehi parivuto tesaṃ majjhe dhammacakkaṃ pavattesi. Tadā koṭisatānaṃ abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –
១.
1.
‘‘អនោមទស្សិស្ស អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
‘‘Anomadassissa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
បទុមោ នាម នាមេន, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ។
Padumo nāma nāmena, asamo appaṭipuggalo.
២.
2.
‘‘តស្សាបិ អសមំ សីលំ, សមាធិបិ អនន្តកោ;
‘‘Tassāpi asamaṃ sīlaṃ, samādhipi anantako;
អសង្ខ្យេយ្យំ ញាណវរំ, វិមុត្តិបិ អនូបមា។
Asaṅkhyeyyaṃ ñāṇavaraṃ, vimuttipi anūpamā.
៣.
3.
‘‘តស្សាបិ អតុលតេជស្ស, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ;
‘‘Tassāpi atulatejassa, dhammacakkappavattane;
អភិសមយា តយោ អាសុំ, មហាតមបវាហនា’’តិ។
Abhisamayā tayo āsuṃ, mahātamapavāhanā’’ti.
តត្ថ អសមំ សីលន្តិ អញ្ញេសំ សីលេន អសទិសំ, ឧត្តមំ សេដ្ឋន្តិ អត្ថោ។ សមាធិបិ អនន្តកោតិ សមាធិបិ អប្បមេយ្យោ, តស្ស អនន្តភាវោ លោកវិវរណយមកបាដិហារិយាទីសុ ទដ្ឋព្ពោ។ ញាណវរន្តិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ, អសាធារណញាណានិ វា។ វិមុត្តិបីតិ អរហត្តផលវិមុត្តិបិ ភគវតោ។ អនូបមាតិ ឧបមាវិរហិតា។ អតុលតេជស្សាតិ អតុលញាណតេជស្ស។ ‘‘អតុលញាណតេជា’’តិបិ បាឋោ។ តស្ស ‘‘តយោ អភិសមយា’’តិ ឥមិនា ឧត្តរបទេន សម្ពន្ធោ ទដ្ឋព្ពោ។ មហាតមបវាហនាតិ មហាមោហវិនាសកា, មោហន្ធការវិទ្ធំសកាតិ អត្ថោ។
Tattha asamaṃ sīlanti aññesaṃ sīlena asadisaṃ, uttamaṃ seṭṭhanti attho. Samādhipi anantakoti samādhipi appameyyo, tassa anantabhāvo lokavivaraṇayamakapāṭihāriyādīsu daṭṭhabbo. Ñāṇavaranti sabbaññutaññāṇaṃ, asādhāraṇañāṇāni vā. Vimuttipīti arahattaphalavimuttipi bhagavato. Anūpamāti upamāvirahitā. Atulatejassāti atulañāṇatejassa. ‘‘Atulañāṇatejā’’tipi pāṭho. Tassa ‘‘tayo abhisamayā’’ti iminā uttarapadena sambandho daṭṭhabbo. Mahātamapavāhanāti mahāmohavināsakā, mohandhakāraviddhaṃsakāti attho.
អថាបរេន សមយេន បទុមោ ភគវា អត្តនោ កនិដ្ឋភាតរំ សាលកុមារញ្ច ឧបសាលកុមារញ្ច ញាតិសមាគមេ សបរិវារេ បព្ពាជេត្វា តេសំ ធម្មំ ទេសេន្តោ នវុតិ កោដិយោ ធម្មាមតំ បាយេសិ។ យទា បន រម្មត្ថេរស្ស ធម្មំ ទេសេសិ, តទា អសីតិកោដីនំ តតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –
Athāparena samayena padumo bhagavā attano kaniṭṭhabhātaraṃ sālakumārañca upasālakumārañca ñātisamāgame saparivāre pabbājetvā tesaṃ dhammaṃ desento navuti koṭiyo dhammāmataṃ pāyesi. Yadā pana rammattherassa dhammaṃ desesi, tadā asītikoṭīnaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –
៤.
4.
‘‘បឋមាភិសមយេ ពុទ្ធោ, កោដិសតមពោធយិ;
‘‘Paṭhamābhisamaye buddho, koṭisatamabodhayi;
ទុតិយាភិសមយេ ធីរោ, នវុតិកោដិមពោធយិ។
Dutiyābhisamaye dhīro, navutikoṭimabodhayi.
