Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਬੁਦ੍ਧવਂਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā |
੧੨. ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾ
12. Padumuttarabuddhavaṃsavaṇṇanā
ਨਾਰਦਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਨવੁਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਸੋ ਚ ਕਪ੍ਪੋ વਿਨਸ੍ਸਿਤ੍ਥ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਲੋਕੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਬੁਦ੍ਧਸੁਞ੍ਞੋ વਿਗਤਬੁਦ੍ਧਾਲੋਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਤੋ ਕਪ੍ਪੇਸੁ ਚ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇਸੁ વੀਤਿવਤ੍ਤੇਸੁ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਏਕੋ વਿਜਿਤਮਾਰੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਮੇਰੁਸਾਰੋ ਅਸਂਸਾਰੋ ਸਤ੍ਤਸਾਰੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ। ਸੋਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਜਨਾਨਨ੍ਦਕਰਸ੍ਸਾਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਉਦਿਤੋਦਿਤਕੁਲੇ ਜਾਤਾਯ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਸਾ ਦੇવਤਾਹਿ ਕਤਾਰਕ੍ਖਾ ਦਸਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਹਂਸવਤੁਯ੍ਯਾਨੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰਂ વਿਜਾਯਿ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਜਾਤਿਯਞ੍ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ।
Nāradabuddhassa sāsanaṃ navutivassasahassāni pavattitvā antaradhāyi. So ca kappo vinassittha. Tato paraṃ kappānaṃ asaṅkhyeyyaṃ buddhā loke na uppajjiṃsu. Buddhasuñño vigatabuddhāloko ahosi. Tato kappesu ca asaṅkhyeyyesu vītivattesu ito kappasatasahassamatthake ekasmiṃ kappe eko vijitamāro ohitabhāro merusāro asaṃsāro sattasāro sabbalokuttaro padumuttaro nāma buddho loke udapādi. Sopi pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato cavitvā haṃsavatīnagare sabbajanānandakarassānandassa nāma rañño aggamahesiyā uditoditakule jātāya sujātāya deviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Sā devatāhi katārakkhā dasannaṃ māsānaṃ accayena haṃsavatuyyāne padumuttarakumāraṃ vijāyi. Paṭisandhiyañcassa jātiyañca heṭṭhā vuttappakārāni pāṭihāriyāni ahesuṃ.
ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਜਾਤਿਯਂ ਪਦੁਮવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਞਾਤਕਾ ‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰੋ’’ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਦਸવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿ। ਨਰવਾਹਨ-ਯਸવਾਹਨ-વਸવਤ੍ਤਿਨਾਮਕਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ ਤਯੋ ਚਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। વਸੁਦਤ੍ਤਾਦੇવਿਪ੍ਪਮੁਖਾਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ વਸੁਦਤ੍ਤਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨੁਤ੍ਤਰੇ ਉਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰੇ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਚਿਨ੍ਤਿਤਮਤ੍ਤੇવ વਸવਤ੍ਤਿਨਾਮਕੋ ਪਾਸਾਦੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਚਕ੍ਕਂ વਿਯ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવવਿਮਾਨਮਿવ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਚ ਗਗਨਤਲੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਂ ਮਜ੍ਝੇਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸੋਭਿਤਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾਯ ਆਗਤਪਾਸਾਦੋ વਿਯ ਭੂਮਿਯਂ ਓਤਰਿ।
Tassa kira jātiyaṃ padumavassaṃ vassi. Tenassa nāmaggahaṇadivase ñātakā ‘‘padumuttarakumāro’’tveva nāmaṃ akaṃsu. So dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Naravāhana-yasavāhana-vasavattināmakā tiṇṇaṃ utūnaṃ anucchavikā tayo cassa pāsādā ahesuṃ. Vasudattādevippamukhānaṃ itthīnaṃ satasahassāni vīsatisahassāni ca paccupaṭṭhitāni ahesuṃ. So vasudattāya deviyā putte sabbaguṇānuttare uttarakumāre nāma uppanne cattāri nimittāni disvā – ‘‘mahābhinikkhamanaṃ nikkhamissāmī’’ti cintesi. Tassa cintitamatteva vasavattināmako pāsādo kumbhakāracakkaṃ viya ākāsaṃ abbhuggantvā devavimānamiva puṇṇacando viya ca gaganatalena gantvā bodhirukkhaṃ majjhekaronto sobhitabuddhavaṃsavaṇṇanāya āgatapāsādo viya bhūmiyaṃ otari.
ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਕਿਰ ਤਤੋ ਪਾਸਾਦਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਦ੍ਧਜਭੂਤਾਨਿ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਦੇવਦਤ੍ਤਿਯਾਨਿ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਪਾਸਾਦੋ ਪਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਸਹਗਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤੇਹਿ ਸਹ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਧਾਨਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਉਜ੍ਜੇਨਿਨਿਗਮੇ ਰੁਚਾਨਨ੍ਦਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਧੁਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਾਲવਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਸੁਮਿਤ੍ਤਾਜੀવਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਲਲਬੋਧਿਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਤ੍ਤਿਂਸਹਤ੍ਥવਿਤ੍ਥਤਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗવੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਸਮਾਰਂ ਮਾਰਬਲਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਪਠਮੇ ਯਾਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯੇ ਯਾਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ વਿਸੋਧੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯੇ ਯਾਮੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਆਨਾਪਾਨਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯવਸੇਨ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਯਾવ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਕਲਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਚਿਣ੍ਣਂ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ…ਪੇ॰… ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਅਲਙ੍ਕਰੋਨ੍ਤਂ વਿਯ ਪਦੁਮવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Mahāpuriso kira tato pāsādato otaritvā arahattaddhajabhūtāni kāsāyāni vatthāni devadattiyāni pārupitvā tattheva pabbaji. Pāsādo panāgantvā sakaṭṭhāneyeva aṭṭhāsi. Mahāsattena sahagatāya parisāya ṭhapetvā itthiyo sabbe pabbajiṃsu. Mahāpuriso tehi saha sattāhaṃ padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāya ujjeninigame rucānandaseṭṭhidhītāya dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā sālavane divāvihāraṃ katvā sāyanhasamaye sumittājīvakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā salalabodhiṃ upagantvā taṃ padakkhiṇaṃ katvā aṭṭhattiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya samāraṃ mārabalaṃ vidhamitvā paṭhame yāme pubbenivāsaṃ anussaritvā dutiye yāme dibbacakkhuṃ visodhetvā tatiye yāme paccayākāraṃ sammasitvā ānāpānacatutthajjhānato vuṭṭhāya pañcasu khandhesu abhinivisitvā udayabbayavasena samapaññāsa lakkhaṇāni disvā yāva gotrabhuñāṇaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggena sakalabuddhaguṇe paṭivijjhitvā sabbabuddhāciṇṇaṃ ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānesi. Tadā kira dasasahassacakkavāḷabbhantaraṃ sakalampi alaṅkarontaṃ viya padumavassaṃ vassi. Tena vuttaṃ –
੧.
1.
‘‘ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਅਪਰੇਨ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਦ੍વਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ।
‘‘Nāradassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਅਕ੍ਖੋਭੋ ਸਾਗਰੂਪਮੋ॥
Padumuttaro nāma jino, akkhobho sāgarūpamo.
੨.
2.
‘‘ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ વਾ ਸੋ ਆਸਿ, ਯਮ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਜਾਯਥ।
‘‘Maṇḍakappo vā so āsi, yamhi buddho ajāyatha;
ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਕੁਸਲਾ ਜਨਤਾ, ਤਮ੍ਹਿ ਕਪ੍ਪੇ ਅਜਾਯਥਾ’’ਤਿ॥
Ussannakusalā janatā, tamhi kappe ajāyathā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸਾਗਰੂਪਮੋਤਿ ਸਾਗਰਸਦਿਸਗਮ੍ਭੀਰਭਾવੋ। ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ વਾ ਸੋ ਆਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਦ੍વੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ। ਦੁવਿਧੋ ਹਿ ਕਪ੍ਪੋ ਸੁਞ੍ਞਕਪ੍ਪੋ ਅਸੁਞ੍ਞਕਪ੍ਪੋ ਚਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਞ੍ਞਕਪ੍ਪੇ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨੋ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਗੁਣવਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸੁਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Tattha sāgarūpamoti sāgarasadisagambhīrabhāvo. Maṇḍakappo vā so āsīti ettha yasmiṃ kappe dve sammāsambuddhā uppajjanti, ayaṃ maṇḍakappo nāma. Duvidho hi kappo suññakappo asuññakappo cāti. Tattha suññakappe buddhapaccekabuddhacakkavattino na uppajjanti. Tasmā guṇavantapuggalasuññattā ‘‘suññakappo’’ti vuccati.
