Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
౨. పదుమవగ్గో
2. Padumavaggo
[౨౬౧] ౧. పదుమజాతకవణ్ణనా
[261] 1. Padumajātakavaṇṇanā
యథా కేసా చ మస్సూ చాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఆనన్దబోధిమ్హి మాలాపూజకారకే భిక్ఖూ ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు కాలిఙ్గబోధిజాతకే ఆవిభవిస్సతి. సో పన ఆనన్దత్థేరేన రోపితత్తా ‘‘ఆనన్దబోధీ’’తి జాతో. థేరేన హి జేతవనద్వారకోట్ఠకే బోధిస్స రోపితభావో సకలజమ్బుదీపే పత్థరి. అథేకచ్చే జనపదవాసినో భిక్ఖూ ‘‘ఆనన్దబోధిమ్హి మాలాపూజం కరిస్సామా’’తి జేతవనం ఆగన్త్వా సత్థారం వన్దిత్వా పునదివసే సావత్థిం పవిసిత్వా ఉప్పలవీథిం గన్త్వా మాలం అలభిత్వా ఆగన్త్వా ఆనన్దత్థేరస్స ఆరోచేసుం – ‘‘ఆవుసో, మయం ‘బోధిమ్హి మాలాపూజం కరిస్సామా’తి ఉప్పలవీథిం గన్త్వా ఏకమాలమ్పి న లభిమ్హా’’తి. థేరో ‘‘అహం వో, ఆవుసో, ఆహరిస్సామీ’’తి ఉప్పలవీథిం గన్త్వా బహూ నీలుప్పలకలాపే ఉక్ఖిపాపేత్వా ఆగమ్మ తేసం దాపేసి, తే తాని గహేత్వా బోధిస్స పూజం కరింసు. తం పవత్తిం సుత్వా ధమ్మసభాయం భిక్ఖూ థేరస్స గుణకథం సముట్ఠాపేసుం – ‘‘ఆవుసో, జానపదా భిక్ఖూ అప్పపుఞ్ఞా ఉప్పలవీథిం గన్త్వా మాలం న లభింసు, థేరో పన గన్త్వావ ఆహరాపేసీ’’తి. సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ వత్తుఛేకా కథాకుసలా మాలం లభన్తి, పుబ్బేపి లభింసుయేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Yathākesā ca massū cāti idaṃ satthā jetavane viharanto ānandabodhimhi mālāpūjakārake bhikkhū ārabbha kathesi. Vatthu kāliṅgabodhijātake āvibhavissati. So pana ānandattherena ropitattā ‘‘ānandabodhī’’ti jāto. Therena hi jetavanadvārakoṭṭhake bodhissa ropitabhāvo sakalajambudīpe patthari. Athekacce janapadavāsino bhikkhū ‘‘ānandabodhimhi mālāpūjaṃ karissāmā’’ti jetavanaṃ āgantvā satthāraṃ vanditvā punadivase sāvatthiṃ pavisitvā uppalavīthiṃ gantvā mālaṃ alabhitvā āgantvā ānandattherassa ārocesuṃ – ‘‘āvuso, mayaṃ ‘bodhimhi mālāpūjaṃ karissāmā’ti uppalavīthiṃ gantvā ekamālampi na labhimhā’’ti. Thero ‘‘ahaṃ vo, āvuso, āharissāmī’’ti uppalavīthiṃ gantvā bahū nīluppalakalāpe ukkhipāpetvā āgamma tesaṃ dāpesi, te tāni gahetvā bodhissa pūjaṃ kariṃsu. Taṃ pavattiṃ sutvā dhammasabhāyaṃ bhikkhū therassa guṇakathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, jānapadā bhikkhū appapuññā uppalavīthiṃ gantvā mālaṃ na labhiṃsu, thero pana gantvāva āharāpesī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva vattuchekā kathākusalā mālaṃ labhanti, pubbepi labhiṃsuyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో సేట్ఠిపుత్తో అహోసి. అన్తోనగరే చ ఏకస్మిం సరే పదుమాని పుప్ఫన్తి. ఏకో ఛిన్ననాసో పురిసో తం సరం రక్ఖతి. అథేకదివసం బారాణసియం ఉస్సవే ఘుట్ఠే మాలం పిళన్ధిత్వా ఉస్సవం కీళితుకామా తయో సేట్ఠిపుత్తా ‘‘నాసచ్ఛిన్నస్స అభూతేన వణ్ణం వత్వా మాలం యాచిస్సామా’’తి తస్స పదుమాని భఞ్జనకాలే సరస్స సన్తికం గన్త్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto seṭṭhiputto ahosi. Antonagare ca ekasmiṃ sare padumāni pupphanti. Eko chinnanāso puriso taṃ saraṃ rakkhati. Athekadivasaṃ bārāṇasiyaṃ ussave ghuṭṭhe mālaṃ piḷandhitvā ussavaṃ kīḷitukāmā tayo seṭṭhiputtā ‘‘nāsacchinnassa abhūtena vaṇṇaṃ vatvā mālaṃ yācissāmā’’ti tassa padumāni bhañjanakāle sarassa santikaṃ gantvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
తేసు ఏకో తం ఆమన్తేత్వా పఠమం గాథమాహ –
Tesu eko taṃ āmantetvā paṭhamaṃ gāthamāha –
౩౧.