៥.
5.
‘‘យទា ច បទុមោ ពុទ្ធោ, ឱវទី សកមត្រជំ;
‘‘Yadā ca padumo buddho, ovadī sakamatrajaṃ;
តទា អសីតិកោដីនំ, តតិយាភិសមយោ អហូ’’តិ។
Tadā asītikoṭīnaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.
យទា បន សុភាវិតត្តោ នាម រាជា បទុមស្ស ពុទ្ធស្ស ពុទ្ធបទុមវទនស្ស សន្តិកេ កោដិសតសហស្សបរិវារោ ឯហិភិក្ខុបព្ពជ្ជាយ បព្ពជិតោ, តស្មិំ សន្និបាតេ ភគវា បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ, សោ បន បឋមោ សន្និបាតោ អហោសិ។
Yadā pana subhāvitatto nāma rājā padumassa buddhassa buddhapadumavadanassa santike koṭisatasahassaparivāro ehibhikkhupabbajjāya pabbajito, tasmiṃ sannipāte bhagavā pātimokkhaṃ uddisi, so pana paṭhamo sannipāto ahosi.
អថាបរេន សមយេន មហាបទុមោ មុនិវសភោ ឧសភសមគតី ឧសភវតីនគរំ ឧបនិស្សាយ វស្សំ ឧបគញ្ឆិ។ នគរវាសិនោ មនុស្សា ភគវន្តំ ទស្សនកាមា ឧបសង្កមិំសុ។ តេសំ ភគវា ធម្មំ ទេសេសិ។ តត្ថ ច ពហវោ មនុស្សា បសន្នចិត្តា បព្ពជិំសុ។ តតោ ទសពលោ តេហិ ច អញ្ញេហិ ច តីហិ ភិក្ខុសតសហស្សេហិ សទ្ធិំ វិសុទ្ធិបវារណំ បវារេសិ។ សោ ទុតិយោ សន្និបាតោ អហោសិ។ យេ បន តត្ថ ន បព្ពជិំសុ, តេ កថិនានិសំសំ សុត្វា បាដិបទេ បញ្ចសុ មាសេសុ បញ្ចានិសំសទាយកំ កថិនចីវរមទំសុ។ តតោ តំ ភិក្ខូ ធម្មសេនាបតិំ អគ្គសាវកំ វិសាលមតិំ សាលត្ថេរំ កថិនត្ថារត្ថំ យាចិត្វា កថិនចីវរំ តស្សាទំសុ។ ថេរស្ស កថិនចីវរេ កយិរមានេ ភិក្ខូ សិព្ពនេ សហាយកា អហេសុំ។ បទុមោ បន សម្មាសម្ពុទ្ធោ សូចិច្ឆិទ្ទេ សុត្តានិ អាវុនិត្វា អទាសិ។ និដ្ឋិតេ បន ចីវរេ ភគវា តីហិ ភិក្ខុសតសហស្សេហិ ចារិកំ បក្កាមិ។
Athāparena samayena mahāpadumo munivasabho usabhasamagatī usabhavatīnagaraṃ upanissāya vassaṃ upagañchi. Nagaravāsino manussā bhagavantaṃ dassanakāmā upasaṅkamiṃsu. Tesaṃ bhagavā dhammaṃ desesi. Tattha ca bahavo manussā pasannacittā pabbajiṃsu. Tato dasabalo tehi ca aññehi ca tīhi bhikkhusatasahassehi saddhiṃ visuddhipavāraṇaṃ pavāresi. So dutiyo sannipāto ahosi. Ye pana tattha na pabbajiṃsu, te kathinānisaṃsaṃ sutvā pāṭipade pañcasu māsesu pañcānisaṃsadāyakaṃ kathinacīvaramadaṃsu. Tato taṃ bhikkhū dhammasenāpatiṃ aggasāvakaṃ visālamatiṃ sālattheraṃ kathinatthāratthaṃ yācitvā kathinacīvaraṃ tassādaṃsu. Therassa kathinacīvare kayiramāne bhikkhū sibbane sahāyakā ahesuṃ. Padumo pana sammāsambuddho sūcicchidde suttāni āvunitvā adāsi. Niṭṭhite pana cīvare bhagavā tīhi bhikkhusatasahassehi cārikaṃ pakkāmi.