ਅਸੁਞ੍ਞਕਪ੍ਪੋ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ – ਸਾਰਕਪ੍ਪੋ ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ વਰਕਪ੍ਪੋ ਸਾਰਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਗੁਣਸਾਰਰਹਿਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਗੁਣਸਾਰੁਪ੍ਪਾਦਕਸ੍ਸ ਗੁਣਸਾਰਜਨਨਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾવੇਨ ‘‘ਸਾਰਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇ ਦ੍વੇ ਲੋਕਨਾਯਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ‘‘ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਤਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਪਠਮੋ ਦੁਤਿਯਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਦੁਤਿਯੋ ਤਤਿਯਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਮੁਦਿਤਹਦਯਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਤ੍ਥਿਤਪਣਿਧਾਨવਸੇਨ વਰਯਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘વਰਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਪੁਰਿਮਕਪ੍ਪਤੋ વਿਸਿਟ੍ਠਤਰਤ੍ਤਾ ਸਾਰਤਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਾਰਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਪਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ‘‘ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਅਤਿਦੁਲ੍ਲਭੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਕਲ੍ਯਾਣਸੁਖਬਹੁਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਸੁਗਤਿਗਾਮਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਹੇਤੁਕਾ ਹੇਤੁਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਕਪ੍ਪੋ ‘‘ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਸੁਞ੍ਞਕਪ੍ਪੋ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ’’ਤਿਆਦਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪੋਰਾਣੇਹਿ –
Asuññakappo pañcavidho – sārakappo maṇḍakappo varakappo sāramaṇḍakappo bhaddakappoti. Tattha guṇasārarahite kappe guṇasāruppādakassa guṇasārajananassa ekassa sammāsambuddhassa pātubhāvena ‘‘sārakappo’’ti vuccati. Yasmiṃ pana kappe dve lokanāyakā uppajjanti, so ‘‘maṇḍakappo’’ti vuccati. Yasmiṃ kappe tayo buddhā uppajjanti, tesu paṭhamo dutiyaṃ byākaroti, dutiyo tatiyanti, tattha manussā pamuditahadayā attanā patthitapaṇidhānavasena varayanti. Tasmā ‘‘varakappo’’ti vuccati. Yattha pana kappe cattāro buddhā uppajjanti, so purimakappato visiṭṭhatarattā sāratarattā ‘‘sāramaṇḍakappo’’ti vuccati. Yasmiṃ kappe pañca buddhā uppajjanti, so ‘‘bhaddakappo’’ti vuccati. So pana atidullabho. Tasmiṃ pana kappe yebhuyyena sattā kalyāṇasukhabahulā honti. Yebhuyyena tihetukā kilesakkhayaṃ karonti, duhetukā sugatigāmino honti, ahetukā hetuṃ paṭilabhanti. Tasmā so kappo ‘‘bhaddakappo’’ti vuccati. Tena vuttaṃ – ‘‘asuññakappo pañcavidho’’tiādi. Vuttañhetaṃ porāṇehi –
‘‘ਏਕੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਾਰਕਪ੍ਪੇ, ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੇ ਜਿਨਾ ਦੁવੇ।
‘‘Eko buddho sārakappe, maṇḍakappe jinā duve;
વਰਕਪ੍ਪੇ ਤਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਸਾਰਮਣ੍ਡੇ ਚਤੁਰੋ ਬੁਦ੍ਧਾ।
Varakappe tayo buddhā, sāramaṇḍe caturo buddhā;
ਪਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੇ, ਤਤੋ ਨਤ੍ਥਾਧਿਕਾ ਜਿਨਾ’’ਤਿ॥
Pañca buddhā bhaddakappe, tato natthādhikā jinā’’ti.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਦਸਬਲੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਸੋ ਸਾਰਕਪ੍ਪੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਣ੍ਡਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਓਪਮ੍ਮਤ੍ਥੇ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਕੁਸਲਾਤਿ ਉਪਚਿਤਪੁਞ੍ਞਾ। ਜਨਤਾਤਿ ਜਨਸਮੂਹੋ।
Yasmiṃ pana kappe padumuttaradasabalo uppajji, so sārakappopi samāno guṇasampattiyā maṇḍakappasadisattā ‘‘maṇḍakappo’’ti vutto. Opammatthe vā-saddo daṭṭhabbo. Ussannakusalāti upacitapuññā. Janatāti janasamūho.
ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਪਨ ਪਰਿਸੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ – ‘‘ਪਥવਿਯਂ ਪਾਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਾਦਂ ਅਭਿਨੀਹਰਿ। ਅਥ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਿਮਲਕੋਮਲਕੇਸਰਕਣ੍ਣਿਕਾਨਿ ਜਲਜਾਮਲਾવਿਕਲવਿਪੁਲਪਲਾਸਾਨਿ ਥਲਜਾਨਿ ਜਲਜਾਨਿ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਧੁਰਪਤ੍ਤਾਨਿ ਨવੁਤਿਹਤ੍ਥਾਨਿ ਕੇਸਰਾਨਿ ਤਿਂਸਹਤ੍ਥਾਨਿ ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਨવਘਟਪ੍ਪਮਾਣਾ ਰੇਣવੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਉਬ੍ਬੇਧਤੋ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਬਾਹਾਨਮਨ੍ਤਰਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਤ੍ਥਂ ਨਲਾਟਂ ਪਞ੍ਚਹਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਏਕਾਦਸਹਤ੍ਥਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਏਕਾਦਸਹਤ੍ਥੇਨ ਪਾਦੇਨ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਾਯ ਕਣ੍ਣਿਕਾਯ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤਾਯ ਨવਘਟਪ੍ਪਮਾਣਾ ਰੇਣવੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥਂ ਸਰੀਰਪ੍ਪਦੇਸਂ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਨੋਸਿਲਾਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਿਤਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ। ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਸਤ੍ਥਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋਤ੍વੇવ ਲੋਕੇ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਭਾਣਕਾ વਦਨ੍ਤਿ।
Padumuttaro pana parisuttaro bhagavā sattāhaṃ bodhipallaṅke vītināmetvā – ‘‘pathaviyaṃ pādaṃ nikkhipissāmī’’ti dakkhiṇaṃ pādaṃ abhinīhari. Atha pathaviṃ bhinditvā vimalakomalakesarakaṇṇikāni jalajāmalāvikalavipulapalāsāni thalajāni jalajāni uṭṭhahiṃsu. Tesaṃ kira dhurapattāni navutihatthāni kesarāni tiṃsahatthāni kaṇṇikā dvādasahatthā ekekassa navaghaṭappamāṇā reṇavo ahesuṃ. Satthā pana ubbedhato aṭṭhapaṇṇāsahattho ahosi. Tassa ubhinnaṃ bāhānamantaraṃ aṭṭhārasahatthaṃ nalāṭaṃ pañcahatthaṃ hatthapādā ekādasahatthā ahesuṃ. Tassa ekādasahatthena pādena dvādasahatthāya kaṇṇikāya akkantamattāya navaghaṭappamāṇā reṇavo uṭṭhahitvā aṭṭhapaṇṇāsahatthaṃ sarīrappadesaṃ uggantvā manosilācuṇṇavicuṇṇitaṃ viya katvā paccottharanti. Tadupādāya satthā padumuttarotveva loke paññāyitthāti saṃyuttabhāṇakā vadanti.
