| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๓๑. ปทุมเกสรวโคฺค
31. Padumakesaravaggo
๑-๑๐. ปทุมเกสริยเตฺถรอปทานาทิวณฺณนา
1-10. Padumakesariyattheraapadānādivaṇṇanā
๑-๒. เอกติํสติเม วเคฺค ปฐมาปทาเน อิสิสเงฺฆ อหํ ปุเพฺพติ อหํ ปุเพฺพ โพธิสมฺภารปูรณกาเล อิสิสเงฺฆ ปเจฺจกพุทฺธอิสิสมูเห เตสํ สมีเป หิมวนฺตปพฺพเต มาตงฺคหตฺถิกุเล วารโณ จณฺฑหตฺถี อโหสินฺติ สมฺพโนฺธฯ มนุสฺสาทโย วาเรตีติ วารโณ, อถ วา วาจาย รวติ โกญฺจนาทํ นทตีติ วารโณฯ มเหสีนํ ปสาเทนาติ ปเจฺจกพุทฺธมเหสีนํ ปสาเทนฯ ปเจฺจกชินเสเฎฺฐสุ, ธุตราเคสุ ตาทิสูติ โลกธเมฺมหิ นิจฺจเลสุ ปเจฺจกพุเทฺธสุ ปทฺมเกสรํ ปทุมเรณุํ โอกิริํ อวสิญฺจินฺติ สมฺพโนฺธฯ
1-2. Ekatiṃsatime vagge paṭhamāpadāne isisaṅghe ahaṃ pubbeti ahaṃ pubbe bodhisambhārapūraṇakāle isisaṅghe paccekabuddhaisisamūhe tesaṃ samīpe himavantapabbate mātaṅgahatthikule vāraṇo caṇḍahatthī ahosinti sambandho. Manussādayo vāretīti vāraṇo, atha vā vācāya ravati koñcanādaṃ nadatīti vāraṇo. Mahesīnaṃ pasādenāti paccekabuddhamahesīnaṃ pasādena. Paccekajinaseṭṭhesu, dhutarāgesu tādisūti lokadhammehi niccalesu paccekabuddhesu padmakesaraṃ padumareṇuṃ okiriṃ avasiñcinti sambandho.
ทุติยตติยาปทานานิ อุตฺตานานิฯ
Dutiyatatiyāpadānāni uttānāni.
๑๓-๑๖. จตุตฺถาปทาเน มหาโพธิมโห อหูติ วิปสฺสิสฺส ภควโต จตุมคฺคญาณาธารภาวโต ‘‘โพธี’’ติ ลทฺธนามสฺส รุกฺขสฺส ปูชา อโหสีติ อโตฺถฯ รุกฺขฎฺฐเสฺสว สมฺพุโทฺธติ อสฺส โพธิปูชาสมเย สนฺนิปติตสฺส มหาชนสฺส สมฺพุโทฺธ โลกเชโฎฺฐ นราสโภ รุกฺขโฎฺฐ อิว รุเกฺข ฐิโต วิย ปญฺญายตีติ อโตฺถฯ ภควา ตมฺหิ สมเยติ ตสฺมิํ โพธิปูชากรณกาเล ภควา ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต ภิกฺขุสเงฺฆน ปริวุโตฯ วาจาสภิมุทีรยนฺติ มุทุสิลิฎฺฐมธุรอุตฺตมโฆสํ อุทีรยํ กถยโนฺต นิจฺฉาเรโนฺต จตุสจฺจํ ปกาเสสิ, เทเสสีติ อโตฺถฯ สํขิเตฺตน จ เทเสโนฺตติ เวเนยฺยปุคฺคลชฺฌาสยานุรูเปน เทเสโนฺต สํขิเตฺตน จ วิตฺถาเรน จ เทสยีติ อโตฺถฯ วิวฎฺฎจฺฉโทติ ราโค ฉทนํ, โทโส ฉทนํ, โมโห ฉทนํ, สพฺพกิเลสา ฉทนา’’ติ เอวํ วุตฺตา ฉทนา วิวฎา อุคฺฆาฎิตา วิทฺธํสิตา อเนนาติ วิวฎฺฎจฺฉโท, สมฺพุโทฺธฯ ตํ มหาชนํ เทสนาวเสน นิพฺพาเปสิ ปริฬาหํ วูปสเมสีติ อโตฺถฯ ตสฺสาหํ ธมฺมํ สุตฺวานาติ ตสฺส ภควโต เทเสนฺตสฺส ธมฺมํ สุตฺวาฯ