អថាបរេន សមយេន សីហវិក្កន្តគាមី បុរិសសីហោ វិយ ពុទ្ធសីហោ គោសិង្គសាលវនសទិសេ បរមសុរភិកុសុមផលភារវិនមិតសាខាវិដបេ វិមលកមលកុវលយសមលង្កតេ សិសិរមធុរវារិវាហេន បរិបូរិតេ រុរុ-ចមរ-សីហ-ព្យគ្ឃ-អជ-ហយ-គវយ-មហិំសាទិ វិវិធមិគគណវិចរិតេ សុរភិកុសុមគន្ធាវពទ្ធហទយាហិ ភមរមធុករយុវតីហិ អនុភូតប្បចារាហិ សមន្តតោ គុម្ពគុម្ពាយមានេ ផលរសបមុទិតហទយាហិ កាកលិសទិសមធុរវិរុតាហិ កោកិលវធូហិ ឧបគីយមានេ បរមរមណីយេ វិវិត្តេ វិជនេ យោគានុកូលេ បវនេ វស្សាវាសមុបគញ្ឆិ។ តស្មិំ វិហរន្តំ សបរិវារកំ ទសពលំ តថាគតំ ធម្មរាជំ ពុទ្ធសិរិយា វិរោចមានំ ទិស្វា មនុស្សា តស្ស ធម្មំ សុត្វា បសីទិត្វា ឯហិភិក្ខុបព្ពជ្ជាយ បព្ពជិំសុ។ តទា ទ្វីហិ ភិក្ខុសតសហស្សេហិ បរិវុតោ បវារេសិ។ សោ តតិយោ សន្និបាតោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –
Athāparena samayena sīhavikkantagāmī purisasīho viya buddhasīho gosiṅgasālavanasadise paramasurabhikusumaphalabhāravinamitasākhāviṭape vimalakamalakuvalayasamalaṅkate sisiramadhuravārivāhena paripūrite ruru-camara-sīha-byaggha-aja-haya-gavaya-mahiṃsādi vividhamigagaṇavicarite surabhikusumagandhāvabaddhahadayāhi bhamaramadhukarayuvatīhi anubhūtappacārāhi samantato gumbagumbāyamāne phalarasapamuditahadayāhi kākalisadisamadhuravirutāhi kokilavadhūhi upagīyamāne paramaramaṇīye vivitte vijane yogānukūle pavane vassāvāsamupagañchi. Tasmiṃ viharantaṃ saparivārakaṃ dasabalaṃ tathāgataṃ dhammarājaṃ buddhasiriyā virocamānaṃ disvā manussā tassa dhammaṃ sutvā pasīditvā ehibhikkhupabbajjāya pabbajiṃsu. Tadā dvīhi bhikkhusatasahassehi parivuto pavāresi. So tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –
៦.
6.
‘‘សន្និបាតា តយោ អាសុំ, បទុមស្ស មហេសិនោ;
‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, padumassa mahesino;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ។
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo.
៧.
7.
‘‘កថិនត្ថារសមយេ, ឧប្បន្នេ កថិនចីវរេ;
‘‘Kathinatthārasamaye, uppanne kathinacīvare;
ធម្មសេនាបតិត្ថាយ, ភិក្ខូ សិព្ពិំសុ ចីវរំ។
Dhammasenāpatitthāya, bhikkhū sibbiṃsu cīvaraṃ.
៨.
8.
‘‘តទា តេ វិមលា ភិក្ខូ, ឆឡភិញ្ញា មហិទ្ធិកា;
‘‘Tadā te vimalā bhikkhū, chaḷabhiññā mahiddhikā;
តីណិ សតសហស្សានិ, សមិំសុ អបរាជិតា។
Tīṇi satasahassāni, samiṃsu aparājitā.
៩.
9.
‘‘បុនាបរំ សោ នរាសភោ, បវនេ វាសំ ឧបាគមិ;
‘‘Punāparaṃ so narāsabho, pavane vāsaṃ upāgami;
តទា សមាគមោ អាសិ, ទ្វិន្នំ សតសហស្សិន’’ន្តិ។
Tadā samāgamo āsi, dvinnaṃ satasahassina’’nti.