ਅਥ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯਾਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਭੂਤੇ ਸਤ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਮਿਥਿਲਨਗਰੇ ਦੇવਲਂ ਸੁਜਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਅਨਿਲਪਥੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਿਥਿਲੁਯ੍ਯਾਨੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲੇਨ ਦ੍વੇਪਿ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਸਿ। ਤੇਪਿ ਚ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਤੁਚ੍ਛਾਪੁਤ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਮਯਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਦਾ ਦਸਬਲੋ ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਤਾਰਾਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ વਿਰੋਚਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ, ਤਦਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਪਠਮੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Atha sabbalokuttaro padumuttaro bhagavā brahmāyācanaṃ sampaṭicchitvā dhammadesanāya bhājanabhūte satte olokento mithilanagare devalaṃ sujātañcāti dve rājaputte upanissayasampanne disvā taṅkhaṇaññeva anilapathena gantvā mithiluyyāne otaritvā uyyānapālena dvepi rājakumāre pakkosāpesi. Tepi ca ‘‘amhākaṃ pitucchāputto padumuttarakumāro pabbajitvā sammāsambodhiṃ pāpuṇitvā amhākaṃ nagaraṃ sampatto, handa naṃ mayaṃ dassanāya upasaṅkamissāmā’’ti saparivārā padumuttaraṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā parivāretvā nisīdiṃsu. Tadā dasabalo tehi parivuto tārāgaṇaparivuto puṇṇacando viya virocamāno tattha dhammacakkaṃ pavattesi, tadā koṭisatasahassānaṃ paṭhamo dhammābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –
੩.
3.
‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਪਠਮੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨੇ।
‘‘Padumuttarassa bhagavato, paṭhame dhammadesane;
ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥
Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahū’’ti.
ਅਥਾਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਰਦਤਾਪਸਸਮਾਗਮੇ ਮਹਾਜਨਂ ਨਿਰਯਸਨ੍ਤਾਪੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖੇ ਸਤ੍ਤਕਾਯੇ ਧਮ੍ਮਾਮਤਂ ਪਾਯੇਸਿ, ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Athāparena samayena saradatāpasasamāgame mahājanaṃ nirayasantāpena santāpetvā dhammaṃ desento sattatiṃsasatasahassasaṅkhe sattakāye dhammāmataṃ pāyesi, so dutiyo dhammābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –
੪.
4.
‘‘ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ, ਤਪ੍ਪਯਨ੍ਤੇ ਚ ਪਾਣਿਨੋ।
‘‘Tato parampi vassante, tappayante ca pāṇino;
ਸਤ੍ਤਤ੍ਤਿਂਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥
Sattattiṃsasatasahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahū’’ti.
ਯਦਾ ਪਨ ਆਨਨ੍ਦਮਹਾਰਾਜਾ વੀਸਤਿਯਾ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸੇਹਿ વੀਸਤਿਯਾ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਿਥਿਲਨਗਰੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਚ ਭਗવਾ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਤੁਸਙ੍ਗਹਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਹਂਸવਤਿਯਾ ਰਾਜਧਾਨਿਯਾ વਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਾ વਿਯ ਕਪਿਲਪੁਰੇ ਗਗਨਤਲੇ ਰਤਨਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧવਂਸਂ ਕਥੇਸਿ, ਤਦਾ ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਤਤਿਯੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Yadā pana ānandamahārājā vīsatiyā purisasahassehi vīsatiyā amaccehi ca saddhiṃ padumuttarassa sammāsambuddhassa santike mithilanagare pāturahosi. Padumuttaro ca bhagavā te sabbe ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā tehi parivuto gantvā pitusaṅgahaṃ kurumāno haṃsavatiyā rājadhāniyā vasati. Tattha so amhākaṃ bhagavā viya kapilapure gaganatale ratanacaṅkame caṅkamanto buddhavaṃsaṃ kathesi, tadā paññāsasatasahassānaṃ tatiyo dhammābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –
੫.