13-16. Catutthāpadāne mahābodhimaho ahūti vipassissa bhagavato catumaggañāṇādhārabhāvato ‘‘bodhī’’ti laddhanāmassa rukkhassa pūjā ahosīti attho. Rukkhaṭṭhasseva sambuddhoti assa bodhipūjāsamaye sannipatitassa mahājanassa sambuddho lokajeṭṭho narāsabho rukkhaṭṭho iva rukkhe ṭhito viya paññāyatīti attho. Bhagavā tamhi samayeti tasmiṃ bodhipūjākaraṇakāle bhagavā bhikkhusaṅghapurakkhato bhikkhusaṅghena parivuto. Vācāsabhimudīrayanti mudusiliṭṭhamadhurauttamaghosaṃ udīrayaṃ kathayanto nicchārento catusaccaṃ pakāsesi, desesīti attho. Saṃkhittenaca desentoti veneyyapuggalajjhāsayānurūpena desento saṃkhittena ca vitthārena ca desayīti attho. Vivaṭṭacchadoti rāgo chadanaṃ, doso chadanaṃ, moho chadanaṃ, sabbakilesā chadanā’’ti evaṃ vuttā chadanā vivaṭā ugghāṭitā viddhaṃsitā anenāti vivaṭṭacchado, sambuddho. Taṃ mahājanaṃ desanāvasena nibbāpesi pariḷāhaṃ vūpasamesīti attho. Tassāhaṃ dhammaṃ sutvānāti tassa bhagavato desentassa dhammaṃ sutvā.
๒๐. ปญฺจมาปทาเน ผลหโตฺถ อเปกฺขวาติ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ ทิสฺวา มธุรานิ ผลานิ คเหตฺวา อเปกฺขวา อตุริโต สณิกํ อสฺสมํ คญฺฉินฺติ อโตฺถฯ
20. Pañcamāpadāne phalahattho apekkhavāti vipassiṃ bhagavantaṃ disvā madhurāni phalāni gahetvā apekkhavā aturito saṇikaṃ assamaṃ gañchinti attho.
ฉฎฺฐสตฺตมาปทานานิ อุตฺตานาเนวฯ
Chaṭṭhasattamāpadānāni uttānāneva.
๔๐. อฎฺฐมาปทาเน นิฎฺฐิเต นวกเมฺม จาติ สีมาย นวกเมฺม นิฎฺฐํ คเต สติฯ อนุเลปมทาสหนฺติ อนุปจฺฉา สุธาเลปํ อทาสิํ, สุธาย เลปาเปสินฺติ อโตฺถฯ
40. Aṭṭhamāpadāne niṭṭhite navakamme cāti sīmāya navakamme niṭṭhaṃ gate sati. Anulepamadāsahanti anupacchā sudhālepaṃ adāsiṃ, sudhāya lepāpesinti attho.
นวมทสมาปทานานิ อุตฺตานานิเยวาติฯ
Navamadasamāpadānāni uttānāniyevāti.
เอกติํสมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Ekatiṃsamavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi
๑. ปทุมเกสริยเตฺถรอปทานํ • 1. Padumakesariyattheraapadānaṃ
๔. ธมฺมสญฺญกเตฺถรอปทานํ • 4. Dhammasaññakattheraapadānaṃ
๕. ผลทายกเตฺถรอปทานํ • 5. Phaladāyakattheraapadānaṃ
๘. อนุเลปทายกเตฺถรอปทานํ • 8. Anulepadāyakattheraapadānaṃ