តត្ថ កថិនត្ថារសមយេតិ កថិនចីវរត្ថរណសមយេ។ ធម្មសេនាបតិត្ថាយាតិ ធម្មសេនាបតិសាលត្ថេរត្ថំ។ អបរាជិតាតិ ន បរាជិតា, វិភត្តិលោបោ ទដ្ឋព្ពោ។ សោតិ សោ មហាបទុមោ។ បវនេតិ មហាវនេ។ វាសន្តិ វស្សាវាសំ។ ឧបាគមីតិ ឧបាគតោ។ ទ្វិន្នំ សតសហស្សិនន្តិ ទ្វិន្នំ សតសហស្សានំ។ ‘‘តទា អាសិ សមាគមោ’’តិបិ បាឋោ យទិ អត្ថិ សុន្ទរោ ភវេយ្យ។
Tattha kathinatthārasamayeti kathinacīvarattharaṇasamaye. Dhammasenāpatitthāyāti dhammasenāpatisālattheratthaṃ. Aparājitāti na parājitā, vibhattilopo daṭṭhabbo. Soti so mahāpadumo. Pavaneti mahāvane. Vāsanti vassāvāsaṃ. Upāgamīti upāgato. Dvinnaṃ satasahassinanti dvinnaṃ satasahassānaṃ. ‘‘Tadā āsi samāgamo’’tipi pāṭho yadi atthi sundaro bhaveyya.
តទា តថាគតេ តស្មិំ វនសណ្ឌេ វសន្តេ អម្ហាកំ ពោធិសត្តោ សីហោ ហុត្វា សត្តាហំ និរោធសមាបត្តិំ សមាបជ្ជិត្វា និសិន្នំ ទិស្វា បសន្នចិត្តោ ហុត្វា បទក្ខិណំ កត្វា សញ្ជាតបីតិសោមនស្សោ តិក្ខត្តុំ សីហនាទំ នទិត្វា សត្តាហំ ពុទ្ធារម្មណំ បីតិំ អវិជហិត្វា បីតិសុខេនេវ គោចរាយ អបក្កមិត្វា ជីវិតបរិច្ចាគំ កត្វា បយិរុបាសមានោ អដ្ឋាសិ។ អថ សត្ថា តស្ស សត្តាហស្ស អច្ចយេន និរោធសមាបត្តិតោ វុដ្ឋាយ នរសីហោ សីហំ ឱលោកេត្វា – ‘‘ភិក្ខុសង្ឃេបិស្ស ចិត្តប្បសាទោ ហោតូតិ សង្ឃោ អាគច្ឆតូ’’តិ ចិន្តេសិ។ អនេកកោដិភិក្ខូ តាវទេវ អាគញ្ឆិំសុ។ សីហោ សង្ឃេបិ ចិត្តំ បសាទេសិ។ អថ សត្ថា តស្ស ចិត្តំ ឱលោកេត្វា – ‘‘អនាគតេ គោតមោ នាម ពុទ្ធោ ភវិស្សតី’’តិ ព្យាកាសិ។ តេន វុត្តំ –
Tadā tathāgate tasmiṃ vanasaṇḍe vasante amhākaṃ bodhisatto sīho hutvā sattāhaṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā nisinnaṃ disvā pasannacitto hutvā padakkhiṇaṃ katvā sañjātapītisomanasso tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā sattāhaṃ buddhārammaṇaṃ pītiṃ avijahitvā pītisukheneva gocarāya apakkamitvā jīvitapariccāgaṃ katvā payirupāsamāno aṭṭhāsi. Atha satthā tassa sattāhassa accayena nirodhasamāpattito vuṭṭhāya narasīho sīhaṃ oloketvā – ‘‘bhikkhusaṅghepissa cittappasādo hotūti saṅgho āgacchatū’’ti cintesi. Anekakoṭibhikkhū tāvadeva āgañchiṃsu. Sīho saṅghepi cittaṃ pasādesi. Atha satthā tassa cittaṃ oloketvā – ‘‘anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –
១០.
10.
‘‘អហំ តេន សមយេន, សីហោ អាសិំ មិគាធិភូ;
‘‘Ahaṃ tena samayena, sīho āsiṃ migādhibhū;
បវិវេកមនុព្រូហន្តំ, បវនេ អទ្ទសំ ជិនំ។
Pavivekamanubrūhantaṃ, pavane addasaṃ jinaṃ.
១១.
11.