5.
‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਕਾਲੇ ਮਹਾવੀਰੋ, ਆਨਨ੍ਦਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ।
‘‘Yamhi kāle mahāvīro, ānandaṃ upasaṅkami;
ਪਿਤੁਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਆਹਨੀ ਅਮਤਦੁਨ੍ਦੁਭਿਂ॥
Pitusantikaṃ upagantvā, āhanī amatadundubhiṃ.
੬.
6.
‘‘ਆਹਤੇ ਅਮਤਭੇਰਿਮ੍ਹਿ, વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮવੁਟ੍ਠਿਯਾ।
‘‘Āhate amatabherimhi, vassante dhammavuṭṭhiyā;
ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਤਤਿਯਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥
Paññāsasatasahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਆਨਨ੍ਦਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਪਿਤਰਂ ਆਨਨ੍ਦਰਾਜਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਹਨੀਤਿ ਅਭਿਹਨਿ। ਆਹਤੇਤਿ ਆਹਤਾਯ। ਅਮਤਭੇਰਿਮ੍ਹੀਤਿ ਅਮਤਭੇਰਿਯਾ, ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ‘‘ਆਸੇવਿਤੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਆਸੇવਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮવੁਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਾਨਿ ਅਭਿਸਮਯਕਰਣੂਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –
Tattha ānandaṃ upasaṅkamīti pitaraṃ ānandarājānaṃ sandhāya vuttaṃ. Āhanīti abhihani. Āhateti āhatāya. Amatabherimhīti amatabheriyā, liṅgavipallāso daṭṭhabbo. ‘‘Āsevite’’tipi pāṭho, tassa āsevitāyāti attho. Vassante dhammavuṭṭhiyāti dhammavassaṃ vassanteti attho. Idāni abhisamayakaraṇūpāyaṃ dassento –
੭.
7.
‘‘ਓવਾਦਕੋ વਿਞ੍ਞਾਪਕੋ, ਤਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ।
‘‘Ovādako viññāpako, tārako sabbapāṇinaṃ;
ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਆਹ।
Desanākusalo buddho, tāresi janataṃ bahu’’nti. – āha;
ਤਤ੍ਥ ਓવਾਦਕੋਤਿ ਸਰਣਸੀਲਧੁਤਙ੍ਗਸਮਾਦਾਨਗੁਣਾਨਿਸਂਸવਣ੍ਣਨਾਯ ਓવਦਤੀਤਿ ਓવਾਦਕੋ। વਿਞ੍ਞਾਪਕੋਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪਕੋ, ਬੋਧਕੋ। ਤਾਰਕੋਤਿ ਚਤੁਰੋਘਤਾਰਕੋ।
Tattha ovādakoti saraṇasīladhutaṅgasamādānaguṇānisaṃsavaṇṇanāya ovadatīti ovādako. Viññāpakoti catusaccaṃ viññāpetīti viññāpako, bodhako. Tārakoti caturoghatārako.
ਯਦਾ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਮਿਥਿਲਨਗਰੇ ਮਿਥਿਲੁਯ੍ਯਾਨੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਗਣਮਜ੍ਝੇ ਮਾਘਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਦਿਸવਦਨੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ, ਸੋ ਪਠਮੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Yadā pana satthā mithilanagare mithiluyyāne koṭisatasahassabhikkhugaṇamajjhe māghapuṇṇamāya puṇṇacandasadisavadano pātimokkhaṃ uddisi, so paṭhamo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –
੮.
8.
‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਤਯੋ ਆਸੁਂ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ।
‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, padumuttarassa satthuno;
ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਠਮੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ॥
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo’’ti.
ਯਦਾ ਪਨ ਭਗવਾ વੇਭਾਰਪਬ੍ਬਤਕੂਟੇ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਨવੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ, ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Yadā pana bhagavā vebhārapabbatakūṭe vassāvāsaṃ vasitvā pabbatasandassanatthaṃ āgatassa mahājanassa dhammaṃ desetvā navutikoṭisahassāni ehibhikkhubhāvena pabbājetvā tehi parivuto pātimokkhaṃ uddisi, so dutiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –
੯.
9.
‘‘ਯਦਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਸਮਸਮੋ, વਸਿ વੇਭਾਰਪਬ੍ਬਤੇ।
‘‘Yadā buddho asamasamo, vasi vebhārapabbate;
ਨવੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ॥
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo’’ti.
ਪੁਨ ਭਗવਤਿ ਗੁਣવਤਿ ਤਿਲੋਕਨਾਥੇ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਮੋਕ੍ਖਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Puna bhagavati guṇavati tilokanāthe mahājanassa bandhanamokkhaṃ kurumāne janapadacārikaṃ caramāne asītikoṭisahassānaṃ bhikkhūnaṃ sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –
੧੦.
10.
