| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๑๐. ปทุมปูชกเตฺถรอปทานวณฺณนา
10. Padumapūjakattheraapadānavaṇṇanā
หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต ปทุมปูชกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปตฺวา สกสิเปฺป นิปฺผตฺติํ ปตฺวา ตตฺถ สารํ อปสฺสโนฺต พุทฺธุปฺปตฺติโต ปุเรตรํ อุปฺปนฺนตฺตา โอวาทานุสาสนํ อลภิตฺวา ฆราวาสํ ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺตสฺส อวิทูเร โคตมกํ นาม ปพฺพตํ นิสฺสาย อสฺสมํ กาเรตฺวา ปญฺจาภิญฺญา อฎฺฐ สมาปตฺติโย นิพฺพเตฺตตฺวา ฌานสุเขเนว วิหาสิฯ ตทา ปทุมุตฺตโร ภควา พุโทฺธ หุตฺวา สเตฺต สํสารโต อุทฺธรโนฺต ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตํ อคมาสิฯ ตาปโส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สกสิเสฺส สมาเนตฺวา เตหิ ปทุมปุปฺผานิ อาหราเปตฺวา ปูเชสิฯ โส เตน ปุเญฺญน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต สโทฺธ ปสโนฺน ปพฺพชิตฺวา นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Himavantassāvidūretiādikaṃ āyasmato padumapūjakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbatto viññutaṃ patvā sakasippe nipphattiṃ patvā tattha sāraṃ apassanto buddhuppattito puretaraṃ uppannattā ovādānusāsanaṃ alabhitvā gharāvāsaṃ pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā himavantassa avidūre gotamakaṃ nāma pabbataṃ nissāya assamaṃ kāretvā pañcābhiññā aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā jhānasukheneva vihāsi. Tadā padumuttaro bhagavā buddho hutvā satte saṃsārato uddharanto tassānukampāya himavantaṃ agamāsi. Tāpaso bhagavantaṃ disvā pasannamānaso sakasisse samānetvā tehi padumapupphāni āharāpetvā pūjesi. So tena puññena devamanussesu saṃsaranto ubhayasampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kulagehe nibbatto saddho pasanno pabbajitvā nacirasseva arahā ahosi.
๙๗. โส อตฺตโน ปุญฺญกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิมาหฯ โคตโม นาม ปพฺพโตติ อเนเกสํ ยกฺขเทวตานํ อาวาสภาเวน อธิฎฺฐานวเสน โคตมสฺส ภวนตฺตา โคตโมติ ปากโฎ อโหสิฯ ปวตฺตติ ติฎฺฐตีติ ปพฺพโตฯ นาครุเกฺขหิ สญฺฉโนฺนติ รุหติ ติฎฺฐตีติ รุโกฺขฯ อถ วา ปถวิํ ขนโนฺต อุทฺธํ รุหตีติ รุโกฺข, นานา อเนกปฺปการา จมฺปกกปฺปูรนาคอครุจนฺทนาทโย รุกฺขาติ นานารุกฺขา, เตหิ นานารุเกฺขหิ สญฺฉโนฺน ปริกิโณฺณ โคตโม ปพฺพโตติ สมฺพโนฺธฯ มหาภูตคณาลโยติ ภวนฺติ ชายนฺติ อุปฺปชฺชนฺติ วฑฺฒนฺติ จาติ ภูตา, มหนฺตา จ เต ภูตา จาติ มหาภูตา, มหาภูตานํ คโณ สมูโหติ มหาภูตคโณ, มหาภูตคณสฺส อาลโย ปติฎฺฐาติ มหาภูตคณาลโยฯ
97. So attano puññakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento himavantassāvidūretiādimāha. Gotamo nāma pabbatoti anekesaṃ yakkhadevatānaṃ āvāsabhāvena adhiṭṭhānavasena gotamassa bhavanattā gotamoti pākaṭo ahosi. Pavattati tiṭṭhatīti pabbato. Nāgarukkhehi sañchannoti ruhati tiṭṭhatīti rukkho. Atha vā pathaviṃ khananto uddhaṃ ruhatīti rukkho, nānā anekappakārā campakakappūranāgaagarucandanādayo rukkhāti nānārukkhā, tehi nānārukkhehi sañchanno parikiṇṇo gotamo pabbatoti sambandho. Mahābhūtagaṇālayoti bhavanti jāyanti uppajjanti vaḍḍhanti cāti bhūtā, mahantā ca te bhūtā cāti mahābhūtā, mahābhūtānaṃ gaṇo samūhoti mahābhūtagaṇo, mahābhūtagaṇassa ālayo patiṭṭhāti mahābhūtagaṇālayo.
๙๘. เวมชฺฌมฺหิ จ ตสฺสาสีติ ตสฺส โคตมสฺส ปพฺพตสฺส เวมเชฺฌ อพฺภนฺตเร อสฺสโม อภินิมฺมิโต นิปฺผาทิโต กโตติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ
98.Vemajjhamhi ca tassāsīti tassa gotamassa pabbatassa vemajjhe abbhantare assamo abhinimmito nipphādito katoti attho. Sesaṃ uttānamevāti.
ปทุมปูชกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Padumapūjakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
เตรสมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Terasamavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๑๐. ปทุมปูชกเตฺถรอปทานํ • 10. Padumapūjakattheraapadānaṃ