‘‘វន្ទិត្វា សិរសា បាទេ, កត្វាន តំ បទក្ខិណំ;
‘‘Vanditvā sirasā pāde, katvāna taṃ padakkhiṇaṃ;
តិក្ខត្តុំ អភិនាទិត្វា, សត្តាហំ ជិនមុបដ្ឋហំ។
Tikkhattuṃ abhināditvā, sattāhaṃ jinamupaṭṭhahaṃ.
១២.
12.
‘‘សត្តាហំ វរសមាបត្តិយា, វុដ្ឋហិត្វា តថាគតោ;
‘‘Sattāhaṃ varasamāpattiyā, vuṭṭhahitvā tathāgato;
មនសា ចិន្តយិត្វាន, កោដិភិក្ខូ សមានយិ។
Manasā cintayitvāna, koṭibhikkhū samānayi.
១៣.
13.
‘‘តទាបិ សោ មហាវីរោ, តេសំ មជ្ឈេ វិយាករិ;
‘‘Tadāpi so mahāvīro, tesaṃ majjhe viyākari;
អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ។
Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
១៤.
14.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ.… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ។
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ.
១៥.
15.
‘‘តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
‘‘Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា’’តិ។
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā’’ti.
តត្ថ បវិវេកមនុព្រូហន្តន្តិ និរោធសមាបត្តិំ សមាបន្នន្តិ អត្ថោ។ បទក្ខិណន្តិ តិក្ខត្តុំ បទក្ខិណំ កត្វា។ អភិនាទិត្វាតិ តិក្ខត្តុំ សីហនាទំ នទិត្វា។ ឧបដ្ឋហន្តិ ឧបដ្ឋហិំ។ អយមេវ វា បាឋោ។ វរសមាបត្តិយាតិ និរោធសមាបត្តិតោ វុដ្ឋហិត្វា។ មនសា ចិន្តយិត្វានាតិ ‘‘សព្ពេបិ ភិក្ខូ ឥធ អាគច្ឆន្តូ’’តិ មនសាវ ចិន្តេត្វា។ សមានយីតិ សមាហរិ។
Tattha pavivekamanubrūhantanti nirodhasamāpattiṃ samāpannanti attho. Padakkhiṇanti tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā. Abhināditvāti tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā. Upaṭṭhahanti upaṭṭhahiṃ. Ayameva vā pāṭho. Varasamāpattiyāti nirodhasamāpattito vuṭṭhahitvā. Manasā cintayitvānāti ‘‘sabbepi bhikkhū idha āgacchantū’’ti manasāva cintetvā. Samānayīti samāhari.
តស្ស បន បទុមស្ស ភគវតោ ចម្បកំ នាម នគរំ អហោសិ។ អសមោ នាម រាជា បិតា អហោសិ, មាតាបិ តស្ស អសមា នាម, សាលោ ច ឧបសាលោ ច ទ្វេ អគ្គសាវកា, វរុណោ នាមុបដ្ឋាកោ, រាធា ច សុរាធា ច ទ្វេ អគ្គសាវិកា, មហាសោណរុក្ខោ ពោធិ, អដ្ឋបណ្ណាសហត្ថុព្ពេធំ សរីរំ, អាយុ វស្សសតសហស្សំ អហោសិ, រូបាទីហិ គុណេហិ អនុត្តរា ឧត្តរា នាមស្ស អគ្គមហេសី, រម្មកុមារោ នាមស្ស អតិរម្មោ តនយោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –
Tassa pana padumassa bhagavato campakaṃ nāma nagaraṃ ahosi. Asamo nāma rājā pitā ahosi, mātāpi tassa asamā nāma, sālo ca upasālo ca dve aggasāvakā, varuṇo nāmupaṭṭhāko, rādhā ca surādhā ca dve aggasāvikā, mahāsoṇarukkho bodhi, aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ, āyu vassasatasahassaṃ ahosi, rūpādīhi guṇehi anuttarā uttarā nāmassa aggamahesī, rammakumāro nāmassa atirammo tanayo ahosi. Tena vuttaṃ –
១៦.
16.
‘‘ចម្បកំ នាម នគរំ, អសមោ នាម ខត្តិយោ;
‘‘Campakaṃ nāma nagaraṃ, asamo nāma khattiyo;
អសមា នាម ជនិកា, បទុមស្ស មហេសិនោ។
Asamā nāma janikā, padumassa mahesino.
២១.
21.
‘‘សាលោ ច ឧបសាលោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
‘‘Sālo ca upasālo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
វរុណោ នាមុបដ្ឋាកោ, បទុមស្ស មហេសិនោ។
Varuṇo nāmupaṭṭhāko, padumassa mahesino.