‘‘ਪੁਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਗਾਮਨਿਗਮਰਟ੍ਠਤੋ।
‘‘Puna cārikaṃ pakkante, gāmanigamaraṭṭhato;
ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਤਤਿਯੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ॥
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਗਾਮਨਿਗਮਰਟ੍ਠਤੋਤਿ ਗਾਮਨਿਗਮਰਟ੍ਠੇਹਿ। ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਨਿਗਮਰਟ੍ਠੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha gāmanigamaraṭṭhatoti gāmanigamaraṭṭhehi. Ayameva vā pāṭho, tassa gāmanigamaraṭṭhehi nikkhamitvā pabbajitānanti attho.
ਤਦਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਨੇਕਧਨਕੋਟਿਕੋ ਜਟਿਲੋ ਨਾਮ ਮਹਾਰਟ੍ਠਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਚੀવਰਂ વਰਦਾਨਮਦਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਤਂ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਾવਸਾਨੇ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Tadā amhākaṃ bodhisatto anekadhanakoṭiko jaṭilo nāma mahāraṭṭhiko hutvā buddhappamukhassa saṅghassa sacīvaraṃ varadānamadāsi. Sopi taṃ bhattānumodanāvasāne ‘‘anāgate kappasatasahassamatthake gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –
੧੧.
11.
‘‘ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਜਟਿਲੋ ਨਾਮ ਰਟ੍ਠਿਕੋ।
‘‘Ahaṃ tena samayena, jaṭilo nāma raṭṭhiko;
ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਸਙ੍ਘਂ, ਸਭਤ੍ਤਂ ਦੁਸ੍ਸਮਦਾਸਹਂ॥
Sambuddhappamukhaṃ saṅghaṃ, sabhattaṃ dussamadāsahaṃ.
੧੨.
12.
‘‘ਸੋਪਿ ਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਯ।
‘‘Sopi maṃ buddho byākāsi, saṅghamajjhe nisīdiya;
ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Satasahasse ito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
੧੩.
13.
‘‘ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਤ੍વਾਨ…ਪੇ॰… ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ॥
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ.
੧੪.
14.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਉਤ੍ਤਰਿਂ વਤਮਧਿਟ੍ਠਹਿਂ।
‘‘Tassāpi vacanaṃ sutvā, uttariṃ vatamadhiṭṭhahiṃ;
ਅਕਾਸਿਂ ਉਗ੍ਗਦਲ਼੍ਹਂ ਧਿਤਿਂ, ਦਸਪਾਰਮਿਪੂਰਿਯਾ’’ਤਿ॥
Akāsiṃ uggadaḷhaṃ dhitiṃ, dasapāramipūriyā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਸਭਤ੍ਤਂ ਦੁਸ੍ਸਮਦਾਸਹਨ੍ਤਿ ਸਚੀવਰਂ ਭਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿਂ ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਗ੍ਗਦਲ਼ਹਨ੍ਤਿ ਅਤਿਦਲ਼੍ਹਂ। ਧਿਤਿਨ੍ਤਿ વੀਰਿਯਂ ਅਕਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha sambuddhappamukhaṃ saṅghanti buddhappamukhassa saṅghassa, sāmiatthe upayogavacanaṃ. Sabhattaṃ dussamadāsahanti sacīvaraṃ bhattaṃ adāsiṃ ahanti attho. Uggadaḷahanti atidaḷhaṃ. Dhitinti vīriyaṃ akāsinti attho.
ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨਾਮ ਨਾਹੇਸੁਂ। ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਮੇવ ਸਰਣਮਗਮਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Padumuttarassa pana bhagavato kāle titthiyā nāma nāhesuṃ. Sabbe devamanussā buddhameva saraṇamagamaṃsu. Tena vuttaṃ –
੧੫.
15.
‘‘ਬ੍ਯਾਹਤਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਬ੍ਬੇ, વਿਮਨਾ ਦੁਮ੍ਮਨਾ ਤਦਾ।
‘‘Byāhatā titthiyā sabbe, vimanā dummanā tadā;
ਨ ਤੇਸਂ ਕੇਚਿ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਰਟ੍ਠਤੋ ਨਿਚ੍ਛੁਭਨ੍ਤਿ ਤੇ॥
Na tesaṃ keci paricaranti, raṭṭhato nicchubhanti te.
੧੬.
16.
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਉਪਗਞ੍ਛੁਂ ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਤਿਕੇ।
‘‘Sabbe tattha samāgantvā, upagañchuṃ buddhasantike;
ਤੁવਂ ਨਾਥੋ ਮਹਾવੀਰ, ਸਰਣਂ ਹੋਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮ॥
Tuvaṃ nātho mahāvīra, saraṇaṃ hohi cakkhuma.
੧੭.
17.
‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਹਿਤੇਸੀ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ।
‘‘Anukampako kāruṇiko, hitesī sabbapāṇinaṃ;
ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਞ੍ਚਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ॥
Sampatte titthiye sabbe, pañcasīle patiṭṭhahi.
੧੮.
18.