31.
‘‘యథా కేసా చ మస్సూ చ, ఛిన్నం ఛిన్నం విరూహతి;
‘‘Yathā kesā ca massū ca, chinnaṃ chinnaṃ virūhati;
ఏవం రుహతు తే నాసా, పదుమం దేహి యాచితో’’తి.
Evaṃ ruhatu te nāsā, padumaṃ dehi yācito’’ti.
సో తస్స కుజ్ఝిత్వా పదుమం న అదాసి.
So tassa kujjhitvā padumaṃ na adāsi.
అథస్స దుతియో దుతియం గాథమాహ –
Athassa dutiyo dutiyaṃ gāthamāha –
౩౨.
32.
‘‘యథా సారదికం బీజం, ఖేత్తే వుత్తం విరూహతి;
‘‘Yathā sāradikaṃ bījaṃ, khette vuttaṃ virūhati;
ఏవం రుహతు తే నాసా, పదుమం దేహి యాచితో’’తి.
Evaṃ ruhatu te nāsā, padumaṃ dehi yācito’’ti.
తత్థ సారదికన్తి సరదసమయే గహేత్వా నిక్ఖిత్తం సారసమ్పన్నం బీజం. సో తస్సపి కుజ్ఝిత్వా పదుమం న అదాసి.
Tattha sāradikanti saradasamaye gahetvā nikkhittaṃ sārasampannaṃ bījaṃ. So tassapi kujjhitvā padumaṃ na adāsi.
అథస్స తతియో తతియం గాథమాహ –
Athassa tatiyo tatiyaṃ gāthamāha –
౩౩.
33.
‘‘ఉభోపి పలపన్తేతే, అపి పద్మాని దస్సతి;
‘‘Ubhopi palapantete, api padmāni dassati;
వజ్జుం వా తే న వా వజ్జుం, నత్థి నాసాయ రూహనా;
Vajjuṃ vā te na vā vajjuṃ, natthi nāsāya rūhanā;
దేహి సమ్మ పదుమాని, అహం యాచామి యాచితో’’తి.
Dehi samma padumāni, ahaṃ yācāmi yācito’’ti.
తత్థ ఉభోపి పలపన్తేతేతి ఏతే ద్వేపి ముసా వదన్తి. అపి పద్మానీతి ‘‘అపి నామ నో పదుమాని దస్సతీ’’తి చిన్తేత్వా ఏవం వదన్తి. వజ్జుం వా తే న వా వజ్జున్తి ‘‘తవ నాసా రుహతూ’’తి ఏవం వదేయ్యుం వా న వా వదేయ్యుం, ఏతేసం వచనం అప్పమాణం, సబ్బత్థాపి నత్థి నాసాయ రుహనా, అహం పన తే నాసం పటిచ్చ న కిఞ్చి వదామి, కేవలం యాచామి, తస్స మే దేహి, సమ్మ, పదుమాని యాచితోతి.
Tattha ubhopi palapanteteti ete dvepi musā vadanti. Api padmānīti ‘‘api nāma no padumāni dassatī’’ti cintetvā evaṃ vadanti. Vajjuṃ vāte na vā vajjunti ‘‘tava nāsā ruhatū’’ti evaṃ vadeyyuṃ vā na vā vadeyyuṃ, etesaṃ vacanaṃ appamāṇaṃ, sabbatthāpi natthi nāsāya ruhanā, ahaṃ pana te nāsaṃ paṭicca na kiñci vadāmi, kevalaṃ yācāmi, tassa me dehi, samma, padumāni yācitoti.
తం సుత్వా పదుమసరగోపకో ‘‘ఇమేహి ద్వీహి ముసావాదో కథితో, తుమ్హేహి సభావో కథితో, తుమ్హాకం అనుచ్ఛవికాని పదుమానీ’’తి మహన్తం పదుమకలాపం ఆదాయ తస్స దత్వా అత్తనో పదుమసరమేవ గతో.
Taṃ sutvā padumasaragopako ‘‘imehi dvīhi musāvādo kathito, tumhehi sabhāvo kathito, tumhākaṃ anucchavikāni padumānī’’ti mahantaṃ padumakalāpaṃ ādāya tassa datvā attano padumasarameva gato.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా పదుమలాభీ సేట్ఠిపుత్తో అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā padumalābhī seṭṭhiputto ahameva ahosi’’nti.
పదుమజాతకవణ్ణనా పఠమా.
Padumajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౨౬౧. పదుమజాతకం • 261. Padumajātakaṃ