២២.
22.
‘‘រាធា ចេវ សុរាធា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
‘‘Rādhā ceva surādhā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាសោណោតិ វុច្ចតិ។
Bodhi tassa bhagavato, mahāsoṇoti vuccati.
២៤.
24.
‘‘អដ្ឋបណ្ណាសរតនំ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
‘‘Aṭṭhapaṇṇāsaratanaṃ, accuggato mahāmuni;
បភា និទ្ធាវតី តស្ស, អសមា សព្ពតោ ទិសា។
Pabhā niddhāvatī tassa, asamā sabbato disā.
២៥.
25.
‘‘ចន្ទប្បភា សូរិយប្បភា, រតនគ្គិមណិប្បភា;
‘‘Candappabhā sūriyappabhā, ratanaggimaṇippabhā;
សព្ពាបិ តា ហតា ហោន្តិ, បត្វា ជិនបភុត្តមំ។
Sabbāpi tā hatā honti, patvā jinapabhuttamaṃ.
២៦.
26.
‘‘វស្សសតសហស្សានិ , អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
‘‘Vassasatasahassāni , āyu vijjati tāvade;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ។
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
២៧.
27.
‘‘បរិបក្កមានសេ សត្តេ, ពោធយិត្វា អសេសតោ;
‘‘Paripakkamānase satte, bodhayitvā asesato;
សេសកេ អនុសាសិត្វា, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ។
Sesake anusāsitvā, nibbuto so sasāvako.
២៨.
28.
‘‘ឧរគោវ តចំ ជិណ្ណំ, វទ្ធបត្តំវ បាទបោ;
‘‘Uragova tacaṃ jiṇṇaṃ, vaddhapattaṃva pādapo;
ជហិត្វា សព្ពសង្ខារេ, និព្ពុតោ សោ យថា សិខី’’តិ។
Jahitvā sabbasaṅkhāre, nibbuto so yathā sikhī’’ti.
តត្ថ រតនគ្គិមណិប្បភាតិ រតនប្បភា ច អគ្គិប្បភា ច មណិប្បភា ច។ ហតាតិ អភិភូតា។ ជិនបភុត្តមន្តិ ជិនស្ស សរីរប្បភំ ឧត្តមំ បត្វា ហតាតិ អត្ថោ។ បរិបក្កមានសេតិ បរិបក្កិន្ទ្រិយេ វេនេយ្យសត្តេ។ វទ្ធបត្តន្តិ បុរាណបត្តំ។ បាទបោ វាតិ បាទបោ វិយ។ សព្ពសង្ខារេតិ សព្ពេបិ អជ្ឈត្តិកពាហិរេ សង្ខារេ។ ‘‘ហិត្វា សព្ពសង្ខារ’’ន្តិបិ បាឋោ, សោយេវត្ថោ។ យថា សិខីតិ អគ្គិ វិយ និរុបាទានោ និព្ពុតិំ សុគតោ គតោតិ។ សេសមេត្ថ គាថាសុ ហេដ្ឋា វុត្តនយត្តា ឧត្តានមេវាតិ។
Tattha ratanaggimaṇippabhāti ratanappabhā ca aggippabhā ca maṇippabhā ca. Hatāti abhibhūtā. Jinapabhuttamanti jinassa sarīrappabhaṃ uttamaṃ patvā hatāti attho. Paripakkamānaseti paripakkindriye veneyyasatte. Vaddhapattanti purāṇapattaṃ. Pādapo vāti pādapo viya. Sabbasaṅkhāreti sabbepi ajjhattikabāhire saṅkhāre. ‘‘Hitvā sabbasaṅkhāra’’ntipi pāṭho, soyevattho. Yathā sikhīti aggi viya nirupādāno nibbutiṃ sugato gatoti. Sesamettha gāthāsu heṭṭhā vuttanayattā uttānamevāti.
បទុមពុទ្ធវំសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Padumabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.
និដ្ឋិតោ អដ្ឋមោ ពុទ្ធវំសោ។
Niṭṭhito aṭṭhamo buddhavaṃso.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ពុទ្ធវំសបាឡិ • Buddhavaṃsapāḷi / ១០. បទុមពុទ្ធវំសោ • 10. Padumabuddhavaṃso