‘‘ਏવਂ ਨਿਰਾਕੁਲਂ ਆਸਿ, ਸੁਞ੍ਞਕਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਂ।
‘‘Evaṃ nirākulaṃ āsi, suññakaṃ titthiyehi taṃ;
વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ, વਸੀਭੂਤੇਹਿ ਤਾਦਿਹੀ’’ਤਿ॥
Vicittaṃ arahantehi, vasībhūtehi tādihī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਹਤਾਤਿ વਿਹਤਮਾਨਦਪ੍ਪਾ। ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਤਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥਂ, ਲਦ੍ਧਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਕੋ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ, ਤਿਤ੍ਥੇ ਭવਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ। ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕਿਰ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨਾਹੇਸੁਂ। ਯੇ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਈਦਿਸਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਬ੍ਯਾਹਤਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਮਨਾਤਿ વਿਰੂਪਮਾਨਸਾ। ਦੁਮ੍ਮਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਨ ਤੇਸਂ ਕੇਚਿ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਕੇਚਿਪਿ ਪੁਰਿਸਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਟ੍ਠਤੋਤਿ ਸਕਲਰਟ੍ਠਤੋਪਿ। ਨਿਚ੍ਛੁਭਨ੍ਤੀਤਿ ਨੀਹਰਨ੍ਤਿ, ਉਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿવਾਸਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ।
Tattha byāhatāti vihatamānadappā. Titthiyāti ettha titthaṃ veditabbaṃ, titthakaro veditabbo, titthiyā veditabbā. Tattha sassatādidiṭṭhivasena taranti etthāti titthaṃ, laddhi. Tassā laddhiyā uppādako titthakaro, titthe bhavā titthiyāti. Padumuttarassa kira bhagavato kāle titthiyā nāhesuṃ. Ye pana santi, tepi īdisā ahesunti dassanatthaṃ ‘‘byāhatā titthiyā’’tiādi vuttanti veditabbaṃ. Vimanāti virūpamānasā. Dummanāti tasseva vevacanaṃ. Na tesaṃ keci paricarantīti tesaṃ aññatitthiyānaṃ kecipi purisā parikammaṃ na karonti, na bhikkhaṃ denti, na sakkaronti, na garuṃ karonti, na mānenti, na pūjenti, na āsanā vuṭṭhahanti, na añjalikammaṃ karontīti attho. Raṭṭhatoti sakalaraṭṭhatopi. Nicchubhantīti nīharanti, ussādenti tesaṃ nivāsaṃ na dentīti attho. Teti titthiyā.
ਉਪਗਞ੍ਛੁਂ ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਏવਂ ਤੇਹਿ ਰਟ੍ਠવਾਸੀਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਉਸ੍ਸਾਦਿਯਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਦਸਬਲਮੇવ ਸਰਣਮਗਮਂਸੁ। ‘‘ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਨਾਥੋ ਗਤਿ ਪਰਾਯਨਂ ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਸਰਣਮਗਮਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੁਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ। ਕਰੁਣਾਯ ਚਰਤੀਤਿ ਕਾਰੁਣਿਕੋ। ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਸਮਾਗਤੇ ਸਰਣਮੁਪਗਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ। ਪਞ੍ਚਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹੀਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਰਾਕੁਲਨ੍ਤਿ ਅਨਾਕੁਲਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਲਦ੍ਧਿਕੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਞ੍ਞਕਨ੍ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਂ ਰਿਤ੍ਤਂ ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ વਚਨਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। વਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਚਿਤ੍ਤવਿਚਿਤ੍ਤਂ। વਸੀਭੂਤੇਹੀਤਿ વਸੀਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤੇਹਿ।
Upagañchuṃ buddhasantiketi evaṃ tehi raṭṭhavāsīhi manussehi ussādiyamānā sabbepi aññatitthiyā samāgantvā padumuttaradasabalameva saraṇamagamaṃsu. ‘‘Tvaṃ amhākaṃ satthā nātho gati parāyanaṃ saraṇa’’nti evaṃ vatvā saraṇamagamaṃsūti attho. Anukampatīti anukampako. Karuṇāya caratīti kāruṇiko. Sampatteti samāgate saraṇamupagate titthiye. Pañcasīle patiṭṭhahīti pañcasu sīlesu patiṭṭhāpesīti attho. Nirākulanti anākulaṃ, aññehi laddhikehi asammissanti attho. Suññakanti suññaṃ rittaṃ tehi titthiyehi. Tanti taṃ bhagavato sāsananti vacanaseso daṭṭhabbo. Vicittanti vicittavicittaṃ. Vasībhūtehīti vasībhāvappattehi.
ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਹਂਸવਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ। ਪਿਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਾਤਾ ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ ਦੇવੀ, ਦੇવਲੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ, ਸੁਮਨੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਅਮਿਤਾ ਚ ਅਸਮਾ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ, ਸਲਲਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਚਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਦਸ ਯੋਜਨਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿ, વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੁ ਅਹੋਸਿ, વਸੁਦਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ, ਉਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਪਨ ਭਗવਾ ਪਰਮਾਭਿਰਾਮੇ ਨਨ੍ਦਾਰਾਮੇ ਕਿਰ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ। ਧਾਤੁਯੋ ਪਨਸ੍ਸ ਨ વਿਕਿਰਿਂਸੁ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਮਾਗਮ੍ਮ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਚੇਤਿਯਮਕਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Tassa pana padumuttarassa bhagavato haṃsavatī nāma nagaraṃ ahosi. Pitā panassa ānando nāma khattiyo, mātā sujātā nāma devī, devalo ca sujāto ca dve aggasāvakā, sumano nāmupaṭṭhāko, amitā ca asamā ca dve aggasāvikā, salalarukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, sarīrappabhā cassa samantā dvādasa yojanāni gaṇhi, vassasatasahassaṃ āyu ahosi, vasudattā nāma aggamahesī, uttaro nāma putto ahosi. Padumuttaro pana bhagavā paramābhirāme nandārāme kira parinibbuto. Dhātuyo panassa na vikiriṃsu. Sakalajambudīpavāsino manussā samāgamma dvādasayojanubbedhaṃ sattaratanamayaṃ cetiyamakaṃsu. Tena vuttaṃ –
੧੯.
19.
‘‘ਨਗਰਂ ਹਂਸવਤੀ ਨਾਮ, ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।
‘‘Nagaraṃ haṃsavatī nāma, ānando nāma khattiyo;
ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ ਜਨਿਕਾ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ॥
Sujātā nāma janikā, padumuttarassa satthuno.
੨੪.
24.
‘‘ਦੇવਲੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਚ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ।
‘‘Devalo ca sujāto ca, ahesuṃ aggasāvakā;
ਸੁਮਨੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ॥
Sumano nāmupaṭṭhāko, padumuttarassa mahesino.
੨੫.
25.
‘‘ਅਮਿਤਾ ਚ ਅਸਮਾ ਚ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ।
‘‘Amitā ca asamā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
ਬੋਧਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਸਲਲੋਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ॥
Bodhi tassa bhagavato, salaloti pavuccati.
੨੭.
27.
‘‘ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਰਤਨਂ, ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤੋ ਮਹਾਮੁਨਿ।
‘‘Aṭṭhapaṇṇāsaratanaṃ, accuggato mahāmuni;
ਕਞ੍ਚਨਗ੍ਘਿਯਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸવਰਲਕ੍ਖਣੋ॥
Kañcanagghiyasaṅkāso, dvattiṃsavaralakkhaṇo.
੨੮.
28.
‘‘ਕੁਟ੍ਟਾ ਕવਾਟਾ ਭਿਤ੍ਤੀ ਚ, ਰੁਕ੍ਖਾ ਨਗਸਿਲੁਚ੍ਚਯਾ।
‘‘Kuṭṭā kavāṭā bhittī ca, rukkhā nagasiluccayā;
ਨ ਤਸ੍ਸਾવਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨੇ॥
Na tassāvaraṇaṃ atthi, samantā dvādasayojane.
੨੯.
29.
‘‘વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਯੁ વਿਜ੍ਜਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘Vassasatasahassāni, āyu vijjati tāvade;
ਤਾવਤਾ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਸੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ॥
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
੩੦.
30.
‘‘ਸਨ੍ਤਾਰੇਤ੍વਾ ਬਹੁਜਨਂ, ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਂਸਯਂ।
‘‘Santāretvā bahujanaṃ, chinditvā sabbasaṃsayaṃ;
ਜਲਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋવ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੋ ਸਸਾવਕੋ’’ਤਿ॥
Jalitvā aggikkhandhova, nibbuto so sasāvako’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਨਗਸਿਲੁਚ੍ਚਯਾਤਿ ਨਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਿਲੁਚ੍ਚਯਾ। ਆવਰਣਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ ਤਿਰੋਕਰਣਂ। ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨੇਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨੇ ਠਾਨੇ ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਫਰਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਗਾਥਾਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવਾਤਿ।
Tattha nagasiluccayāti nagasaṅkhātā siluccayā. Āvaraṇanti paṭicchādanaṃ tirokaraṇaṃ. Dvādasayojaneti samantato dvādasayojane ṭhāne bhagavato sarīrappabhā pharitvā rattindivaṃ tiṭṭhatīti attho. Sesagāthāsu sabbattha pākaṭamevāti.
ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਰਮਿਪੂਰਣਾਦਿਪੁਨਪ੍ਪੁਨਾਗਤਮਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਿਸੇਸਤ੍ਥਮੇવ વਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ। ਯਦਿ ਪਨ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વਕ੍ਖਾਮ, ਕਦਾ ਅਨ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ ਅਯਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਤਿ।
Ito paṭṭhāya pāramipūraṇādipunappunāgatamatthaṃ saṅkhipitvā visesatthameva vatvā gamissāma. Yadi pana vuttameva punappunaṃ vakkhāma, kadā antaṃ gamissati ayaṃ saṃvaṇṇanāti.
ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Padumuttarabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦਸਮੋ ਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ।
Niṭṭhito dasamo buddhavaṃso.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਬੁਦ੍ਧવਂਸਪਾਲ਼ਿ • Buddhavaṃsapāḷi / ੧੨. ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ • 12. Padumuttarabuddhavaṃso